گروه سیاسی/ بر‌اساس برجام، ایران بیشترین نظارت‌ها و بازرسی‌ها را به عنوان رژیمی از راستی‌آزمایی درخصوص فعالیت صلح‌آمیز هسته‌ای خود پذیرفته است. رژیمی که باعث شد در برخی سال‌های اجرای برجام نزدیک به نود درصد بازرسی‌های کل آژانس فقط مختص ایران باشد و این نهاد بین‌المللی بیشترین وقت خود را برای بررسی مداوم صلح‌آمیز بودن فعالیت هسته‌ای کشورمان صرف کند. این موضوع خود را در 15 بیانیه آژانس در اعتراف به صلح‌آمیز بودن پرونده هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران نشان داد. ایران همواره تلاش داشته تا روابط مثبتی با آژانس داشته باشد. به عنوان نمونه یک بار در دوره مذاکرات دهه هشتاد توسط سعید جلیلی شش مسأله ادعایی آژانس مختومه شد و آژانس رسماً اعلام کرد ابهامی در خصوص صلح‌آمیز بودن برنامه هسته‌ای ایران ندارد و بار دیگر تحت سخت‌ترین و ویژه‌ترین نظارت‌ها در برجام، پرونده مطالعات ادعایی بسته شد. این رویه نشان می‌دهد که ایران هیچ اما و اگری را در صلح‌آمیز بودن برنامه هسته ای خود باقی نگذاشته است. اقدامات متقابل ایران در نقض عهد امریکا در اجرای برجام که منجر به کاهش دسترسی‌های ویژه و برجامی آژانس شد، روابط ایران و این نهاد بین‌المللی را به حوزه پادمانی تقلیل داد و البته هیچ‌گاه قطع نشد. از زمان اجرای قانون اقدام راهبردی مجلس شورای اسلامی، آژانس نظارت‌ها و بازرسی‌های ویژه خود را از دست داده و حتی به محتوای دوربین‌های برجامی نیز دسترسی ندارد. طبعاً ادامه این دسترسی‌ها به انجام تعهدات طرف مقابل موکول شده است.
پرونده‌سازی مضحک صهیونیست‌ها
اما رژیم صهیونیستی به عنوان بازیگری مخرب همواره تلاش داشته با تأثیر‌گذاری بر آژانس سناریوهای ضدایرانی و سیاسی خود را پیگیری کند. یک‌بار با عنوان تورقوزآباد، یک‌بار با نام شیان و بار دیگر با نام آباده این رژیم ، ایران را متهم به فعالیت‌های مشکوک کرده است. اما صهیونیست‌ها هیچ‌گاه نتواسته‌اند ادعاهای خود را با اسناد معتبر اثبات کنند. به همین دلیل باز بودن پرونده ادعاهای سیاسی همزمان با پیشرفت مذاکرات می‌تواند به عنوان ابزاری برای رژیم صهیونیستی باشد و ایران با علم به این موضوع تأکید داشته تا این ادعاهای سیاسی یک‌بار برای همیشه حل و فصل شود و مانع بازیچه شدن آژانس که یک نهاد فنی است به بازیگری سیاسی گردد.
رایزنی‌های رو به جلوی ایران و آژانس
در همین راستا رافائل گروسی امروز در سفر به تهران قرار است ضمن ملاقات با مقامات ذیربط از جمله محمد اسلامی رئیس سازمان انرژی اتمی درباره تداوم همکاری‌های فنی بین ایران و آژانس گفت‌وگو کند. این گفت‌و‌گوها در ادامه سفر هفته گذشته بهروز کمالوندی سخنگوی سازمان انرژی اتمی بوده که رایزنی‌هایی را با مقامات آژانس داشت. گرچه به نظر می‌رسد روابط ایران و آژانس به دلیل ابتکار عمل ایران و نشان دادن حسن نیت در نصب دوربین‌های آفلاین سایت تسا در حال پیشرفت است اما رژیم صهیونیستی تلاش دارد تا با فشار روی آژانس مانع از همکاری این نهاد با ایران شود.
تماس نفتالی بنت با گروسی پیش از سفر به ایران
دفتر نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی در بیانیه‌ای اعلام کرده نفتالی بنت با رافائل گروسی مدیر کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی پیش از سفر او به ایران گفت‌وگو کرده است. این تماس تلفنی دو روز مانده به سومین سفر مدیرکل آژانس به تهران در حالی است که این رژیم در ماه‌های اخیر از هیچ تلاشی برای تأثیرگذاری بر روند مذاکرات فروگذار نکرده و حتی در وین نیز حاضر شده است. به نظر اقدامات مخرب صهیونیست‌ها در راستای تأثیرگذاری بر مذاکرات رفع تحریم منجر به نتایج دلخواه این رژیم نشده است و آنها را به اقدامات سیاسی برای تأثیرگذاری بر گفت‌و‌گوهای وین و روابط ایران و آژانس کشانده است.
آخرین گزارش آژانس در خصوص ایران
در روزهای اخیر گزارش مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی درباره راستی آزمایی اجرای برجام نیز منتشر شد و به صورت محرمانه در اختیار کشور‌های عضو آژانس قرار گرفت. آژانس از زمان اجرای برجام به‌طور مرتب هر سه ماه یک بار از روند اجرای برجام و تعهدات مرتبط با فعالیت‌ها و تأسیسات هسته‌ای ایران، گزارشی ارائه می‌کند. براساس این رویه آژانس، گزارش مدیرکل یک هفته تا ۱۰ روز پیش از برگزاری نشست فصلی شورای حکام آماده می‌شود و برای مطالعه در اختیار کشور‌های عضو قرار می‌گیرد. به گزارش خبرنگار «ایران» از وین، سرپرست نمایندگی دائم جمهوری اسلامی ایران در سازمان‌های بین‌المللی وین دراین باره گفت: در این گزارش اعلام شده است که متعاقب مشورت‌های سازنده مدیرکل با محمد اسلامی معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان انرژی اتمی در ۱۵ دسامبر ۲۰۲۱، ترتیبات جدیدی در زمینه نظارت و بازرسی در چهارچوب برجام در زمینه نصب مجدد دوربین‌ها در کارگاه تسای کرج توافق شد و متعاقباً ایران اطلاع داد قصد دارد به جای کرج در مکان جدیدی در اصفهان به تولید لوله‌های روتور سانتریفیوژ بپردازد و آژانس نیز در ۲۲ ژانویه تمهیدات نظارتی خود در این مکان را نصب کرد. محمدرضا غائبی در عین حال یادآور شد: البته تا زمانی که ایران مجدداً به اجرای برجام برنگردد، اطلاعات مربوطه در اختیار آژانس قرار نخواهد گرفت و نزد ایران ذخیره می‌شود. در این گزارش آمده است میزان نظارت و راستی آزمایی آژانس به دلیل توقف اجرای تعهدات هسته‌ای ایران ذیل برجام از جمله توقف اجرای پروتکل الحاقی از سوی ایران بشدت تأثیر پذیرفته است.  این دیپلمات ارشد ایرانی همچنین با اعلام اینکه در این گزارش به برخی عدم دسترسی‌ها و محدودیت‌ها برای آژانس از ۲۳ فوریه ۲۰۲۱ اشاره شده است، که مربوط به داده‌ها و ضبط‌ اطلاعات توسط تجهیزات نظارتی آژانس است، افزود: این موضوع نیز طبیعتاً به واسطه اجرای قانون صیانت از حقوق ملت ایران مصوب مجلس شورای اسلامی بوده است. غائبی همچنین از تغییرات در تولید و ذخیره اورانیوم ایران در گزارش آژانس خبر داد که حکایت از افزایش قابل توجه ذخایر غنی شده کشورمان دارد. گفتنی است نشست آتی شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی قرار است روز دوشنبه در وین برگزار شود.
بن‌بست یا توافق؟
اما فراز و فرودهای اخبار روزهای اخیر مذاکرات در فضای مجازی و رسانه‌ها به‌شدت زیاد شده است. درحالی که هفته گذشته گمانه‌زنی‌ها از شکست مذاکرات دست به دست می‌شد از دو روز قبل صحبت‌ها از رسیدن به یک توافق فوری حکایت دارد. همین ادعاهای رسانه‌ای باعث شده است تا بار دیگر ثابت شود جمله «تا زمانی که در مورد همه چیز توافق نشود در خصوص هیچ چیز توافق نشده است» به واقعیت نزدیک است. مذاکرات وین به صورت فشرده و طولانی بین مذاکره‌کننده ارشد کشورمان با نمایندگان کشورهای اروپایی، روسیه و چین ادامه دارد. روزگذشته استفانی القاق نماینده انگلیس در سازمان‌های بین‌المللی در وین و مذاکره‌کننده ارشد این کشور در مذاکرات وین در صفحه توئیترش از دیدار رؤسای هیأت‌های مذاکره‌کننده تروئیکای اروپا (فرانسه، آلمان و انگلیس) با علی باقری کنی مذاکره‌کننده ارشد ایران در وین و مهدی صفری معاون اقتصادی وزیر امور خارجه و عضو تیم مذاکره‌کننده ایران خبر داد. القاق همچنین پیشتر در پیامی جداگانه از دیداری دوجانبه با صفری در صبح دیروز خبر داده و آن را دیداری سازنده توصیف کرده بود. به‌نظر می‌رسد با وجود پیشرفت در خصوص برخی موضوعات همچنان موضوعات باقی‌مانده که نیاز به تصمیم‌گیری طرف غربی دارد وجود دارد. شنیده شده است که در صورت نزدیک شدن طرفین به توافق، احتمالاً کمیسیون مشترک در سطح وزرا و با حضور وزیر خارجه ایران و‌ مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا برگزار می‌شود. یک منبع نزدیک به مذاکرات وین در پاسخ به سؤال خبرنگار روزنامه ایران در این رابطه گفت: «با توجه به اینکه هنوز‌ توافق قطعی نشده، در مورد زمان برگزاری چنین نشستی تصمیم قطعی گرفته نشده است. اما طبیعتاً در صورتی که طرفین در آستانه توافق قرار گیرند، نشست کمیسیون مشترک در سطح‌ وزرای خارجه برگزار می‌شود.» رئیس هیأت مذاکره کننده انگلیس همچنین روز گذشته در توئیت دیگری نوشت: «ما نزدیک (به توافق) هستیم. مذاکره کنندگان تروئیکای اروپایی برای مدت کوتاهی وین را ترک می‌کنند تا وزیران را در مورد وضعیت مذاکرات به روز کنند. (آن‌ها) بزودی آماده بازگشت هستند».
عمده درخواست‌های ایران مورد توجه قرار گرفته است
«جوزف بورل» مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا نیز دیروز جمعه ۱۳ اسفند ماه با حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران تلفنی گفت‌وگو کرد. در این تماس تلفنی آخرین نتایج مذاکرات وین در راستای لغو تحریم‌ها مورد بحث و تبادل نظر قرار گرفت.
بورل در این گفت‌وگوی تلفنی گفت:‌ از نظر ما عمده درخواست‌های جمهوری اسلامی ایران در توافق پیش مورد توجه قرار گرفته است. ما به عنوان هماهنگ کننده مذاکرات ایران و ۱+۴ مایلیم بگوییم که گفت‌وگو در مسیر پیشرفت و رسیدن به نتیجه نهایی قرار دارد.
خطوط قرمز ایران باید رعایت شود
امیرعبداللهیان ضمن تشکر از تلاش‌های هماهنگ‌کننده عالی اتحادیه اروپا در مذاکرات وین یادآور شد: ما برای نهایی کردن توافق خوب و فوری آمادگی داریم. اما شتاب و عجله طرف غربی نمی‌تواند مانع رعایت خطوط قرمز ایران شود. وزیر امور خارجه کشورمان با استقبال از نهایی کردن هر چه زودتر توافق افزود: لازمه حضور وزرای خارجه در وین و اعلام توافق نهایی منوط بر رعایت کامل خطوط قرمز اعلامی ایران و از جمله موضوع تضمین مؤثر اقتصادی است. امیرعبداللهیان افزود: هر زمانی که طرف‌های غربی خطوط قرمز باقیمانده و اعلام شده ما را بپذیرند، آماده حضور در وین هستم.
گفتنی است؛ با وجود آنکه در روزهای اخیر مقامات بسیاری از کشورها از نزدیک بودن توافق سخن می‌گویند باید به این واکنش وزارت امور خارجه کشورمان توجه داشت که اخبار خوب زودرس جایگزین توافق خوب نخواهند شد و ایران همچنان خواسته‌های قانونی و مشروع خود را بدون توجه به هرگونه ضرب‌الاجل ساختگی پیگیری می‌کند.


همزمان با ابراز برخی خوش‌بینی‌ها به شکل‌گیری توافق احتمالی
بایدن وضعیت اضطرار ملی امریکا در قبال ایران را تمدید کرد

در حالی که دولت بایدن مدعی است با حسن نیت و جدیت مذاکرات وین را پیش می‌برد، روز جمعه وضعیت اضطرار ملی در قبال ایران را تمدید کرد.
جو بایدن رئیس جمهور امریکا در بیانیه‌ای که به تمدید وضعیت اضطرار ملی این کشور در قبال ایران منجر شده گفته است: وضعیت اضطراری ملی در قبال ایران که در ۱۵ مارس ۱۹۹۵ اعلام شد، تا پس از ۱۵ مارس ۲۰۲۲ نیز پابرجا خواهد ماند. در این بیانیه ادعا شده است: اقدامات و سیاست‌های حکومت ایران همچنان خطری فوق‌العاده و چشمگیر برای امنیت ملی، سیاست خارجی و اقتصاد امریکا ایجاد می‌کند. بیانیه رئیس جمهور امریکا می‌افزاید: به این دلایل، به این تصمیم رسیده‌ام که لازم است وضعیت اضطرار ملی را که در فرمان اجرایی ۱۲۹۵۷ اعلام شده، در قبال ایران ادامه داده و تحریم‌های جامع علیه ایران را در پاسخ به این تهدید حفظ کنم.
به گزارش ایسنا، فرمان اجرایی وضعیت اضطراری ملی در مورد ایران اساس بیشتر تحریم‌های ظالمانه امریکا علیه ایران است و به رئیس‌جمهور امریکا این اختیار را می‌دهد که اموال و دارایی‌های ایران را توقیف کند. به گفته مقامات کاخ سفید برخی فرمان‌های اجرایی که پیرو این وضعیت اضطراری ملی اعلام شده‌ است، همزمان با عملی شدن برجام لغو شده‌ اما رؤسای جمهور امریکا هرساله به شکل کلی این فرمان اجرایی را تمدید می‌کنند. این اقدام رئیس جمهور امریکا همزمان با برگزاری دور هشتم مذاکرات وین انجام شده است. مذاکراتی در راستای احیای توافق هسته‌ای که انجام شدن آن در سال ۲۰۱۵، با لغو برخی تحریم‌های ایران در ازای محدود شدن برنامه هسته‌ای‌اش شکل گرفت اما دولت پیشین امریکا در سال ۲۰۱۸ به بهانه ناقص بودن این توافق از آن خارج شد. دولت بایدن که از ابتدای روی کار آمدن در سال ۲۰۲۱، اعلام کرد بازگشت به توافق هسته‌ای در اولویت سیاست خارجی قرار دارد، بارها در طی مذاکرات با انداختن توپ در زمین ایران سعی در مقصر جلوه دادن ایران برای وضع کنونی توافق هسته‌ای داشته است. در حالی که رایزنی‌ها در وین برای حل‌وفصل مسائل باقی‌مانده و برطرف کردن موانع در راستای لغو تحریم‌های ایران ادامه دارد، دولت بایدن اقدام به تمدید وضعیت اضطرار ملی امریکا در قبال ایران کرده است.

تنها ساعتی پس از آنکه کاخ کرملین در بیانیه‌ای اعلام کرد، «عملیات ویژه نظامی» این کشور در اوکراین طبق برنامه پیش می‌رود، نیروهای ارتش روسیه وارد نیروگاه اتمی «زاپیروژیا»، بزرگ‌ترین نیروگاه هسته‌ای سراسر اروپا شدند. …

4

علیرضا کریمی
فعال رسانه ای
زمزمه‌ها در وین حالا خبرهای جسته‌وگریخته از حصول توافق می‌دهد؛ هرچند تا اعلام رسمی آن نیز نمی‌توان به این احتمال بالا، قطعیت تام بخشید.
درخصوص چگونگی حدوث توافق در ابتدای دولت یازدهم دو نگاه کلی وجود دارد؛ نگاهی که می‌گوید «توافق یک اجبار برای ما بود، هرچند بد» و نگاه دیگر که می‌گوید «توافق نه تنها اجبار بلکه راه اساسی حل مشکلات کشور هم نبود و نیست، هرچند خوب.» علت اصلی تمایز این دو نگاه به شناخت مسائل، اولویت‌ها و توانایی‌های ملی، مسائل و معادلات بین‌المللی و همچنین دو مؤلفه مهم دیگر یعنی افکار‌عمومی و نظام فکری نخبگان کشور برمی‌گردد. در همین راستا، درباره متن برجام نیز دو نگاه کلی به‌وجود آمد؛ نگاهی که می‌گوید متن متوازن است و نگاهی که می‌گوید متن ضعیف است.
پس از مشاهده تحولات، تجربه عینی ملی، انصراف از ۱۰۰ حق هسته‌ای و هزینه‌ای معادل ۸سال عمر ۸۰میلیون ایرانی، مشخص شد که برجام (ماحصل توافقی که راه‌حل مشکلات کشور نبود) نه تنها نتوانست چرخ اقتصاد کشور را بچرخاند بلکه ذاتاً امکان حل مشکلات را ندارد؛ چراکه متن آن که معادل خشت اول دیوار توافق بود، از اساس ضعیف، سست و در یک کلام، کج است.
حالا در دولت سیزدهم، توافقی در حال نهایی شدن است که می‌بایست براساس همان متن برجام، همه حقوقی که برای ایران در نظر گرفته شده را فعال کند؛ یعنی با ورود به روند مذاکراتی که ارثیه دولت قبل است، نه می‌توان فراتر از آن انتظار عایدی داشت و نه می‌بایست به کمتر از منافع درون آن، رضایت داد. دولت سیزدهم درواقع با دیوار کجی روبه‌رو است که تا ثریا هم کج خواهد رفت، اما تفاوت این توافق احتمالی کوچکتر که فعلاً آخرین خشت بر آن توافق بزرگ‌تر (دیوار برجام) است، این است که دولت سیزدهم آن را نه به چشم یک راهکار اساسی با هزینه معطل کردن کشور می‌بیند و نه حتی افکار‌عمومی و نظام محاسباتی نخبگان را به آن گره می‌زند؛ بلکه مبتنی بر واقعیت کج بودن دیوار، خشتی را افزود که آن را یک تکنیک درون راهبرد اصلی خود یعنی «بی اثر کردن تحریم» می‌پنداشت.
به عبارت دیگر، «چک برجام» نه تنها همانند دولت قبل، کل سرمایه دولت سیزدهم نبود و نیست بلکه با نقد بودن و نقد شدن اقدامات و تعاملات اساسی دیگر در عرصه سیاست داخلی و خارجی، حتی روی موجودی آن نیز حساب ویژه‌ای باز نشده است؛ چه قابل «نقد شدن» باشد و چه «بی‌محل».
بنابراین توجه ویژه بر موضوعی که عایدی ویژه‌ای برای کشور نداشته و ندارد، باید به طور کل در افکارعمومی بازتعریف شود؛ یعنی بعد از توافق همانند سابق نباید به دروغ گفت «تمام تحریم‌ها از روز اجرای توافق لغو خواهد شد»، «صبح بدون تحریم»، «امضای بایدن تضمین است» و... در یک کلام نباید فضاسازی بی‌جا کرد (چراکه اصلاً برجام چنین ظرفیتی نداشته و ندارد)، بلکه می‌بایست افکارعمومی را به سمت راهکارهایی رهنمون ساخت که واقعیات مسائل کشور را آشکار می‌سازند.
چنانچه همه می‌دانند، ساختار اداری-اجرایی کشور ما  ریشه مشکلات ما است و تحول در آن جز با فهم دقیق و اراده جمعی تصمیم‌سازان و تصمیم‌گیران نظام جمهوری اسلامی و بویژه دولت پدید نخواهد آمد؛ مسأله و دغدغه‌ای که این روزها به‌عنوان شاکله پندار دولت سیزدهم، به نیکی در گفتار و کردار رئیس‌جمهور آشکار است.
باید یادآور شویم که ملت ایران در دهه گذشته تحت شدید‌ترین تحریم‌هایی قرار گرفت که به اعتراف یک مقام عالی غربی، اگر یک دولت اروپایی پیشرفته همچون ایتالیا گرفتار آن می‌شد، فرو می‌پاشید اما حالا در سال ۱۴۰۰ شاهد اعتراف رسمی مقامات رژیم امریکا هستیم که می‌گویند «راهبرد فشار حداکثری علیه ایران، مفتضحانه شکست خورده است» و از درجه اعتبار ساقط است.
این پیروزی در درجه اول از آن ملت ایران و رهبری با درایت او است که پرچمدار گفتمانی هستند که پیشرفت را در دل تحریم و مقاومت برای حفظ استقلال و امنیت کشور و قدم به سوی عدالت رقم زدند که حسرت داشتن آن هنوز در دل بسیاری از ملت‌های تحت ستم دنیا باقی مانده است. تجربه و تاریخ انسان‌ها به ما می‌آموزد که هیچ راهی برای تأمین منافع ملی جز از طریق «قوی شدن خود ملت‌ها» وجود ندارد و اگر امروز ۶قدرت جهانی در یک‌سو و نمایندگان ملت ایران در سوی دیگر میزمذاکره می‌نشینند و برای حتی یک نوجوان ایرانی عادی به‌نظر می‌آید، مدیون تلاش نخبگانی همچون شهید سلیمانی -فرزند روستای قنات ملک- و امثال شهیدان و دانشمندانی چون مجید شهریاری، مصطفی احمدی‌روشن، داریوش رضائی‌نژاد، مسعود علی‌محمدی، محسن فخری‌زاده و همکاران ایشان است که با تأسی به تفکر رهایی‌بخش انقلاب اسلامی، توانستند تاروپود کشور را با عناصر قدرت ایمانی خود مستحکم‌تر از همیشه کنند و ۸۰سال پس از اشغال خاک ایران توسط متفقین، نه تنها دیکته قدرت‌های بزرگ به ملت ایران را از بین ببرند؛ بلکه پرکننده دست برتر ایران در مذاکرات با غربی‌ها باشند؛ ولو آنکه سالیانی عده‌ای این توانایی‌ها را تحقیر کرده و نتوانستند بخوبی از آن به نفع ملت خود بهره‌جویی کنند. برهه مهمی از تاریخ که باید همواره در خاطر نسل‌های ایرانی باقی بماند.