هدی هاشمی
خبرنگار
١٥ شهریور ماه زمان رسمى است که ستاد ملی مبارزه با کرونا براى آغار سال تحصیلی جدید مدارس تعیین کرده است. البته ستاد این اجازه را به وزارت آموزش و پرورش داده تا استان‌ها از ابتدای شهریور ماه به تناسب، آموزش خود را آغاز کنند. با این حال بسیاری از خانواده‌ها نگرانند؛ آنها از یک سو نگران سلامت فرزندان شان هستند و از سوی دیگر هم دلهره عقب ماندن دانش‌آموزان شان را از درس و مدرسه دارند برخی‌ها خانواده ها هم مردد مانده‌اند که فرزند خود را در مدرسه ثبت‌نام کنند یا خیر؟ موضوعی که رضوان حکیم‌زاده معاون آموزش ابتدایی وزیر آموزش و پرورش درباره اش چنین پاسخ می‌دهد: «نگرانی خانواده‌ها را می‌فهمیم اما اگر خانواده‌ای دانش‌آموز را در مدرسه ثبت‌نام نکند امکان امتحان میان ترم هم برای دانش‌آموز وجود ندارد.» با وی گفت‌و‌گویی کردیم که می‌خوانید.
***
این روزها سؤال بسیاری از خانواد‌ه ها این است که آیا فرزندانمان را در مدرسه ثبت‌نام کنیم یا نکنیم؟ برخی معتقدند که بچه‌ها را فقط باید برای امتحانات به مدرسه فرستاد. شما بفرمایید اصلاً خانواده‌ها می‌توانند دانش‌آموزان شان را در مدرسه ثبت‌نام نکنند و این امکان وجود دارد که دانش‌آموز فقط برای امتحان به مدرسه برود؟
نگرانی خانواده‌ها قابل درک است اما با توجه به اقداماتی که در این چند ماه انجام شده، می‌تواند کمی از نگرانی خانواده‌ها را کم کند. ما سه ماه آموزش مجازی داشتیم و بسیاری از معلمان تلاش کردند در این نوع آموزش موفق عمل کنند. از طرفی در خرداد ماه مدارس به مدت یک ماه برای رفع اشکال باز بودند. همچنین امتحانات نهایی را برگزار کردیم و در این مدت هم گزارشی نداشتیم که سلامت دانش‌آموزان به خطر افتاده باشد. البته دغدغه خانواد‌ه ها را درک می‌کنیم اما نمی‌شود آموزش را متوقف کنیم. مدارس موظف هستند که پروتکل‌های وزارت بهداشت و ستاد ملی مقابله با کرونا را اجرایی کنند. براساس آمار‌ها 600 هزار دانش‌آموز در امتحانات نهایی شرکت کردند که هیچ مشکلی برای دانش‌آموزان پایه دوازدهم به وجود نیامد زیرا مدارس همه پروتکل‌ها را رعایت کردند. با این همه در اکثر کشورها اگر خانواده‌ای کودکش را در مدرسه ثبت‌نام نکند جرم انجام داده است و حق کودک را نادیده گرفته است. در قانون جدید حمایت از حقوق کودک هم به این موضوع اشاره شده است که اگر خانواده‌ای کودکش را در مدرسه ثبت‌نام نکند جرم انجام داده است و ما موضوع را پیگیری می‌کنیم. فراموش نکنیم که مسأله ثبت‌نام دانش‌آموز در مدرسه وظیفه اصلی خانواده است واگراولیا به وظیفه قانونی خودشان که ثبت‌نام دانش‌آموز است بی‌توجهی کنند قانون را زیرپا گذاشته اند و فرصتی را از فرزندشان گرفته اند؛ بدیهی است که وزارت آموزش و پرورش به طور قانونی در این باره عمل خواهد کرد.از طرفی دانش‌آموز هم نمی‌تواند بدون ثبت‌نام فقط امتحان بدهد.
شما برای سال تحصیلی چه پیشنهادی به خانواده‌ها دارید؟
ما به دغدغه‌های خانواده‌ها توجه داریم وهیچ دلیلی هم برای ثبت‌نام نکردن دانش‌آموزان نمی‌بینیم. آنها باید همانند روال سالیان گذشته برای روند تحصیلی دانش‌آموزشان برنامه‌ریزی کنند. البته آماری که ما از غربالگری و سنجش دانش‌آموزان داشتیم نشان می‌داد تعداد بیشتری نوبت دهی شدند. اکثر خانواده‌ها اعتماد دارند و دانش‌آموزشان را ثبت‌نام کرده‌اند . اولویت برای ما سلامت بچه‌ها است ما مصمم هستیم که با رعایت پروتکل‌های بهداشتی آموزش را آغاز کنیم.
گفته می‌شود امسال در پاییز و زمستان با موج آنفلوانزا هم مواجه خواهیم شد. در صحبت‌هایی که وزیر بهداشت انجام داده از 15 شهریور به بعد شرایط خطرناک‌تر می‌شود آیا آموزش و پرورش و مدارس می‌توانند سلامت دانش‌آموزان را تضمین کنند؟
آن چیزی که مسلم است ما تمام پروتکل‌های بهداشتی ستاد ملی مقابله با کرونا را رعایت می‌کنیم.حتی در جلسه اخیری که معاونان وزیر آموزش و پرورش با وزیر داشتند مصوب شد که سرانه بهداشتی مدارس افزایش پیدا کند. علاوه بر این به خانواده‌ها اطمینان می‌دهیم هر زمانی که امکان حضور دانش‌آموزان در مدرسه نباشد ما مدارس را تعطیل اعلام ‌کنیم. حتی در بازگشایی‌ها هم هیچ خانواده‌ای را مجبور نمی‌کنیم که بچه‌اش را به مدرسه بفرستد.
بیشتر مشکلات برای خانواده‌هایی است که دانش‌آموزان شان را در مدرسه غیرانتفاعی ثبت‌نام کرده اند. آنها می‌گویند نمی‌توانند این همه هزینه برای سال تحصیلی که به‌صورت آنلاین برگزار می‌شود بدهند. این خانواده‌ها درخواست پرونده دانش‌آموزان شان را برای ثبت‌نام در مدرسه دولتی داشتند اما یا مدارس دولتی ظرفیت برای ثبت‌نام ندارند یا برخی از مدارس غیرانتفاعی پرونده دانش‌آموز را نمی‌دهند.
در باره مدارس غیردولتی مصوب شد که امسال به خاطر شرایط کرونا فقط شهریه ثابت را دریافت کنند . شهریه‌ای برای فوق برنامه دریافت نمی‌شود مگر اینکه شرایط عادی باشد.حفظ حقوق خانواده‌ها اولویت وزارت آموزش و پرورش است و مدرسه حق ندارد که به اجبار شهریه از خانواده‌ها دریافت کند. اگر مدرسه غیر دولتی با خانواده‌ای این چنین برخورد کرد اولیای دانش‌آموزان موارد را به مرکز شکایات مردمی ما اعلام کنند تا مسئولان این موضوع را بررسی کنند.
در این سه ماهی که آموزش به‌صورت مجازی انجام شد بسیاری از خانواده‌ها گفتند که بار اصلی آموزشی برعهده خانواده‌ها بوده است و زیرساخت‌های آموزشی هم فراهم نبوده آیا برای سال تحصیلی جدید مشکلات برطرف شده است؟
برای تقویت زیرساخت‌ها پیگیری‌های لازم انجام شده است. یک تیم تخصصی به‌صورت شبانه روزی درگیر کارهای بازگشایی مدارس برای سال تحصیلی جدید هستند. البته مشکلاتی که ما داشتیم بسیار طبیعی بود و این مشکلات در کشورهای پیشرفته هم وجود داشته است. زیرساخت‌های مدارس در اروپا و امریکا هم با مشکل مواجه بود چرا که دنیا درگیر یک بحران ناگهانی شده بود. با این همه ما مدل‌های مختلف آموزش را طراحی کردیم و با بهره‌گیری از تجربه‌ای که در چندماه آموزش مجازی دانش‌آموزان داشتیم، فضای ترکیبی آموزش حضوری و مجازی را طراحی خواهیم کرد همچنین فراخوان داده‌ایم تا معلمانی که خلاقیت در تدریس دارند آن را در شبکه «شاد» در معرض استفاده تمام معلمان و دانش‌آموزان قرار دهند، نمونه‌های خوب تدریس را برجسته خواهیم کرد.  در اینجا لازم است توضیح دهم که در گذشته هر خانواده دانش‌آموزش را در مدرسه می‌گذاشت و از معلم می‌خواست که روی آموزش دانش‌آموز کار کند البته که این وظیفه معلم است اما خانواده هیچ مشارکتی نداشت اما حالا خانواده‌ها هم پای آموزش آمده اند. با این همه آنچه برای ما مسلم است چه کرونا باشد چه نباشد، آموزش مجازی ادامه خواهد داشت. به شرایط قبل برنمی‌گردیم و دیگر آموزش کاملاً سنتی بدون استفاده از فضای آنلاین  نخواهیم داشت. فضای آموزش آنلاین هرچند اجباری بوده اما واقعاً توانست کمک‌کننده باشد.
خانواده‌ها غالباً علاقه‌مند به کلاس‌های حضوری هستند و می‌گویند کلاس‌های مجازی برای دانش‌آموزان بی‌فایده است آیا شما هم این اعتقاد را دارید. همچنین میانگین نمرات دانش‌آموزان امسال چگونه بود؟
فضای آموزش مجازی بسیار خوب بود و معلمان تلاش خودشان را کردند و ما نتایج خوبی هم گرفتیم. چرا که کلاس‌های مجازی به طور جدی پیگیری شد و میانگین نمرات امسال دانش‌آموزان تفاوتی نسبت به سال گذشته نداشت. آمار غایبان امتحان امسال هم تفاوتی با سال گذشته ندارد. این نشان می‌دهد که خانواده‌ها به این شیوه اعتماد کرده اند.

مقصود فراستخواه
جامعه‌شناس و استاد دانشگاه
نگاهی  به افزایش آمار مبتلایان به کرونا، نشان می‌دهد که تغییر رفتار اجتــــماعی شـــــهروندان در دوران کرونا به کندی صورت گرفته است و در این خصوص  مســــئله اعتماد اجتماعی اهمیت ویژه‌ای دارد. البته  در فرآیند‌های اجتماعی مدتها طول می‌کشد تا اتفاقاتی که در گذشته بر اثر علل و عواملی که  به وجود آمده رفع و رجوع و جبران شود. با توجه به این که تأثیرات اجتماعی در درازمدت نتیجه می‌دهند و اثرات کوتاه مدت و نتایج آنی ندارند، قطعاً باید اعتماد مردم بیش از پیش جلب شود و شهروندان بتوانند بیشتر به رسانه‌های  رسمی و سازمان‌های مسئول اعتماد کنند. البته  در این حوزه باید نگاه‌های طولانی مدت داشته باشیم. در هر کشوری قطعاً روزهای سخت و مشکلات عدیده به وجود می‌آید، به اعتقاد من جامعه ما جامعه‌ای نصیحتی شده است؛ یکی از ویژگی‌های جامعه ایرانی  این است که در آن نصیحت زیاد می‌شود و شاهد هستیم مرتب به مردم اندرز داده می‌شود. از نظر روانشناسی اجتماعی و دانش رسانه و ارتباطات کاملاً روشن شده که پیام‌های مستقیم و به قولی بایدها و نباید‌ها  و آموزش‌های مستقیم نمی‌تواند سبب تغییر رفتار اجتماعی شهروندان شود، مثلاً در مقیاس خانواده، پدر و مادر نمی‌توانند با الگوهای نصیحتی مستقیم سبب تغییر رفتار فرزندان شوند. اندرزنامه‌ای شدن جامعه ما به نخبگان و روشنفکران هم سرایت کرده و به نوعی می‌توان گفت، خصیصه نصیحتی شدن در جامعه شیوع پیدا کرده است. این مبحث تا اندازه‌ای مهم است که حتی در تبلیغات هم نمی توان مطالب را با روش‌های نصیحتی به جامعه انتقال داد. درعوض برای اینکه سبب افزایش تغییر رفتار اجتماعی شهروندان شویم باید از آموزش‌های غیرمستقیم استفاده کنیم، مثلاً اینکه  تجربه کشورهای موفق را در رسانه‌ها توضیح دهیم. متأسفانه در کشور ما این اتفاق تا حالا نیفتاده است و فقط گفته شده که آمارهای ما فلان  رقم است اما در کشورهای دیگر آمارها بیشتر از کشور ماست. این شیوه را باید تغییر داد و به جای آن انواع تجربه‌های مستند دیگر کشورهایی را که در خصوص مقابله با ویروس کووید ۱۹ موفق عمل کرده‌اند به مردم یادآور شد. همچنین برای افزایش تغییر رفتار اجتماعی شهروندان در دوران کرونا، می‌توان  از نهادهای صنفی و مدنی در جهت کمک به افزایش آگاهی‌های مردم استفاده کرد. اگر روزنامه‌های محلی، نهادهای محلی و سازمان‌های مردم‌نهاد قوی داشته باشیم که بتوانند از نزدیک با گفت‌وگو‌های مختلف اجتماعی فرآیند متقاعدسازی را انجام دهند، قطعاً نتایج بهتری خواهیم گرفت. این نهادها، حتی در زمینه‌های خود مراقبتی و دیگر مراقبتی شهروندان هم می‌توانند کمک کننده باشند. البته در این حوزه رادیو تلویزیون هم باید در اختیار نهادهای مردمی و آکادمیک باشد. چنانچه مردم ببینند نهاد‌های اجتماعی در رسانه‌ها حضور دارند و مسائل را توضیح می‌دهند، بیشتر تحت تأثیر قرار خواهند گرفت. علاوه بر مسائل یادشده، زیرساخت‌های اینترنتی از نظر سرعت دسترسی و پهنای باند هم باید شاخص‌های بهتری داشته باشند. اگر شاخص‌های مربوط به اینترنت، ارزان، آسان و قابل دسترس باشد، بهره‌وری در  حوزه مقابله با کرونا نیز بالاتر خواهد رفت. آنچنان که می‌بینیم، نرخ رشد استفاده از اینترنت و فناوری اطلاعات در ایران بالاست پس  یکی از راه‌هایی که می‌تواند برخی از مشکلات در حوزه کرونا مانند تهیه یا حتی خرید ماسک را رفع و رجوع کند، همین اینترنت است. متأسفانه در حال حاضر در ارتباط با کرونا، مردم به نوعی دچار خستگی ذهنی و عاطفی شده‌اند، زیرا در اوایل بیماری کووید ۱۹ این موضوع   دست کم گرفته شد  اما حالا این بیماری بحرانی شده است. برخی از مردم به سطحی رسیده‌اند که فکر می‌کنند آب از سرمان گذشته، البته که این وضعیت بلاتکلیفی فقط شامل کشور ما نمی‌شود و در کل دنیا وجود دارد، اما در نهایت وقتی مردم خسته می‌شوند، نمی‌دانند چه کاری را باید انجام دهند و دچار سردرگمی می شود. لازم است که توانایی سازماندهی امور شهروندان از طریق خودشان و توسط سازمان‌های مردم نهاد، مراکز محلی، نهادهای مختلف اجتماعی و مدنی به آنها داده شود. اگر به جامعه کمک کنیم که خودش، خود را سازماندهی کند، در مهار بیماری، موفق‌تر خواهیم بود.

معاون امور جوانان وزارت ورزش و جوانان گفت: یکی از مشکلات جوانان این است که هزینه‌هایی که پارسال می‌توانستند با آن زندگی خود را شروع کنند در حال افزایش است و اگر بخواهند زندگی را به بعد از کرونا منتقل کنند، اینکه چقدر باید هزینه کنند، نیازمند هشدارهای جدی است. به گزارش ایسنا، محمدمهدی تندگویان، در نشست خبری هفته ازدواج با بیان اینکه بخش‌هایی از این موضوع به موضوعاتی مثل اقتصاد، مسکن و اشتغال مربوط است، افزود: این عوامل در مجموع موجب شیب کاهشی ازدواج شده است. امسال بحث کرونا هم مشکل را مضاعف کرده است تا خیلی از کسانیکه تصمیم به ازدواج داشتند این موضوع را به تأخیر بیندازند.