شیما جهان بخش
خبرنگار
 گرفتار شدن کشتی‌های باری در دام دزدان دریایی شاید موضوع جدیدی نباشد اما تیراندازی به لنج‌های صیادی که مسلح هم نیستند مسأله جدیدی است که چند سالی می‌شود که به یکی از دغدغه‌های اصلی صیادان و مسئولان استان‌های جنوبی تبدیل شده است. طبق کنوانسیون‌های بین‌المللی تیراندازی به لنج‌های صیادی خلاف قوانین بوده و کشورها در صورت عبور صیادان از مرزهای آبی شان تنها مجاز به دستگیری آنان و پیگیری‌های قانونی هستند. اما بارها و بارها صیادان ایرانی که اغلب به خاطر جزر و مد دریا به اشتباه وارد آب‌های دیگر کشورها شده‌اند با تیراندازی گاردهای دریایی این کشورها مواجه شده‌اند.
آش را با جایش می‌برند
یکی از لنج داران قدیمی اسکله بندر عامری که نخواست نامی از او برده شود به «ایران» می‌گوید: ما از سرخوشی خودمان را درگیر خطر نمی‌کنیم. 20سال است که صیادی می‌کنم و به خوبی می‌دانم چند مایلی قبل از مرز باید تور بیندازم که سر از عربستان و گرفتاری‌های بعدش در نیاورم اما چه کنم که مجبورم.ما هم برای خودمان مشکلاتی داریم. بارها با وجود اینکه می‌دانیم نزدیک اسکله خودمان ماهی کمتری نصیبمان می‌شود باز هم تورها را برای خطر کمتر همین نزدیکی‌ها پهن کرده‌ایم اما زمانی که برای جمع کردن صیدهایمان آمده ایم، دیده‌ایم آش را با جایش برده‌اند. نه تنها ماهی نصیبمان نشده بلکه عده‌ای از خدا بی‌خبر تورهایمان را هم دزدیده‌اند. می‌دانیم که این دزدی کار لنج دارها نیست و قایق‌های بی‌هویت که هیچ شناسه و نشانه‌ای ندارند این کار را انجام می‌دهند. این صیاد که دیگر امیدی به ادامه صیادی ندارد، ادامه می‌دهد: مگر ما چقدر درآمد داریم که مرتب ضرر هم بدهیم. هر تور ماهیگیری 11 میلیون قیمت دارد و اگر آن را ببرند اغلب دیگر قادر به خرید آن نیستیم. همین هفته گذشته 5 تور مرا با ماهی‌هایش دزدیده‌اند. قبلاً دو لنج داشتم و به خاطر همین مشکلات یکی از آنها را فروختم اما نگرانی از بیکاری ملوان‌ها نمی‌گذارد این یکی را هم بفروشم و راحت شوم. من لنج باری هم دارم و نگران درآمدم نیستم اما ملوان بنده خدا چه گناهی کرده که باید بیکار شود.
 عمدی برای عبور از مرزها نداریم
وی با گلایه از بی‌توجهی اداره شیلات نسبت به دستگیری صیادان می‌افزاید: برای در امان ماندن از دست این دزدها ما مجبوریم به مناطق دورتری برویم اما آنجا هم مشکلات دیگری برایمان درست می‌کنند که گاهی باعث درگیری در مرز می‌شود. زندگی مردم اینجا به صید و صیادی گره خورده اگر کسی به دادمان نرسد نمی‌دانیم چه آینده‌ای خواهیم داشت. این صیاد با تجربه که به‌گفته خودش دریا را مثل کف دستش می‌شناسد، می‌گوید: حتی من بلد به دریا هم ممکن است گاهی اشتباه کنم. ما 3.5 تا 4 کیلومتر تور پهن می‌کنیم و وقتی جزر و مد شدید می‌شود مجبوریم هر طور شده تورهایمان را جمع کنیم که در این میان ممکن است چند مایلی هم وارد آب‌های دیگر کشورها شویم. این فقط برای صیادان ایرانی نیست همه صیادها ممکن است مرتکب چنین خطاهایی شوند اما باز هم باید خودمان احتیاط کنیم.
عبور اتفاقی از مرزها برای همه صیادان کشورها می‌افتد
«علی بازدار»، مدیرکل شیلات استان بوشهر در این باره در گفت‌و‌گو با «ایران» می‌گوید: چند روز پیش یک لنج صیادی که با مجوز صید ۱۰ روزه از بندر رستمی شهرستان تنگستان برای کسب روزی عازم سفر دریا شده بود به‌طور اتفاقی وارد مرز آبی عربستان شد و گارد ساحلی این کشور به سمت آنها تیراندازی کرد. البته خوشبختانه این صیادان هیچ آسیبی ندیده‌اند. وی با اشاره به اینکه عبور اتفاقی از مرزهای آبی بین تمام صیادان دنیا مرسوم است، ادامه می‌دهد: صیدگاه‌های استان ضعیف هستند و بیشتر صیادان برای ماهیگیری مجبورند مسیرهای طولانی تری را طی کنند تا به صیدگاه مناسب برسند اما در برخی موارد جزر و مد شدید آب ممکن است به اشتباه آنان را به سمت آب‌های مرزی ببرد. «مد» کشتی‌ها را به سمت ایران و «جزر» کشتی‌ها را به سمت عربستان می‌برد به همین خاطر ممکن است صیادان هر دو کشور ناخودآگاه از مرز عبور کنند.مدیرکل شیلات استان بوشهر اضافه می‌کند: تورهای صیادی این شناور صیادی در آب‌های داخلی پهن شده بود اما به‌دلیل جریان شدید آب و جزر دریا به سمت آب‌های مرزی کشور عربستان سعودی حرکت کرده و صیادان برای جمع‌آوری آنها به‌ناچار به سمت مرز آبی مشترک ایران با کشور عربستان رفته‌اند.بازدار با تأکید بر اینکه صیادان مسلح نیستند و تیراندازی به آنان بر خلاف اصول اخلاقی است، می‌گوید: این اتفاق برای صیادان عربستانی نیز می‌افتد اما ما هیچ گاه به سمت آنان شلیک نکرده‌ایم و طبق قوانین تنها آنها را برای مدت کوتاهی بازداشت کرده‌ایم. البته به غیر از تیر‌اندازی اغلب بازداشت‌های عربستان طولانی مدت بوده و صیادان ما گاهی دو سال در این کشور زندانی هستند. سفارت پیگیر کار صیادان است اما اغلب با کارشکنی از سوی عربستان مواجه می‌شویم.وی تأکید می‌کند: صیادان در هنگام صیادی ملزم به رعایت قوانین هستند و باید تلاش کنند به آب‌های مرزی کشورها نزدیک نشوند.
صیادها برای سود بیشتر خطر را به جان می‌خرند
 «حمید خلیلی»، رئیس اداره شیلات شهرستان‌های تنگستان و دشتی استان بوشهر نیز در این باره به «ایران» می‌گوید: این دو شهرستان در مجموع 120 کیلومتر مرز آبی دارند و حدود 2 تا 3 هزار شناور در این محدوده فعال هستند. البته معمولاً تعداد انگشت شماری از این شناورها به طور اتفاقی وارد مرزهای آبی عربستان شده و درگیر چنین مشکلاتی می‌شوند. وی با اشاره به اینکه اغلب صیدها به‌منظور صید ماهی تن انجام می‌شود، ادامه می‌دهد: هر چند در کلاس‌های امنیت دریانوردی به صیادان توصیه می‌شود نزدیک مناطق مرزی نشوند اما از آنجایی که شرایط توپوگرافی عربستان به‌گونه‌ای است که «ماهیان کف زی» یا همان «ماهیان تن» بیشتر نزدیک این مناطق وجود دارند به همین خاطر صیادان به بهانه صید بیشتر اغلب خطر را به جان خریده و وارد این مناطق می‌شوند. در واقع صیادان می‌دانند در این فصل(خرداد و تیرماه) جزر و مد شدید است و در صورت نزدیکی به آب‌های عربستان احتمال عبور آنان از مرز وجود دارد اما گاهی به این موضوع بی‌توجه هستند.
گران شدن چند برابری ادوات صیادی
خلیلی گران شدن ادوات صیادی در دو سال اخیر را یکی دیگر از دلایل ماهیگیران برای صید بیشتر می‌داند و می‌افزاید: برای صیاد تنها رسیدن به صید بیشتر مهم است برای همین با وجود اطلاع از خطرات احتمالی به مناطقی می‌رود که بتواند ماهی بیشتری بگیرد.
به گفته خلیلی، ادوات گران شده و صید کم جوابگوی آنان نیست. مثلاً توری معروف به «تور شیری» که مخصوص صید ماهی تن است در دو سال اخیر از دو میلیون تومان به 12 میلیون تومان رسیده است. حتی قیمت یخ که شاید خیلی به نظر نیاید هم چندین برابر شده و صیادان تنها با صید بیشتر می‌توانند بخشی از هزینه‌های این چنینی را تأمین کنند.
رئیس اداره شیلات شهرستان‌های تنگستان و دشتی استان بوشهر خاطرنشان می‌کند: با وجود این تأکید ما بر این است ناخدا‌های لنج‌های صیادی این موضوع را مدیریت کنند تا با مشکل رو به رو نشوند. تجاوز به مرز هیچ کشوری مورد تأیید نیست و حتی تمام لنج‌های متخلف پس از بازگشت در کمیسیون تخلفات صید مؤاخذه می‌شوند و گاهی پروانه شناور آنها برای مدتی تعلیق می‌شود.

نیم نگاه

مدیر کل شیلات استان بوشهر: عبور اتفاقی از مرزهای آبی بین تمام صیادان دنیا مرسوم است.  صیدگاه‌های استان  ضعیف هستند و بیشتر صیادان برای ماهیگیری مجبورند مسیرهای طولانی را طی کنند تا به صیدگاه مناسب برسند اما در برخی موارد  جزر و مد شدید آب ممکن است به اشتباه  آنان را به سمت آب‌های مرزی  ببرد. «مد» کشتی ها را به سمت ایران و «جزر» کشتی ها را به سمت عربستان می برد به همین خاطر ممکن است صیادان هر دو کشور ناخودآگاه از مرز عبور کنند.

 مدیرکل گمرکات گلستان گفت: بازگشایی گمرک اینچه‌برون و آغاز تردد ریلی به سمت کشور ترکمنستان، رکود این بخش از گمرکات استان را از بین برده و رونق تجارت را به این دروازه مرزی بازگردانده است.به گزارش ایرنا، سید ابراهیم حسینی گفت: پس از شروع مجدد مبادلات ریلی ایران و ترکمنستان که با رایزنی مقامات دو کشور ۱۰ روز پیش آغاز شد، علاوه بر صادرات ۱۳۱ واگن کالا به وزن تقریبی هر واگن ۶۵ تن، حدود ۷۰ واگن دیگر هم در چند روز گذشته بارگیری و آماده صادرات از طریق این خط ریلی بین‌المللی است.
وی افزود: کالاهای بارگیری شده که هر روز به تعداد و حجم آن اضافه می‌شود، بیشتر شامل مواد غیرغذایی از جمله سیمان، انواع آهن‌آلات (پروفیل، میلگرد و تیرآهن)، مواد پلاستیکی، رنگ، کاشی و سرامیک و سنگ معدنی است.
حسینی اضافه کرد: وزن هر یک از واگن‌ها بین ۶۵ تا ۷۰ تن است که پس از انجام کارهای اداری و گمرکی، با رعایت پروتکل‌های بهداشتی و گذر از تونل‌های ضدعفونی‌کننده به کشورهای مقصد صادراتی از جمله ترکمنستان، قزاقستان و ازبکستان حمل می‌شوند.
مدیرکل گمرکات گلستان ادامه داد: رایزنی‌ مقامات ایران و ترکمنستان برای بازگشایی قسمت کامیونی و صادرات مواد غذایی از گمرک اینچه برون ادامه دارد تا پس از توافق طرفین، علاوه بر صادرات اقلام اشاره شده با کامیون‌ها و تریلی‌های ترانزیت، مواد غذایی واحدهای تولیدی استان هم به این کشور و دیگر کشورهای آسیای میانه صادر شود.
به گفته وی قبل از شیوع کرونا، به طور میانگین گمرکات گلستان سالانه بین ۲۵۰ تا ۳۰۰ میلیون دلار صادرات و کمتر از ۲۰ درصد این مبلغ نیز واردات داشت که بخش زیادی از آن از طریق مرز اینچه برون انجام می‌شد.
اینچه برون به‌عنوان تنها گمرک زمینی و ریلی گلستان، مرکز گمرکات این استان بوده و پایانه‌های صادراتی گرگان و گنبدکاووس، گمرک امانات پستی گرگان، گمرک بندرترکمن و گمرک فرودگاه بین‌المللی گرگان زیرمجموعه آن است.