مهسا قوی قلب
خبرنگار
بر اساس آمارهایی که سازمان پزشکی قانونی کشور اعلام کرده، در سال گذشته ۴ هزار و ۴۷۲ نفر بر اثر سوء مصرف مواد مخدر، محرک، داروهای مخدر و مصرف چندگانه در کشور جان خود را از دست داده‌اند. ارزیابی‌ها نشان می‌دهد که این میزان نسبت به‌سال  پیش تر از آن معادل ۲۱.۸ درصد رشد داشته است.
عباس دیلمی‌زاده، مدیرعامل یک جمعیت خیریه که فعال اجتماعی در حوزه اعتیاد نیز هست، درباره چرایی آمار بالای مرگ و میر معتادان در سال گذشته، به «ایران» می‌گوید: داده تجزیه شده‌ای در این خصوص وجود ندارد و در این رابطه نمی‌توان بر اساس حدسیات صحبت کرد، این در حالی است که معمولاً اگر معتادی در طبقه متوسط رو به بالا فوت کند، کارش به پزشکی قانونی نمی‌کشد، زیرا خانواده‌های این افراد معمولاً مرگ او را در نتیجه اعتیاد گزارش نمی‌دهند و شرح حال این افراد کلاً جزو داده‌ها محاسبه نمی‌شوند. داده‌های موجود مختص افرادی است که از طبقات فرودست جامعه و معتادان متجاهر هستند. افرادی مانند کارتن خواب‌ها، از این دسته هستند. در این خصوص نیز فرضیه‌ای وجود دارد، مبنی بر اینکه در نتیجه نبود تحصیلات و مشکلات اقتصادی عده‌ای از افراد، بی‌خانمان می‌شوند. با این حساب، افزایش رشد مرگ و میر در معتادان می‌تواند، نشان‌دهنده افزایش بی‌خانمان‌ها نیز باشد. البته این فقط یک فرضیه است و باید تحقیقات دقیق‌تری در این خصوص انجام شود.
به‌گفته دیلمی‌زاده، معتادان خیابانی و کارتن خواب‌ها، مصرف شیشه و هروئین را توأمان دارند. این روزها، معتادان یاد گرفته‌اند تا برای کاهش راهکارهای خشونت‌آمیز به یک محرک بسنده نکنند و از مواد مخدر به‌صورت توأمان استفاده کنند. آمارهایی که ارائه شده اتفاق خیلی عجیب و غریبی نیست، زیرا بر اساس افزایش تعداد معتادان، پدید آمده است. اگر تعداد بی‌خانمان‌ها هر سال رصد شود، می‌توانیم در این باره بیشتر صحبت کنیم. این فعال اجتماعی حوزه اعتیاد، در ادامه می‌گوید: انتظار من از مسئولان سازمان پزشکی قانونی این است که دلایل مرگ و میر معتادان را تجزیه و تحلیل کنند و داده‌های به دست آمده را برای حصول نتایج بهتر و بیشتر در اختیار محققان قرار دهند.
برخی از خانواده‌ها اصرار دارند که مورد مرگ، در نتیجه اعتیاد قید نشود
سعید صفاتیان، کارشناس حوزه اعتیاد نیز با اشاره به اینکه در خصوص مرگ و میر معتادان نزدیک ۱۷ سال است که سیستم آماری در کشور وجود دارد، به «ایران» توضیح می‌دهد: وقتی به آمارها نگاه می‌کنیم، در بعضی سال‌ها افزایش و در معدود سال‌هایی کاهش را می‌بینیم. اما سؤال اینجاست که چقدر می‌توان بر صحت این آمار اعتماد کرد؟ فردی که به علت بیماری قلبی به بیمارستان آورده می‌شود و تریاک هم مصرف می‌کند، پزشک، علت مرگ را چه می‌نویسد؟ ایست قلبی یا اعتیاد؟ سؤال دیگری که در این خصوص مطرح می‌شود، این است که، چند درصد مرگ و میر معتادان توسط پزشکی قانونی تشخیص داده می‌شوند؟ جالب اینجاست با توجه به همین آمارهای ارائه شده در خصوص مرگ و میر معتادان افرادی وجود دارند که با تشخیص‌های دیگر به پزشکی قانونی آورده می‌شوند و اصلاً مطرح نمی‌شود که بر اثر اعتیاد فوت کرده‌اند. به‌گفته او، چندگانه مصرف کردن یا تغییر الگوی مصرف یا ناخالص بودن مواد مخدر و تأثیر آن بر ایجاد بیماری‌های قلبی و تنفسی همگی می‌توانند از عوامل پدیدآورنده این اعداد و ارقام و افزایش مرگ و میر این افراد باشند؛ اینجاست که پزشکان باید دقیق‌تر وارد عمل شوند. ممکن است تشخیص یک پزشک در سال قبل درخصوص یک مرگ، ایست تنفسی باشد و در سال دیگر، ناشی از سوء مصرف مواد مخدر ثبت شده باشد. در این میان، برخی از خانواده‌ها نیز، اصرار دارند که مورد مرگ، در نتیجه اعتیاد قید نشود. با این همه قطعاً می‌توان یکی از دلایل افزایش آمار مرگ و میر معتادان در سال گذشته را بالا رفتن افزایش دقت پزشک‌ها دانست. البته شکی نیست که وجود ناخالصی‌ها در مواد مخدر نیز بیشتر شده است و مصرف از سمت مواد ناخالص کم خطر مانند استامینوفن‌ها یا آسپرین به سمت قرص‌های مخدرتر، مانند قرص‌های خواب‌آور رفته است. تغییر الگوی مصرف از مواد کم خطر به سمت مواد پرخطر هم می‌تواند از دلایل بالا رفتن این آمار باشد. معتادی که قبلاً حشیش مصرف می‌کرده است، به سمت تریاک می‌رود یا فردی که تریاک مصرف می‌کرده به سمت هروئین کشیده می‌شود. در مواردی، افرادی که تریاک می‌کشیدند به دلایلی حالا تریاک را می‌خورند یا افرادی که هروئین می‌کشیدند الان آن را تزریق می‌کنند.
صفاتیان، از عمده دلایل تغییر الگوی مصرف را مشکلات اقتصادی می‌داند که در این روند بسیار مؤثر بوده است، به گفته او فردی که تا پیش از این با ۵ تا ۱۰ هزار تومان تریاک مصرف می‌کرده حالا با گران شدن مواد، پول خرید تریاک را ندارد و برای اینکه بتواند با مصرف پایین‌تر نیاز خود را تأمین کند، به خوردن تریاک روی آورده است. اینجاست که می‌گوییم بحث اقتصاد در تغییر الگوی مصرف خود را نشان می‌دهد؛ اطلاعات در این خصوص به‌صورت کامل و دقیق نیست، اما بر اساس تجربیات می‌توان گفت، هر چه اقتصاد دولت‌ها ضعیف‌تر شود، مرگ و میر معتادان هم بیشتر می‌شود و میزان ناخالصی‌ها در مواد مخدر هم افزایش پیدا می‌کند و در نتیجه آن، افراد به‌سمت مصرف انواع مواد مخدر به‌صورت توأمان می‌روند. مصرف توأمان مواد مخدر برای رفع نیازهای بدن به این شکل است که به‌عنوان مثال فردی که تریاک مصرف می‌کند، از شیشه برای سرحال شدن استفاده می‌کند و برای اینکه بتواند شب خواب راحتی داشته باشد، به مصرف الکل روی می‌آورد. مجموعه این عوامل می‌توانند، سبب افزایش آمار مرگ و میر آمار معتادان باشند. این کارشناس حوزه اعتیاد، معتقد است که نگاه برنامه‌ریزان در حوزه اعتیاد باید تغییر کند و به سمت و سویی برود تا الگوها را پیدا کنند و متوجه شوند چه عواملی بیشتر شده، اما به اعتقاد من همچنان مشکلات اقتصادی ریشه اصلی این ماجرا است.
شروع تحقیقات جدید در خصوص افزایش آمار مرگ و میر معتادان
حمید جمعه‌پور، مدیرکل درمان و حمایت‌های اجتماعی ستاد مبارزه با مواد مخدر درباره افزایش آمار مرگ و میر از سال ۹۸ به «ایران» می‌گوید: بدون انجام پژوهش‌های علمی و دقیق نمی‌توان موضوعات حوزه آمار و احتمالات را به نتیجه‌گیری رساند، اما به‌نظر می‌رسد در این زمینه، دو دلیل می‌تواند سبب افزایش آمار مرگ و میر در آخرین آمار گیری‌ها یعنی منتسب به سال گذشته شده باشد. دلیل اول، تغییرات ایجاد شده در شیوه آمارگیری و جمع‌آوری اطلاعات است؛ در سال‌های قبل یعنی سال‌های قبل از ۹۸، مراکز تشریح و بررسی پزشکی قانونی تنها در مراکز استان‌ها فعال بودند، اما در سال ۹۸ این مراکز در شهرستان‌ها نیز فعال شد و از آن زمان حتی در برخی آرامستان‌ها هم اجساد را تشریح می‌کنند. بنابراین طبیعتاً تعداد نمونه‌های جمع‌آوری شده و آمار و داده‌هایی که ثبت می‌شوند، بیشتر از سال‌های قبل است. علت دیگری که می‌تواند در این قضیه تأثیرگذار باشد، این است که، فرم‌های آماری سازمان پزشکی قانونی، با تغییراتی در خصوص تفکیک موارد ثبت شده رو به رو شده است. به‌عنوان نمونه در سال‌های قبل از سال ۹۸ فوت ناشی از داروهای مخدر جزو آمار مسمومیت‌ها به شمار می‌آمدند، اما از سال ۹۸ به بعد متوفیات ناشی از داروهای مخدر هم جزو مرگ و میرهای ناشی از اعتیاد به شمار می‌روند و همین امر می‌تواند سبب شده باشد که از آمار مرگ و میر ناشی از مسمومیت کم شده و به آمار متوفیات ناشی از اعتیاد اضافه شده باشد.
 به‌گفته مدیر کل درمان و حمایت‌های اجتماعی ستاد مبارزه با مواد مخدر، به‌دلیل اهمیت موضوع در خصوص گزارش افزایش آمار مرگ و میر معتادان، در آخرین اقدام صورت گرفته در این حوزه، با مراکز تحقیقاتی کشور، جلسات متعددی را برگزار کردیم تا بررسی‌ علل موضوع مورد نظر، به تفکیک مواد و تفکیک مناطق جغرافیایی و ویژگی‌های جمعیت شناختی دقیق‌تر انجام شود. همچنین تفکیک استان‌ها و شهرستان‌ها و فاکتورهای مداخله‌گر را هم در این خصوص جست‌و‌جو می‌کنیم.
جمعه‌پور، در ادامه می‌افزاید: بعد از اجرای این تحقیق البته به‌طور دقیق‌تر در خصوص علل افزایش آمار مرگ و میر مشاهده شده در گزارشات، می‌توان اظهار نظر نمود و نتایج به دست آمده اعلام خواهد شد.

رئیس جمهوری گفت: باید به ادارات دولتی ابلاغ شود که ارائه خدمات عمومی باید منوط به ماسک زدن و رعایت پروتکل‌های بهداشتی توسط مردم باشد.
حجت‌الاسلام حسن روحانی دیروز در جلسه ستاد ملی مقابله با کرونا افزود: پدیده کرونا یک پدیده چند وجهی است و موضوع تنها موضوع بهداشتی و درمانی نیست بلکه موضوعی اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و روابط بین‌الملل است. بسیاری از مسائل در هم تنیده است.
وی تصریح کرد: این بیماری مانند همه بیماری‌هاست. آدم ممکن است به دلایلی مبتلا شود و اگر مبتلا شد وظیفه شرعی این است که برای حفظ جان مردم به خانواده، اطرافیان و محل کار بگوید مبتلا هستم و خودش را به مدت لازم قرنطینه کند. این کار در جامعه ما به یک معضل فرهنگی تبدیل شده است. طرف نمی‌گوید مبتلا هستم. مورد بوده است که طرف موقع امتحان خود دیده است که تستش مثبت شده و گفته اول امتحان بدهم و به کسی نگویم. می‌خواسته است امتحان رانندگی بدهد گفته است فردا امتحان بدهم بعد می‌گویم. اینها مواردی است که به ما گزارش شده و گزارش رسمی از آن داده شده است. ما باید فرهنگ را بالا ببریم. هرکسی مبتلا شد وظیفه دارد که بگوید و خود را برای ۱۴ روز قرنطینه کند. آزمایشگاه‌ها، پزشکان و بیمارستان‌های ما موظف هستند که اعلام کنند. کسی که آلوده است نباید به جامعه بیاید و دیگران را آلوده کند. نمی‌شود که در این مواقع همکاری نکرد. روحانی ادامه داد: برخی افراد اصلاً علائم بیماری را ندارند. اگر می‌خواهیم به فردی نزدیک شویم، همه باید مبنا را بگذاریم که آن فرد مبتلا به کرونا است. یا فاصله‌گذاری اجتماعی را رعایت کرده یا از ماسک استفاده کنیم. در اجتماعات بزرگ هم شرکت نکنیم. در اجتماع بزرگ حاضر می‌شویم و در پی آن گرفتاری پیش می‌آید. در اجتماع بزرگی که همه کنار هم نشستند و غذا صرف می‌کنند، در عروسی‌ها و در برخی مراسمات اینگونه است. وی گفت: علت اینکه در خوزستان شاهد افزایش مبتلایان کرونا بودیم این بود که در مراسم عید فطر مراسمی وجود دارد که همه طوایف در آن حضور می‌یابند و جمع می‌شوند. امسال تعطیلات بیشتر شد و مردم تعطیلات آخر هفته و تعطیلات ارتحال را به هم متصل کردند و در پی آن مردم دچار مشکل شدند.
روحانی عنوان کرد: مسئولان مربوطه هرکدام وظیفه و مسئولیتی دارند. من از کمیته امنیتی و اجتماعی و کمیته بهداشتی می‌خواهم که ابلاغ کنند هر کسی وارد اداره‌ای می‌شود که شلوغ هم هست، باید از ماسک استفاده کند. اگر از ماسک استفاده نکرد، به او نباید خدمت ارائه شود. اگر کارمندی در اداره‌ای بدون ماسک حضور یافت، باید برای وی غیبت بزنند و وی را بازگردانند. این موضوع باید ابلاغ شود که ارائه خدمات منوط به رعایت پروتکل‌های بهداشتی است.
وی تصریح کرد: ما باید نسبت به ادارات دولتی و شبه‌دولتی که اداره آن به عهده دولت است، این موارد و پروتکل‌ها را اجباری کنیم. مترو نیز که شلوغ است، نباید گذاشت که بدون ماسک کسی سوار شود. خدمت مترو و اتوبوس باید منوط به استفاده از ماسک باشد. من می‌خواهم در این راه، هم ضابطین قوه قضائیه، خود قوه قضائیه و در جایی که لازم است، دادستان‌ها یاری کنند تا این مقطع را رد کنیم.
رئیس جمهوری اظهار داشت: برخی جاها نیز باید اتحادیه‌ها و اصناف بیایند و کمک کنند. این موارد اگر در کنار هم قرار بگیرند، مشکلات پیش نمی‌آید. آن دستورالعمل‌های اصلی که همیشه تأکید می‌شود و امروز نیز در جلسه بر آنها تأکید شد، مسأله فاصله‌گذاری، استفاده از ماسک و نرفتن در اجتماعاتی مانند عزا و عروسی و حضور در فضای سرپوشیده است که همه روی آن تأکید دارند. روحانی ادامه داد: روند ما اینگونه بوده و اگر چیزی را می‌خواستیم ممنوع اعلام کنیم، آن را در کل کشور ممنوع می‌کردیم. ما به این نتیجه رسیدیم که لازم نیست برخی مسائل را در سطح کشور ممنوع اعلام کنیم. برای آنکه برخی مشکلات مربوط به استان خاصی است.
وی گفت: در نتیجه آن، ما ممنوعیت‌ها را به خود استان‌ها سپردیم. البته در جلسه تأکید شد که این شرایط هیچ‌کدام ثابت نیست. نه قرمز ثابت است و نه سفید و ممکن است تغییر یابد، مانند فرش تقلبی است که رنگ آن تغییر می‌یابد. البته برخی جاها شرایط کمی متفاوت است. نمی‌شود که بگوییم وضعیت مناطق همیشه ثابت خواهد بود و بخصوص باید دانست که برخی مکان‌ها که از اول وضعیت سفید داشتند، تا حد زیادی در معرض خطر هستند.
رئیس قوه مجریه افزود: بعداً معلوم شد که ما نباید خود استان را ملاک قرار دهیم. برای اینکه در استانی ممکن است پنج شهر درگیر باشند و باقی شهرها از وضعیت خوبی برخوردار باشند. ما باید روی شهرهای پر خطر تمرکز کنیم. الان قاعده ما بر این است که مواردی که قبلاً در لیست سه و چهار ما مانند رستوران، سالن‌های همایش، باشگاه‌های ورزشی، مصلا و مساجد بود، اگر ستاد استانی اعلام کند که این شهرستان وضعیت قرمز دارد و کمیته‌های مربوطه موافقت کنند، ما پنجشنبه گذشته در ستاد  تصویب کردیم که ممنوعیت برای یک هفته اجرا شود و در پایان هفته نیز دوباره ارزیابی مجدد قرار دهند که ممنوعیت ادامه بیاید تا شرایط به حالت عادی بازگردد.
روحانی عنوان کرد: این مهم است که ما مشاغل را مد نظر قرار دهیم. اگر رستورانی همه اصول و پروتکل‌ها را رعایت کند، باید اجازه دهیم که کارش را انجام دهد. اگر رستورانی رعایت نمی‌کند، باید تذکر دهیم و اگر دوباره رعایت نکرد، باید آن را برای مدت یک هفته تا ۱۰ روز ببندیم تا موظف باشد اصول بهداشتی را رعایت کند. هر سه گروه خدمت‌دهنده، خدمت‌گیرنده و مکان خدمت باید مورد پایش باشد. مکان خدمت باید بهداشتی باشد و پروتکل را رعایت کند، خدمت‌دهنده که خود کاسب است و خدمت‌گیرنده هم مردم هستند. هر سه این گروه باید مراعات کنند تا از این شرایط سختی که داریم، عبور کنیم. رئیس جمهوری اظهار داشت: دولت وظایفی دارد که به شدت دنبال اجرای آنها است. دولت الکترونیک را به سرعت در حال پیشبرد هستیم. جاهایی که نیاز به مراجعه داشته، تلاش می‌کنیم تا مراجعه را کم کنیم. با دولت الکترونیک در حال ایجاد الگوی جدیدی در خدمت‌رسانی به مردم هستیم. خرید اینترنتی را باید سرعت بخشیم و به آن کمک کنیم.
روحانی ادامه داد: مسافرت‌ها باید کاهش یابد و به حد ضرورت برسد. اگر احساس خطر می‌کنیم و در شرایط هشدار هستیم، می‌توانیم برخی محدودیت‌ها را برای مدت کوتاهی برگردانیم.
وی گفت: حساسیت مردم نباید کاهش بیاید. متأسفانه کرونا مدتی آرام شده بود و مردم فکر کردند دوره آن تمام شده و احساس خطر از بین رفت. این احساس خطر باید برگردد و پروتکل‌ها رعایت شود.
رئیس قوه مجریه افزود: من به کمیته بهداشتی و اجتماعی و امنیتی می‌گویم برای کسانی که بیماری را مخفی می‌کنند، فکری بکنند و طرحی بیاورند تا تصویب کنیم. مخفی کردن بیماری تجاوز به حقوق دیگران است.
رئیس جمهوری مخفی کردن بیماری کرونا را نوعی تجاوز به حقوق دیگران دانست و گفت: همه ما نسبت به افراد جامعه مسئول هستیم و در صورت ابتلا به کرونا باید به دیگران اعلام کنیم و فاصله را با آنها رعایت کنیم. کسانی که به این بیماری مبتلا می‌شوند باید از ماسک استفاده کرده و در تجمعات حضور پیدا نکنند. از سوی دیگر باید بیماری خود را اعلام کنند و در محیط کار حاضر نشوند. روحانی اجرای اصول بهداشتی و دستور‌العمل‌ها را نیازمند ضمانت اجرا دانست و گفت: در ادارات رعایت اصول راحت‌تر است و ما با یک مصوبه می‌توانیم اصول را اجرایی کنیم، در حمل و نقل عمومی مانند مترو و اتوبوس آقای وزیر کشور تمام تلاش خود را به کار می‌گیرند و هر کجا که نیاز بود از نیروی انتظامی و بسیج استفاده می‌کنند.از امروز استفاده از ماسک در محیط‌های عمومی الزامی است.

گروه اجتماعی/ برگزاری آزمون‌های سراسری دانشگاه‌ها حالا با اعتراض بسیاری از داوطلبان کنکور مواجه شده است. بعد از اینکه ستاد ملی مبارزه با کرونا خبر از برگزاری آزمون سراسری، حداقل پس از گذشت ۲۰ روز از پایان امتحانات نهایی دوره متوسطه را داد، رئیس سازمان سنجش اعلام کرد که بر اساس تصمیمات گرفته شده زمان برگزاری تمامی آزمون‌های سراسری دانشگاه‌ها تغییر خواهد کرد. بر اساس گفته ابراهیم خدایی، زمان برگزاری کنکور کارشناسی دانشگاه‌ها در روزهای ۳۰ و ۳۱ مردادماه، کنکور کارشناسی‌ارشد در روزهای ۲ و ۳ مردادماه و کنکور دکترا هم روز ۲۶ تیرماه سال 99 خواهد بود. حالا هر چه به زمان برگزاری این آزمون‌ها نزدیک می‌شویم، اعتراض داوطلبان به خاطر شرایط بحرانی کرونا هم بیشتر می‌شود. داوطلبان معتقدند شیوع بیماری کرونا بیشتر شده و آزمون سراسری دانشگاه‌ها هم با جمعیت بالا و در محیط‌های بسته انجام می‌شود و ممکن است برگزاری همین 5 ساعت آزمون سلامتی آنها را به خطر بیندازد. این موضوع البته با واکنش نمایندگان مجلس مواجه شده است. یک عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی اعلام کرد که این هفته کمیسیون درباره تعلیق برگزاری کنکور و یا تغییر روش و زمان برگزاری آن تصمیم‌گیری می‌کند. احمد نادری تأکید کرد: در چند هفته گذشته پیام‌های زیادی حاوی نگرانی کنکوری‌ها و خانواده‌هایشان از برگزاری کنکور با توجه به شیوع پیک دوم کرونا را داشتیم. آنها نگران سلامت‌شان هستند. قرار شد در جلسه هفته جاری درباره تعویق کنکور و یا تغییر در نحوه برگزاری آن به یک جمع‌بندی برسیم. پیشنهادات زیادی وجود دارد که در حال بررسی آن هستیم. از جمله آنکه کنکور به تعویق افتد یا اینکه در فضای باز برگزار شود که نیازی به استفاده از کولر و وسایل سرمایشی وجود نداشته باشد، چون این وسایل تأثیر زیادی در منتشر کردن ویروس دارد. از  سوی دیگر مسئولان سازمان سنجش اعلام کرده‌اند که امکان تعویق آزمون‌ها را ندارند. رئیس سازمان سنجش آموزش کشور گفت: در فرآیند مصاحبه کنکور دکترای ۹۹ اولویت با مصاحبه مجازی است البته نمی‌توان به صورت مطلق تأکید بر مجازی شدن همه مصاحبه‌ها داشت. این مسأله به دانشگاه،‌ شهر، رشته و تعداد داوطلبان دعوت شده به مصاحبه بستگی دارد و در نهایت دانشگاه‌، تصمیم گیرنده نهایی است.