جاهای خالی در لیگ بیستم

جلال چراغپور
کارشناس فوتبال
بیستمین دوره از مسابقات لیگ برتر فوتبال از روز جمعه آعاز می‌شود؛ لیگی که با کمبودهای زیادی مواجه است و براساس این کمبودها این دوره از مسابقات را بررسی خواهیم کرد. کیفیت هر لیگی به‌عناصر زیرمجموعه آن لیگ بستگی دارد که این عناصر منجر به اقتدار آن لیگ می‌شود. کیفیت بازیکنان، ثبات مدیریت، امکانات مناسب (شامل محل تمرین و ورزشگاه) و پرورش استعدادهای جوان از جمله مواردی است که باعث بالا رفتن کیفیت هر لیگی می‌شود که البته در کنار این مسائل باید غنای مالی را هم در نظر بگیریم که اگر تیم‌های حاضر وسع مالی خوبی داشته باشند، می‌توانند قسمتی از نیازهای خود را از طریق جذب بازیکنان یا مربیان با دانش خارجی برطرف کنند که البته این موضوع با‌وجود شرایط بد اقتصادی در کشور ما و در باشگاه‌های ایرانی وجود ندارد و تیم‌های ما ناتوان در جذب چنین افرادی هستند. متأسفانه در چند سال اخیر این عناصر کیفی یکی‌یکی مورد هجمه قرار گرفته‌اند و باعث شدند که لیگ‌مان آرام‌آرام کیفیت گذشته را از دست بدهد و افت کند. در حال حاضر شرایط در فوتبال باشگاهی به‌گونه‌ای است که بازیکن پس از رسیدن به یک جایگاه مطلوب سریعاً ترانسفر می‌شود و این موضوع در لیگ بیستم به وضوح وجود دارد و ما شاهد انتقال بازیکنان زیادی به لیگ‌های خارجی بخصوص لیگ قطر بودیم. این مسائل هم اکثراً به مسائل مالی بستگی دارد که متأسفانه یکی از ضعف‌های لیگ ما کمبود منابع مالی در باشگاه‌ها است. امسال بازیکنان باکیفیتی زیادی همچون مهدی ترابی، شجاع خلیل‌زاده یا سایر بازیکنان باتجربه که لیگ‌مان را غنی کرده بودند به خارج از کشور کوچ کردند و نتیجه این موضوع جایگزین شدن بازیکنانی است که به تکامل نرسیده‌اند. جای خالی این بازیکنان جا را برای بازیکنان دیگری که در لیگ‌های پایین‌تر حضور دارند، باز کرد؛ بازیکنانی که حتی سن بالایی دارند اما با توجه به کمبود بازیکن، تیم‌ها به‌اجبار از این بازیکنان استفاده خواهند کرد که این موضوع قطعاً باعث پایین آمدن کیفیت لیگ می‌شود. مورد دیگر، جدایی یا عدم جذب بازیکنان خارجی است که در تیم‌های ملی خود جایگاه مناسبی ندارند اما کیفیت خوبی دارند و می‌توانند باعث بالا رفتن کیفیت لیگ شوند که البته این بازیکنان با وجود قوانین جدید اجازه ورود به کشورمان را ندارند و قطعاً برکیفیت لیگ ما تأثیر منفی خواهد داشت. اما حمله سوم برای پایین آمدن کیفیت لیگ برتر ایران در حال رخ دادن است و آن حمله، بازنشسته شدن مربیان باتجربه و حضور مربیان جوان است. البته این تغییر تنها مختص فصل بیستم نیست اما این موضوع با وجود مربیگری اشخاصی همچون رحمان رضایی، مهدی رحمتی و چند مربی جوان دیگر بیشتر به چشم آمده است. مربیان باتجربه غنای فنی بالایی دارند؛ مربیانی که با حرف‌های معمولی خواسته‌های منطقی داشتند و دارند و دانش آنها جزو دروس امروزی مربیگری است. مربیان باتجربه‌ای مثل علی پروین که در دوران حضورش در فوتبال ایران گفته بود که «من به 10 گرگ نیاز دارم!» بعدها مشخص شد که منظور پروین این بود که او نیاز به بازیکنانی دارد که پرس کردن را از زمین حریف آغاز کنند و با روحیه جنگندگی به مصاف حریفان بروند. موضوعی که اکنون جزو اصول فوتبال است و در کلاس‌های مربیگری آموزش داده می‌شود. یا مربی ای همچون ناصر ابراهیمی که معتقد بود «بازیکن باید روی دستمال توپ را کنترل کند» و منظور او کنترل دقیق توپ بود که البته اکنون بازیکنانی داریم که از پس کنترل ساده توپ بر نمی‌آیند. فوتبال ایران مربیان تجربی را آرام‌آرام کنار گذاشت و موج جدیدی از مربیان جوان را وارد کرد که این مربیان با نیروی جوانی‌شان خواهان بازی سرعتی هستند که البته این موضوع غنای فنی را پایین می‌آورد. علاوه بر اینها موضوعی که در لیگ بیستم کمتر به آن توجه می‌شود ورود مدیران جوان است که البته این مدیران تخصصی در حوزه فوتبال ندارند و تنها نام «دکتر» را یدک می‌کشند و این موضوع هم  بسیار خطرناک است. در دو دهه گذشته شاهد این اتفاق بودیم و مدیران جوان وارد فوتبال شدند اما تفاوت آن دوره با دوره کنونی این بود که مدیران جوان دو دهه گذشته تخصص داشتند و جزو بازیکنان قدیمی فوتبال بودند اما در حال حاضر این موضوع در اکثر تیم‌های لیگ برتری دیده نمی‌شود و مدیرانی تنها با تحصیلات مدیریت مسئولیت باشگاه‌های فوتبال را برعهده می‌گیرند. نگاه مدیران به فوتبال تغییر کرده و این تغییر نگاه باعث می‌شود که به فوتبال ضربه بخورد. البته اثرات آن در دهه‌های بعدی مشخص خواهد شد. متأسفانه فوتبال ما چه در رده‌های ملی و چه در رده‌های باشگاهی در حال تغییرات منفی است و اندازه‌های فوتبال ما در حال کوچک‌تر شدن است و این موضوع بر کیفیت فوتبال ما تأثیرات منفی خواهد داشت. حوادث فوتبال به هیچ وجه تصادفی نیست و این حوادث امسال در تیم پرسپولیس به‌عنوان فینالیست لیگ قهرمانان آسیا افتاد و این تیم با تغییرات عظیمی در بخش بازیکن و مدیریت روبه‌رو شد. 5 سال پیش یک معمار به‌نام برانکو ایوانکوویچ به پرسپولیس آمد و این تیم رده چهارمی را تحویل گرفت و آرام‌آرام این تیم را معماری کرد و به‌عنوان فینالیست لیگ قهرمانان آسیا در سال 2018 معرفی کرد. پس از برانکو، یحیی گل‌محمدی به این تیم آمد که عاقلانه‌ترین تصمیم یحیی حفظ ترکیب تیم بود و این موضوع باعث شد تا تیم مجدداً به‌عنوان قهرمان لیگ معرفی شود. در حال حاضر هم پرسپولیس با توجه به شخصیت قهرمانی اش به فینال راه یافت و حالا 50 درصد شانس این را دارد که در فینال موفق شود و به‌عنوان قهرمانی دست یابد. شخصیت قهرمانی پرسپولیس مهم‌ترین موضوعی است که باعث شده این تیم 4 دوره قهرمان متوالی لیگ برتر شود و به‌عنوان یکی از تیم‌های فینالیست به فینال لیگ قهرمانان آسیا راه یابد. حال این سؤال پیش می‌آید که آیا پرسپولیس با یحیی گل محمدی می‌تواند مجدداً به فینال آسیا راه یابد یا اینکه این تیم هم همانند تیم‌های دیگرمان که حتی از مرحله نخست لیگ قهرمانان هم صعود نکردند، ناکام خواهد بود و این ناکامی‌ها مجدداً گریبانگیر تیم‌های ایرانی حاضر در لیگ قهرمانان آسیا خواهد شد؟