مرگ سفید باغ‌های دریایی خلیج فارس

گروه ایران زمین / تغییر اقلیم بالا رفتن دما و گرم شدن آب، مرگ سفید را به جان باغ‌های خلیج فارس انداخته است. باغ‌های خلیج فارس سنگ‌های‌مرجانی رنگی‌اند؛ یکی از مهم‌ترین زیستگاه‌های ماهی‌ها و میگوها. حتی پیش از آنکه تغییر اقلیم رخ دهد و آب اقیانوس‌ها گرم شود، تهدیدهای انسانی نیز به مرگ مرجان‌ها منجر می‌شد اما به گفته مهدی بلوکی، رئیس گروه اکولوژی دریایی کشور، سرنوشتی که تغییر اقلیم برای مرجان‌ها رقم می‌زند قابل مقایسه با آنچه قاچاقچیان مرجان، سازند‌گان اسکله‌های بندری و پالایشگاه‌های نفتی بر سر مرجان‌ها آوردند، نیست. هرچند رد پای آنها هم در تخریب سنگ‌‌های مرجانی همچنان پررنگ است. برخلاف تصور عوامانه، سنگ‌های مرجانی، مرجان‌های مرده آکواریوم‌های تهران‌نشینان نیستند که مرگشان هیچ پیامد انسانی و زیست‌محیطی در پی نداشته باشد. آنها در واقع منشأ حیات اقیانوسی و منبع غذایی اصلی بیش از ۹۳ هزار گونه ماهی، میگو و دیگر گونه‌ها هستند و تأمین غذای یک میلیارد انسان به‌طور مستقیم و غیر‌مستقیم به مرجان‌ها وابسته‌ است.
بیش از یک دهه است که فعالان محیط زیست نگران ساخت اسکله شهید بهشتی هستند. این اسکله بخشی از مرجان‌های چابهار را در طول یک دهه تخریب کرد. رسانه‌ها در شروع ساخت اسکله، از تخریب مرجان‌ها به قتل عام آنها یاد کردند اما همان اعتراض‌ها باعث شد بخشی از مرجان‌ها پیش از مرگ به جای دیگری منتقل شوند. البته این انتقال هم تلفات خودش را داشت اما بخشی از مرجان‌های منتقل شده نجات یافتند. آن‌طور که «وحید پورمردان»، رئیس اداره کل حفاظت محیط زیست سیستان و بلوچستان به «ایران» می‌گوید: «حال آنها بعد از یک دهه خوب است و محل زندگی ماهی‌ها شده‌اند.» او اما همچنان نگران ادامه ساخت اسکله شهید بهشتی و مرگ بخش دیگری از مرجان‌های منتقل نشده است. با وجود این، اعتقاد دارد اگر مسأله اسکله شهید بهشتی را فاکتور بگیرند حال مرجان‌های چابهار از سایر سواحل ایران بهتر است و کمتر تهدید می‌شوند. پورمردان می‌گوید: «برخلاف سایر بنادر، آب توازن کشتی‌ها در چابهار خالی نمی‌شود و این خبر بسیار خوبی برای زیستگاه‌های مرجانی چابهار است.» کشتی‌ها با تخلیه بار برای تعادل وزنی کشتی، کشتی را با مقدار مشخصی آب پر می‌کنند  تا در حد معینی در آب باقی بمانند. به این میزان آب توازن می‌گویند. این آب را در زمان بارگیری در بنادر خالی می‌کنند که باعث ورود آلودگی‌ها به آب‌ها در سواحل مرجانی از جمله خارک می‌شود. پورمردان نگران صیدترال در چابهار است. این روش صید با کفروبی هر چیزی را که در کف خلیج فارس باشد به دام می‌اندازد. این مرجان‌ها به صورت قاچاق در بازارهای داخلی و خارجی به فروش می‌رود. ضبط مرجان‌های قاچاق شده نوشداروی بعد از مرگ سهراب است چون به گفته پورمردان مرجان‌ها خار ج از آب کمتر از یک ساعت دوام می‌آورند و مرگ سفید، آنها را به سنگ تزئینی تبدیل می‌کند که تنها به کار آکواریوم‌های خصوصی در تهران و سایر شهرها می‌آید. گاهی اوقات هم از کشورهای حوزه خلیج فارس سر درمی‌آورد تا صرف ساخت مواد آرایشی شود.«داوود میرشکار»، مدیرکل دفتر زیست بوم و اکولوژی‌های دریایی کشور هم در گفت‌و‌گو با «ایران» از مرگ ۹۹ درصدی مرجان‌های خلیج فارس تا عمق ۵ متری این آب بر اثر تغییر اقلیم و گرمایش زمین خبر می‌دهد.
مهدی بلوکی، رئیس گروه اکولوژی دریایی سازمان حفاظت محیط زیست اعتقاد دارد در آنجایی که تغییر اقلیم و گرمایش زمین هم مرگ سفید به جان باغ‌های خلیج فارس می‌اندازد هم پای انسان در میان است. گرمایش زمین و تغییر اقلیم نتیجه فعالیت‌های صنعتی انسان است.
اسیدی‌ شدن مرجان‌ها
«مریم قائمی»، رئیس مرکز اقیانوس شناسی بوشهر هم در گفت‌و‌گو با ایرنا از اسیدی شدن مرجان‌های خلیج فارس به دنبال آلودگی‌های صنعتی و شهری خبر می‌دهد. هرچند مسئولان محیط زیست علاقه‌ای به ورود به این مسأله نشان می‌دهند و ترجیح می‌دهند تنها پای گرمایش زمان و تغییر اقلیم را به میان بکشند.
به گفته قائمی، ورود انواع آلاینده‌ها مانند فاضلاب‌های شهری و صنعتی، ریزپلاستیک‌ها و آلودگی‌های نفتی باعث شده تا بخش زیادی از مرجان‌های نایبند، جزیره خارگ و جزیره کیش از بین برود. همچنین با جذب این آلودگی‌ها توسط آبزیان، سلامتی و جان انسان‌ها نیز در چرخه غذایی تهدید می‌شود. به گفته تحقیقات محققان پژوهشگاه اقیانوس‌شناسی نشان داده‌ است درصورتی که اسیدی شدن خلیج فارس با همین روند ادامه یابد تا پایان قرن ۲۱ رشد اسکلت‌های مرجانی ۴۰درصد کاهش می‌یابد.