هدی هاشمی
خبرنگار
معمولاً «نخستین»ها خاص هستند و به یادماندنی. اما این یکی با موارد دیگر خیلی تفاوت داشت‌. صحبت از نخستین آزمون دکترا در دوران کرونا است. آزمونی که پس از کلی جنجال بالاخره برگزار شد و صندلی‌ها میزبان داوطلبان ماسک زده بود. ساعت ٧ صبح روز پنجشنبه درهاى اصلى دانشگاه‌ها و حوزه‌هاى امتحانى به روى ١٧٩ هزار داوطلب آزمون دوره دکترا باز شد تا آنها در یکى از پر سر و صداترین آزمون‌هاى کشورى شرکت کنند.
آزمونى که بعد از ٤ بار تعویق، در نهایت نهم مردادماه با کلی اما و اگر از سوی داوطلبان برگزار و بالاخره پرونده اولین آزمون کرونایی کشور بسته شد. یک ساعت و نیم تا آغاز کنکور مانده بود که درهای اصلی دانشگاه صنعتی شریف (یکی از حوزه‌های امتحانی) به روی داوطلبان باز شد.  
تقریباً همه داوطلبان ماسک به صورت داشتند و طبق پروتکل سازمان سنجش به جز لوازم شخصی برای امتحان وسایل دیگری به همراه نداشتند. مسئولان دانشگاه برای حفظ فاصله اجتماعی سنگفرش خیابان را علامت‌گذاری کرده بودند تا اگر تعداد داوطلبان بیشتر شد هر کدام‌شان روی آن برچسب‌ها با فاصله بایستند، اگرچه خبری از ازدحام داوطلبان هم نبود.
 نگرانی از ابتلا به بیماری کرونا
با وجود این خیلی از داوطلبان دختری که برای آزمون دکترا به دانشگاه صنعتی شریف آمده بودند نگران کرونا بودند. برخی از آنها از ترس‌شان برای شرکت در این آزمون استرس داشتند و عده‌ای دیگر هم نگران کرونا بودند. داوطلبی می‌گوید: «استرس کنکور را ندارم. فقط ترس از مبتلا شدن به ویروس کرونا را دارم.»
یکی دیگر از داوطلبان بعد از برگزاری آزمون می گوید، بهتر بود اینترنتی امتحان می‌دادیم. خیلی از داوطلبان به خاطر شرایط کرونا در جلسه حضور پیدا نکردند و خیلی از صندلی‌ها خالی بود. داوطلب دیگری هم به ازدحام جمعیت اشاره می‌کند و می‌گوید: «می‌ترسیدم که به خاطر کنکور ازدحام شود و در این بین کسی مبتلا یا ناقل باشد.» البته برخی از داوطلبان هم از همان ابتدا خواهان برگزاری کنکور سرموعد بودند؛ آنها تأکید می‌کنند که تغییر زمان کنکور موجب برهم زدن امنیت روانی و آرامش‌شان می‌شود.
یکی از داوطلبان این چنین توضیح می‌دهد: «مسئولان نمی‌توانستند آزمون را برگزار نکنند هر کاری که از دست‌شان برمی‌آمد، انجام دادند و چند باری هم این آزمون را به عقب انداختند. اما درنهایت باید امتحان برگزار می‌شد.»  عده‌ای هم به پروتکل‌ها اشاره کردند؛ «قبل از اینکه وارد آزمون شویم، نگران پروتکل‌ها بودیم اما امروز دیدیم که اکثر پروتکل‌ها رعایت شده است. فاصله اجتماعی بسیار خوب بود و در کل این آزمون در سلامت کامل برگزار شد.»
متفاوت‌ترین آزمون سال ٩٩
غلامرضا وثوقی، نماینده دانشگاه صنعتی شریف در سازمان سنجش درباره برگزاری آزمون دکترا می‌گوید: این آزمون تفاوت بسیاری با سال‌های گذشته داشت. به خاطر شیوع ویروس کرونا مجبور شدیم تعداد داوطلبان را در حوزه‌های امتحانی کمتر کنیم.  برای رعایت پروتکل‌های بهداشتی امسال ٨٠٠ داوطلب کنکور در دانشگاه ما امتحان می‌دهند و این درحالی است که در سال‌های گذشته میزبان هزار و 800 داوطلب بودیم. همچنین فاصله اجتماعی بیش از آن مواردی بود که وزارت علوم به ما اعلام کرده و به علت ساختار کلاس‌ها فاصله میز و صندلی‌ها تا یک و نیم متر هم رسیده است.
او درباره تعداد غایبین می‌گوید: تعداد غایبین ما امسال افزایش چشمگیری داشته است. امسال حدود ٤٠ درصد داوطلبان ما که محل امتحان‌شان دانشگاه شریف بوده، غایب بودند این درحالی است که در سال‌های گذشته ١٥ درصد غایب داشتیم.
داوطلبـــــان مشـــــکلات را بــــــه سازمان‌سنجش بگویند
آزمون دکترای امسال هر چه بود با ماسک، مواد ضدعفونی‌کننده و دستکش در ۱۴۳حوزه امتحانی در ۶۰شهرستان سراسر کشور برگزار شد. در این ماراتن ۱۷۹هزار و ۷۰۴نفر ثبت‌نام کردند که ۴۴ درصد زن و ۵۶درصد آنها مرد هستند.
با این همه رئیس سازمان سنجش آموزش کشور از نحوه برگزاری آزمون رضایت دارد و به «ایران» می‌گوید: بیشتر داوطلبان پروتکل‌های بهداشتی ما را رعایت کردند حتی حوزه‌های امتحانی هم بیشتر از آن چیزی که توقع داشتیم، پروتکل‌ها را رعایت کردند.  البته ما برای آزمون‌های بعدی نیازسنجی می‌کنیم و از داوطلبان خواستیم مشکلاتی را که با آن روبه‌رو بوده‌اند به ما اطلاع دهند در سایت سازمان فرم نظرخواهی گذاشته‌ایم که داوطلبان نظرات‌شان را در آنجا بنویسند تا در آزمون‌های بعدی مورد توجه قرار گیرد.
دکتر ابراهیم خدایی درباره فیلم منتشر شده از یک داوطلب از بیمارستان طالقانی نیز این چنین توضیح می‌دهد: بیمارستان طالقانی بسیار بزرگ است و ما نمی‌دانیم که این داوطلب از کدام در وارد شده است. اما بیمارستان رأس ساعت ٨:٤٥دقیقه امتحان را برگزار کرد و خب در بیمارستان پروتکل‌های بهداشتی سخت‌تری اجرا می‌شد. البته در بیمارستان آزمون با ١٥ دقیقه تأخیر برگزار شد. اما هر ٢١ داوطلب در این بیمارستان امتحان را دادند.
او از پذیرش بیش از ۲۴ هزار داوطلب آزمون دکترا در سال ۹۹ خبر می‌دهد و می‌گوید: نتایج اولیه این آزمون دهه اول شهریور اعلام خواهد شد تا در دهه دوم شهریور داوطلبان بتوانند انتخاب رشته کنند و به منظور انجام مصاحبه، به دانشگاه‌ها معرفی شوند.
برگزاری کنکور نظر ستاد ملی مقابله با کرونا است
رئیس سازمان سنجش آموزش کشور درباره برگزاری آزمون کارشناسی ارشد و کنکور می‌گوید: ما در حال حاضر در کشور با این مسأله مواجه هستیم که تقریباً تمامی افراد مرتبط، غیر مرتبط، مسئول و غیر مسئول درباره برگزاری آزمون‌ها و مسائل این چنینی اظهار نظر می‌کنند. طبیعتاً آنچه برای سازمان سنجش مهم است، اجرای قانون بوده و قانون نیز همان مصوبه ستاد ملی مقابله با کرونا است.

شهلا کاظمی‌پور
جامعه‌شناس
در ابتدای شیوع بیماری کرونا، از آنجایی که  این بیماری در کل دنیا ناشناخته بود، قرنطینه می‌توانست راهکار مناسبی باشد، اما امروز همه می‌دانیم آنچه درخصوص کاهش آمار مبتلایان به کرونا می‌تواند کمک کننده باشد، رعایت موارد بهداشتی و پروتکل‌های مورد نظر است. چنانچه موارد بهداشتی رعایت نشود، قرنطینه و در خانه ماندن هم  فایده‌ای ندارد. بر اساس بررسی‌های انجام شده، حدود ۴۰ تا ۵۰ درصد  مردم، موارد بهداشتی را رعایت می‌کنند، اما گروهی به هیچ عنوان زیر بار نمی‌روند. این دسته از افراد، در بیشتر موارد از نبود آگاهی رنج می‌برند. آنها می‌پندارند که چون اطرافیان‌شان  مبتلا نشده‌اند پس این بیماری به هیچ عنوان جدی نیست،  در حالی که با توجه به مقاومت بدنی، هر فردی ممکن است مبتلا شود و از این روست که تک تک افراد جامعه باید موارد بهداشتی را رعایت کنند. در این خصوص آموزش و اطلاع‌رسانی‌ها باید خیلی بیشتر از آنچه هست باشد، نه اینکه رسانه‌ها هر روز فقط آمار کشته شدگان را اعلام  کنند چرا که بیان آمارها، سودی ندارد، بلکه در این حوزه، رسانه‌ها و مجامع مختلف مرتبط، بیش از پیش باید ورود کنند. البته برای برخی افراد نیز امکان رعایت پروتکل‌ها وجود ندارد اما لازم است به آنها هشدارهای لازم و آموزش‌های ضروری داده شود، به عنوان مثال در مواردی که برخی از مردم هزینه تهیه ماسک ندارند،  شروع به دوخت ماسک‌های پارچه‌ای کردند و حالا ماسک‌هایی استفاده می‌کنند که قابل شست‌وشو هستند. این شکل از رعایت و پیشگیری از بیماری،  باید بیشتر در مناطق محروم  اجرا شود. در حال حاضر عدم آگاهی در مناطقی که اقتصاد ضعیفی دارند، بیش از سایر مناطق دیده می‌شود، هرچند که از زمان‌های قدیم هم در بسیاری از این مناطق مسائل بهداشتی به دلیل نبود یا کمبود آب رعایت نمی‌شد، اما حالا با آمدن ویروس کرونا به این قضیه دامن زده شده است. کرونا، شوخی‌بردار نیست، حتی اگر گروه اندکی هم در کشور مبتلا شوند، بقیه جامعه را هم مبتلا خواهند کرد. بحث آموزش در این حوزه باید از مباحث دیگر جدا شود، البته آموزش‌ها خیلی زودتر از اینها باید شروع می‌شد، زیرا در جوامعی که فقر اقتصادی دارند، فقر فرهنگی و اجتماعی نیز همزمان، خودنمایی می‌کند. این قضیه به ۲۰ سال پیش و دولت‌های گذشته برمی‌گردد، از زمان‌های گذشته تاکنون، چنانچه آگاهی‌‌بخشی و اطلاع‌رسانی به صورت قدرتمند انجام می‌شد، امروز به دلیل نبود آگاهی در رعایت بهداشت، شاهد آمار بالای مبتلایان نبودیم، البته در بسیاری از مواقع در جامعه باید اجبار وجود داشته باشد؛  مانند بستن کمربند ایمنی در اتومبیل‌ها، که اگر اعمال جریمه وجود نداشت، مردم حالا خود را ملزم به بستن کمربند ایمنی نمی‌کردند، اما شاهد هستیم که این قضیه با اجبار کم کم تبدیل به یک فرهنگ عمومی در رانندگی کشور شد. در قضیه کرونا هم شاید با اجبار و حتی اعمال جریمه، بتوان موفق‌تر عمل کرد.

رئیس ستاد ملی مقابله با کرونا در تهران با بیان اینکه استان و پایتخت در روزهای اخیر در شرایط قرمز قرار گرفته است، گفت: بالاترین میزان ابتلا در مناطق شرقی و جنوب شرقی گزارش شده است. بیشترین گروه سنی بستری، افراد بین ۵۰ تا ۵۹ سال و گروه دوم افراد بین۳۰ تا ۳۹ سال بود، اما در دو هفته اخیر شاهد افزایش بستری گروه سنی ۲۰ تا ۲۹ سال هستیم. به‌گزارش روابط عمومی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، به گفته دکتر علیرضا زالی در تهران از مجموعه بیمارانی که تا ۵ مردادماه در بیمارستان‌ها بستری شدند، ۶۱ درصد ترخیص و تاکنون ۷.۷ درصد از بیماران فوت کرده‌اند. همچنین ۲۱ درصد آمار فوتی‌ها در گروه سنی ۹۰ سال به بالا و ۱۸ درصد در گروه سنی۸۰ تا ۸۹ سال رخ داده است. بالاترین میزان فوتی بین گروه سنی ۷۰ تا ۷۹ سال و بعد ۶۰ تا ۶۹ سال بوده و در گروه‌های سنی پایین‌تر میزان کمتری از مرگ و میر را شاهد بودیم. او درباره چرایی افزایش تعداد مبتلایان در تهران عنوان کرد: بالاترین [تراکم] جمعیت کشور، در استان تهران و به‌طور خاص در شهر تهران است.
زالی از وجود پدیده زیستگاه غیررسمی در ۱۳ تا ۱۷ درصد از برخی مناطق شهر تهران خبر داد و افزود: پدیده‌هایی همچون حضور کودکان‌کار ، زباله گردی و معتادین متجاهر در سطح شهر از دیگر نقاط برجسته آسیب‌های اجتماعی است.  زالی ادامه داد: در حال حاضر در تهران روزانه بالغ بر ۹۰۰ هزار نفر از مترو و یک میلیون و ۶۰۰ هزار نفر از وسایل حمل‌ونقل عمومی استفاده می‌کنند که جمعیتی معادل دو استان است. او با اشاره به ورود روزانه ۴۰۰ هزار خودرو به شهر تهران از بخش غربی استان افزود: جمعیت شناور در روزهای اخیر بالغ بر یک میلیون نفر گزارش شده است؛ یعنی معادل جمعیت یک استان روزها وارد شهر و شب‌ها از شهر خارج می‌شوند. زالی با اشاره به جمع‌آوری اطلاعات ۵۰ هزار بیمار ترخیصی در تهران افزود: بالاترین میزان ابتلا در مناطق شرقی و جنوب شرقی گزارش شده است.  وی ادامه داد: نانوایی‌ها در صورت عدم رعایت پروتکل‌های بهداشتی، آسیب‌پذیرترین صنف شناخته شده‌اند و بعد از آنها، سوپرمارکت‌ها این وضعیت را دارند. او گفت: طبق نظرسنجی اخیری که با همکاری شهرداری تهران انجام شده، ۷۳درصد مردم معتقدند ویروس کرونا در تهران ضعیف نشده است. همچنین بخش قابل توجهی از والدین اعلام کردند در صورت بازگشایی مدارس، فرزندانشان را به کلاس درس نمی‌فرستند.
او با اشاره به اینکه طبق مطالعات بخش قابل توجهی از مردم از رفتن به مساجد در صورت بازگشایی در زمان شیوع، امتناع می‌کنند، گفت: بسیاری از افراد معتقدند در مکان‌های عمومی، وضعیت بهداشتی مطلوب نیست. زالی افزود: ۵۲ درصد مردم موافقند پارک‌ها، آرایشگاه‌ها، مراکز تفریحی و ورزشی همچنان بسته بمانند که این آمار نسبت به اسفندماه کاهش داشته و روند عادی‌سازی را نشان می‌دهد. همچنین ۵۶ درصد مردم ابراز کردند به علت طولانی شدن اپیدمی ملاحظات را کمتر رعایت می‌کنند که این نکته قابل توجهی است. وی در ادامه گفت: بخش زیادی از مردم اعلام کردند درصورت تمدید محدودیت‌ها، در دورهمی شرکت می‌کنند و به سفر می‌روند. همچنین ۶۴ درصد مردم احساس ناامیدی شدید نمی‌کنند. در مقابل ۳۵ درصد از مردم اظهار کردند دچار افسردگی و اضطراب شده‌اند و بخش قابل توجهی از آنها بواسطه این بحران کاهش درآمد داشته‌اند.
او با بیان اینکه در تهران بالغ بر ۴۴ درصد مردم برای کار و خریدهای روزانه تردد می‌کنند، گفت: بخش زیادی از مردم معتقدند فاصله‌گذاری اجتماعی در حمل‌ونقل عمومی قابلیت اجرا ندارد.