حضرت آیت‌الله خامنه‌ای رهبر معظم انقلاب اسلامی در خجسته عید قربان در سخنرانی زنده تلویزیونی، ملت شریف ایران را به حضور پرنشاط و گسترده‌تر در مسابقه معنوی «کمک مؤمنانه به قشرهای آسیب‌دیده و یاری مجاهدان سلامت» فراخواندند و با تشریح اهداف کوتاه‌مدت، میان‌مدت و درازمدت امریکا در جنایت تحریم ملت ایران تأکید کردند: دشمن به موازات جریان تحریم، جریان تحریف حقایق را هم دنبال می‌کند اما به فضل الهی و با هوشیاری، زیرکی و شناخت عمیق ملت ایران از امریکا به هیچ‌کدام از اهدافش نرسیده و نخواهد رسید و ایران عزیز با صبر و ثبات، تلاش بیشتر مسئولان برای حل مشکلات اقتصادی و معیشتی مردم و استفاده هرچه بیشتر از ظرفیت‌های داخلی به راه روشن خود ادامه خواهد داد. به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر رهبر معظم انقلاب، ایشان درباره عزاداری ماه محرم نیز تأکید کردند: همه سوگواران حسینی، هیأت‌ها و مداحان موظفند به هرچه ستاد ملی مبارزه با کرونا اعلام می‌کند، عمل کنند زیرا موضوع بسیار مهم است.
کمک مؤمنانه  در محرم به قشرهای آسیب‌دیده
رهبر انقلاب با تبریک عید سعید قربان به ملت عزیز ایران، مسلمانان جهان و پیروان ادیان ابراهیمی، دهه اول ذیحجه را دهه خاطرات پرشکوه و هدایتگر و دهه تضرع و توسل خواندند و افزودند: دهه دوم این ماه پربرکت، با توجه به عید سعید غدیر دهه ولایت است که این موضوع از همه احکام الهی جایگاه برتری دارد چرا که ولایت تضمین کننده اجرای همه احکام الهی است. ایشان افزودند: دهه سوم ذیحجه نیز با مناسبت‌هایی از جمله مباهله، دهه مهمی است که امیدواریم ملت دهه اول را به مبارکی و دو دهه بعد را آنچنان که موجب رضای الهی و خوشبختی ملت است، سپری کنند. حضرت آیت‌الله خامنه‌ای دیدارهای مردمی را از دلخوشی‌ها و دلبستگی‌های پرجاذبه خود خواندند و خاطرنشان کردند: این دشمن حقیر اما بسیار خطیر یعنی کرونا این دلخوشی را نیز سلب کرده است. ایشان در همین زمینه افزودند: قرار بود این دیدار به صورت تصویری با خدمتگزاران عرصه سلامت و کمک مؤمنانه انجام شود اما چون ستاد ملی مبارزه با کرونا گفته اجتماع بیش از 10 نفر ممنوع است، متأسفانه این دیدار تصویری هم ممکن نشد. ایشان ایثارگری را از خصوصیات بارز ملت ایران برشمردند و افزودند: امروز نیز که مجموعه‌های درمانی اعم از پزشکان، پرستاران و دیگر عوامل، با تمام وجود در خدمت بیماران کرونا هستند لازم است داوطلبان در کارهای غیرتخصصی و عمومی به یاری آنان بشتابند. رهبر انقلاب با اشاره به آسیب دیدن اقتصادی اغلب مردم در دوران کرونا افزودند: البته در این میان عده‌ای دچار آسیب‌ها و مشکلات جدی شده‌اند که باید با گسترش نهضت کمک مؤمنانه مردمی، به کمک این قشرها شتافت. حضرت آیت‌الله خامنه‌ای با استناد به آیات قرآنی، مردم را به حضور پرنشاط و فعال‌تر در این مسابقه معنوی دعوت کردند و افزودند: سبقت در کار خیر از دستورات مؤکد و مکرر الهی در قرآن مجید است و موجب شوق و انگیزه دیگران به کارهای خیر نیز می‎شود. رهبر انقلاب این‌گونه کارها را معنای واقعی انقلابی‌گری خواندند و افزودند: اطعام ماه محرم نیز می‌تواند با رعایت کامل دستورالعمل‌های بهداشتی به شکل کمک مؤمنانه به دست خانواده‌ها برسد. حضرت آیت‌الله خامنه‌ای با اشاره به تلاش‌های جدی علمی در کشور برای شناخت ویروس کرونا و راه‌های مقابله و درمان آن افزودند: این‌گونه تلاش‌ها در همه ابعاد باید گسترش یابد.
تشریح اهداف مختلف تحریم علیه ایران
رهبر انقلاب در بخش دوم سخنانشان، تحریم‌های امریکا را جنایتی بزرگ علیه ملت ایران برشمردند و افزودند: دشمن خبیث از این تحریم‌ها که همه ملت را نشانه گرفته اهداف مختلفی دارد. ایشان «خسته کردن و به ستوه آوردن ملت» را هدف کوتاه‌مدت تحریم‌ها برشمردند و گفتند: دشمن می‌خواهد مردم را آشفته کند تا در خیابان‌ها در مقابل حکومت بایستند به همین علت مدام از تابستان داغ سخن گفته و می‌گوید اما اکنون خودشان به تابستان داغ مبتلا شده‌اند. «ایجاد محدودیت و جلوگیری از پیشرفت کشور بخصوص در بعد علمی» هدف میان مدت امریکایی‌هاست که رهبر انقلاب با تبیین آن گفتند: دشمن در درازمدت هم دنبال به ورشکستگی کشاندن و فروپاشی اقتصادی ایران است چرا که در آن صورت، ادامه حیات برای یک کشور، امکان‌پذیر نخواهد بود. حضرت آیت‎الله خامنه‎ای «قطع رابطه جمهوری اسلامی با مراکز و جریان‌های مقاومت در منطقه» را هدف جنبی امریکایی‌ها از تحریم ایران دانستند و در جمع بندی این بخش از سخنانشان گفتند: به فضل الهی و با هوشیاری ملت، دشمن در تحقق همه این اهداف ناکام مانده و به قول ما ایرانی‌ها شتر در خواب بیند پنبه دانه!  رهبر انقلاب افزودند: البته کشور دچار مشکلاتی است که بخشی از آن به تحریم‌ها، بخشی به ضعف‌ها و مدیریت‌ها و بخشی هم به کرونا باز می‌گردد اما همانگونه که شماری از اندیشمندان و فعالان غربی هم به صراحت اعتراف می‌کنند دشمن با همه شدت عمل خود نتوانسته به اهداف خود در جنایت تحریم دست یابد. رهبر انقلاب اسلامی با تأکید بر اینکه به موازات جریان تحریم، یک جریان «تحریف حقایق» و واژگون نشان دادن واقعیات هم وجود دارد، گفتند: هدف این جریان، ضربه زدن به روحیه مردم و دادن آدرس غلط درباره علاج تحریم است. حضرت آیت‌الله خامنه‌ای با اشاره به سخنان مداوم مقام‌های امریکایی و تبلیغات گسترده رسانه‌های وابسته به آنها برای واژگون نشان دادن واقعیات ایران افزودند: هدف دشمن، گرفتن نشاط و امید از ملت بویژه جوانان است تا این‌گونه القا کنند که کشور به بن‌بست رسیده و امکان حل مشکلات وجود ندارد. ایشان تحریف واقعیات را خط ثابت تبلیغاتی رسانه‌های غربی در طول چهل و یک سال گذشته خواندند و خاطر نشان کردند: در این خط تبلیغاتی، نقاط قوت به‌طور کلی انکار و یا در مورد آن سکوت می‌شود اما اگر نقطه ضعفی باشد، ده‌ها و حتی صدها برابر بزرگنمایی می‌شود. رهبر انقلاب اسلامی درخصوص آدرس غلط دادن برای رفع تحریم‌ها نیز گفتند: در این خط تبلیغاتی گفته می‌شود اگر می‌خواهید تحریم‌ها برطرف شود، کوتاه بیایید و ایستادگی نکنید و متأسفانه برخی در داخل هم این آدرس غلط را تکرار می‌کنند اما این خط بر روی اکثریت ملت ایران با شناختی که از دشمن و غرض ورزی او دارند، مؤثر نیست.
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای با تأکید بر اینکه جریان تحریف واقعیات به مقاصد خود نرسیده است، خاطر نشان کردند: اگر جریان تحریف شکست بخورد، قطعاً جریان تحریم هم شکست خواهد خورد، زیرا عرصه کنونی، میدان جنگ اراده‌ها است و اگر اراده ملت ایران مستحکم باقی بماند، بر اراده دشمن غلبه خواهد کرد.
تحریم قابل علاج است
 اما نه با عقب‌نشینی در برابر امریکا
نکته دیگری که رهبر انقلاب اسلامی به آن اشاره کردند، استفاده ملت زیرک ایران از تحریم برای شکوفایی علمی کشور بود.
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای گفتند: با اینکه تحریم یک جنایت بزرگ است اما مردم بویژه جوانان، مسئولان، دانشمندان و فعالان سیاسی از این موضوع برای افزایش اتکا به نفس ملی استفاده کردند. رهبر انقلاب اسلامی در همین زمینه افزودند: تولید جت آموزشی و قطعات حساس و ظریف، راه اندازی چند هزار شرکت دانش‌بنیان، ساخت پالایشگاه ستاره خلیج فارس به دست سپاه، اقدامات بزرگ در پارس جنوبی، طرح‌های وزارت نیرو در زمینه آب و برق، طرح‌های وزارت راه و تولیدات شگفت انگیز دفاعی، همه در دوران تحریم انجام شده است.
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای یکی دیگر از آثار دوران تحریم را تمرین جداسازی اقتصاد کشور از نفت برشمردند و گفتند: به علت آن‌که نفت کشور کمتر فروش می‌رود، جداسازی اقتصاد از نفت خام به‌طور طبیعی درحال روی دادن است که این موضوع باید با پیگیری دولت و مجلس به سرانجام برسد. رهبر انقلاب اسلامی در پاسخ به این سؤال مهم که «آیا تحریم‌ها قابل علاج است؟» گفتند: تحریم‌ها قطعاً قابل علاج است اما علاج آن، عقب‌نشینی و کوتاه آمدن در مقابل امریکا نیست زیرا عقب‌نشینی موجب پیشروی متجاوز می‌شود. ایشان افزودند: خواسته امروز امریکا از ایران، کنار گذاشتن کامل صنعت هسته‌ای، کاهش بسیار شدید توان دفاعی و رها کردن اقتدار منطقه‌ای است اما پذیرفتن این خواسته‌ها قطعاً موجب عقب‌نشینی امریکا نخواهد شد و هیچ عقلی نیز حکم نمی‌کند که برای توقف متجاوز، خواسته‌های او را اجابت کنیم. رهبر انقلاب اسلامی با اظهار تأسف از تکرار حرف‌های دشمن مبنی بر فایده نداشتن صنعت هسته‌ای از زبان عده‌ای در داخل گفتند: صنعت هسته‌ای نیاز قطعی فردای کشور برای تولید برق است و امروز باید به فکر فردا باشیم.
مذاکره با همه جهان
 به جز امریکا و رژیم صهیونیستی
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای با تأکید بر اینکه با وجود خسارات فراوان برجام، اصل صنعت هسته‌ای حفظ شده است، درخصوص ادعای امریکایی‌ها برای مذاکره با ایران، خاطر نشان کردند: من علت مذاکره نکردن با امریکایی‌ها را بارها گفته‌ام اما برخی یا متوجه نمی‌شوند و یا وانمود می‌کنند که متوجه نشده‌اند.
ایشان تأکید کردند: هدف اصلی امریکایی‌ها از ادعای مذاکره، گرفتن توانایی‌های حیاتی ملت ایران است. البته رئیس جمهور فعلی امریکا هم به‌دنبال برخی منافع شخصی و انتخاباتی است همچون استفاده تبلیغاتی از مذاکره با کره شمالی. ایشان با تأکید بر اینکه جمهوری اسلامی ایران با همه کشورها به جز امریکا و رژیم جعلی صهیونیستی مذاکره می‌کند، افزودند: علاج تحریم‌ها، عقب‌نشینی و مذاکره با دشمن نیست بلکه علاج واقعی آن، تکیه بر توانایی‌های ملی، وارد کردن جوانان به میدان و احیای ظرفیت‌های فراوان کشور، و در یک کلام عمل به ارکان اقتصاد مقاومتی یعنی درون‌زایی و برون‌گرایی است.
رهبر انقلاب اسلامی تأکید کردند: ما امکانات و توانایی‌های داخلی و ظرفیت‌های بین‌المللی فراوان داریم که باید با مدیریت جهادی و تدبیر واقعی، به فعلیت دربیایند. حضرت آیت‌الله خامنه‌ای با تأکید بر اینکه جمهوری اسلامی ایران دوستان مؤثری در دنیا دارد اما تکیه واقعی نظام اسلامی به خدا و مردم است، گفتند: تکیه بر امکانات و استقلال داخلی، هم دشمنان خارجی و هم بدخواهان داخلی دارد. آن کسی که برای منافع خودش حاضر است کالایی را که در داخل تولید می‌شود، از خارج وارد کند، در واقع خیانت می‌کند و با وجود تأکیدهای مکرری که شده است اما همچنان واردات کالاهایی که در داخل تولید می‌شوند، ادامه دارد. آخرین نکته‌ای که رهبر انقلاب اسلامی درخصوص تحریم‌ها گفتند «دل نبستن به وعده‌های توخالی دیگران» بود.
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای گفتند: در سال ۹۷ و بعد از خروج امریکا از برجام، متأسفانه کشور ماه‌ها معطل وعده‌های اروپایی‌ها باقی ماند و اقتصاد کشور شرطی شد در‌حالی‌که معطل کردن اقتصاد به وعده‌های دیگران، بسیار مضر است.
ایشان افزودند: اروپایی‌ها هیچ کاری برای مقابله با تحریم‌های امریکا نکردند و آنچه که به نام اینستکس نیز مطرح کردند، بازیچه‌ای بود که محقق نشد.  رهبر انقلاب اسلامی در جمع بندی این بخش از سخنان خود تأکید کردند: علاج تحریم‌ها فعال کردن ظرفیت‌های داخلی است که نیازمند مجاهدت است. حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در بخش دیگری از سخنانشان با اشاره به گرانی‌ها و مشکلات جدی خانوارها در تأمین معیشت، گفتند: کارهای لازم برای رفع این مشکلات را در جلسات خصوصی با مسئولان از جمله آقای رئیس‌جمهور مطرح کرده‌ایم و باز هم به دستگاه های مسئول تأکید می‌کنیم.
تأکید بر مهار نوسان قیمت‌ها و ایجاد ثبات دربازار
رهبر انقلاب اسلامی مسأله فوری در بخش اقتصاد را «مهار نوسان قیمت‌ها، ایجاد ثبات در بازار و حفظ ارزش پولی ملی» دانستند و افزودند: این حالتِ هر روز یک قیمت برای اجناس و افسار پاره کردن قیمت ارز برای کشور مضر است و افراد آشنا به مدیریت‌های اجرایی معتقدند که این مسأله با برخورد دستگاه‌های اجرایی و در مواردی دستگاه قضایی قابل مهار است. ایشان افزودند: در قضیه ارز، بانک مرکزی تلاش‌های زیادی انجام می‌دهد که ان‌شاءالله موفق خواهد شد البته گزارش‌های مطمئنی وجود دارد که دلایل سیاسی، امنیتی در افزایش قیمت ارز بیش از دلایل اقتصادی مؤثر است که در این صورت باید با کسانی که به این آتش دامن می‌زنند، جداً مقابله شود. حضرت آیت‌الله خامنه‌ای مسأله «هدایت نقدینگی به سمت تولید» و همچنین «رفع موانع جهش تولید» را از دیگر اولویت‌های اقتصاد کشور خواندند و گفتند: عده‌ای از کارشناسان پیشنهاد کرده‌اند رؤسای سه قوه کارگروهی را برای شناسایی و رفع موانع تولید تعیین کنند. رهبر انقلاب اسلامی اصلاحات اساسی در اقتصاد کشور را «اصلاح ساختار بودجه»، «اصلاح نظام بانکی»، «ارتقای سرمایه‌گذاری و اشتغال» و «بهبود محیط کسب و کار» برشمردند و گفتند: این موارد دو سال قبل و همزمان با تشکیل جلسه شورای عالی هماهنگی اقتصادی به سران قوا ابلاغ شد که البته با وجود تلاش‌ها پیشرفت قابل توجهی نداشته است البته مهم این است که ما می‌دانیم چه می‌خواهیم و به دنبال چه برنامه‌ای هستیم.
ایشان، «صبر» و «ثبات» را دو نیاز اساسی برای آینده کشور دانستند و با تأکید بر اینکه بر اثر ایمان مذهبی و اعتماد مردم به نظام، ثبات ملت خوب است، افزودند: مسئولین هم باید با کار جهادی، صبر و ثبات خود را نشان دهند و از تردید و نگرانی‌های مضر اجتناب کنند. حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، مشکلات دشمن اصلی یعنی امریکا را بسیار بزرگ و غیرقابل مقایسه با مشکلات ایران خواندند و با برشمردن مصادیقی از مشکلاتِ امروز امریکا مثل فاصله طبقاتی عجیب، تبعیض نژادی، مشکلات اقتصادی و بیکاری‌های گسترده، مشکلات مدیریتی در قضیه کرونا و مدیریت اجتماعی ضعیف که منجر به بی‌رحمی‌ و قتل و شکنجه به دست پلیس امریکا می‌شود، گفتند: امروز امریکا در سطح دنیا منفور و منزوی است.
ایشان تأکید کردند: حوادث جاری امریکا آتش زیر خاکستری است که شعله‌ور شده و اگرچه آن را سرکوب کنند اما دوباره شعله‌ور می‌شود و نظام کنونی امریکا را از بین می‌برد چرا که فلسفه سیاسی و اقتصادی این نظام غلط و محکوم به نابودی است. رهبر انقلاب اسلامی سخنان مکرر مقام‌های امریکایی علیه ایران را نشان‌دهنده سردرگمی آنها دانستند و افزودند: مدیریت امریکا دچار سرگیجه و آشفتگی است. امریکایی‌ها به دنبال پیدا کردن دشمن هستند بنابراین گاهی از ایران اسم می‌برند و گاهی از روسیه و چین، اما امروز رژیم امریکا دشمنی بزرگ‌تر از ملت خود ندارد و همین دشمن آن رژیم را به زانو درخواهد آورد. حضرت آیت‌الله خامنه‌ای با تأکید مجدد بر صبر، ثبات و کار جهادی افزودند: دولت در اواخر دوران مسئولیت خود قرار دارد البته در طول این ۷ سال هر چه توانستند تلاش کردند و در برخی بخش‌های دولت نیز واقعاً کارهای خوبی انجام گرفت، پس از این دولت هم، دولت تازه‌نفسی خواهد آمد که کارها را با جدیت بیشتر دنبال کند.

برش
توصیه درباره عزادری های محرم

رهبر انقلاب اسلامی در پایان سخنانشان به مسأله عزاداری در محرم اشاره و تأکید کردند: در عزاداری‌ها معیار آن چیزی است که ستاد ملی مقابله با کرونا اعلام می‌کند. بنده هر چه آنها لازم بدانند مراعات خواهم کرد. توصیه و تأکید من به همه عزاداران، هیآت، منبری‌ها و مداحان نیز این است که ضوابط ستاد ملی مقابله با کرونا باید رعایت شود، چرا که اگر همین مقدار مراقبت و کنترل هم سست شود، فاجعه‌ای بزرگ پدید خواهد آمد.

محمد هاشمی
فعال سیاسی
رهبر معظم انقلاب در سخنرانی دیروز خود جمله‌ای مهم درباره چشم‌انداز آینده کشور داشتند. ایشان گفتند: «برای تأمین آینده به صبر و ثبات نیاز داریم.» البته پیش از بیان این جمله، ایشان توصیفی دقیق و واقع‌بینانه از شرایط کشور، سیاست‌های امریکا و غرب در قبال ایران و همینطور تأثیر واقعی این سیاست‌ها بر اوضاع مملکت داشتند. در این توصیف نه تحریم‌ها و فشارهای غرب یکسره بی نتیجه و بدون اثر عنوان شد و نه از آن سو این عوامل، بزرگ و کاملاً بازدارنده ارزیابی شدند. در توصیف رهبری ما اکنون هر چند در شرایط  فشار و تحریم خارجی قرار داریم اما این فشارها از یک سو هیچگاه به اهداف صد درصدی خود نمی‌رسند و از سوی دیگر خود عاملی انگیزشی برای حرکت‌های بعدی ما خواهند بود. با همین توصیف است که رهبری در یک ارزیابی منطقی عرصه فعلی را عرصه «جنگ اراده‌ها» خواندند.
با این مقدمه موضوع «صبر و ثبات» مطرح شده توسط ایشان را می‌توان یک پیشنهاد و البته گزینه مهم راهبردی دانست. راهبردی که البته دارای دو بخش و ناظر به دو گروه است. بخش اول این راهبرد موضوع «صبر» است که ناظر به جامعه مطرح شده است. جامعه‌ای که این صبر را نه صرفاً در تحمل وضع موجود بلکه باید در قامت داشتن «امید» نسبت به آینده متجلی کند. اما بخش دوم این راهبرد یعنی بخش «ثبات» به بخش‌های مختلف حاکمیت و مقامات و مسئولان کشور بر می‌گردد. در حقیقت آنها هستند که باید موتور محرک و عوامل پی ریزی این ثبات باشند.
نکته اساسی اما این است که هیچکدام از این دو راهبرد، بدون تحقق دیگری محقق نخواهند شد. از همین روست که رهبری به صورت هوشمندانه و دقیقی هر دوی اینها را در کنار یکدیگر و به صورت مکمل هم مطرح کرده‌اند و بین آنها فراق و فاصله‌ای نینداخته‌اند. پیشبرد و پیگیری راهبرد «صبر» در جامعه به معنای تحمل بار فشارها و داشتن امید همزمان به آینده بدون دیدن مجموعه‌ای از تلاش‌های مؤثر از سوی ارکان حاکمیت برای ثبات بخشی به اوضاع کشور ممکن نخواهد بود. در واقع جامعه زمانی می‌تواند امیدوارانه شرایط ناشی از فشارهای خارجی را تحمل کند که شاهد باشد تلاشی مدبرانه، دلسوزانه و مؤثر از سوی حاکمیت در راستای بهبود وضعیت و تحقق منافع عمومی در جریان است. در آن سوی میدان نیز هرگونه برنامه‌ریزی، تحرک و تلاشی از سوی دستگاه‌های مختلف حاکمیتی برای مدیریت شرایط فعلی و به ثبات رساندن کشور بدون همراهی صبورانه بدنه جامعه مؤثر نخواهد بود و به هدف نخواهد رسید، حتی اگر این برنامه‌ریزی‌ها از دقیق‌ترین و منطقی‌ترین پشتوانه‌های کارشناسی و مطالعاتی برخوردار باشند.
تمام آنچه گفته شد چیزی نیست جز ترجمه همان عامل همیشگی قدرت‌ساز در نظام جمهوری اسلامی یعنی عامل «وحدت». وحدتی که فراتر از بحث شعارهای معمول، دارای تعریف و نقشه‌ای کاربردی و عملیاتی است و می‌تواند با شرحی منطقی از مسیر بهبود شرایط در اوضاع فعلی همراه باشد. اولین اثر نبود عامل «وحدت» در کشور برای چنین شرایطی ایجاد شک و تردید در لایه‌های مختلف نسبت به آینده و همینطور ضرورت مقاومت در برابر فشارهای خارجی است. بر همین اساس نیز رهبری بلافاصله بعد از طرح مسأله مهم «صبر و ثبات»، درباره بروز تزلزل و ایجاد شک و تردید خصوصاً در بین مسئولان کشور هشدار داده‌اند. چرا که کوچکترین تردیدی در این زمینه، مسیر رسیدن به ثبات مورد نیاز کشور را با مخاطره مواجه می‌کند و بازتاب این وضعیت خواه ناخواه خود را در تشکیک برای «صبر» در برخی لایه‌های اجتماعی نشان خواهد داد. با این حساب پر بیراه نیست که بگوییم پایبندی فعالانه بر «صبر» توسط جامعه و پیگیری مسئولانه و مستمر «ثبات» توسط مقامات مهمترین راز توفیق در برابر فشارهای خارجی فعلی خواهد بود.  حرکت در مسیر حفظ و تقویت ثبات قاعدتاً به معنای از رونق انداختن بیان دیدگاه‌های مختلف و یا اصطلاحاً نقادی یا پایان دادن به رقابت‌های سیاسی قانونی نیست بلکه رعایت ملاحظات کلان‌تری از سوی مجموعه‌های مختلف حاکمیتی و جناح‌های کشور است ناظر بر این مسأله که آرامش و ثبات کشور دستخوش جنجال‌سازی‌ها نشود چه مسیر پیشرفت و عبور از بحران‌ها و مشکلات از ثبات می‌گذرد.

ادامه از صفحه اول
نظام درمان از اولین روزهای کرونا بسیار بیش از گذشته در کانون دید جامعه قرار گرفت و من به‌واسطه همراهی با ستاد ملی مقابله با کرونا از روز اول ، واقعیت درگیری نظام بهداشت و درمان کشور با کرونا را شاهد بودم، اما اکنون که خود مبتلا شده‌ام شناخت واقعی‌تری کسب می‌کنم. من حالا خیلی بهتر می‌فهمم که چرا باید هر انسانی به شکل حداکثری مراقب باشد تا به این بیماری دچار نشود. هر بیمار کرونایی بار زیادی بر دوش کادر درمان و نظام سلامت تحمیل می‌کند. من از روزی که به این بیماری مبتلا شده‌ام، یکی از دغدغه‌هایم امکان سرایت این بیماری به دیگری است و هر بار کادرهای درمان را بالای سرم می‌بینم، این نگرانی، دغدغه و ایثارگری ایشان مرا شرمنده می‌سازد. بهترین کار این است که با مراقبت از خود اجازه ندهیم تعداد بیماران افزایش یابد و کادرهای درمان را زمین‌گیر کند.  تعارض‌های دوگانه جان و نان را بیشتر از گذشته احساس می‌کنم. جان شیرین خوش است و هیچ‌کس اعم از سیاستگذار و تصمیم‌گیر، گروه‌های فشار و رفتارهای فردی آحاد جامعه حق ندارند جان مردم را به خطر اندازند، اما کیست که نداند بیکاری و فقر و پیامدهای اجتماعی و سیاسی ناشی از تهدید نان نیز می‌تواند به تهدید جان تبدیل شود. فکر می‌کنم داشتن نظام اقتصادی ضعیف و ناتوان از حمایت اجتماعی مؤثر از اقشار آسیب‌پذیر اقتصادی که تأثیر تحریم‌های اقتصادی آن را مضاعف و فشار زیادی به آن وارد کرده است، حالا روی تلخ خودش را بیشتر به ما نشان می‌دهد. اگر اقتصاد بدون تحریم و تاب‌آورتری داشتیم حالا دغدغه نان کمتر بود و بیشتر می‌شد بین دغدغه نان و جان به نفع جان توازن قوی‌تری ایجاد کرد.
این روزها از روی تخت بیمارستان بیشتر به این می‌اندیشم که نظام مطالعاتی و دانش کروناشناسی هنوز وارد عرصه روانشناسی فردی، روانشناسی اجتماعی کوتاه‌مدت و درازمدت نشده است و اتفاقاً من غفلت از این پدیده را برای جامعه و سیاستگذاران بسیار جدی‌ و خطرناک‌ می‌بینم. تجربه زیسته من نشان می‌دهد ترس از بیماری با فقدان اطلاعات و حرکت در تاریکی و رفتار ناشناخته کووید-19 با بیماران و علائم احتمالی نگران‌کننده همراه است. خانواده‌هایی که کاری از ایشان برنمی‌آید و باید از بیمار دوری کنند، دوستانی که نمی‌توانند به عیادت بیایند، ترس از ناشناختگی، تهدید مرگ در حوزه فردی و سوگواری‌های تخلیه نشده خانواده‌ها آثاری را برای همیشه برجای خواهد گذاشت. احساس می‌کنم علوم انسانی و اجتماعی ما عرصه بدیعی برای مطالعه پیش‌رو دارد و باید تجربه تنهایی، ترس، انزوا و طردشدگی را به عنوان آثار کووید-۱۹ بیش از گذشته بررسی کند. ما به‌واقع نیازمند آن هستیم که از دست رفتن شادی‌های جمعی، عدم امکان حضور در تجمعات و تخلیه‌های هیجانی یا پرشدن عاطفی ناشی از حضور در ورزشگاه‌ها، مناسک و شعائر مذهبی، جشن‌ها و عروسی‌ها، حتی به سوگ نشستن‌های جمعی در کنار اجتناب‌های اجباری برای در کنار خانواده بودن و جمع شدن‌های خانوادگی، محافل دوستانه در ترکیب اثر فردی و اجتماعی را با دقت بررسی کنیم. فقدان این حضورهای اجتماعی آدمیان سبب می‌شود آدم‌ها درون‌ریزتر و پرخاشگر و دچار نوعی حرمان شوند که در نهایت به تعرض اجتماعی کشانده خواهد شد. اگر بیماری برای زمانی دراز – بیش از یک سال – طول بکشد، آثار روانی‌ای را که اکنون کم و بیش تجربه می‌کنیم با گستردگی بسیار زیاد در جامعه مشاهده خواهیم کرد و فضای روانی مردم ایران بسیار ناراضی‌کننده‌تر از گذشته خواهد شد.
امروز در بیمارستانی که بستری هستم گفت‌وگویی با پرستاران و پزشکان داشتم. غالب پرستاران و پزشکان و کارگران بیمارستانی تجربه ابتلا به کرونا را داشته‌اند. با ترس به سرکار می‌آیند و بعضاً از روی ناچاری، با نوعی دوری‌گزینی از اقوام و خانواده روبه‌رو هستند. این روزها به رغم خوشرویی و فداکاری، در درون احساس خوبی از محیط کار ندارند. من با چند نفر از آنها هم‌صحبت شده و حس می‌کنم در صورت تداوم و گسترش بیماری، شکنندگی در کارشان کاملاً بدیهی است. نگرانی‌هایی از کار، معیشت و زندگی در پس چهره‌ها وجود دارد که با مصاحبه نیمه‌عمیق، به خوبی متوجه آن می‌شوم.
ناتوانی بودجه‌ای دولت در صورت گسترش بیماری باعث خواهد شد هزینه از جیب بیماران افزایش یابد. در آزمایشگاه بیمارستان با فیش‌های آزمایشگاهی چندنفر که مانند من در صف نوبت بودند مواجه شدم. رقم بالایی هزینه چند آزمایش بود که سهم کمی از بیمه داشتند. کارگری غیررسمی که هیچ دفترچه بیمه‌ای هم نداشت در کنارم شکواییه می‌کرد. بیماری می‌گفت برای انجام یک تست PCR کرونا در آزمایشگاه خصوصی، باید بیش از ششصدهزار تومان هزینه پرداخت کند. از یک‌سو نگرانی مردم به رغم توصیه‌های وزارت بهداشت که بعضاً آن را لازم نمی‌دانند، باعث مراجعه زیاد مردم به آزمایشگاه‌های خصوصی برای انجام تست شده‌ است. بنابراین وصف در صورت ادامه این روند و عدم مراعات، ناچار تعطیلی‌های تحمیلی دوباره خواهند آمد و از سویی کادر سلامت از کارگر نظافتچی تا پرستار و پزشک و متخصص شکننده‌تر شده و با گسترش هزینه‌های درمان، مردم عاصی‌تر می‌شوند؛ این‌ها را به آثار روحی - روانی ناشی از کرونا اضافه کنید. هیچ زمانی به اندازه امروز – حتی در سال‌های جنگ – نظام بهداشت و درمان و تأمین مالی این نظام در آزمونی تا این اندازه سخت قرار نگرفته بود.
من عمیقاً احساس می‌کنم که نظام سلامت به تنهایی قادر به کشیدن باری نیست که بر دوش آن نهاده می‌شود. ما به بسیج عمومی همه نیروهای اثرگذار بر جامعه برای مطالبه سیاست‌گذاری درست در عرصه کرونا، حمایت از کادرهای درمان و مطالعه بین‌رشته‌ای مقوله سلامت در مقابل کرونا – فراتر از صرفاً پرداختن علم پزشکی به کرونا - نیازمندیم. کرونا فرصتی برای بازنگری دقیق در نظام سلامت (نه فقط نظام درمان) است. هیچ‌گاه مشارکت عمومی در نظام سلامت از همه ابعاد، به این میزان اهمیت نیافته است. این نقطه از تاریخ نظام سلامت ما شاهد ضرورت یافتن اعتماد کردن مردم به گفته‌های متخصصان نظام سلامت و مشارکت ایشان در پیشگیری است و حتی ممکن است نیاز به مشارکت در تأمین هزینه‌های نظام سلامت نیز باشد. امیدوارم مشارکت همگانی سبب شود بیماری کرونا نرخی نزولی پیدا کند.
امروز، چندین اطلاعیه از سوی مداحان مجلس یا هیأت‌داران و سخنرانان دیدم. متأسفانه روندی را مشاهده می‌کنم که گویی اصرار و فشار برای انجام این شعائر در حال تبدیل شدن به یک موضع انقلابی و مذهبی و دینی است. ما ایرانیان سال‌ها برای سیدالشهدا عزاداری کرده‌ایم. عزای کربلا گرفته‌ایم و شعائر را بجا آورده‌ایم. عزاداری تعطیل‌بردار نیست، اما فشار برای انجام شعائر به روش همیشگی اگر با عواقب وخیم برای سلامت مردم همراه شود، ضربه‌ای تاریخی به مراسم عزاداری و روح مشارکت ایرانیان در این مراسم وارد خواهد کرد.
توصیه رهبر معظم انقلاب در سخنرانی تلویزیونی‌شان به مناسبت عید سعید قربان بسیار راهگشا بود. ایشان فرمودند «در عزاداری‌ها معیار آن چیزی است که کارشناسان بهداشت و ستاد ملی مقابله با کرونا می‌گویند» و به همه هیأت‌داران و منبری‌ها توصیه کردند «به سخنان کادر بهداشتی گوش کنند» و «کرونا مسأله کوچکی نیست و اگر همین رعایت‌ها هم انجام نشود آن وقت ممکن است به فاجعه‌ای ختم شود که آن سرش ناپیدا باشد.» درایتی در این سخن نهفته است که امیدوارم با تأسی به آن جامعه ایرانی بتواند روح عاشورا را زنده نگه دارد اما هیچ گامی خلاف اصول صیانت از جان برندارد که از واجبات زندگی مؤمنانه است.
عزاداری نباید به از دست رفتن هیچ جانی بینجامد. نکند خدای ناکرده جان انسانی بر اثر کرونا گرفته شود و فرصت مشارکت در عزاداری‌های سال‌های آینده را نیابد. من امروز سختی‌های یک بیمار کرونایی بودن را درک می‌کنم و فشار جسمی و روانی آن برای خود و دیگران از کادرهای درمان گرفته تا خانواده را درمی‌یابم. تردید ندارم که گسترش بیماری کرونا بر اثر عزاداری‌های بدون مراعات اصول بهداشتی، درد و تلخی نقدهای مجامع جهانی بهداشت و بدخواهان علیه دین و مذهب تشیع را نیز بر آنها خواهد افزود. من پریشب با دکتر حریرچی که به دیدنم آمده بود محاسبه کردیم که حفظ فاصله اجتماعی یک‌ونیم متر در مراکز سربسته یا سر باز، نیازمند تخصیص 9 متر مربع فضا به هر عزادار است. آیا این میزان فضا برای عزاداری و تضمین رعایت معیارهای بهداشتی به هنگام زنجیرزنی و سینه‌زنی مهیاست؟
این روزها بیش از گذشته به اهمیت رسانه برای مدیریت پدیده‌های اجتماعی آگاه شده‌ و ضرورت آن ‌را درک می‌کنم. تجربه سختی کرونا به من نشان داد که چگونه باید نظام رسانه‌ای را برای مواجهه با این‌گونه رخدادها تقویت کرد و تا چه اندازه اهمیت دارد که رسانه مورد اعتماد وجود داشته باشد و ظرفیت بسیج‌شده آن در خدمت مهار بیماری قرار گیرد. متأسفم که برخی چقدر از ظرفیت فضای مجازی برای جلب مشارکت عمومی در مدیریت این بیماری غافل هستند. فضای مجازی می‌تواند تسهیلگر یک سلسله سازوکارهای جبرانی برای مقابله با کاستی‌ها باشد. همه رسانه‌های ما اعم از شبکه‌های رسمی وغیر رسمی باید چنان در معرض ظرفیت‌سازی نوین قرار گیرند که همه اقشار جامعه با همه سبک‌های زیستی و گوناگونی فرهنگی ، سیمای خود را در آیینه آن بجا آورند و رسانه‌ها مورد اعتماد شوند و در چنین روزهایی ذخیره اعتماد به رسانه به‌کار بیاید.  سختی‌های کرونا، نیاز به آموزش‌های همگانی تازه در خصوص مهارت‌های زندگی وکار در شرایط کرونایی و ضرورت شکل‌گیری روابط تازه‌‌ای با یکدیگر، با دولت، با کارشناسان حوزه سلامت و با روانشناسان و اقتصاد‌دان‌ها و سیاستمداران را آشکار ساخته است. این‌گونه ارتباطات در لحظات بحران باید به کار ما بیایند و از همین‌جاست که اهمیت بنیادین اعتماد آشکار می‌شود. امیدوارم زعمای قوم و همه شوراها و ارکان تصمیم‌گیری بسیار بیش از گذشته به سرمایه اجتماعی و اعتماد و ضرورت تقویت آن اهتمام کنند و همگان اعم از نخبگان سیاسی و اجتماعی از هر کردار و گفتار اعتمادسوز بپرهیزند.
من این چند روز کرونا را از نزدیک زندگی کرده‌ام. کرونا از نمایی نزدیک، واقعیت‌های بسیاری درباره جامعه ایران را آشکار می‌کند. امیدوارم این تجربه از نزدیک را پس از بهبودی و در آینده‌ای نزدیک در خدمت سیاست‌پژوهی و نگاهی متفاوت به جامعه ایرانی از منظر تاب‌آوری در مقابل این‌گونه مشکلات قرار دهم. کرونا از نمای نزدیک اگرچه تجربه‌ای تلخ و دردناک است اما توشه‌ای برای نگریستن به کاستی‌ها و قوت‌های جامعه ایرانی است.