شیما جهان‌بخش
خبرنگار
استان ‌مرکزی از مناطقی است که بیشتر دشت‌های آن ممنوعه اعلام شده‌اند و براساس اطلاع مسئولان این استان، خطر فرونشست در تمام شهرستان‌های آن وجود دارد. البته به تأکید کارشناسان بیشترین تأثیر فرونشست در این استان مربوط به سکونتگاه‌های شهری است. علاوه بر این، بر اساس آخرین ویرایش استاندارد ۲۸۰۰ و آیین‌نامه زلزله ایران، ۱۳ شهر و مرکز جمعیتی استان مرکزی جزو مناطق با خطر نسبی بالا از نظر زلزله و فرو نشست قرار دارند. 47 گسل شناخته شده در استان مرکزی وجود دارد و خسارت‌های احتمالی ناشی از زلزله در مناطق شمالی این استان جدی‌تر است. اینها مسائلی است که در مسأله فرونشست زمین نمی‌توان آنها را نادیده گرفت.
برداشت‌های بی‌رویه دلیل اصلی فرونشست
«عزت‌الله آمره‌ای» مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای استان مرکزی در گفت‌وگو با «ایران» از کاهش نگران‌کننده سفره‌های آب زیرزمینی در استان خبر داد و اظهار داشت: تداوم پدیده خشکسالی در سال‌های اخیر و برداشت‌های غیرمجاز از سفره‌های آب‌های زیرزمینی خطر فرونشست زمین را در این استان محتمل کرده است. میزان بارش‌ها بخصوص بارش برف در سال‌های اخیر کاهش چشمگیری داشته و همین مسأله سبب نشست سطح سفره‌های آب زیرزمینی  شده است.
آمره‌ای دلایل عمده فرونشست زمین را برداشت اضافه، حفر چاه‌های غیرمجاز، افت سطح آب‌های زیرزمینی و بروز خشکسالی عنوان کرد و افزود: عده‌ای از کشاورزان برای آبیاری زمین‌های خود چاه‌های غیرمجاز حفر کرده‌اند که همین چاه‌ها نفس سفره‌های زیرزمینی را بریده است. برای نمونه در بررسی‌ها مشخص شده چاه‌های برقی در ساوه و زرندیه که فرونشست بالایی هم دارند بیش از 150 میلیون مترمکعب اضافه برداشت دارند. البته در دیگر مناطق هم اضافه برداشت داریم اما به علت نصب نشدن کنتور، این برداشت‌ها ثبت نمی‌شود.
 مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای استان مرکزی در ادامه افزود: می‌دانیم که مرکزی یک استان صنعتی است به همین علت در کنار کشاورزان اغلب صنایع آب‌بر استان، برداشت‌های بیش از حد مجاز از آبخوان‌ها دارند. در سال‌های اخیر برای جلوگیری از برداشت‌های بی‌رویه، تمام بهره‌برداران کشاورزی موظف به نصب کنتورهای هوشمند شده‌اند اما این کار به علت عدم تمایل بهره‌‌برداران به‌ طور کامل انجام نشده است.وی تصریح کرد: در حال حاضر نصب این کنتور‌ها ضروری است و تقاضا داریم دولت در این زمینه نگاه ویژه‌ای به استان داشته باشد و بودجه‌ای برای این کار به استان اختصاص دهد. ادامه این روند نه‌ تنها کشاورزی را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد بلکه تمام زیرساخت‌های اقتصادی همچون راه‌ها، ساختمان‌ها و... از تبعات پدیده فرونشست در امان نخواهند بود.
تأسیساتی که زمین می‌بلعد
آمره‌ای خطر فرونشست زمین را مربوط به همه استان دانست و گفت: استان مرکزی در حال حاضر با فرونشست در دشت‌های اراک، ساوه، کمیجان و مأمونیه روبه‌رو است. در دشت اراک، راه‌آهن تهران ـ اهواز، فرودگاه اراک، خطوط سراسری انتقال نفت و فرآورده‌های نفتی وجود دارد و این خطوط دقیقاً از محدوده فرونشست‌ها عبور می‌کنند. در این شرایط احتمال اینکه لوله‌ها به آرامی کج شده و بشکند، وجود دارد. وقوع این اتفاق، نشت نفت به سفره‌های آب زیرزمینی را به دنبال خواهد داشت که شاید امکان جبران آن وجود نداشته باشد، یا در صورت امکان کنترل، باید هزینه‌های کلانی صرف این پاکسازی و اصلاح و بازسازی خطوط شود.
این مقام مسئول با تأکید بر اینکه فرونشست باعث می‌شود مقداری از ظرفیت سفره زیرزمینی آب برای همیشه از دست برود، اظهار داشت: با توجه به فرونشست‌های ایجاد شده اگر می‌خواهیم وضعیت را اصلاح کنیم، باید تعارف، مصلحت‌اندیشی و منافع کوتاه‌مدت را کنار گذاشته و منافع بلندمدت و پایدار را در نظر بگیریم. برای مقابله با این پدیده در وهله اول باید با تغذیه سطح آب‌های زیرزمینی و ایجاد تعادل بین منابع و مصارف، جلوی ادامه وقوع فرونشست را بگیریم و در نهایت برای همیشه بهره‌برداری غیرمجاز را به صورت کامل متوقف کنیم.
آبخیزداری راهکار اساسی برای جلوگیری از فرونشست‌ها
«عبدالحسین محمدی» مدیر کل منابع طبیعی استان مرکزی در گفت‌و‌گو با «ایران» از تغییر الگوی بارش‌ها در این استان خبر داد و اظهار داشت:  استان مرکزی همواره جزو استان‌هایی بوده که بخش زیادی از بارش‌های آن به شکل برف بوده است و همین مسأله سبب می‌شد نفوذ بارش‌ها به سفره‌های آب زیرزمینی به آرامی و پیوسته صورت بگیرد اما  در چند سال اخیر با تغییر الگوی بارش‌ها که بیشتر به شکل باران شده، آب‌ها به جای جذب شدن در سفره‌های زیرزمینی تبدیل به سیلاب شده است. وی ادامه داد: همین مسأله سبب شده همواره در مناطق بالادست با مشکل کمبود آب و به‌ تبع آن افت سفره‌های زیرزمینی و در مناطق پایین‌دست با سیلاب‌های ناگهانی مواجه باشیم. افت سفره‌های آب در مناطق مختلف استان باعث فرونشست زمین از 30 سانتیمتر تا بیش از 2 متر شده است.
محمدی اجرای طرح‌های آبخیزداری را  یکی از راه‌های مهم کاهش و مهار بحران کمبود آب و فرونشست زمین عنوان کرد و افزود: در سال‌های اخیر بیابان‌زایی سرعت گرفته و حدود 490 هزار هکتار اراضی بیابانی در این استان شناسایی شده که بیشترین آن با حدود 270 هزار هکتار مربوط به شهرستان زرندیه است. البته بیشترین فرونشست‌ها در سطح شهر کمیجان بخصوص در روستای وسف بوده است.
مدیر کل منابع طبیعی استان مرکزی با اشاره به اجرای طرح‌های آبخیزداری در استان گفت: از ابتدای سال تا کنون با مصوباتی که از محل صندوق توسعه ملی داشته‌ایم عملیات آبخیزداری با اجرای طرح‌های گابیون‌بندی، مراقبت و نگهداری، نهال‌کاری، مرمت سازه‌های قدیمی و مرمت بندهای خاکی در سطح ۱۰ هزار هکتار از اراضی ملی و آبخیز شهرستان‌های خمین، اراک، ساوه، زرندیه، محلات و شازند آغاز شده‌ است.
این مقام مسئول کنترل فرسایش و روان‌آب‌های سطحی، کنترل سیلاب‌ها و تغذیه مصنوعی منابع زیرزمینی را از جمله اهداف اجرای این طرح‌ها عنوان کرد و افزود: پیش‌بینی می‌شود بهره‌برداری از این طرح‌ها در صورت مساعد بودن شرایط آب و هوایی فروردین یا اردیبهشت‌ماه سال آینده آغاز شود. وی یکی دیگر از دلایل اصلی فرونشست زمین در استان را برداشت‌های بی‌رویه دانست و خاطرنشان کرد: در سال‌های اخیر میزان برداشت‌های غیرمجاز چندین برابر شده است و در همین راستا بنا شده طرح نصب کنتورهای هوشمند روی چاه‌های کشاورزی انجام شود اما از آنجایی که هزینه نصب این کنتورها بر عهده بهره‌برداران است تاکنون استقبال زیادی از این طرح نشده است. در واقع ما از دولت درخواست داریم هزینه نصب این کنتورها را بر عهده بگیرد تا یک‌بار برای همیشه میزان برداشت‌ها کنترل شود.
در حقیقت اگر نصب کنتور روی چاه‌های کشاورزی اجرایی شود، قطعاً مناقشه با کشاورزان برای همیشه حل می‌شود.

نیم نگاه

استان مرکزی در حال حاضر با فرونشست در دشت‌های اراک، ساوه، کمیجان و مأمونیه روبه‌رو است. در دشت اراک، راه‌آهن تهران ـ اهواز، فرودگاه اراک، خطوط سراسری انتقال نفت و فرآورده‌های نفتی وجود دارد و این خطوط دقیقاً از محدوده  فرونشست‌ها عبور می‌کنند

سوادکوه - معاون وزیر راه‌و‌شهرسازی از حضور سفیران نوسازی به استان‌ها در 5 دی امسال در استان‌های مختلف خبر داد و گفت: به مناسبت 5 دی روز ایمنی و سالروز زلزله بم، سفیرانی از شهر بم به‌عنوان سفیران نوسازی با هدف بازگویی حادثه بم و دعوت مردم به مشارکت در نوسازی بناهای ناپایدار به استان‌های سراسر کشور خواهند رفت.
به گزارش تسنیم، معاون وزیر راه‌وشهر‌سازی با حضور در سوادکوه به منظور بررسی مشکلات بازآفرینی شهری، از اعطای بسته‌های تشویقی بی‌سابقه برای نوسازی بناهای ناپایدار خبر داد و گفت: ‌مردم را به مشارکت در نوسازی بناهای ناپایدار در سراسر استان‌ها دعوت می‌کنیم.
 مدیرعامل شرکت بازآفرینی شهری مهم‌ترین برنامه دولت سیزدهم در این حوزه را نوسازی و مقاوم‌سازی بناها برشمرد و افزود: ستاد بازآفرینی شهری متشکل از بیش از 20 عضو بوده است که هر کدام وظیفه‌ای در حوزه بافت‌های فرسوده، بافت‌های تاریخی و سکونتگاه‌های غیررسمی یا حاشیه در سطح استان دارند که یک‌چهارم استان شامل همین محدوده حاشیه می‌شوند.
معاون وزیر راه‌وشهرسازی در مورد بسته‌های تشویقی مصوبه شورای‌عالی شهرسازی و معماری ایران عنوان کرد: با بسته تشویقی بی‌سابقه که برای اولین‌بار در ایران در سطح ملی اجرا خواهد شد، هر کسی خانه‌ای با هر متراژی داشته باشد، امکان گرفتن پروانه ساختمان را دارد حتی اگر زیر 50 متر باشد.
وی افزود: دسته دوم کسانی هستند که در عمق بافت‌ها تجمیع می‌کنند و به حداقل حساب تفکیک می‌رسند؛ مثلاً اگر در شهر سوادکوه حداقل حساب تفکیک 150 متر باشد، دو تا 75 متر تفکیک تجمیع و یک طبقه تراکم تشویقی داده می‌شود با 25 صدم پارکینگ تشویقی و تراس و بالکن هم جزو تراکم ساختمانی محسوب نمی‌شود. آیینی ادامه داد: اگر در محورهای اصلی بافت بخش‌هایی از بافت گره زیادی داشته باشد و ماشین نتواند عبور کند، اگر دو طرف معابر بازگشایی شود، یک طبقه تراکم تشویقی و طبقه همکف را می‌توان به کاربری غیرمسکونی تبدیل کرد و اگر در حاشیه معبر امکان پارکینگ باشد، 25 صدم تخفیف پارکینگ داده می‌شود.
مدیرعامل شرکت بازآفرینی شهری ایران درمورد تسهیلات در نظر گرفته شده، اظهار داشت: در مجموعه بافت‌های فرسوده و محل‌های بازآفرینی شهری امکان بهره‌مندی از تمام تسهیلات، حمایت‌ها و تخفیفات نهضت ملی بدون رعایت شرایط چهارگانه وجود دارد و از محل اعتبارات اشتغالزایی تبصره 18 در سطح تهران 450 میلیون تومان، در کلانشهرها 400 میلیون و در سایر شهرها 350 میلیون تومان به ازای هر واحد پرداخت می‌شود که 150 میلیون آن صفر درصد و در تمام شهرهای مازندران تقریباً  ده‌و‌نیم درصد خواهد شد. آیینی درمورد وظایف شهرداری‌ها در بحث حقوق مردم در این حوزه تصریح کرد: شهرداری‌ها با توجه به تکلیف قانونگذار موظف هستند حداقل 50 درصد برای عوارض پروانه و تراکم ساخت تخفیف دهند و حتی تا صددرصد تخفیف اعمال و معادل آن‌ را از دولت بگیرند، در واقع شهرداری تخفیفی نخواهد داد و از دولت طلبکار خواهد شد. وی افزود: در مورد محلاتی که نسبت به متوسط شهرها خدمات کمتری دارند یعنی سرانه پایینی دارند، ستاد بازآفرینی شهرستان به ریاست فرماندار و دبیری شهردار مرکز شهرستان باید مجموعه نیازها از جمله پروژه‌ها، مدارس، واحدهای بهداشتی مشخص و تغییر کاربری با دستگاه‌های مربوطه را فراهم کند و شرکت بازآفرینی شهری هم به‌عنوان دبیر ستاد ملی بخشی را بر عهده بگیرد.
معاون وزیر راه‌وشهرسازی عنوان کرد: در حال حاضر بیش از 95 پروژه در سطح مازندران در دست اقدام است که برخی افتتاح و بعضی در مرحله ساخت هستند که بخشی در دهه فجر و بقیه سال آینده افتتاح خواهند شد.

مشهد - در چند روز گذشته نامه‌ای مبنی بر درخواست از شرکت‌های حمل‌ونقل خراسان جهت اعزام فوری ناوگان به بندر امام خمینی در رسانه‌های فارسی زبان خارج از کشور منتشر شده است با این برداشت که در بندر امام خمینی کامیون نیست و حجم زیادی از کالاها دپو شده است و باید ایران بابت دیرکرد برگرداندن کانتینر به شرکت‌های کشتیرانی خارجی جریمه پرداخت کند.
رئیس حمل‌ونقل کالای خراسان رضوی درباره این شایعات به تسنیم توضیح داد: از ابتدای سال تاکنون بالغ بر ۲۰ فراخوان سراسری اعزام کامیون‌ها به بندر امام خمینی ارسال شده است چرا که وقتی کشتی پهلوگیری می‌کند ۲ تا ۳ هزار کامیون برای بارگیری کالاها و توزیع در سطح کشور نیاز است.
محمد علی خانی خاطرنشان کرد: تاکنون هیچ کامیونی نه تنها در خراسان بلکه در کشور اقدام به اعتصاب نکرده و کامیون‌ها طبق برنامه همیشگی خود در حال فعالیت هستند و حتی با افزایش درخواست نیز روبه‌رو بوده‌ایم و تمام این اخبار شایعه و موج‌سواری رسانه‌های معاند است. وی گفت: با توجه به پهلوگیری کشتی‌های کالاهای اساسی در بندر امام خمینی، همیشه فراخوان داده می‌شود تا از سراسر کشور ناوگان و کامیون‌های فله‌بر جهت سهمیه بار استان به بندر اعزام شوند و این یک روال در بحث حمل‌ونقل کالاست.
خانی تصریح کرد: این نامه‌ها از طرف دفتر خوزستان به دفتر مرکزی تهران ارسال می‌شود و سپس از آنجا به سراسر کشور فراخوان داده و جزو برنامه‌های همیشگی ما محسوب می‌شود.
رئیس حمل‌ونقل کالای خراسان رضوی ادامه داد: متأسفانه رسانه‌های معاند که این روزها خوراک خبری ندارند و در پروژه خود شکست خورده‌اند به‌دنبال موج‌سواری هستند و از آنجایی که این فراخوان به شرکت‌های حمل‌ونقل نیز در فضای مجازی جهت همکاری ارسال می‌شود شبکه‌های معاند از آن برداشت نادرست داشتند و دست به شایعه‌سازی زده‌اند.

کرج - استاندار البرز گفت: تمام ساختمان‌های مسکونی و تجاری نوساز استان ملزم به تأمین پارکینگ خودرو بوده و شهرداری‌ها باید بر این امر نظارت کنند.
 مجتبی عبداللهی  در نشست کمیسیون ماده پنج استان البرز افزود: تأمین پارکینگ خودرو از نیازهای اساسی بوده و انبوه سازان و احداث کنندگان بناها باید رعایت این موضوع را مد نظر قرار دهند.
وی ادامه داد: همچنین از شهرداران و شوراهای اسلامی شهر در استان انتظار می‌رود که لایحه‌ای مبنی بر اعطای پروانه رایگان برای ساخت سالن‌های ورزشی را تصویب کنند تا از این طریق گام مؤثری برای افزایش سرانه‌های ورزشی استان برداریم.
عبداللهی یکی از برنامه‌های ویژه استان را راه‌اندازی نهضت ساخت سالن‌های ورزشی دانست و گفت: ضرورت دارد که امکانات و فضاهای ورزشی و تفریحی استان را بویژه برای جوانان ارتقا دهیم.
استاندار البرز تأکید کرد: باید پرونده‌های مربوط به این کمیسیون را به صفر برسانیم تا موضوعات مردم معطل و مغفول نماند.
وی ادامه داد: شهرداری‌های استان باید رویکرد مثبتی برای توسعه فضای سبز استان داشته باشند و با تغییر کاربری اراضی تحت این عنوان، بجد مخالفت کنند.
عبداللهی گفت: تمام ادارات و دستگاه‌های استان باید برای تأمین مسکن کارکنان خود، تعاونی‌های مسکن را راه‌اندازی کنند تا مساعدت و همراهی لازم برای تأمین زمین مناسب صورت گیرد.
وی افزود: بسیاری از تعاونی‌ها از سنوات گذشته با مشکلاتی مواجه هستند از این رو باید در قرارگاه مسکن نسبت به حل موارد احصا شده، اقدام کنیم.
استاندار البرز با بیان اینکه عملکرد مدیران یکی از شاخص‌های اصلی رضایتمندی مردم است، گفت: بر این اساس مدیران باید با احصای مشکلات، پیش قدم شوند و برای حل آنها وارد عمل شوند.

ایسنا-غلامرضا ابدالی، سرپرست دفتر حفاظت و مدیریت حیات‌وحش سازمان حفاظت محیط‌‌زیست از رهاسازی دومین گروه گوزن‌های زرد ایرانی تکثیر شده در اسارت، با هدف تحقق برنامه عمل حفاظت از این گونه در جنگل‌های دز خبر داد.
ایرنا - حسن قاسم‌پور، مدیرکل حفاظت محیط‌‌‌زیست استان اردبیل گفت: با توجه به شرایط اقلیمی، اراضی تحت مدیریت این اداره کل کمترین آتش‌سوزی را داشته و در صورت بروز آتش‌سوزی هم در همان ابتدا خاموش شده است.
مهر- علی سلاجقه، معاون رئیس‌جمهور و رئیس سازمان حفاظت محیط‌‌زیست گفت: تنها 10 درصد دستگاه‌های مسئول قانون هوای پاک را اجرا می‌کنند. امسال هم ۱۰۳ هزار میلیارد تومان و همچنین ۳ میلیارد دلار ارزی برای اجرای قانون هوای پاک در دولت مطرح است و ما این موضوع را پیگیرهستیم تا در بودجه ۱۴۰۲ در نظر گرفته شود و دیگر هیچ بهانه‌ای برای دستگاه‌های اجرایی طی سال آینده نباشد.
ایلنا- ابراهیم پورفرج، رئیس جامعه تورگردانان ایران با اشاره به آنکه انتشار اخبار منفی و غلط از ایران در رسانه‌های بین‌المللی سبب شد بسیاری از تورهای ورودی کنسل شوند، گفت: ایران، توریست ژانویه را از دست داده است و درحال حاضر نه‌ تنها از اروپا بلکه از چین و روسیه هم گردشگر نداریم.
ایرنا- مهدی امیری، رئیس اداره حفاظت محیط‌‌زیست زابل در شمال سیستان‌وبلوچستان گفت: بر اثر ۲ دهه خشکسالی در سیستان، ۹۵ درصد از ۴۰۰ هزار پرنده‌ای که جهت زمستان‌گذرانی از سیبری به بزرگ‌ترین دریاچه آب شیرین ایران یعنی تالاب بین‌المللی هامون مهاجرت می‌کردند، از این تالاب تغییر مسیر دادند.
تسنیم- احد جلیلیان، مدیرکل حفاظت محیط‌‌زیست استان کرمانشاه گفت: تصویر یک قلاده پلنگ ایرانی برای دومین‌بار بعد از گذشت چهار سال در منطقه حفاظت شده «بوزین و مره‌خیل» در استان کرمانشاه به ثبت رسید.
ایرنا- ابوالقاسم مقیمی، معاون هماهنگی امور زائرین استانداری قم با بیان اینکه از ابتدای سال‌ جاری تا پایان آبان‌ماه ۶۲۷ فقره بازرسی از مراکز اقامتی استان انجام شده‌ است، گفت: ۱۱۲ اخطار بهداشتی و ۳۰ مورد نیز اخطارهای تعزیراتی داده شده است.
ایسنا- رضا ابراهیم‌نیا، معاون صنایع‌ دستی اداره‌ کل‌ میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌ دستی خراسان رضوی از صادرات بیش از ۱۹ میلیون دلاری صنایع‌ دستی استان طی سال ۱۴۰۱ خبر داد.
مهر- سیدمحسن حسینی، مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای گلستان با تشریح نحوه تأمین حقابه سه تالاب استان، گفت: نیاز زیست محیطی این تالاب‌ها به آنها اختصاص می‌یابد.
ایسنا- اقبال حمیدی، مدیرکل حفاظت محیط زیست استان کردستان اظهار داشت: برای نخستین‌بار پرنده‌ای با نام «زنگوله بال» توسط اعضای تیم پرنده نگری شهرستان مریوان در تالاب بین‌المللی زریوار مشاهده و رکورد شد و در سایت پرنده‌نگری کشور ثبت شد.