احیای سرمایه اجتماعی با سفر‌های استانی

حمیده امینی‌فرد
خبرنگار
«سرمایه اجتماعی» کلیدی‌ترین واژه‌ای بود که بیش از سه ماه پیش از زبان رئیس جمهور و هیأت دولت به عنوان اصلی‌ترین مطالبه مردمی عنوان شد.
دیدار رهبری و تأکید معنادار بر تقویت اعتماد عمومی و سرمایه اجتماعی هم البته مزید بر علت شد تا امروز بعد از گذشت حدوداً 100 روز این سؤال مهم پرسیده شود که دولت سیزدهم در این مدت کوتاه تا چه اندازه در بازگشت امید و اعتماد به جامعه ایران موفق بوده است؟ اما پاسخ به این سؤال با توجه به اینکه اعتماد و سرمایه اجتماعی گزاره‌ای پیچیده و غیرخطی است چندان ساده نیست. کاهش معنادار مشارکت مردم تهران درواقع نوعی اعتراض به عملکرد رئیس جمهور وقت بود که در نهایت در صحنه انتخابات بروز پیدا کرد. نظرسنجی‌های داخلی و خارجی نسبت به عملکرد دولت گذشته هم نشان می‌داد که مردم نسبت به شرایط اقتصادی که با گرانی‌های افسارگسیخته و تورم شدید کالا و خدمات توأم شده، دلسرد شده‌اند و از آنجا که صدایشان از شهرستان‌ها به تهران و از نقاط مختلف پایتخت به پاستور نمی‌رسد، آینده‌ای امیدوار‌‌کننده و دادرسی برای رسیدگی به حل مشکلاتشان نمی‌بینند. در آن زمان صدای اعتراضات مردمی بیش از آنکه از تریبون پاستور شنیده شود، از لابه‌لای کنش‌های اجتماعی پراکنده‌ای شنیده می‌شد که مردم در گفت‌و‌گوهای روزانه و تعاملات روزمره‌شان منعکس می‌کردند، تا اینکه زمان به آمدن رئیس جمهور جدید رسید. ابراهیم رئیسی، اما بعد از واکسیناسیون گسترده، سفرهای استانی و دیدار‌های رودررو با طبقات محروم را به عنوان کلیدی‌ترین گام برای احیای سرمایه اجتماعی انتخاب کرد، درست در زمانی که مردم دیگر تابی برای شنیدن گزارشات رسمی از پشت ویدئو کنفرانس ها و اتاق‌های بسته مدیران نداشتند.
رئیسی به صورت میدانی سفرش را از خوزستان آغاز کرد، سپس به سیستان و بلوچستان، خراسان جنوبی، ایلام، فارس، اردبیل و... رفت و در100 روزگی عملکرد دولتش، تعداد سفرهایش را به 10 رساند. رئیسی در ظاهر حذف فاصله جغرافیایی شهرها را هدف قرار داد، اما در باطن این حذف فاصله مدیران با طبقات فرودست، محروم و در حاشیه بود که بعد از سال‌ها به متن تصمیم‌گیری‌ها برمی‌گشت. تصاویری مردمی که پس از سال‌ها، بلندپایه‌ترین مقام کشورشان را لابه‌لای کپرها و روی تپه‌های خاکی اطراف خانه‌هایشان می‌دیدند نقطه امیدی برای تقویت سرمایه اجتماعی بود که تا همین چند وقت پیش کاملاً از یادها رفته بود.
تلاش رئیسی برای تقویت و ارتقای سرمایه اجتماعی تنها محدود به نقاط محروم نشد، حضور سرزده او در جمع بیماران معترض SMA، بازدید از داروخانه‌های توزیع کننده دارو، تالار بورس و... تنها بخشی از روندی بود که از شهریور ماه آغاز شده بود. حرکتی که قرار بود فصل تازه‌ای از کنش‌های اجتماعی را پیش روی ایرانیان باز کند. حالا نگاهی به نظرسنجی‌های داخلی و جهانی نشان می‌دهد که مسیر تقویت اعتماد عمومی و سرمایه اجتماعی در ایران هموار شده است. مرکز افکارسنجی «کیو» از امیدواری 63.2 درصد از شرکت کنندگان در این نظرسنجی به بهبود شرایط کشور در ۴ سال پیش رو توسط دولت رئیسی خبرداده است. نتایج پایگاه امریکایی «گالوپ» هم نشان می‌‌دهد که ۷۲ درصد سؤال‌شوندگان، عملکرد آقای ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهور ایران را تأیید کرده‌اند. نظرسنجی ایسپا (مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران) هم نشان می‌دهد ۶۸.۶ درصد مردم سیاست‌های رئیسی را تأیید می‌کنند.

برش
نگاهی به عملکرد صد روزه دولت سیزدهم نشان می‌دهد که مدیریت بحران در زندگی روزمره مردم مهم‌ترین اولویت کاری دولت جدید بوده است. در بررسی ابعاد اجتماعی صد روزه دولت دو مسأله مهم مدیریت اجتماعی کرونا و شتاب در روند واکیسناسیون از مهم‌ترین اقدامات دولت بوده است. همچنین ترمیم رابطه بین دولت مردم و تقویت و ارتقای سرمایه اجتماعی نیز بخش دیگری از فعالیت‌های دولت در صد روزه گذشته بوده است. در گزارش ذیل اشاره‌ای به ارزیابی وضع موجود در استقرار دولت سیزدهم و اقدامات انجام شده در صد روز گذشته در حوزه‌های سلامت و روابط اجتماعی مردم را می‌خوانید.