ماندانا ملاعلی

پوکمون گو، بازی هیجان‌انگیزی  که بر مبنای واقعیت افزوده ساخته شده است، این روزها «کندی کراش» و «کلش آف کلنز» را بی‌اهمیت کرده است، بعد از غوغای فراوان در امریکا و انگلیس و چند کشور دیگر، نوبت به اسپانیا، ایتالیا و پرتغال رسید اما خیلی پیش از آنکه کسی به فکر آماده‌سازی آن برای دسترسی ایران باشد، طبق معمول هموطنان ما راه‌های میانبری برای دستیابی به آن یافتند تا به جمع بازیکنان «پوکمون گو»  بپیوندند که البته این راه حل‌ها از هجوم بد افزارهای تلفن همراه نیز مصون نیست و اصولی به شمار نمی‌رود و می‌تواند وسط بازی سر ناسازگاری بگذارد. ایران که رتبه اول تلفن همراه به دستان خاورمیانه را دارا است، می‌تواند به این بازی مثل بقیه دنیا برای سرگرمی نگاه کند یا به ابعاد دیگر آن بیندیشد. فارغ از اینکه این بازی چقدر می‌تواند جالب باشد، این روزها فتح بابی شده است برای شیوه‌های جدید تبلیغات و استفاده از ظرفیت رسانه‌ای آن و اهل فن را به کاربردهای واقعیت مجازی در فضا سازی‌های مشابه علاقه‌مند کرده است.

واقعیت افزوده چیست؟
واقعیت‌های افزوده در دنیای مجازی در حال حاضر در سه سطح الگوهای قابل انطباق در اپلیکیشن، واقعیت مجازی مبتنی بر مکان حقیقی و واقعیت افزوده مبتنی بر حرکات بدن عرضه می‌شوند.
در واقعیت مجازی برپایه الگو، اپلیکیشن  طرح‌هایی را بر اساس الگوی آنها شناسایی می‌کند و کاربر می‌تواند با دسترسی به این الگوها محتوای مورد نظر سفارش دهنده اپلیکیشن را روی آن الگو مشاهده کند.
 در واقعیت مجازی مبتنی بر مکان، اپلیکیشن، محتوای کاربردی را بر اساس مکان کاربر که توسط GPS و مراکز مخابراتی فراهم می‌شود در قالب واقعیت افزوده در اختیار کاربر قرار می‌دهد و کاربر می‌تواند علائم ، اشیا و محتوای سفارش دهنده اپلیکیشن را بر اساس مکان جغرافیایی که در آن قرار دارد مشاهده کند.
 نوع سوم فناوری واقعیت افزوده مبتنی بر بدن و حرکات آن است. نرم افزار به وسیله دوربین مخصوص حاوی حسگر عمق می‌تواند حرکات مختلف بدن کاربر را تشخیص دهد و بر اساس آنها از کاربر ورودی و دستور دریافت کند. این نوع از فناوری در آغاز در بازی‌های رایانه‌ای مورد استفاده قرار می‌گرفت اما با گذشت زمان توسعه دهندگان نرم افزار پی به پتانسیل بالای این فناوری در نرم افزارهای کاربردی و رابط‌های کاربری بردند و امروزه این نوع فناوری در موارد کاربردی مختلف قابل استفاده است. نخستین اپلیکیشن واقعیت افزوده ایران در سال ۹۲ با «واقعیت افزوده رانا» منتشر شد.
پوکمون الهام بخش روزنامه نگاران
ملودی کرامر، روزنامه نگار و تحلیلگر ارتباطات در مقاله‌ای در همین مورد که در سایت پوینتر (www.poynter.org) منتشر شده است نگاهی دارد به کاربردهای واقعیت افزوده و شبیه‌سازی آن در فضایی مشابه اتاق خبر برای خبرنگاران. او در مورد نخستین تجربه‌اش از بازی پوکمون می‌نویسد:
من که هرگز علاقه‌مند به این دست بازی‌ها نبودم، هفته گذشته که برای نخستین بار پوکمون گو را بازی کردم این حس به من دست داد که می‌توانم جزو علاقه‌مندان بازی‌های ویدئویی باشم. زیرا متوجه شدم که واقعیت افزوده به کار رفته در این بازی پتانسیل خوبی برای استفاده در اتاق‌های خبر دارد.
او بازی را فضایی توصیف می‌کند که در آن بازیکن باید موجوداتی به نام پوکمون را بگیرد و آنان را وادارد که با یکدیگر بجنگند. فرق این نمونه با نسخه‌های قبلی آن است که بازیکن باید در محیط واقعی به دنبال این موجودات بگردد.
رابط این بازی مثل یک نقشه عمل می‌کند. اول یک پوکمون دیده می‌شود بازیکن می‌تواند آن را ببیند و با استفاده از دوربین گوشی‌های هوشمند خود عکس آن را بگیرد. بعد می‌تواند در شهر راه بیفتد و هرچیز مفیدی برای بازی پیدا کرد جمع کند.
اینکه مردم سر در گوشی در شهرها می‌چرخند یا روی نیمکت‌ها به جای تعامل مشغول بازی هستند عجیب است اما این تازه آغاز راه ورود این تکنولوژی است.
روزی را تصور کنید که با هجوم همه جانبه واقعیات افزوده، مردم از تجربه دنیای دیگری در دنیای خودشان به نوعی دیگر از واقعیت عادت کنند. آن وقت تکلیف ارتباطات چه می‌شود؟ روزنامه نگاران باید از این موضوع چه برداشتی داشته باشند و به چه امکاناتی بیندیشند؟ آیا دنیای رسانه‌ها از عینک گوگل فراتر خواهد رفت؟
روزنامه نگاران چطور می‌توانند تجارب خود را از طریق یا در راستای واقعیت افزوده تقویت کنند؟
اگر مردم به شهر یا سرزمین شما سفر کرده باشند، چه راهی برای دادن اطلاعات بیشتر به بازیکنان از طریق یک برنامه وجود دارد؟
اگر بازی پوکمون گو به برنامه نویسان امکان داده است که تجربیات درون اپلیکیشن را ایجاد کنند، آیا امکان دارد که مردم در این فضای واقعیت افزوده رستوران‌ها را بررسی کنند، گزارش زیرساخت در مورد ساختمان‌های مختلف را مطالعه یا عکس‌های خبری از آن مکان را مشاهده کنند؟
 به‌عنوان یک گزارشگر می‌شود پرسید: آیا راه‌هایی برای گزارش مکان‌هایی که بیشترین قاچاق در آن صورت می‌گیرد وجود دارد؟ راه‌هایی برای هدایت مردم از طریق بازی برای اینکه در مواقع ضروری به بهترین نحو اقدام کنند وجود دارد؟ تالار اشتراکی این بازی نه تنها بهترین محل برای تبلیغات به نظر می‌رسد بلکه محل مناسبی برای به اشتراک‌گذاری اطلاعات است که ظرفیت خوبی برای شکوفایی دارد.
شاید بازیکنان از یک مکان بازدید کنند و سپس اخبار آرشیوی مربوط به آن محل را مطالعه کنند، یا در مورد یک محل بیشتر اطلاعات به دست آورند و سپس اقدام کنند. یا شاید بازیکنان متوجه چیزی در آن مکان شوند که سوژه مناسبی برای رسانه‌ها باشد.
تحریریه رسانه‌ها چگونه می‌توانند خود را در دسترس بسیاری از مردم که در حال شرکت در فضاهای واقعیت افزوده هستند، قرار دهند؟ فضایی که در حال حاضر بخشی از یک شبکه بسیار بزرگتر است؟ اظهار نظرها یا ارتباطات در این سیستم عامل چگونه خواهد بود؟ آیا به سادگی شرکت‌کنندگان در این پلت فرم با یکدیگر یا افراد بیرون می‌توانند صحبت کنند و اگر امکان دارد، آیا راهی هست که پی ببریم بازیکنان دوست دارند در مورد چه چیزی بیشتر بدانند و بیاموزند؟
چه کسی صاحب داده‌ها است، چه کسی می‌تواند به آن دسترسی داشته باشد و این اطلاعات نمایانگر چیست؟
فراداده‌هایی که توسط پوکمون گو جمع‌آوری می‌شود مربوط به زمان و مکان است که به احتمال زیاد بسیار با ارزش تلقی می‌شود ومبنای قدرت یک گروه شبکه‌ای بسیار بزرگ است که می‌تواند از طریق همین داده‌ها ارتباطات دیگری ا یجاد کند.
اما وقتی روزنامه نگاران به ظرفیت‌های ایجاد مشکل توسط این شبکه می‌اندیشند سؤالات اخلاقی ومشکلات حریم خصوصی زیادی وجود دارد که باید به آن اهمیت بدهند.
همچنین راه های زیادی برای تقویت داده‌های جمع‌آوری شده با اطلاعات افزوده وجود دارد که می‌تواند پس از جمع‌بندی بسیار کمک‌کننده باشد.
به عنوان مثال، بازیکن پوکمون گو می‌تواند وجود چاه ها و چاله‌های شهر را پیگیری و گزارش کند.
 آیا برنامه واقعیت افزوده می‌تواند کیفیت هوا را ردیابی کند؟ یا به شما بگوید که شما درنقطه الف با اتفاقات ب مواجه می‌شوید.یا اینکه شما دوست دارید با فرد دال ملاقات کنید؟ و در این صورت این اتفاق ها چقدر ممکن است راحت‌تر شود؟ یا ممکن است این برنامه به شما بگوید شما در شهر ب در ساعت 7 صبح به دنبال موجود الف بگردید.آیا می‌دانید در این شهر فرداشب جلسه شورای شهر تشکیل می‌شود؟
آیا ما می‌توانیم به کمک واقعیت افزوده انگیزه به اشتراک‌گذاری تجربیات را در شرکت‌کنندگان (و غیر شرکت کنندگان) تقویت کرده و آنها را بخشی از یک جامعه بزرگترکنیم؟
بخشی از نبوغ پوکمون گو سرعت گسترش آن است. مردم پوکمون را دستگیر می کنند و سپس با او یک عکس می‌گیرند و آن را در رسانه‌های اجتماعی به اشتراک می‌گذارند.وقتی این کاررا کردند، آنها با مردم دیگری ملاقات می‌کنند که همین بازی را انجام داده‌اند.
بنابراین، این یک اجتماع طبیعی است که عناصر سازنده این بازی را به اشتراک می‌گذارد.
روزنامه نگاران می‌توانند به کمک شبکه‌های اجتماعی و نرم افزارهای جدید ارتباطی زنجیره بازخوردهای مخاطب را به وجود آورند. انتشار مطلب در شبکه‌های اجتماعی می‌تواند به اشتراک‌گذاری یک عنصر کلیدی توسط مخاطبان در مورد گزارش‌ها را در پی داشته باشد. زنجیره بازخوردی مشابهی نیز در شکارچیان پوکمون گو، بازیکنان جدید و مردمی که حتی این بازی را تجربه نکرده‌اند می‌تواند به وجود آید.اکنون مردمی وجود دارند که از بازیکنان این بازی، عکس می‌گیرند و دامنه آشنایی با پوکمون گو را وسعت می‌دهند و بدین ترتیب این بازی بازهم بازیکنان و ناظران بیشتری به دست می‌آورد که همچنان این زنجیره مخاطبان را گسترش می‌دهند.
واقعیت افزایشی و امکاناتی که باید به آن فکر کرد
چه سبک از گزارشگری، مناسب واقعیت افزوده خواهد بود؟ همین الان هم کسی برای پوکمون گو گزارشگری و داستان گویی نمی‌کند، بازیکنان خود شکار می‌کنند و به هدف بعدی هدایت می‌شوند. هر بازیکن، روایتگری از محیط و حوادث است. بدون شک واقعیت افزایشی که توسط خود کنشگران ارتباطی کامل می‌شود، خبرنگاری را به عرصه جدیدی از نگارش، گزارش، روایت، مستند‌سازی و ارتباط‌ گیری و خبررسانی وارد خواهد کرد.