گروه اقتصادی | اوج‌گیری دوباره ویروس کرونا در ایران و جهان سبب شد تا ستاد ملی مقابله با کرونا فعالیت برخی مشاغل و اصناف را به مدت دو هفته در 150 شهر از جمله 25 کلانشهر کشور ممنوع اعلام کند. یک روز پس از اجرای این طرح سعید ممبینی، رئیس اتاق اصناف ایران در گفت‌و‌گو با «ایران» از سه دغدغه مهم صاحبان کسب و کارهای تعطیل شده گفت. ممبینی از تعطیلی 2 میلیون واحد صنفی خبرداد و پرداخت بیمه، مالیات و عوارض شهرداری را از مهم‌ترین مشکلات اصناف تعطیل شده دانست. در همین رابطه دیروز رئیس کل سازمان امور مالیاتی کشور در پاسخ به این نیاز فعالان اقتصادی از تصویب و اجرای بسته‌های جدید مالیاتی در حمایت از مشاغل بشدت آسیب دیده از کرونا خبر داد. به گزارش ایسنا، امید علی پارسا خاطرنشان کرد: به سبب اوج‌گیری مجدد شیوع بیماری کووید ۱۹ و اعمال محدودیت‌های شدید و تعطیلی الزامی برخی کسب وکارها در شهرهای دارای وضعیت نارنجی و قرمز (بنا به اعلام وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی)، مشاغل و کسب‌وکارها و فعالیت‌های شدیداً آسیب‌دیده از کرونا (بنا به تشخیص کارگروه اقتصادی مقابله با پیامدهای اقتصادی کرونا) که در شهرهای مذکور قرار می‌گیرند، از حمایت‌های دولت بهره‌مند می‌شوند.
بخشودگی جرایم پرداخت نشده
وی در خصوص مفاد این بسته حمایتی گفت: براساس این مصوبه، موارد مقرر در قانون مالیات‌های مستقیم و قانون مالیات بر ارزش افزوده برای مهلت زمانی اعتراض به اوراق مالیاتی که آخرین مهلت آن از تاریخ یکم آذرماه ۱۳۹۹ لغایت یکم بهمن ماه ۱۳۹۹ می باشد و نیز احکام اجرای ماده ۲۳۸ قانون مالیات‌های مستقیم و ماده ۲۹ قانون، ارزش افزوده برای مدت مذکور، به مدت یک و نیم ماه تمدید می‌شود. معاون وزیر امور اقتصادی و دارایی، همچنین با اشاره به تمدید یک ماهه مهلت تسلیم اظهارنامه مالیات بر ارزش افزوده دوره سوم و چهارم سال ۱۳۹۹ و سررسید پرداخت مالیات آن برای کلیه مؤدیان مالیاتی براساس این مصوبه، اظهار کرد: بخشودگی جرایم پرداخت نشده بدهی مالیات و عوارض قانون موسوم به تجمیع عوارض مصوب۱۳۸۱/۱۰/۲۲ به شرط پرداخت اصل مالیات و عوارض تا پایان سال ۱۳۹۹ تمدید می‌شود. طبق اعلام سازمان امور مالیاتی، پارسا افزود: صدور یا تجدید پروانه کسب یا کار اشخاص حقیقی موضوع ماده ۱۸۶ قانون مالیات‌های مستقیم تا پایان سال ۱۳۹۹ نیز براساس این مصوبه، نیاز به اخذ گواهی پرداخت یا ترتیب پرداخت بدهی مالیاتی نخواهد داشت. وی همچنین تأکید کرد: کلیه عملیات اجرایی موضوع فصل نهم از باب چهارم قانون مالیات‌های مستقیم (وصول مالیات) تا ۱۰ بهمن ماه ۱۳۹۹ برای اشخاص حقیقی متوقف می‌شود.رئیس کل سازمان امور مالیاتی کشور در خصوص دیگر مصوبات این بسته حمایتی نیز گفت: آخرین مهلت تسلیم اظهارنامه مالیات عملکرد اشخاص حقوقی موضوع ماده ۱۱۰ قانون مالیات‌های مستقیم که در بازه زمانی یکم آذرماه ۱۳۹۹ لغایت یکم بهمن ماه ۱۳۹۹ می باشد نیز با توجه به این مصوبه، تا تاریخ ۱۵ بهمن ماه ۱۳۹۹ تمدید می‌شود.
197 کشور در تله کرونا
در همین حال بنا بر گزارش صندوق بین‌المللی پول تقریباً تمامی 197 کشور جهان، بسته‌های محرک برای سرپا ماندن اقتصاد را به اجرا درآورده‌اند. اما نکته جالب در این بسته‌ها این است که عمده محرک‌ها مالی بوده‌اند تا پولی، مگر برای کشورهایی که از لحاظ منابع مالی دچار مضیقه بوده‌اند و برای مقابله با این بحران به سمت سیاست‌های پولی روی آورده‌اند و به نوعی افزایش تورم آینده را به جان خریده‌اند. در همین راستا ابتدای هفته بود که محمد نهاوندیان، معاون اقتصادی رئیس‌جمهوری از 14 تصمیم دولت برای خانوارهای بدون درآمد ثابت و کسب‌وکارهایی که با محدودیت‌های اخیر، درآمدشان تحت تأثیر قرار خواهد گرفت، خبر داد. معاون اقتصادی رئیس‌جمهوری در ارتباط با کسب ‌و کارها افزود: برای همه کسب‌و کارها مقرر شد عملیات اجرایی وصول مالیات مستقیم تا بهمن‌ماه متوقف شود و برای صدور یا تجدید پروانه‌های کسب‌و کار واحدهای اقتصادی اشخاص حقیقی، نیازی به اخذ گواهی پرداخت مالیاتی نخواهند داشت. وی گفت: اظهارنامه مالیات بر ارزش افزوده که هر سه ماه یک بار باید تسلیم شود، مقرر شد به مدت یک ماه برای سه ماهه سوم و چهارم امسال تمدید شود. نهاوندیان افزود: درخصوص جرایم پرداخت نشده بدهی مالیاتی و عوارض که مهلتی برای آن در نظر گرفته شده بود، مقرر شد بخشودگی آن به شرط پرداخت همه آن تداوم یابد.وی بیان‌ داشت: مهلت قانونی برای اعتراض به مالیات‌های ابلاغی نیز به مدت یک‌ماه و نیم تمدید خواهد شد.
تمدید خودکار مجوزها
معاون اقتصادی رئیس‌جمهوری اظهار داشت: درخصوص مهلت تسلیم اظهارنامه مالیات عملکرد اشخاص حقوقی، اگر این مهلت برای آذر و دی‌ماه باشد، تا پایان بهمن‌ماه تمدید می‌شود، همچنین صورت‌های مالی حسابرسی شده‌شان تا پایان بهمن‌ماه تمدید می‌شود. وی گفت: همه مجوزهایی که لازم بوده دستگاه‌ها صادر کنند، اگر مهلت این مجوزها تا اول بهمن‌ماه به پایان می‌رسد، اتوماتیک‌وار تا پایان بهمن تمدید می‌شود. پرداخت عوارض کسب و پیشه شهرداری‌ها نیز تا ابتدای بهمن‌ماه تمدید می‌شود.
به گزارش ایرنا، وی همچنین درخصوص سه موردی که برای کسب‌و کارهای بشدت آسیب دیده طراحی شده، گفت: در این راستا ۱۴ رسته شغلی شناسایی شده‌اند.این مقام مسئول ادامه ‌داد: برای این دسته از واحدها، از آنجایی که ممکن است مشکلاتی در اقساط وام‌هایشان به وجود آید، اقساط تسهیلات با موعد آذرماه یک ماه تنفس خواهد داشت، همچنین قسط آذرماه به پایان دوره منتقل شده و مشمول جریمه تأخیر نخواهد شد. وی اظهار داشت: چنانچه در فاصله آذرماه و تعطیلی کسب‌و کارها، مشکلات مالی به نحوی شد که فرد یا افرادی با چک برگشتی روبه‌رو شدند و نتوانستند بموقع پرداختی داشته باشند، با مراجعه به بانک می‌توانند آثار مترتب بر چک برگشتی و تبعات آن را پاک کنند. نهاوندیان خاطرنشان‌ کرد: در این واحدها، قبوض گاز که پرداخت گاز آنها از ابتدای آذرماه تا پایان دی‌ماه است به مدت دو ماه تمدید می‌شود.

سید حمید حسینی
عضو اتاق بازرگانی ایران
تحریم‌های شدید اقتصادی و همراه شدن آن با شیوع ویروس کرونا فشار زیادی بر اقتصاد کشور و معیشت مردم تحمیل کرده است و همچنین در اینکه اقتصاد کشور دچار بحران شده، شکی نیست. اما اگر فکر کنیم که تحریم تنها هزینه و زحمت بوده، قطعاً این گونه نیست. ما در برابر زحمت‌هایی که قبول کرده ایم، به دستاوردهایی هم در زمینه‌های مختلف رسیده ایم. در مورد آثار تحریم می‌توان به عملکرد دولت اول و دوم دکتر روحانی اشاره کرد. در دوره اول که  تحریم‌ها در سال 94 لغو شد، شاهد رشد اقتصادی دو رقمی، تورم تک رقمی، افزایش صادرات، بازگشت فعالان اقتصادی به بازارهای جهانی، جذب سرمایه‌گذاری خارجی و رونق اقتصادی بودیم. ولی در دور دوم ریاست جمهوری روحانی که تحریم‌های ظالمانه علیه ایران آغاز شد، شاهد افزایش نقدینگی، تورم 40 درصدی، رشد منفی اقتصادی، کاهش صادرات و کاهش اشتغال در کشور بودیم و هستیم. با وجود چنین اتفاق‌هایی هیچ کس از تحریم استقبال نمی‌کند. اما ما نباید تجربه دفعه گذشته (قبل از برجام) را تکرار کنیم. در آن برهه همه تجربیاتی که در دوران تحریم، راه‌های دور زدن تحریم، یا مقاومت در برابر تحریم داشتیم براحتی کنار گذاشتیم و فکر کردیم با امضای توافق برجام یک عضو عادی جامعه جهانی شدیم و دیگر تحریم نخواهیم شد.
در حالی که می‌دانیم برجام یک توافق و آن توافق با حزب دموکرات بود. این  توافق در مجلس سنا امریکا تصویب نشد و به همین دلیل ترامپ توانست با یک فرمان از توافق خارج شود و اروپایی‌ها هم نتوانستند در مقابل امریکا بایستند و همه قول‌هایی که داده بودند، به خاطر فشار‌های امریکا بی‌نتیجه ماند.
در دوران مذاکرات امریکایی‌ها، اروپایی می‌گفتند که ما مثل اعداد صفر هستیم که وقتی امریکا جلوی ما قرار می‌گیرد، ما معنا پیدا می‌کنیم و عملاً اروپایی‌ها نشان دادند واقعاً صفر هستند. اروپایی‌ها در برابر قدرت نظامی، تسلیحاتی و اقتصادی امریکا هیچ قدرتی ندارند و حتی نمی‌توانند مقاومت کنند. اقتصاد اروپا با اینکه اقتصاد بخش خصوصی است اما اختیار و قدرت ندارد که اگر هم علاقه داشته باشد بخش خصوصی خود را تشویق به همکاری با ایران کند عملاً شرکت‌های اروپایی به دلیل منافع اقتصادی که از بازار امریکا دارند، از دستورات دولت خود تبعیت نمی‌کنند.
از طرف دیگر ما می‌دانیم که ایران قدرت عمده منطقه‌ای است لذا همه حرکات ما در منطقه چالش برانگیز می‌شود. حتی اگر ایران هم نرمال و عادی زندگی کند، باز هم برای دشمنان و برای کشورهای غربی، عربی و صهیونیست قابل قبول نیست و انتظار دارند که ما هیچ حرکتی در جهت افزایش قدرت دفاعی، حمایت از مرزهایمان،  افزایش عمق استراتژی کشور انجام ندهیم. زمانی که وضعیت اقتصادی ایران بهبود یافت و توانستیم در کشورهای عراق و افغانستان با هدف جلوگیری از ایجاد بحران در کشورمان اقدام کنیم، دشمنان ما بسیار نگران بودند که مبادا قدرت ایران افزایش پیدا کند. برای تأمین امنیت کشور و جلوگیری از بحران آفرینی در مرزهای ما حضور در مرزهای همجوار ضروری است. لذا این تجربیات نشان می‌دهد که اگر این بار امریکا به برجام برگردد، نباید دلخوش به همکاری غربی‌ها باشیم و تا آنجا که می‌شود دستاوردهایی را که از تحریم به دست آمده است حفظ کنیم.
ما  در چند زمینه طی این سال‌ها (قبل از تحریم‌های ظالمانه) به شرکت‌های خارجی وابسته بودیم، این شرکت‌ها پیمانکاری و فنی و مهندسی بوده است. ما در انجام پروژه‌های بزرگ فنی و مهندسی و پیمانکاری در کشور توانایی نداشتیم و  نه تنها در اجرا بلکه در طراحی پایه کاملاً وابسته بودیم. در جریان تحریم دوره‌های قبل ما مجبور شدیم که تعدادی از فازهای توسعه‌ای پروژه‌های بزرگ پارس جنوبی را برای اولین بار توسط شرکت‌های پیمانکار ایرانی اجرایی کنیم. اگر چه هزینه و مدت زمان اجرای آن طولانی شد، ولی حداقل به این توانایی رسیدیم که امکان انجام پروژه‌های بزرگ را داریم و نیازی به پیمانکاران خارجی نداریم.
این امر یکی از دستاوردهای تحریم است چرا که ما به خودمان جرأت و جسارت دادیم و همچنین به شرکت‌های داخلی اعتماد کردیم. شرکت‌های داخلی با توجه به تجارب قبلی و با آزمون و خطا توانستند پروژه‌های بزرگ نفتی، سازه‌های شهری، سدسازی و سایر پروژه‌ها را انجام دهند.
در حال حاضر توان صادراتی ما در بخش فنی و مهندسی بالغ بر 30 الی 40 میلیارد دلار در سال است. لذا در صورت لغو تحریم‌ها در آینده، باید تمام سعی و تلاش خود را داشته باشیم تا به توانایی به دست آمده ضربه‌ای وارد نشود. عرصه دیگری که تحریم باعث شد تا بتوانیم کارهای خوبی انجام دهیم  حوزه دانش بنیان‌ها است. در این بخش فعالیت‌های منحصر به فردی انجام شده به گونه‌ای که فاصله علمی ما با جهان بسیار کم شده است. مورد بعدی که وابستگی ما به خارج زیاد بود خطوط تولید و تجهیزات صنعتی بود. بدین جهت موفق شدیم پروژه‌های فولادی، ریل قطار، لوله‌های حفاری و توربین‌های گاز را با سخت‌ترین شرایط تحریمی تولید کنیم.
اما تحریم بر برخی از بخش‌ها تأثیر منفی زیادی گذاشت. یکی از بخش‌هایی که نتوانستیم برای آن کاری انجام دهیم و به تعریف مشترکی برسیم، همکاری با بانک‌های دنیا بود. از آنجا که سیستم مناسب جایگزین نشد تبادلات پولی و مالی به شدت سخت شد و نظام بانکی ایران عقب افتاد. در حوزه «های‌تک» هم خیلی نتوانستیم حرکت کنیم که چه بسا خیلی از کشورها نتوانستند در این بخش به خودکفایی برسند. از این رو در تولید قطعات حساس خودرو هم خودکفایی به دست نیامد. از این رو در همکاری‌های جدید بایستی نقاط ضعف موجود را تقویت کنیم و از فرصت احتمالی به سمت همکاری‌های مشترک برویم.