21 مهر
 در برگه امروز تقویم نام هنرمندان بزرگ موسیقی ایران و جهان ثبت شده است که به بهانه سالروز تولدشان آثار و زندگی‌شان را مرور می‌کنیم.
تولدها
لوریس چکناواریان: آهنگساز و رهبر ارکستر سال 1316 در چنین روزی به دنیا آمد. پدربزرگ لوریس چکناواریان ویولن می‌نواخت و او هم از کودکی به این ساز علاقه‌مند شد. پس از آموختن ویولن و پیانو در کنسرواتور موسیقی تهران آهنگسازی را در آکادمی موسیقی وین آموخت. پس از چندین سال آهنگسازی و تحقیق درباره موسیقی فولکلور ایران و ساخت اپرای «رستم و سهراب»، در سال 1348 به عنوان رهبر ارکستر خانه اپرای رودکی کارش را آغاز کرد. در این مقام اپراهای زیادی را اجرا و نخستین اپرای ایرانی برای کودکان با نام «پردیس و پریسا» را به نام خودش ثبت کرد. چکناواریان برای بسیاری از مستندها و فیلم‌های ایرانی ماننند «بیتا»، «تنگسیر» و «جدال در مهتاب» هم موسیقی ساخته است و اپراهای «خسرو و شیرین»، «رستم و سهراب» و «شب عاشورا» از کارهای به یادماندنی اوست.
ابراهیم گلستان: کارگردان و داستان نویس ایرانی امروز 98 ساله می‌شود. ابراهیم گلستان فرزند سیدمحمدتقی گلستان روزنامه نگار بود و او هم در دوران تحصیل در دانشگاه روزنامه‌نگاری و عکاسی می‌کرد. او پس از مدتی ترجمه رمان‌های معروف جهان برای نشریه اخبار هفته و ساخت چند فیلم عکس و کتابچه‌های تبلیغاتی سال 1336 استودیوی سینمایی خود را به نام استودیو گلستان تأسیس کرد و فیلم‌هایی مانند «یک آتش» و «موج و مرجان و خارا» را برای شرکت نفت آن زمان ساخت. خیلی‌ها او را برای ساخت این فیلم‌ها برای شرکت نفت سرزنش می‌کردند اما گلستان با ساخت فیلم‌های «خشت و آینه» و «اسرار گنج دره جنی» توانایی‌اش را در فیلمسازی نشان داد. گلستان داستان نویسی هم می‌کرد و «آذر، ماه آخر پاییز»، «مد و مه»، «اسرار گنج دره جنی»، «خروس»، «از روزگار رفته حکایت»، و «در‌گذار روزگار» از داستان‌های اوست.
لوچیانو پاواروتی: خواننده ایتالیایی اپرا سال 1935 در چنین روزی به دنیا آمد. پدر لوچیانو پاواروتی خواننده آماتور ارتش بود و او هم پس از سال‌ها همراهی و تمرین با پدرش در نمایش‌های آماتور، در مسابقات بین‌المللی لینگلین شرکت کرد و جایزه اول را به دست آورد. با این موفقیت اولین نقش حرفه‌ای خود را در سال 1961 در اپرای «خواننده دوره گرد» به دست آورد. 4 سال بعد و بعد از چندین اجرا توسط یکی از خوانندگان سوپرانوی استرالیا کشف شد و کارش را به صورت جهانی آغاز کرد. از سال 1970 پاواروتی در سالن‌های مشهور جهان اجرا کرد و بسیاری از مردم جهان با هنر او با اپرا آشنا شدند. او در قالب گروهی به نام «پاواروتی و دوستان» همراه چند خواننده و نوازنده مشهور مانند استینگ، برایان آدامز و اریک کلاپتون کنسرت‌های خیرخواهانه برای کمک به کودکان جنگ زده اجرا کرد. پاواروتی سال 2007 درگذشت.
هیو جکمن: بازیگر استرالیایی امروز 52 ساله می‌شود. هیو جکمن بازیگری را در تلویزیون و تئاتر آغاز کرد و سال 1999 با بازی در فیلم «پادشاهان ارسکینویل» وارد سینما شد. بازی جکمن در سری فیلم‌های «مردان ایکس» شهرت دارد و برای آن رکورد جهانی طولانی‌ترین حضور در نقش یک ابرقهرمان سینمایی را در کتاب‌های گینس به نام خود ثبت کرد. او خوانندگی هم می‌کند و برای آلبوم موسیقی فیلم «بزرگترین شومن» جایزه گرمی را به دست آورد.
   سالروز تولد کاظم بلوچی بازیگر و کارگردان، ایو مونتان بازیگر فرانسوی، ایو آلگره کارگردان فرانسوی و آلیستر کراولی نویسنده و شاعر انگلیسی هم امروز است.
درگذشت‌ها
حسین بهزاد: مینیاتوریست بزرگ ایران سال 1347 در چنین روزی درگذشت. حسین بهزاد متولد 1273 بود و پدربزرگش از هنرمندان شیراز بود. پدرش هم به قلمدان‌سازی و نقاشی آبرنگ می‌پرداخت و به همین دلیل او هم از پدر و پدربزرگش نقاشی را یاد گرفت. او شیفته نقاشی بود و وقتی به بیماری سختی دچار شد و برای درمان به تهران و نزد فتوح‌السلطنه یکی از دوستان پدربزرگش آمد یک کتاب خمسه نظامی را با مینیاتور تصویرسازی کرد. بهزاد در 21 سالگی یک کارگاه مینیاتور تأسیس کرد و کارش به سرعت مورد توجه قرار گرفت. او کتاب‌های خطی صدرالممالک وزیر دربار را مصور کرد و برای موزه‌ای در موناکو چند مینیاتور کشید. تابلوهای فردوسی، فتح بابل، ایوان مدائن، شب قدر حافظ و نفت از آثار ماندگار بهزاد هستند. او نمایشگاه‌هایی در داخل و خارج ایران برگزار کرد و چندین جایزه و مدال گرفت. موزه آثار بهزاد در مجموعه سعدآباد برقرار است.
   شوریده شیرازی شاعر هم در چنین روزی درگذشت.

پوران درخشنده
فیلمساز
هر کس براساس علایق خود، ملاک‌ها و معیارهایی برای انتخاب دارد. گزینش آثار فرهنگی مثل هر انتخابی به پسند و سلیقه مخاطب بستگی دارد. پس اگر قرار است پیشنهادی داشته باشیم باید مخاطب‌شناسی کنیم و بر اساس ذائقه مخاطب گزینه‌های پیشنهادی خود را مطرح کنیم.
سیطره مخاطب آثار هم فرق دارد، مخاطب بخشی از آثار خاص و برخی آثار را می‌شود برای سلیقه‌های متفاوت پیشنهاد کرد. سریالی که می‌خواهم تماشای آن را به شما توصیه کنم از همین دست آثار است.
سریالی که پتانسیل بالایی برای جلب نظر مخاطب جهانی داشت و به یکی از پرطرفدارترین سریال‌های غیر انگلیسی زبان نتفلیکس تبدیل شد.  سریال اسپانیایی «سرقت پول» (Money Heist) از محبوب‌ترین سریال‌های چند سال اخیر داستان گروهی از سارقان را روایت می‌کند که در آستانه شکست نقشه خود، یکی از بزرگ‌ترین سرقت‌های تاریخ را با موفقیت انجام می‌دهند.  از شاخصه‌های جذاب این سریال برای من نگاه روانشناختی و اجتماعی به آدم‌های جامعه است.  «سرقــــــــــــــت پـــــــول» بازی‌هـــــــای درخشان، فضاســــــازی مناسب، شخصـــــــــــــیت‌پردازی درست، دیالوگ‌نویسی قابل توجه، فیلمبرداری، جلوه‌های بصری و هر آنچه که مخاطب را با خود همراه می‌کند، دارد. سریالی پرکشش، تأثیرگذار و ارزشمند که مابه‌ازای آن را در هر جایی از جهان می‌توان پیدا کرد. پیشنهاد خواندنی من برای روزهای پایانی هفته، کتاب «سهم من» نوشته پرینوش صنیعی است. کتابی که بتازگی و برای دومین بار آن را خوانده‌ام. فضاسازی خوبی از موقعیت آدم‌ها ارائه می‌دهد، اتفاق‌ها و شخصیت‌ را درست پیش می‌برد و من مخاطب فضاها را بخوبی تصویرسازی می‌کنم.

نلی محجوب
فعال حوزه کتاب کودک و نوجوان
«ژان پیاژه» روان‌شناس سوئیسی بر این باور بود که در فرآیند رشد، خود کودک شرکت کننده‌ای فعال است و دست روی دست نمی‌گذارد تا رشد بیولوژیک یا محرک‌های خارجی، کار خودشان را بکنند. او کودکان را دانشمندان کنجکاوی می‌دانست که به تحقیق و آزمایش درباره اشیا درون محیط دست می‌زنند تا ببینند چه اتفاقی می‌افتد. اگر کودک در محیط طبیعت بزرگ شود قاعدتاً مراحل رشد را بهتر طی می‌کند. تنوع بصری و صوتی، امکان لمس محیط پیرامون و تجربه در طبیعت می‌تواند پاسخ مناسبی برای کنجکاوی‌های او باشد. کودک در محیط طبیعت می‌تواند طیف‌های رنگی، اشکال گوناگون را ببیند و لمس کند، این تجربه‌ها به او کمک می‌کند تا هوش تقویت شده پیدا کند و به تعادل لمسی برسد. اما با توجه به زندگی شهری، دور بودن ما از طبیعت و زندگی ماشینی امروز و سرعت آن، عملاً برخی محرک‌ها را حذف می‌کنیم. بی‌حوصلگی، کمبود وقت و از طرفی خوراک نامناسب بصری رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی تأثیر نامناسبی بر ذهن ناخودآگاه ما خواهد داشت. کافی است به عکس‌های تبلیغاتی و بیلبوردهای شهری نگاه کنیم. کودکانی با چشمان آبی، پوست روشن و موهای طلایی و روشن با لبخندی به پهنای صورت و دندان‌هایی مرتب تصویر کودک شاداب و سلامت و کودکی الگو را القا می‌کند. آیا دیگر کودکان با رنگ پوست تیره و چشمان تیره نمی‌توانند همان لبخند را داشته باشند؟ ارائه الگوی از پیش تعیین شده و غیربومی و گاه غیرواقعی، یکی از خطرهایی است که ممکن است والدین را به دام بیندازد و در آینده بر نگرش کودک از خود تأثیرگذار باشد. حتی ارائه چنین مدلی از کودک سالم می‌تواند بر روح کودکان ویژه تأثیری نامطلوب داشته باشد؛ در حالی که در برخی کشورها حتی در ساخت عروسک‌ها و مدل‌های تبلیغاتی از طیف گسترده‌ای از بچه‌ها برای پذیرش تفاوت‌ها و از طرفی پذیرش خود ارائه و القا می‌شود ما همچنان از الگوهایی دم دستی و پیش پا افتاده استفاده می‌کنیم. به نظر می‌رسد والدین باید مدام این جملات را با خود تکرار کنند: «ارزش بچه‌ به چیزی است که هست، نه چیزی که ما می‌خواهیم در آینده باشد یا تصویرهای ذهنی و آرمانی ما از بچه ایده‌آل.» متأسفانه گاهی فراموش می‌کنیم هر کدام از بچه‌ها ویژگی منحصر به فردی دارند و شخصیت خاص خود با نیازهای ویژه خودشان. کتاب «همه ما یک اثر هنری هستیم» نوشته مارک اسپرینگ با ترجمه مانلی آیگانی که توسط انتشارات ماهک منتشر شده؛ سعی دارد تا علاوه بر پذیرش تفاوت به دور از ارزش‌گذاری با بهره‌گیری از هنر، بچه‌ها را در باور و پذیرش خود تقویت کند. در این کتاب به خطر یک شکل بودن و کسالت بار شدن محیط اطراف به صورتی ساده اشاره دارد. این کتاب با تأکید بر پذیرش خود و احترام به تفاوت‌ها و ارزش داشتن هر فرد به‌عنوان موجودی منحصر به فرد، سعی دارد ما را با همه پیچ و تاب‌ها، کج و کولگی‌ها، رنگ‌ها و... کمک کند تا هرآنچه باعث تفاوت ما است بپذیریم و هر کدام از ما را به‌عنوان یک اثر هنری منحصر به فرد معرفی کند تا با خودمان آشتی کنیم و بپذیریم آنچه هستیم.

یگانه خدامی

#دلار

قیمت دلار به ۳۱۶۵۰ تومان رسید و دوباره بحث دلار در شبکه‌های اجتماعی داغ شد. در کنار اثراتی که افزایش قیمت دلار بر قیمت‌ها و معیشت مردم دارد به این بحث که قیمت خودرو هم دوباره بالا رفته است پرداخته می‌شد. بسیاری از کاربران درباره این می‌نویسند که باید کاری برای کنترل قیمت دلار انجام شود:‏«دلار ۳۱۶۵۰. ۲۲ روز تا انتخابات امریکا»، «‏در حالی که بازار خودرو هفته گذشته رو به آرامش نسبی می‌رفت، با جهش دلار در این هفته مجدداً صعودی شد. پراید به ۱۶۰ میلیون تومان رسید»، «‏ممنون که قیمت دلار و سکه و طلا رو می‌نویسید آخه ما خودمون خبر نداریم»، «‏دلم‌می‌خواد بخوابم شش ماه دیگه بیدار شم. کرونا از یک‌طرف، دلار از یک‌طرف»، «‏این‌طور که به نظر می‌رسه اخبار دلارو هم باید عین کنکور و... میوت کنم.»، «‏دوستان دقت کنید دلار ۳۰ تومن نیست. دلار 000/30(سی هزار) هم تومن نیست. هر ۱ دلار معادل 000/300(سیصد هزار) ریال واحد رسمی پول ماست.» ، «‏دیروز خواستم بگم حقوق سربازیم از یک دلار رسیده به ۹۸ سنت! امروز شد ۹۴ سنت.»

روزی برای حافظ

دیروز روز حافظ بود و به این بهانه اشعار حافظ در شبکه‌های اجتماعی نوشته می‌شد و کاربران از دلایل علاقه‌شان به این شاعر بزرگ می‌گفتند.   نوشته‌های کاربران ایرانی را درباره حافظ و روزش بخوانید: «‏به بهانه روز ‎حافظ. ساخت بنای یادمانی شایسته برای آرامگاه حافظ و تأمین هزینه‌های آن از بزرگ‌ترین دغدغه‌های علی‌اصغر حکمت بود که با استقراض از طلاهای بقعه شیخ صفی‌الدین اردبیلی و معماری ‎آندره گدار (معمار و باستان‌شناس شهیر فرانسوی) ممکن شد»، «‏۲۰ مهر رو در تقویم رسمی روز بزرگداشت ‎حافظ نامگذاری کردن. کوروش کمالی سروستانی کسیه که روز حافظ رو به ثبت رسونده و دلیلش رو این‌طور عنوان کرده که چون حافظ کلمه «مهر» رو در دیوانش بسیار آورده و نمره قبولی ۲۰ رو هم در تاریخ ادبیات داره. پس اینها در کنار هم شدن ۲۰مهر»، «‏امروز، در تقویم ما روز حافظ نامگذاری شده و چهار روز از فوت مردی میگذره که بهترین آثارش، اجرای اشعار حافظ بوده، به نظرم بهترین اجرای شجریان از حافظ هم این تصنیف و بالاخص این دو مصرع بود: تو کافر دل نمی‌بندی نقاب زلف و می‌ترسم/ جهان بس فتنه خواهد دید از آن چشم و از آن ابرو.»

خسرو شافعی
شاعر و حافظ پژوه
«شعر حافظ، آن هم بعد از گذشت قرن‌ها، به چه کار امروزمان می‌آید؟» این سؤالی است که شاید به کرات آن را از فرزندان‌مان شنیده باشیم؛ پرسشی که بخشی از آن ریشه در کم‌کاری‌های خودمان دارد؛ نه تنها اهالی ادبیات، بلکه همه مسئولان فرهنگی و همه آنهایی که در این زمینه مسئولیتی برعهده دارند. هرچند که نمی‌توان منکر کارهای ارزشمندی شد که حافظ‌ پژوهان و محققان طی زمانی دراز درباره اشعار این ادیب بلندمرتبه کشورمان انجام داده‌اند، با این حال به نظر می‌رسد به کارهایی بیش از این نیاز است. شاید یکی از ساده‌ترین پاسخ‌ها به جوانترهای اطرافمان این باشد که شعر حافظ بازتابی از روح انسان و انعکاسی از آن چیزی است که طی تاریخی پرفراز و نشیب به مردمان این سرزمین گذشته است. اما بخشی از اهمیت دیوان به یادگار مانده از حافظ را می‌توان در این دانست که اشعار او به نوعی عصاره‌ای از آنچه هستند که فردوسی، خیام، مولانا و سعدی برای فرهنگ و ادب این سرزمین کهن به یادگار گذاشته‌اند. حافظ با هنرمندی هرچه تمام‌تر چکیده‌ای از اتفاقاتی که مردمان این کشور شاهد بوده‌اند را به شکل و شمایلی ادبی پیش روی آیندگان خود گذاشته است. اما شعر او تنها به مضامین آسمانی و قدسی مزین نشده بلکه جاذبه‌های زمینی و دنیوی را هم در خود جای داده، آن هم در خلال تلفیقی هنرمندانه. این یکی از ویژگی‌های خاصی است که شعرهای او را در مقایسه با دیگر بزرگان ادبیات کلاسیک‌مان با مخاطبان بیشتری روبه‌رو کرده است. نکته دیگری که در خلال مطالعه اشعار حافظ نباید از آن غفلت کرد این است که او تأکید دارد، این جهان بهترین محل برای دستیابی به مراتب تعالی روح آدمی است. با این حال همان‌گونه که اشاره شد نیازمند تلاش بیشتری از سوی اهالی ادبیات و همه آنهایی هستیم که کاری از عهده‌شان ساخته است. درباره برخی بزرگان نمی‌توان به اتکای اینکه فلان تعداد اثر تحقیقی و... منتشر شده آسوده خاطر شد و باید بیش از پیش برای بهره‌مندی نسل‌های آینده از آنچه از بزرگان ادب به دستمان رسیده است تلاش کرد. هدف من هم از تألیف کتاب «گنج روان حافظ» با همراهی حسین اسماعیلی کمک به برقراری ساده‌تر ارتباط مخاطبان با اشعار حافظ بود. باید تلاش کنیم تا آثار بزرگانمان شکل موزه‌ای پیدا نکنند و بیش از پیش به بطن زندگی مردم راه پیدا کنند؛ هر چند که به گمانم حافظ جایگاهی متفاوت از دیگر بزرگان ادبیات کلاسیک‌مان دارد. باید کاری کنیم تا مخاطبان افزون بر آنکه از خواندن اشعار این شاعر لذت می‌برند به زوایای پنهان گفته‌های او هم پی ببرند. شاید ساده‌نویسی و شرح این آثار گرانبها به زبانی همه فهم یکی از اقدامات خوب باشد؛ چراکه نه تنها برای نسل جوان، بلکه حتی برای بسیاری از تحصیلکرده‌های امروزمان هم درک برخی از واژه‌ها و اصطلاحات خاص دوره‌ای که حافظ در آن می‌زیسته کاری بس دشوار باشد. کمک به تسهیل برقراری ارتباط میان گفته‌های این بزرگان و همچنین نسل جوان و حتی آیندگان بزرگ‌ترین وظیفه و از سویی خدمتی است که عهده‌مان برمی‌آمد؛ ای کاش آن را دریغ نکنیم.

استاد محمدرضا شجریان؛ فرزند زمانه خود بود و برای نسل‌های این سرزمین یک فرهنگ و برای نسل من یک کنش. او زنده است و تا ابد جاودان خواهد ماند.
او صدای حقیقی ملت ایران است.
متبرک باد نام او.
در تاریخ هفدهم مهرماه سال یک هزار و سیصد و نود و نه خورشیدی در لاهیجان نوشته شد.
پیام دهکردی بازیگر تئاتر با نوشتن پیامی درگذشت محمدرضا شجریان را تسلیت گفت.

امام صادق(ع):
هرکه پیش روی مؤمنی به او طعنه زند مرگ بدی در انتظار او بوده و سزاوار است روی خیر و سعادت را نبیند.                                                                                                 کافی(ط-الاسلامیه) ج2 ، ص361