ادامه از صفحه 7
در طول 12 سالی که از خصوصی‌سازی به‌صورت جدی در کشور می‌گذرد، دولت با استفاده از روش‌هایی مانند مزایده و مذاکره سهام شرکت‌های دولتی را به‌صورت بلوکی واگذار می‌کرد، اما در سال‌جاری با تغییر مسیر خصوصی‌سازی روش واگذاری مستقیم از طریق بازار سرمایه در دستور کار قرار گرفت که صندوق‌های قابل معامله (ETF) یکی از ابزارهای جدید است. دلیل این تغییر روش در خصوصی‌سازی چیست؟
یکی از اهداف مهم سیاست‌های کلی اصل 44 قانون اساسی، گسترش و تقویت مالکیت عمومی مردم است. بنابراین هرچند در روش واگذاری بلوکی شرکت‌های دولتی عرضه سهام به‌صورت رقابتی انجام می‌شد، اما تمام مردم در آن حضور نداشتند، اما در صندوق‌های قابل معامله و عرضه سهام دولت به‌صورت مستقیم در بازار سرمایه همه مردم با فرصت برابر می‌توانند مالکیت بخشی از سهام دولت را برعهده بگیرند. علاوه بر این می‌توان از این طریق عدالت اجتماعی را نیز تا حدود زیادی تأمین کرد. برهمین اساس از سال گذشته طی جلسات کارشناسی متعدد و با استفاده از ظرفیت‌های قانونی این روش برای عرضه سهام باقی مانده دولت در شرکت‌های بزرگ تعیین شد.
براساس دستور رئیس جمهوری که در سال گذشته ارائه شد، باقی مانده سهام دولت در 18 شرکت بزرگ در دستور کار قرار گرفت، این درحالی است که هم‌اکنون سهام باقی مانده در 14 شرکت در قالب صندوق‌های ETF برای واگذاری برنامه‌ریزی شده است؟
 بله، در ابتدا سهام باقی مانده دولت در 18 شرکت که سهام دولت از 11 تا 20 درصد است، برای عرضه انتخاب شد. برهمین اساس در ابتدا عرضه به روش بلوکی بود و برهمین اساس در سال گذشته سهام باقی مانده دولت در 4 شرکت از جمله پالایشگاه شیراز و لاوان واگذار شد و هم‌اکنون سهام دولت در 14 شرکت در قالب سه صندوق آماده واگذاری شده است که پذیره‌نویسی نخستین صندوق با عنوان «واسطه گری مالی» شامل سهام باقی مانده دولت در سه بانک (ملت، تجارت و صادرات) و دو بیمه (البرز و اتکایی امین) با تخفیف 30 درصدی از روز 14 اردیبهشت آغاز شد که تا پایان ماه جاری نیز ادامه دارد. در این راستا هر نفر می‌تواند تا سقف دو میلیون تومان نسبت به پذیره‌نویسی این صندوق اقدام کند.
زمان پذیره‌نویسی دو صندوق دیگر چه زمانی است؟
پس‌ از اتمام فرآیند پذیره‌نویسی صندوق واسطه گری مالی، نوبت به دو صندوق دیگر می‌رسد. در تاریخ 6 خرداد ماه امسال آگهی پذیره‌نویسی صندوق دوم با عنوان «پالایشی» منتشر خواهد شد و 10 یا 11 خرداد نیز پذیره‌نویسی آن شروع می‌شود. دراین صندوق باقی مانده سهام دولت در پالایشگاه‌های اصفهان، تهران، تبریز و بندرعباس قرار دارد. زمان پذیره‌نویسی سومین صندوق با عنوان «خودرویی و فولادی» نیز در نیمه دوم سال‌جاری انجام می‌شود. در این صندوق هم باقی مانده سهام دولت در ایران خودرو، سایپا، فولادمبارکه و شرکت صنایع ملی مس قرار دارد.
با واگذاری سهام دومین صندوق که در آن شرکت‌های خودروسازی ایران خودرو و سایپا قرار دارد، صنعت خودروی کشور خصوصی می‌شود؟
دولت در این دو خودروساز بزرگ کمتر از 20 درصد سهام دارد که با واگذاری آن به مردم می‌توان گفت به‌صورت رسمی دولت از این صنعت خارج می‌شود. البته واگذاری مدیریت تمام 14 شرکت در یک فرایند زمانی اتفاق می‌افتد.
ارزش این صندوق‌ها چقدر است؟
ارزش نخستین صندوق که بانک‌ها و بیمه‌ها در آن قرار دارد حدود 23 هزار میلیارد تومان است که با تخفیف 20 درصدی که برای عرضه آن لحاظ شده این رقم به 16.7 هزار میلیارد تومان می‌رسد. هرچند هنوز ارزش روز سهام باقی مانده دولت در دو صندوق دیگر محاسبه نشده است، اما برآورد ارزش هر یک از این صندوق‌ها حدود 20 هزار میلیارد تومان است. بدین ترتیب ارزش کلی این سه صندوق بیش از 60 هزار میلیارد تومان است که با اعمال تخفیف عرضه سهام این رقم به حدود 50 هزار میلیارد تومان می‌رسد.
یکی از انتقاداتی که به واگذاری سهام دولت از طریق صندوق‌های قابل معامله مطرح می‌شود این است که به‌دلیل اینکه برگه سهام این صندوق‌ها تا دو ماه قابل معامله نیست، ممکن است به‌دلیل ریزش بازار خریداران متضرر شوند. دولت تمهیدی برای جلوگیری از زیان مردم اندیشیده است؟
دولت سعی کرده است تا با کم‌ترین ریسک ممکن سهام خود را به مردم واگذار کند. برهمین اساس برای عرضه آن 20 تا 25 درصد تخفیف نسبت به قیمت روز قبل از پذیره‌نویسی لحاظ کرده است. بنابراین مردم سهام را 20 درصد ارزان‌تر از بازار خریداری می‌کنند. علاوه براین با قراردادن چند سهم در یک صندوق که تمام آنها جزو سهم‌های با رشد بالای بازار هستند، ریسک به حداقل رسیده است. به طوری که اگر حتی برخی از سهم‌ها افت قیمت داشته باشد، رشد مابقی سهم‌ها آن را جبران می‌کند.
پس از واگذاری سهام دولت در قالب این صندوق‌ها قرار است تا سال 1400 همچنان مدیریت این بخش در اختیار دولت باشد و پس از آن به‌صورت تدریجی مدیریت منتقل شود. این اقدام با خصوصی‌سازی در تضاد نیست؟
زمانی که سهام به‌صورت خرد و به‌صورت مستقیم به مردم واگذار می‌شود دولت نمی تواند به یک باره از مدیریت خارج شود چرا که روشی برای واگذاری مدیریت به چند هزار نفری که آن را خریداری کرده‌اند نیست. برهمین اساس این فرایند به‌صورت تدریجی انجام می‌شود که در اساسنامه و امیدنامه صندوق‌ها نیز به تصویب رسیده است. این درحالی است که از همان ابتدا مالکیت سهام در اختیار مردم قرار می‌گیرد و دولت تصرفی در آن ندارد.
چگونه مدیریت این بخش از سهام از دولت منتقل می‌شود؟
 پس‌ از واگذاری کامل سهام این صندوق‌ها، خرید و فروش برگه‌های سهم (پس از دو ماه) آغاز می‌شود و به ازای هر یک دهم درصد سهام جمع‌آوری شده یک سیت (صندلی) مدیریتی وارد هیأت مدیره می‌شود. در واقع هر شخصی که یک دهم درصد از سهام را در اختیار داشته باشد وارد هیأت مدیره شرکت می‌شود.
برای سال‌جاری همچنان حدود 500 شرکت در لیست واگذاری و خصوصی‌سازی قرار دارد. برنامه سازمان برای واگذاری شرکت‌های باقی مانده چیست؟
برخلاف دوره‌های گذشته در سال‌جاری تمام واگذاری شرکت‌های دولتی از طریق بازار سرمایه صورت می‌گیرد. برهمین اساس شرکت‌های دولتی که هنوز در بازار سرمایه پذیرش نشده‌اند را باید وارد این بازار کنیم تا بسترهای واگذاری آماده شود.
بخشی از واگذاری‌ها به‌صورت تک شرکتی انجام می‌شود و بخش دیگر به‌صورت هلدینگی واگذار خواهد شد. هم‌اکنون شرکت‌های باقی مانده در فهرست خصوصی‌سازی در مرحله ارزش‌گذاری قرار دارند و پس از آن برای عرضه آماده می‌شوند. طبق برنامه‌ریزی صورت گرفته تا پایان تابستان امسال حداقل سه یا چهار شرکت دولتی جدید را واگذار می‌کنیم و تا پایان سال‌جاری نیز واگذاری 10 شرکت دیگر انجام خواهد شد.
 بنابراین پرونده خصوصی‌سازی در سال‌جاری بسته نمی‌شود؟
بله ادامه واگذاری‌ها به سال 1400 موکول خواهد شد. البته نکته مهم این است که هدف دولت تنها واگذاری شرکت‌ها نیست چرا که مهم‌ترین هدف شفاف‌سازی است که از طریق بازار سرمایه ممکن می‌شود.
باشگاه‌های استقلال و پرسپولیس هم در لیست واگذاری امسال قرار دارد؟
تقریباً تمام کارهایی که باید برای واگذاری این دو باشگاه انجام می‌شد، عملی شده است. هم‌اکنون نیز جلسات متعددی برای بررسی وضعیت این دو باشگاه با همکاری وزارت ورزش درحال برگزاری است به‌طوری که از ابتدای سال تاکنون بیش از 30 جلسه تخصصی در این زمینه برگزار شده است. با این اقدامات امیدواریم تا شهریور ماه سرخابی‌ها وارد بورس شوند.
با توجه به ماهیت این دو باشگاه که هواداران میلیونی دارند، آیا روش خاصی برای واگذاری سهام تعیین می‌شود؟
در ابتدا باید 10 درصد از سهام این دو باشگاه برای کشف قیمت آزاد شود. 5 درصد سهام هم به‌عنوان شناوری تعیین و مابقی هم در هیأت واگذاری تعیین تکلیف خواهد شد. درخصوص نحوه واگذاری سهام جلسات متعددی با حضور صاحبنظران ورزش و اقتصاد ورزش، نمایندگان هواداران و پیشکسوتان برگزار خواهد شد تا نحوه بهره‌مندی این گروه‌ها از سهام این دو باشگاه مشخص شود.
طی روزهای اخیر آزادسازی سهام عدالت آغاز شد. این سهام چه زمانی در اختیار مردم قرار می‌گیرد؟
طبق برنامه‌ریزی‌ها تا پایان تابستان امسال سهام عدالت در اختیار مشمولان قرار می‌گیرد. البته هنوز شورای عالی بورس درخصوص جزئیات نحوه خرید و فروش مستقیم و غیرمستقیم سهام عدالت تصمیم‌گیری نکرده است.

رئیس دفتر رئیس جمهوری با بیان اینکه تلاش دولت به‌طور همزمان حفظ سلامتی و معیشت مردم است، گفت: موافقت رهبر معظم انقلاب درخصوص سهام عدالت، برای آن دسته از مردمی که در مشکلات کرونا، خسارت بیشتری دیدند یا توان اندوخته زیادی نداشتند، کمک خیلی بزرگی است.
محمود واعظی روز چهارشنبه در حاشیه جلسه هیأت دولت در جمع خبرنگاران در پاسخ به سؤالی درباره برنامه‌های دولت در رابطه با آزادسازی سهام عدالت اظهار داشت: برای دولت عملکرد متوازن بازار سرمایه و بازار مالی اهمیت زیادی دارد تا با مدیریت انجام شده، مردم با اطمینان خاطر خودشان انتخاب کنند که سرمایه‌شان را در کجا بگذارند که سود مناسبی داشته باشد. وی خاطرنشان کرد: در گذشته یک روز سرمایه، روزی طلا و یک روز ارز افزایش می‌یافت و مردم ضررهای زیادی هم در یک مقاطعی متحمل می‌شدند ولی امروز کاری که در بورس می‌شود و بشدت هم مورد حمایت دولت هست اطمینان خاطری به مردم داده که این بازار، بازاری باشد که از یک طرف مردم سود ببرند و از طرف دیگر کارآفرینان و صاحبان سرمایه بتوانند بخشی از بنگاه‌های خود را در اختیار مردم بگذارند و در کنار آن کشور را توسعه دهند و سرمایه‌گذاری بیشتری کنند و این مورد حمایت جدی دولت است. رئیس دفتر رئیس جمهوری گفت: رئیس‌جمهوری همواره به دستگاه‌های دولتی تأکید داشتند که اموال مازاد، بنگاه‌ها و شرکت‌های خود را در اختیار بورس قرار دهند که مردم بتوانند مشارکت داشته باشند و امروز شاهدیم بخش خصوصی هم رغبت خوبی پیدا کرده که شرکت‌ها و بنگاه‌های خود را در بورس عرضه کند و لذا این روند ادامه دارد. دکتر واعظی با بیان اینکه تصمیم و ابلاغی که رهبر معظم انقلاب روز گذشته داشتند هم برای بورس و هم برای مردم تحول جدیدی هست، گفت: ابتدا باید از طرف دولت و از طرف همه از رهبر معظم انقلاب تشکر کنم که در این ماه مبارک هدیه بسیار خوبی را به حدود 50 میلیون نفر از صاحبان سهام عدالت دادند و از حالا به بعد وظیفه شورای عالی بورس و سازمان بورس این است که هر چه سریع‌تر روند آزادسازی آن را انجام دهد تا مردمی که چه آنهایی که می‌خواهند سهام عدالت خود را نگه دارند و چه آنهایی که می‌خواهند جابه‌جا کنند و چه آنهایی که می‌خواهند بفروشند، تکلیف‌شان مشخص شود.  رئیس دفتر رئیس جمهوری در ادامه در پاسخ به سؤالی درباره دغدغه‌های موجود درباره ازسرگیری فعالیت مشاغل با ریسک پایین و افزایش شلوغی‌ها اظهار داشت: شلوغی‌ها در دو بخش است و آن چیزی که خیلی به چشم می‌آید بحث ترافیک است. دلیل آن هم این است که در ستاد ملی مقابله با کرونا به این نتیجه رسیدیم که اگر بخواهیم طرح ترافیک را در شهر تهران رعایت کنیم عملاً معنی آن این است که ازدحام در حمل‌ونقل عمومی مثل مترو یا اتوبوس شهری زیاد خواهد شد. رئیس دفتر رئیس جمهوری اضافه کرد: به همین دلیل اعلام کردیم که ترافیک را قبول کنیم ولی مردم از اتومبیل شخصی خودشان استفاده کنند زیرا برای امنیت جانی‌شان بهتر است چرا که اگر در داخل اتومبیل خودتان باشید به نوعی فاصله‌گذاری اجتماعی رعایت می‌شود. دکتر واعظی خاطرنشان کرد: اینکه کسب و کارهای کم ریسک یا با ریسک متوسط می‌توانند کارشان را ادامه دهند به این معنا نیست که خطر فراگیری و گسترش ویروس کرونا از بین رفته است، حتماً باید همه اینها با رعایت پروتکل‌های بهداشتی انجام شود لذا همه مسئولان از شخص رئیس جمهوری و وزیر محترم بهداشت و دیگران همواره تأکید کردند که مردم عزیز پروتکل‌های بهداشتی را رعایت کنند.