ندا سیجانی
خبرنگار
علی رهبری آهنگساز و رهبر ارکستر و نام آشنای اهالی موسیقی است. خدمت او به معرفی فرهنگ و هنر کشورش تنها به ایران خلاصه نمی‌شود. او دارای مدال طلایی مسابقات جهانی تنها رهبر ارکستر از خاورمیانه است و تا به امروز بیش از۱۲۰ ارکستر سمفونیک در سراسر جهان را رهبری کرده و دارای تعداد زیادی آلبوم موسیقی کلاسیک و....علی رهبری سال‌های بسیاری است که در وین زندگی می‌کند اما همچنان ملودی‌های عاشقانه‌اش برای سرزمینش به‌گوش می‌رسد و به‌تازگی آلبومی به‌نام «مادرم ایران» را منتشر کرده، اثری که به گفته او بخشی از فرهنگ و هنرملی ایران زمین بوده است.«نوحه خوان» یکی از قطعات ماندگار این آلبوم است که تاریخ ساخت آن به 50 سال قبل می‌رسد اثری که به حسین علیزاده موسیقیدان بزرگ ایران تقدیم شده است. آلبوم «مادرم ایران» در چند روز اخیر در بازار بین المللی موسیقی منتشر شد.  گفت‌و‌گو با علی رهبری را در ادامه می‌خوانید:

ابتدا درخصوص شکل‌گیری آلبوم «مادرم ایران» و هدف از تولید آن توضیح دهید؟
حدوداً هشت سال گذشته بود، دوست خوبم احمد پژمان (آهنگساز و موسیقیدان) به ایران آمده بود و تلفنی درمورد کارهایم صحبت می‌کردیم. به او گفتم همیشه من را تشویق می‌کردید موسیقی بنویسم اما فرصت انجام آن برایم پیش نمی‌آمد ولی ایده‌های تازه‌ای در سر دارم و تصمیم گرفتم موسیقی جدیدی بنویسم به‌ نام «مادرم ایران.» انتخاب نام آلبوم به سبب عشق بسیارمادرم به وطنش ایران و همچنین علاقه بسیارش به شنیدن موسیقی ایرانی بود. بعد آن درمصاحبه‌ای به ساخت این آلبوم اشاره کردم و اتفاقاً یک شب دوست شاعری به‌ نام فرید ناصری از ایران با من تماس گرفت و برای همکاری ابراز علاقه کرد و شعرهای «مادرم ایران» و «دنیای بدون جنگ» را سرود که از خواندن آن بسیار لذت بردم، بویژه آنکه حرفه ایشان شاعری نبود و به‌عنوان حامی همراهی می‌کرد. این ارتباط سبب شد کار را به‌صورت جدی‌تر پیگیری کنم، البته در شکل گرفتن این اتفاق آقای باربد بیات (فرزند زنده یاد استاد بابک بیات) هم کمک بسیاری داشت. یک روز باربد به منزل من در اتریش آمد، نت‌های بسیاری روی میز کارم بود و گفت نگذاریم این قطعات بدون استفاده باقی بماند و من را تشویق کرد این نت‌ها را اجرا کنم. اولین قطعه‌ای که نوشتم برای استاد شجریان بود آن هم به‌دلیل علاقه بسیار مادرم به صدای ایشان و البته حدوداً 15 سال گذشته آقای شجریان به کنسرت من درایران آمدند و از حضورشان بسیار خرسند شدم. من نمی‌دانستم صدای آقای شجریان از رادیو و تلویزیون ملی ایران پخش نمی‌شود و از شنیدن این خبر بسیار ناراحت شدم.
آن‌طور که اعلام شده این آلبوم دارای هفت موومان است که هر کدام از آن را به استادان یا دوستان هنرمند تقدیم کرده‌اید، ادای احترامی که کم‌تر به چشم می‌خورد در خصوص این ایده خود بگویید؟
زمانی که با همراهی باربد بیات نوشتن کار را شروع کردیم در ابتدا تصمیم گرفتیم چندین موومان باشد و همانطورکه گفته شد در ابتدا هفت موومان بود ولی بعدها تغییراتی ایجاد کردیم و ازحالت موومان خارج شد وتقریباً قطعات جدا جدا ازهم بودند و به‌صورت پوئم سمفونیک‌های مختلف درآمدند و تصمیم گرفتم هرکدام ازقطعات را به هفت شخصیت بزرگ موسیقی ایران چون روح‌الله خالقی، حسین دهلوی، مصطفی کمال پورتراب، حسین علیزاده و... هدیه کنم و از این بابت بسیارخوشحال بودم، اتفاقی که درایران کم‌ترمرسوم است.«نوحه خوان» پوئم سمفونی 8 این آلبوم است این قطعه را در 22 سالگی و با الهام از داستان روز عاشورا نوشته‌ام و 9 سال پیش از انقلاب در شهر وین ساخته شد. آن زمان به‌خاطر ساخت این قطعه جایزه مخصوص آکادمی هنرهای زیبای شهر وین را دریافت کردم.
آقای حسین علیزاده دوست بسیارخوبم  بیش از 40 سال است که با این کار آشناست و برای این اثر احترام بسیاری قائل هستند ، بنابراین تنها شخصیتی که نزدیک به این قطعه می‌دانستم ایشان بودند و«نوحه خوان» را به او تقدیم کردم. حسین علیزاده نه تنها شخصیتی بزرگ در عرصه موسیقی هستند بلکه به لحاظ اخلاقی هم بسیار  قابل تحسین‌اند و از بهترین دوستان من در هنرستان موسیقی بودند.
می‌توان گفت «مادرم ایران» یک اثر ملی است با این حساب چرا خارج از ایران تولید و جمع‌آوری شده است؟
سؤال بسیار خوبی است اما فکر می‌کنم پاسخ آن به عهده مسئولان موسیقی و بنیاد رودکی است. چهارسال گذشته که به ایران آمدم و رهبری ارکستر سمفونیک را برعهده داشتم، بدون آنکه نامی از خود ببرم، موافقت شرکت بزرگ ناکسوس(مؤسسه انتشاراتی موسیقی درآلمان) را گرفتیم تا آثار آهنگسازان ایرانی را که با ارکستر اجرا می‌شود ضبط و در خارج از کشور و در بازار بین‌المللی منتشر شود اما متأسفانه بنیاد رودکی توجهی به این موضوع نداشت و کار به سرانجام نرسید؛ زمانی که ایران بودم 12 قطعه درجه یک از 12 آهنگسازخوب ایرانی ضبط کردیم که اصلاً مورد توجه مسئولان بنیاد رودکی نبود و آن را بایگانی کردند در صورتی که هزینه بسیاری دربرداشت بنابراین وقتی ارزشی برای کار این بزرگان قائل نیستند چطورممکن است از آثار من که خارج از ایران هستم استقبال شود. من بسیارعلاقه‌مند بودم آلبوم «مادرم ایران» در کشورم ضبط و اجرا شود چرا که جزئی از فرهنگ و هنر کشورمان است. به‌طورمثال قطعه معروف و ملی و ارکسترال «نوحه خوان» را که حدود 50 سال گذشته نوشتم، کاملاً موسیقی ایرانی است و درادامه افکار استاد ابوالحسن خان صبا بوده اما بعد از انقلاب افرادی که به‌عنوان مسئولان موسیقی بر سرکار آمدند دور این قطعات و آهنگسازان را خط کشیدند.
چرا این آلبوم در دو بخش منتشر می شود؟
تعداد قطعات این آلبوم بسیاراست وطی صحبت با مسئولان شرکت ناکسوس تصمیم گرفتیم این قطعات را دسته‌بندی کنیم تا برای مخاطبان جذاب و شنیدنی باشد و شاید بیش ازدو آلبوم. آلبوم نخست که منتشر شد بی‌کلام است و آلبوم دوم با صدای زیبای محمد معتمدی بوده که پاییز  منتشر می‌شود. این قطعات در آنتالیا و به‌صورت اجراهای زنده ضبط شده است. من با موسیقی ایرانی بزرگ شدم و از سن 16-15 سالگی استادم حسین دهلوی من را تشویق کرد موسیقی ایرانی بنویسم و درخارج از ایران هم این هدف را دنبال کردم و برای معرفی فرهنگ و هنرکشورم بسیار تلاش کردم و به عقیده من موسیقی خوب هرجا که تولید شود شنیدنی است و مورد علاقه مردم است؛ درخصوص این آلبوم هم باید بگویم تمامی قطعات و سازبندی‌ها بین‌المللی است چرا که هدفم این است این آثار بدون مشکل به‌ گوش دنیا برسد در واقع سازبندی و ارکستراسیون کار به‌گونه‌ای بوده که هر رهبری در هر جای دنیا بتواند آن را اجرا کند اما استفاده از ساز ایرانی موجب می‌شود شرایط سختی در اجرا داشته باشیم درواقع کار باید به‌گونه‌ای نوشته شود که مردم آن را درک کنند.

حسین علیزاده
 ردیف‌دان،آهنگساز، پژوهش‌گر و نوازنده پیشکسوت تار و سه‌تار
 آشنایی و دوستی دیرینه من و علی رهبری به سال‌های بسیار دور می‌رسد؛ آن زمان من هنرجوی هنرستان موسیقی بودم و علی رهبری به تازگی فارغ‌التحصیل شده بود و چون جوانی با استعداد بود بورسیه به او تعلق گرفت و به وین رفت و در آنجا تحصیلات خود را ادامه داد. ازآن زمان تا به امروز نزدیک به 50 سال می‌گذرد و در تمام این سال‌ها علی رهبری با جان و دل درعرصه موسیقی فعالیت داشت و ارکسترهای بزرگی را در دنیا رهبری کرده است. تمامی آثار او هویتی کاملاً ایرانی دارد و با تاریخ و فرهنگ ایران آشنا است. علی رهبری درآثارش از المان‌ها و موضوعاتی استفاده می‌کند که همه جای دنیا قابل شنیدن است ؛ دنیایی که شنونده و مخاطبان جدی و موسیقیدانان بزرگ کارهای او را دنبال می‌کنند و این اتفاق بسیار بزرگی است.
حدوداً یکسال پیش بود که به آنتالیا رفتم و بر سر تمرین  آلبوم جدیدش (مادرم ایران) حاضرشدم. شوق دیدار با دوستی قدیمی؛ زمانی که به ایران برگشتم علی رهبری برایم نامه‌ای نوشت و در این نامه پرمهرش قطعه نوحه خوان را به من تقدیم کرد. نخستین بار که این قطعه را شنیدم شاید سنم به بیست سال هم نمی‌رسید، به یاد دارم این کار برای ویولن و ارکستر تنظیم شده بود اما به سبب همان شوق دیدار علی رهبری این قطعه را برای تار و ارکستر تنظیم کرد و بسیار علاقه‌مند بود که این اثر  را با همکاری یکدیگر در پراگ ضبط کنیم ولی آن زمان به دلایل شخصی نتوانستم این همراهی را داشته باشم و این افتخار نصیب من نشد و بعد آن متوجه شدم این قطعه به‌گونه‌ای دیگر تنظیم شده است و خوشبختانه به سبب غیبت من، در ساخت این اثر صدمه‌ای وارد نشد. نوحه خوان یکی از زیباترین قطعات موسیقی کلاسیک است، اثری که حتی 50 سال پیش هم قابل مقایسه با بهترین آثارآهنگسازان دنیا بود.
علی رهبری هنرمندی است که در کارخود بسیار جدی و سختگیر است اما این جدیت به معنای بی‌اخلاقی و بی‌احترامی به نوازندگانش نبوده و نیست. من براین باورم تلاش استاد یا هنرمند بزرگی چون علی رهبری که از وطن خود دوربوده و در دوردست‌ها برای سرزمینش موسیقی می‌سازد بسیار بسیار ارزشمند‌تر از کار کسانی است که در ایران کارهای سفارشی تولید می‌کنند و هیچ اعتقادی هم به کارخود ندارند و ای‌ کاش مسئولان فرهنگی و هنری ایران برای هنرمندی در جایگاه علی رهبری شرایطی فراهم می‌کردند که او درگیر روزمرگی نشود. آثار او پیام آور صلح، دوستی و هنر است آن‌هم در شرایطی که مسائل سیاسی بر همه چیز سایه افکنده است. جای تأسف است در ایران شرایطی به‌وجود آمد تا این هنرمند بزرگ درکنار مردم هنردوست کشورش نباشد و خوشحالم دنیا به روی علی رهبری گشوده شده و همه به اونگاه مثبت دارند. ممکن است مردم ایران از وجود او محروم باشند اما آثار او تمامی کره زمین را طی می‌کند و به‌ گوش مردم ایران هم می‌رسد و در آخر تشکر می‌کنم و برای من افتخار بزرگی است که اثر هنرمند بزرگی چون علی رهبری که در سطح جهان همه به او احترام می‌گذارند و دوستش دارند به من تقدیم شده است.