نسخه ای برای ایمن کردن فضای مجازی

دولت باید امکان دسترسی به فضاهای ایمن را برای مخاطبان فراهم آورد و البته تمرکز بر فرهنگسازی و افزایش سواد رسانه‌ای همان نکته‌ای است که نباید از آن غفلت کرد

برخی شواهد نشان می‌دهد که از دیروز تنظیمات جست و جوی «گوگل» و «بینگ»، دو موتور جست‌و‌جوی پرکاربرد جهانی، روی حالت «ایمن» برای سایت‌هایی با محتوای «غیراخلاقی» و «خشونت» در برخی از اپراتورهای همراه اول و ایرانسل قرار گرفته است. کاربران زیادی اذعان کرده‌اند که در جست‌و‌جوی واژه‌های مرتبط با این محتواها دچار مشکل شده و نه تنها امکان دسترسی به این سایت‌ها را نداشته‌اند بلکه در صفحه جست‌و‌جو تصویر این سایت‌ها نیز فیلتر شده است. برخی البته ادعا دارند که تنها درجست‌و‌جوی انگلیسی این واژگان دچار مشکل شده‌اند و همچنان با کلمات فارسی به سایت‌هایی با محتوای غیراخلاقی دسترسی دارند. با این وجود این اتفاق از دیروز موجی از واکنش‌ها را به‌دنبال داشته است. بیشتر کاربران از اینکه در دسترسی به این نوع محتوا بویژه برای کودکان و نوجوانان محدودیت ایجاد شده، ابرازخوشحالی کرده‌اند و البته تعدادی نیز معتقدند این نوع محدودیت نمی‌تواند راهگشای مسائلی باشد که در زمینه بستر نا‌ایمن برای این گروه سنی رخ می‌دهد. این عده براین باورند که دولت باید در کنار ایجاد محدودیت، زیرساخت‌های اینترنت پاک را نیز فراهم کند تا به‌عنوان زیست مجازی سالم، امکان دسترسی به فضاهای ایمن را برای مخاطبان فراهم آورد و البته تمرکز بر فرهنگسازی و افزایش سواد رسانه‌ای همان نکته‌ای است که نباید از آن غفلت کرد.

​​​​​​​حمیده امینی فرد
خبرنگار

برخی شواهد نشان می‌دهد که از دیروز تنظیمات جست و جوی «گوگل» و «بینگ»، دو موتور جست‌و‌جوی پرکاربرد جهانی، روی حالت «ایمن» برای سایت‌هایی با محتوای «غیراخلاقی» و «خشونت» در برخی از اپراتورهای همراه اول و ایرانسل قرار گرفته است. کاربران زیادی اذعان کرده‌اند که در جست‌و‌جوی واژه‌های مرتبط با این محتواها دچار مشکل شده و نه تنها امکان دسترسی به این سایت‌ها را نداشته‌اند بلکه در صفحه جست‌و‌جو تصویر این سایت‌ها نیز فیلتر شده است. برخی البته ادعا دارند که تنها درجست‌و‌جوی انگلیسی این واژگان دچار مشکل شده‌اند و همچنان با کلمات فارسی به سایت‌هایی با محتوای غیراخلاقی دسترسی دارند. با این وجود، این اتفاق از دیروز موجی از واکنش‌ها را به‌دنبال داشته است. بیشتر کاربران از اینکه در دسترسی به این نوع محتوا بویژه برای کودکان و نوجوانان محدودیت ایجاد شده، ابرازخوشحالی کرده‌اند و البته تعدادی نیز معتقدند این نوع محدودیت نمی‌تواند راهگشای مسائلی باشد که در زمینه بستر نا‌ایمن برای این گروه سنی رخ می‌دهد. این عده براین باورند که دولت باید در کنار ایجاد محدودیت، زیرساخت‌های اینترنت پاک را نیز فراهم کند تا به‌عنوان زیست مجازی سالم، امکان دسترسی به فضاهای ایمن را برای مخاطبان فراهم آورد و البته تمرکز بر فرهنگسازی و افزایش سواد رسانه‌ای همان نکته‌ای است که نباید از آن غفلت کرد.
اگرچه قابلیت جست‌و‌جوی ایمن از گذشته به عنوان یکی از قابلیت‌های موتورهای جست‌و‌جوگر وجود داشته، اما درایران اغلب خانواده‌ها نسبت به این ویژگی بی‌اطلاع بوده و حتی برخی اعتراف کرده‌اند که برای نخستین‌بار است که با این قابلیت آشنا می‌شوند. چنین قابلیت هایی  به‌طور کلی در برخی کشورها اعمال می‌شود. از طرفی برخی خانواده‌ها نیز بر این باورند که اجازه بررسی و دسترسی به تلفن همراه و وسایل الکترونیکی فرزندانشان را ندارند و نمی‌توانند آنها را مدام کنترل کنند. این درحالی است که جست‌و‌جوی بعضی محتواهای غیراخلاقی نه فقط از سوی کودکان و نوجوانان که از سوی برخی گروه های بزرگسال نیز منجر به بروز مشکلاتی از جمله ایجاد اختلافات زناشویی شده است. برخی از پرونده‌های طلاق دقیقاً به اعتیاد یکی از زوجین به فیلم‌های مستهجن و اظهار بی‌تمایلی به برقراری رابطه متعارف اشاره دارد.
اعتیاد به فیلم های غیراخلاقی علت طلاق
 پرستو قاسمی منصف، وکیل خانواده در این باره به پرونده‌های زیادی اشاره می‌کند که ناشی از همین موضوع یعنی اعتیاد به فیلم‌های مستهجن است. او به «ایران» می‌گوید: «دریکی از پرونده‌ها، با موردی برخورد کرده که زن به دلیل اعتیاد همسرش به تماشای فیلم‌های غیراخلاقی، درخواست طلاق داده است.»قاسمی منصف معتقد است که حتی مشاوره و روان درمانی هم برای این زوج به طور موقت جواب داده است، چراکه مرد بیش از 20 سال تحت تأثیر تماشای این فیلم‌ها از برقراری رابطه سالم خودداری می‌کرده است. او می‌گوید روزانه با پرونده‌های زیادی مواجه است که در آنها  اختلاف و درخواست جدایی به تماشای این فیلم‌ها برمی‌گردد.
این موضوع البته در اختلافات میان فرزندان و والدین نیز به شکل دیگری دیده می‌شود. ترویج خشونت از طریق سرچ‌های ناایمن باعث شده تا اتفاقات تلخی برای افرادی رخ دهد که مخاطب این کانال‌های خشنونت‌آمیز بوده‌اند.
کنترل محتوای  فضای مجازی برای کودکان
اینکه در محدودسازی محتوای ناسالم و ناایمن دقیقاً کدام گروه مخاطب قرارگرفته، البته موضوعی است که از دید کارشناسان اجتماعی پنهان نمانده است. باوجود اینکه برخی معتقدند محدودسازی محتوا به‌طور کلی می‌تواند بر همه مخاطبان تأثیر مثبت بگذرد، اما عده‌ای دیگر تأکید دارند که در این زمینه باید دو گروه بزرگسال و کودک و نوجوان را جداگانه دید.
احسان شاه قاسمی، جامعه شناس می‌گوید: «معتقدم همه محتواها باید برای کودکان کنترل شود، حتی معتقدم زیر 18 سال نباید تلفن همراه مستقل داشته باشند و یا از اینترنت گوشی والدین استفاده کنند، چون ضررو زیان زیادی دارد. به هرحال این فرد از نظر عقلی امکان تشخیص و اختیار خلاق در فضای مجازی را ندارد. حتی نوجوان 13 ساله هم تجربه لازم برای کنشگری آگاهانه را ندارد. متأسفانه برخی سلبریتی‌های ما هم از این خلأ استفاده می‌کنند. یعنی بچه‌ها به برده‌های بی‌مزد و منت آنها تبدیل شده‌اند که همه نوع محتوایی از آنها را دنبال می‌کنند. والدین در این زمینه مقصر هستند.»
 ما در کلاس‌های درس با دانشجویانی مواجهیم که مغزشان به علت دیدن مطالب بی‌محتوا، تنبل و پوچ شده است. تا حدی که توان یادگیری درس‌هایشان را ندارد. درواقع فرزندان ما درمقابل پیچیدگی دچار ناتوانی شده‌اند. چون این سرگرمی‌ها بچه‌های ما را کودن می کند. والدین نمی‌دانند فرزندانشان در اینترنت چه می‌کنند، اتفاقات آنجا ترسناک است. من می‌گویم اگر زورتان می‌رسد برای فرزندانتان گوشی نخرید، اما آنها می‌گویند اگر نخرند دچار ضربه‌های های روانی بیشتری می‌شوند. متأسفانه والدین بسیار ناآگاهند.»
ایجاد بستر موازی برای ارائه اینترنت پاک
علی محمد‌پور، دبیر مجمع ناشران دیجیتالی کودک، طرح محدودسازی فضاهای ناایمن را مثبت ارزیابی می‌کند. او در عین حال معتقد است که اینترنت سالم برای همه گروه‌های جامعه نیاز است، اما اینترنت، فضا و زیست‌بوم ویژه خود را بویژه در حوزه کودکان و نوجوانان می‌خواهد، چراکه دسترسی آنها بیشتر از بزرگسالان است.
او با بیان اینکه همزمان با محدودسازی محتواهای غیراخلاقی و مروج خشونت، باید ایجاد یک بستر سالم موازی هم در دستور کار قرار بگیرد، به «ایران» می‌گوید: اگراین دو راهکار را همزمان جلو نبریم، نتیجه عکس می‌گیریم. چراکه این پیشنهاد خود ما هم در حوزه کودک بود که اگر زیست مجازی بهتری ایجاد نشود، نمی‌توان به هدف اصلی رسید. اقدام به محدودسازی قطعاً می‌تواند به سالم‌تر شدن دسترسی به اینترنت منجر شود، اما موجب ایجاد زیست مجازی سالم برای مخاطبان نخواهد شد.»اگرچه محدودسازی محتوای غیراخلاقی و خشونت‌آمیز از دیروز به صورت غیررسمی آغاز شده و در همین مدت کوتاه نیز موجی از واکنش‌های مثبت و منفی را برانگیخته است، اما برخی از کاربران فضای مجازی به صورت محدود درحال ارائه پیشنهاداتی هستند تا این محدودیت‌ها را به شکل‌های عجیب و غریب دور بزند. این درحالی است که محدودیت دسترسی در این دو عنوان «محتوای غیر اخلاقی» و «خشونت» فارغ از اینکه چه نتایجی در بلندمدت به‌دنبال داشته باشد، مورد اجماع کارشناسان اجتماعی و روان‌شناسی و حتی خانواده‌هاست.


​​​​​​​