میترا جلیلی
خبرنگار
پس از فرازوفرودها و تعویق چندباره، سرانجام کمپانی «اسپیس ایکس» در 8 آوریل (روز جمعه 19 فروردین) نخستین پرتاب تجاری خود به فضا را انجام داد و یک گروه 4نفره را از فلوریدا به ایستگاه فضایی بین‌المللی فرستاد. این مأموریت که چندین بار به‌دلیل آزمایش «تمرین لباس خیس» ناسا به تعویق افتاده بود، سرانجام با موفقیت به پایان رسید و توریست‌های فضانورد روز شنبه، نهم آوریل (19فروردین) در ساعت ۱۶:59 به وقت تهران به ایستگاه فضایی متصل شده و مورد استقبال 7عضو خدمه Expedition67 واقع در ایستگاه فضایی بین‌المللی قرار گرفتند. به این ترتیب شرکت فضایی «اسپیس ایکس» و شرکت پروازهای فضایی خصوصی «آکسیوم اسپیس» با پرتاب 4شهروند به فضا برای اقامتی 8روزه در ایستگاه فضایی بین‌المللی، تاریخ‌ساز شدند و نخستین مأموریت کاملاً خصوصی ایستگاه فضایی بین‌المللی به سرانجام رسید.
55میلیون دلار برای هر مسافر فضایی
مسافران این پرتاب با نام Ax-1 برخلاف بیشتر سفرهای فضایی این شرکت، شامل هیچ فضانورد فعلی ناسا نیستند و همین موضوع این پرتاب را از سایر موارد متمایز کرده است. این بار هر 4مسافر فضا، غیرنظامی هستند و 3نفر از آنها به‌عنوان توریست با کمک یک شرکت هوافضای تجاری به نام Axiom Space پرواز کرده‌اند. این نخستین‌بار است که یک گروه کاملاً خصوصی از ایستگاه فضایی بین‌المللی(ISS) بازدید می‌کنند؛ نوع جدیدی از مأموریت‌های فضایی که هزینه‌های زیادی برای شرکت‌کنندگان دارد. 3نفر از 4عضو این گروه پروازی هر کدام 55 میلیون دلار برای صندلی‌های خود در کپسول خدمه اسپیس ایکس به نام Crew Dragon پرداخت کرده‌اند. 3 فضانورد تازه‌کار شامل «مارک پاتی» سرمایه‌گذار کانادایی، «لری کانر» سرمایه‌گذار املاک امریکایی و «ایتان استیبه» خلبان سابق نیروی هوایی هستند. فرمانده این سفر اما یک کهنه‌کار پرواز فضایی به نام «مایکل لوپز-الگریا»، فضانورد سابق ناسا است که تاکنون 4مأموریت به فضا انجام داده است و اکنون به‌عنوان معاون رئیس Axiom خدمت می‌کند. مایکل لوپز-الگریا دراین‌باره گفت: ما در حال برداشتن اولین گام برای پلتفرم‌های نسل بعدی هستیم که کار، زندگی و تحقیق در فضا را به‌صورت گسترده برای مخاطبان بین‌المللی به ارمغان می‌آورد. این افراد برای حضور در این سفر، ساعت‌ها آموزش دیده‌اند و قرار است چندین آزمایش در طول مأموریت خود انجام دهند. این ۴ گردشگر فضایی روز نهم آوریل از کپسول دراگون به داخل ایستگاه فضایی بین‌المللی نقل مکان کردند. گفتنی است که ابتدا قرار بود این سفر 3 آوریل انجام شود اما آزمایش «تمرین لباس خیس» موشک غول‌‌پیکر ناسا، آن را به تعویق انداخت و به 6آوریل موکول کرد و درنهایت این پرتاب در 8آوریل انجام گرفت. گفتنی است این فضانوردان با کپسول دراگون اسپیس ایکس بر فراز موشک Falcon9 راهی سفر 10روزه‌ای به فضا شدند که 8روز این سفر را در آزمایشگاه‌مداری سپری و زندگی و کار می‌کنند.
همکاری «اسپیس ایکس» و «آکسیوم اسپیس»
مأموریت Ax-1، آخرین مورد در روند نوظهور پروازهای کاملاً خصوصی فضانوردان به مدار است چراکه در تاریخ پروازهای فضایی، مأموریت‌های انسان به فضا تقریباً منحصراً توسط برنامه‌های فضایی دولتی انجام می‌شد اما با پیشرفت صنعت فضای تجاری در یکی، دو دهه اخیر، این موضوع درحال تغییر است. در رأس این مجموعه، SpaceX قرار دارد که ثابت کرده است می‌تواند با خیال راحت افراد را با Crew Dragon به مدار پایین زمین بفرستد.
Axiom هم در تلاش برای ایجاد ناوگانی از ایستگاه‌های فضایی تجاری است و هدف این شرکت این است که فضا را برای همه علاقه‌مندان، در دسترس‌تر کند. «مایک سافردینی»، مدیرعامل Axiom و مدیر برنامه سابق ایستگاه فضایی بین‌المللی ناسا پیش از این در یک کنفرانس مطبوعاتی گفته بود: این نخستین قدمی است که در آن تعدادی از افرادی که فضانورد نیستند و می‌خواهند در مدار پایین زمین یک کارعلمی انجام دهند می‌توانند از این فرصت استفاده کنند اگرچه تا زمانی که هزینه‌ها کاهش یابد، چنین افرادی به یک کیف پر پول نیاز خواهند داشت.
آغاز یک راه بزرگ
اما این سفر تجاری از چه زمانی کلید خورد؟ SpaceX با کپسول دراگون خود به سطح جدیدی از عملیات دست یافته است. ابتدا «اسپیس ایکس» این کپسول را برای ناسا توسعه داد تا فضانوردان این آژانس را به ایستگاه فضایی بین‌المللی منتقل کند و سرانجام هم با قرارداد اصلی به ارزش 2،6 میلیارد دلار و پس از بیش از شش سال توسعه، با موفقیت نخستین خدمه خود را در Crew Dragon در مه‌2020 پرتاب کرد و دو فضانورد ناسا را به ایستگاه فضایی بین‌المللی فرستاد. هدف نهایی ناسا حمل‌ونقل به ایستگاه فضایی بین‌المللی به بخش خصوصی بود، اما هدف ثانویه این بود که اسپیس ایکس درنهایت از این کپسول برای انجام مأموریت‌های گروه خود استفاده کند. مأموریت‌های Axiom هم دقیقاً همان کاری است که SpaceX انجام می‌دهد و می‌خواهد یک تجارت جدی و کاملاً مجزا برای پروازهای فضایی انسان ایجاد کند.
همزمانی فعالیت Axiom با توسعه کپسول دراگون اسپیس ایکس، یک تغییر سیاست بزرگ در ناسا بود. در سال 2019، ناسا اعلام کرد که می‌خواهد امکانات ایستگاه فضایی بین‌المللی را به روی فرصت‌های تجاری بیشتری باز کند و همچنین فضانوردان خصوصی را برای بازدید از ایستگاه فضایی بین‌المللی در فضاپیماهای امریکایی تشویق کند. قبلاً در حالی که گردشگران فضایی ثروتمند از ایستگاه بازدید کرده بودند، همه با وسایل نقلیه روسی سایوز(Soyuz)پرواز می‌کردند اما اکنون با این تغییر جدید، افرادی که با فضاپیمای امریکایی یک پرواز به ایستگاه فضایی بین‌المللی رزرو کرده‌اند، می‌توانند به طور بالقوه از امکانات ایستگاه برای فعالیت‌های تجاری مانند فیلم‌برداری فیلم یا تبلیغات استفاده کنند.
البته استفاده از سیستم‌های مختلف ایستگاه فضایی بین‌المللی هزینه زیادی برای مسافران خواهد داشت، درست مانند زمانی که از امکانات رفاهی هتل گرانقیمت و لوکس استفاده می‌کنند. طبق اعلام آژانس فضایی، ناسا قصد دارد برای استفاده از سیستم پشتیبانی حیاتی و توالت ایستگاه، روزانه 11250 دلار به ازای هر نفر دریافت کند. تهیه مواد غذایی مانند غذا، لوازم پزشکی و تجهیزات ورزشی نیز درمجموع 22500 دلار در روز برای هر نفر هزینه دارد.
ساخت اولین ایستگاه فضایی تجاری Axiom
وقتی Axiom فرصت‌های تجاری موجود را دید، دست به کار شد و درحال حاضر در حال کار برای ساخت اولین ایستگاه فضایی تجاری خود به نام Axiom Station است و قصد دارد در اواخر سال ۲۰۲۴ فرستادن ماژول‌هایی را به آزمایشگاه مداری زمین آغاز کند. به منظور آماده شدن برای این گام بزرگ، Axiom به SpaceX روی آورد تا مجموعه‌ای از مأموریت‌های مقدماتی و پیشرو به ایستگاه فضایی بین‌المللی را انجام دهد.
پگی ویتسون، فضانورد سابق ناسا و مدیر فعلی پروازهای فضایی انسانی در Axiom دراین باره گفت: این مأموریت پیشرو مهم است، زیرا ما نه تنها در حال توسعه تکنیک‌هایی هستیم که قرار است از آنها برای برقراری ارتباط با زمین از فضا استفاده کنیم، بلکه در حال توسعه همه روش‌ها و فرایندهایی هستیم که باعث ایجاد یک پرواز فضایی می‌شود. وی افزود: این توریست‌های فضانورد بسیار خوب آموزش دیده‌اند. آنها صدها ساعت را صرف آماده‌سازی برای این پرواز کرده‌اند. گفتنی است ویتسون به‌عنوان فرمانده مأموریت بعدی Axiom یعنی Ax-2 خدمت خواهد کرد.

ارجاع مجدد طرح دفاتر پیشخوان دولت به کمیسیون اجتماعی

طرح دفاتر پیشخوان خدمات دولت، برای تنظیم مجدد به کمیسیون اجتماعی مجلس ارجاع شد.به گزارش «ایران»، رضا باقری‌اصل معاون امور مجلس وزیر ارتباطات، در توئیتی نوشت: طرح دفاتر پیشخوان خدمات دولت با اخطار قانون اساسی نمایندگان مواجه شد و جهت تنظیم مجدد به کمیسیون اجتماعی ارجاع شده است.معاون امور مجلس وزیر ارتباطات همچنین از تمدید اساسنامه شرکت ملی پست از سوی مجلس شورای اسلامی خبر داد و گفت: پست باید در اجرای برنامه تحول دولت نقش جدیدی در اقتصاد دیجیتال کشور ایفا کند. از این‌رو با همکاری شرکت ملی پست، اساسنامه دائمی و جدیدی به این منظور تدوین و لایحه‌ای تقدیم مجلس خواهیم کرد. وی در مورد اینکه چرا دولت با طرح دوام (طرح مدیریت یکپارچه داده‌ها و اطلاعات ملی) مخالفت کرد، گفت: این مخالفت دلیل حقوقی داشت؛ بواسطه تشکیل کارگروه تعامل‌پذیری توسط جلسه ۵۴ شورای عالی فضای مجازی، ورود مجلس می‌تواند مغایر چند اصل قانون اساسی از جمله اصول ۱۱۰، ۸۵ و ۱۳۸ و ۶۰ باشد، اما یک دلیل دیگر تقویت نهاد نوپای کارگروه به جای تغییر آن است.

رئیس پژوهشگاه فضایی ایران خبر داد
راه‌اندازی سامانه فراخوان واگذاری پروژه‌های فناورانه فضایی

رئیس پژوهشگاه فضایی ایران گفت: سامانه فراخوان واگذاری پروژه‌های فناورانه با رویکرد دستیابی مطلوب به این هدف و مشارکت مؤثر بخش‌های مختلف در اکتساب فناوری‌های فضایی راه‌اندازی شده و آماده بهره‌برداری است.به گزارش «ایران»، حسین صمیمی افزود: با توجه به اینکه شتاب‌دهی در توسعه و بلوغ‌رسانی فناوری‌های فضایی یکی از اولویت‌های اصلی پژوهشگاه فضایی ایران به شمار می‌آید، برای این منظور ایجاد یک شبکه تأمین توانا متشکل از دانشگاه‌ها، بخش‌های خصوصی، صنایع و سازمان‌های فعال کشور در صنعت فضایی امری ضروری است.وی تأکید کرد: از این‌رو، سامانه فراخوان واگذاری پروژه‌های فناورانه با رویکرد دستیابی مطلوب به این هدف و مشارکت مؤثر بخش‌های مختلف در اکتساب فناوری‌های فضایی راه‌اندازی و آماده بهره‌برداری است.صمیمی در ادامه گفت: در مرحله نخست در این سامانه، حدود ۳۰ مسأله فناورانه که تا ۱۰ سال آتی پیش‌روی صنعت فضایی کشور در حوزه‌های مختلف خواهد بود، بارگذاری شده است. این فناوری‌ها در کلاس‌های ماهواره‌های میکرو/ مینی و کیوبست‌ها (CubeSat) است که در حوزه‌های تخصصی سازه و مکانیزم، توان و پردازش، کنترل حرارت، کنترل وضعیت، محموله سنجشی و پیشرانش تعریف شده‌اند.
رئیس پژوهشگاه فضایی ایران افزود: متخصصان و علاقه‌مندان به فعالیت در حوزه‌های مذکور می‌توانند با مراجعه به آدرس سامانه در مهلت زمانی اعلام شده در فراخوان، اقدام به ثبت‌نام و ارسال پیشنهادهای خود کنند.