امید شاهمرادی
پژوهشگر
اتحادیه اروپا در طول سال‌های گذشته تحولات مختلفی را پشت سر گذاشته است. خروج انگلیس از این اتحادیه آن را در وضعیت بحرانی قرار داد. از سوی دیگر ایجاد موج‌های راستگرایانه در اتحادیه اروپا که ناشی از سیاست‌های غلط این اتحادیه در بحران‌های مختلف و همراهی بی‌چون و چرا از سیاست امریکا، باعث شده است که موج مهاجرت به این کشورها افزایش پیدا کند. از سوی دیگر بحران اوکراین که باعث مهاجرت حدود 5 میلیون اوکراینی شده است، اعتراضاتی را در اروپا متوجه دولتمردان این کشور کرده است. با وجود اینکه دولتمردان اروپایی در رسانه‌هایشان خود را حامی اوکراین اعلام می‌‌کنند، اما در داخل مردم این کشورها از وضعیت پیش آمده نگران هستند. ناسیونالیست‌ها و راست‌های افراطی با شعارهای ضد مهاجرتی خود در بسیاری از کشورها توانستند کرسی‌هایی در پارلمان به دست بیاورند و در مجارستان تشکیل دولت دهند. نتیجه انتخابات مجارستان یک پیش زلزله برای وضعیت جاری اتحادیه اروپا بود. ویکتور اوربان، نخست وزیر مجارستان بار دیگر پس از بیش از یک دهه کنترل قدرت در مجارستان، موفق شد پیروز بلامنازع انتخابات پارلمانی در این کشور باشد. پیروزی حزب او، فیدس، در حالی به دست آمد که برای اولین بار تحلیلگران سیاسی انتظار شکست این حزب ملی‌گرا و مهاجرستیز را داشتند. چرا که اپوزیسیون موفق شده بود جبهه‌ای از ۶ حزب را گردهم آورد تا برای اولین بار مجارستان پس از ۱۲ سال، با تشکیل یک ائتلاف انتظار شکست «اوربانیسم» را داشته باشد. پیروزی قاطع حزب فیدس، کسب بیش از ۵۳ درصد آرا، هدیه بزرگی به حامیان اوربان و راست افراطی در اروپا بود. نخست وزیر مجارستان که او را یکی از اصلی‌ترین دشمنان اتحادیه اروپا می‌دانند پس از پیروزی در اولین سخنرانی گفت: «یک پیروزی بزرگ به دست آوردیم؛ پیروزی بزرگی که از کره ماه و حتی از بروکسل، پایتخت اتحادیه اروپا به وضوح قابل مشاهده است.»
 انتخابات فرانسه
دور اول انتخابات ریاست‌ جمهوری فرانسه در حالی برگزار می شود که رقابت اصلی بین امانوئل مکرون و مارین لوپن دختر ژان ماری لوپن، یکی از بنیانگذاران جبهه ملی راست افراطی است که 11 سال گذشته را به عنوان رئیس حزب سپری کرده است تا از پدرسالاری فاصله بگیرد. حزب او که به نام اجتماع ملی تغییر نام داده شده است، امروز یک جنبش ملی‌گرایانه و اروپایی است، با خط‌مشی سختی در مورد مهاجرت و جذابیت برای رأی‌دهندگان یقه آبی که از نخبگان سرخورده شده‌اند.  این سومین مبارزات انتخاباتی خانم لوپن برای ریاست جمهوری است. از سوی دیگر مکرون پنج سال پیش در حالی به عنوان هشتمین رئیس‌ جمهور  فرانسه پس از استقرار نظام جمهوری پنجم انتخاب شد که در برنامه‌های خود بر نقش و قدرت اتحادیه اروپا تأکید زیادی می‌کرد. امانوئل مکرون در جشن پیروزی‌ به مناسبت انتخابش به عنوان رئیس‌ جمهور  فرانسه با سرود اتحادیه اروپا که قطعه‌ای از سمفونی نهم بتهوون، آهنگساز آلمانی است در محوطه موزه «لوور» در پاریس حاضر شد. در حال حاضر 49 میلیون واجد شرایط قرار است در انتخابات پیش رو شرکت کنند انتخاباتی که دور اول آن در 10 آوریل و دور دوم آن در 24 آوریل برگزار خواهد شد.  امانوئل بعد از 5 سال با دو چالش اساسی مواجه شده است؛
1- ناتوگرایی و اروپاگرایی مکرون
تأکید او بر نقش و قدرت اتحادیه اروپا چه به صورت نمادین و چه در برنامه‌هایش در حالی صورت می‌گرفت که بریتانیایی‌ها کمتر از یک سال قبل از آن به برگزیت رأی داده بودند. دونالد ترامپ نیز چند ماه قبل از انتخاب امانوئل مکرون در انتخابات ریاست‌ جمهوری امریکا پیروز شده بود. رئیس‌ جمهور  فرانسه اکنون در حالی اولین دوره پنج ساله حضورش در کاخ الیزه را به پایان می‌برد که ریاست دوره‌ای اتحادیه اروپا را برعهده دارد. هرچند ریاست فرانسه بر اتحادیه اروپا از بیش از یک ماه پیش تاکنون تحت‌الشعاع تهاجم نظامی روسیه به اوکراین قرار گرفته است اما امانوئل مکرون امیدوار است بتواند از این بحران نیز مانند بحران همه‌گیری ویروس کرونا برای پیشبرد برنامه‌هایش در سطح اتحادیه اروپا بهره ببرد.
امانوئل مکرون پس از آغاز دوره ریاست ‌جمهوری‌اش در سال ۲۰۱۷ در جریان یک سخنرانی در دانشگاه سوربن در پاریس برنامه‌ها و اهدافش برای اتحادیه اروپا را تشریح کرد. یکی از اولین اقدامات امانوئل مکرون در مقام رئیس ‌جمهور تغییر نام وزارت امور خارجه فرانسه به «وزارت اروپا و امور خارجه» بود. او با این حال نتوانست بسیاری از برنامه‌های بلندپروازانه‌اش برای اتحادیه اروپا را حداقل در نیمه اول دوره ریاست‌ جمهوری‌اش پیش ببرد.
مذاکرات طولانی احزاب در آلمان برای تشکیل آخرین دولت ائتلافی آنگلا مرکل، صدراعظم سابق آلمان در سال ۲۰۱۷ یکی از موانع جدی پیش‌روی امانوئل مکرون برای پیشبرد اهداف اروپایی‌ خود بود. عدم آمادگی برلین برای تغییرات و اصلاحات در اتحادیه اروپا طی سال‌های ۲۰۱۸ و ۲۰۱۹ نیز باعث شد امانوئل مکرون تا پیش از همه‌گیری ویروس کرونا که در نهایت واکنش منسجم و هماهنگ رهبران اتحادیه اروپا را به دنبال داشت دستاورد مشخصی در عرصه اروپایی نداشته باشد. از سویی دیگر مکرون با وجود دادن شعارهایی همچون ایجاد یک سیستم امنیتی مستقل برای اروپا و ایجاد ناتوی اروپایی، اما بحران اوکراین و تحولات قبل از آن باعث شد مکرون پیوند عمیق با پیمان آتلانتیک شمالی برقرار کند. وزنه فرانسه در قاره اروپا بسیار سنگین است و قرار گرفتن در ردیف ناتو باعث می‌‌شود کشورهای اروپایی در کنار ایالات متحده انسجام بیشتری داشته باشند. اما این هزینه‌های بسیار زیادی برای فرانسه خواهد داشت. فرانسه تقریباً با وجود استفاده از فناوری هسته‌ای در صنایع خود اما بشدت به گازهای فسیلی وابسته است. با شروع بحران اوکراین و تحریم گاز روسیه از سوی کشورهای اروپایی فرانسه هم در وضعیت نابسمانی به سر می‌‌برد. وابستگی فرانسه به گاز روسیه 24 درصد است و هرچند در مقابل ایتالیا و آلمان به میزان کمتری به روسیه وابستگی دارد، اما در روزهای اخیر موجی از اعتراضات علیه سیاست امانوئل مکرون در فرانسه صورت
گرفته بود.
2- بسته ریاضت اقتصادی مکرون
 با وجود شعارهای مکرون، شاهد هیچ نوع تغییر مهمی در وضعیت معیشتی و اقتصادی مردم فرانسه نبودیم و حتی شاهد اعتراضاتی در این چهارچوب بوده‌ایم که نمونه آن تظاهرات جلیقه زردها در این کشور در هر یکشنبه است. با آغاز بحران اوکراین و با توجه به رویکرد مارین لوپن به بحران اوکراین و رئیس جمهور روسیه، در نظرسنجی‌ها مختلف، رأی مارین لوپن به صورت چشمگیری کاهش یافت، اما با اعلام بسته ریاضتی از سوی امانوئل مکرون، رأی او کاهش و به طور چشمگیری سبد رأی مارین لوپن افزایش پیدا کرده است.
فرانسوی‌ها بشدت به بسته اقتصادی امانوئل مکرون اعتراض داشته و از زمانی که او در سال 2017 در الیزه بر روی صندلی ریاست جمهوری نشست، نتوانست شعارهای اقتصادی را که داده بود محقق سازد، بر همین اساس، لوپن با استفاده از عملکرد ضعیف مکرون در حوزه اقتصادی، توانست سبد رأی خود را افزایش دهد. لوپن بشدت برنامه ریاضت اقتصادی مکرون را نقد می‌‌کند و این امر باعث شده است مکرون در نظرسنجی‌ها با کاهش سبد رأی مواجه شود.
این نظرسنجی که پیش از ظهر پنجشنبه منتشر شد نشان می‌دهد که از هر ۱۰ فرانسوی، ۷ نفر خواهان شکست امانوئل مکرون در انتخابات پیش رو است. این رقم تقریباً معادل ۶۶ درصد از شهروندانی که حق رأی دارند. از این ۶۶ درصد، ۴۳ درصد قاطعانه خواهان شکست رئیس‌ جمهوری فعلی هستند و ۲۳ درصد هم گفته‌اند که ترجیح‌شان شکست امانوئل مکرون در انتخابات است. در مقابل ۳۳ درصد خواهان انتخاب مجدد جوان‌ترین رئیس جمهور تاریخ فرانسه هستند. یک درصد هم در این زمینه هنوز به نتیجه‌ای نرسیده‌اند.
نکته جالب این نظرسنجی این است که اکثر قریب به اتفاق جوانانی که اولین بار می‌‌توانند رأی بدهند، خواهان خروج مکرون و شکست او در انتخابات هستند. ۷۹ درصد از جوانان ۱۸ تا ۲۴ سال و ۷۴ درصد از جوانان ۲۵ تا ۳۴ ساله با واگذاری قدرت به فردی غیر از امانوئل مکرون موافق هستند. هرچند افراد سالخورده کمتر از جوانان، خواهان شکست مکرون شده‌اند اما بالای ۵۶ درصد از سالمندان بالای ۶۵ سال نیز خواهان خروج مکرون از کاخ الیزه هستند.
فرانسه به کدام سمت و سو می‌‌رود؟
سناریوهای مختلفی برای وضعیت کنونی انتخابات فرانسه وجود دارد، بخصوص آنکه در نظرسنجی‌ها روزهای گذشته اختلاف بین مکرون و لوپن در بعضی نظرسنجی‌ها 5 درصد و در بعضی نظرسنجی حدود 2 درصد بوده است و این می‌‌تواند سناریوی سال 2017 را بار دیگر تکرار کند. در انتخابات سال 2017 مکرون و لوپن هر دو به دور دوم انتخابات رفتند. آقای مکرون خانم لوپن را با اختلاف 66 درصد به 34 درصد شکست داد. اما او در آن زمان چهره تازه‌ای داشت و او را در یک مناظره تلویزیونی مغلوب کرد. امروز، خانم لوپن بازی خود را تیزتر کرده است. مکرون دو سبد رأی اساسی دارد که چپ‌ها و مسلمانان هستند. وعده وعیدهای مکرون به چپ‌ها که در سال 2017 متحد وی بودند، محقق نشده است و چپ‌ها به احتمال بسیار قوی با توجه به نظرسنجی‌ها به مکرون رأی نخواهند داد و بخشی از این سبد رأی به لوپن اضافه خواهد شد. در انتخابات سال‌های گذشته حدود 80 درصد مسلمانان به چپ‌ها رأی دادند. مسلمانانی که پنج سال آزار و اذیت سیاسی را در رژیم مکرون تجربه کرده‌اند، دو سناریو در پیش خواهند داشت یا اینکه انتخابات را تحریم کنند یا بار دیگر به سراغ چپ‌ها بروند، هرچند مکرون سبد رأی بین 5 تا 15 درصد در بین مسلمانان دارد. در نهایت باید گفت در صورتی که مکرون پیروز انتخابات شود، اتحادیه اروپا که بشدت بحران زده است، تنفس مصنوعی داده خواهد شد، اما   پیروزی مارین لوپن که هیچ گاه به این اندازه به کاخ الیزه نزدیک نشده است، می‌‌تواند یک زلزله چند ریشتری برای اتحادیه اروپا باشد. بخصوص آن که شاید، پیامی که ولادیمیر پوتین از پکن منتظر آن بود، از فرانسه خواهد آمد.