گروه اقتصادی - در حالی که قرار بود دیروز کمیسیون تلفیق بودجه در مجلس کار بررسی لایحه بودجه 1400 را آغاز کند، رؤسای دو قوه از نقاط قوت و ضعف این لایحه سخن گفتند. حسن روحانی، رئیس‌جمهوری از یک سو لایحه بودجه سال آینده را نشانه عزم دولت برای حل معضلات مردم می‌داند و از سوی دیگر محمد باقر قالیباف، رئیس مجلس، کماکان معتقد است که اصلاحات ساختاری در لایحه بودجه صورت نگرفته است، ولی این تمام ماجرا نیست بلکه مرکز پژوهش‌های مجلس هم وارد کار شده و اظهار کرده است که کلیات لایحه بودجه رد شود و مجلس بودجه چند دوازدهم را در دستور کار قرار دهد، اما اینکه آخرین بودجه قرن چهاردهم و دولت روحانی چه سرنوشتی پیدا می‌کند به احتمال زیاد در این هفته مشخص می‌شود.
اما حسن روحانی در یکصد و نود و یکمین نشست ستاد هماهنگی اقتصادی دولت که دیروز برگزار شد، گفت: لایحه بودجه ۱۴۰۰ حاصل مطالعات و بررسی‌های دقیق در مسیر ریل‌گذاری شده توسعه کشور و ارزیابی دقیق از نیاز اقشار مختلف مردم است و از این نظر بودجه سال آینده، در عین انسجام و هدفمندی، واقع‌بینانه و دقیق است. رئیس جمهوری در این جلسه با اشاره به فشار جنگ اقتصادی بر اقشار کم برخوردار و در عین حال تولیدکنندگان و کارآفرینان بویژه آن دسته‌ای که امور توسعه‌ای کشور را به عهده دارند، تأکید کرد: مردم از مسئولان کشور توقع و انتظار دارند که مشکلات را برطرف و راه را برای توسعه اقتصاد هموار سازند. به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی ریاست جمهوری، روحانی تصویب لایحه بودجه را علامت و نشانه‌ای پررنگ از عزم و اراده کشور برای حل معضلات و ایجاد گشایش‌ها برای مردم و فعالان اقتصادی دانست.
روحانی خاطرنشان کرد: سرفصل‌ها و مختصات و متغیرهای اصلی مطرح شده در لایحه بودجه، حاصل تجارب به دست آمده از مقابله و مبارزه سه ساله با تحریم‌ها و جنگ اقتصادی تحمیلی دشمن و با هدف خنثی‌سازی و بی‌اثر کردن آنها و در نهایت برداشتن فشارهای اقتصادی و بهبود معیشت مردم و برطرف کردن موانع تولید است. رئیس جمهوری تصریح کرد: دولت نه تنها مصر است که روزانه ۲ میلیون و ۳۰۰ هزار بشکه نفت صادر کند بلکه انتظار دارد وزارت نفت شرایط را برای افزایش آن آماده کند و ما باید از همه امکانات داخلی و بین‌المللی برای نیل به این هدف که حق جمهوری اسلامی ایران برای به‌دست آوردن بازار است، استفاده کنیم.همچنین کاظم خاوازی و علیرضا رزم‌حسینی وزیران جهاد کشاورزی و صنعت، معدن و تجارت (صمت) در این جلسه گزارشی از هماهنگی‌ها درخصوص تنظیم بازار ارائه کردند و پس از بحث و بررسی، تصمیمات لازم درباره تقویت رقابت و مقابله با رانت و تخلف در بازار کالاهای اساسی بویژه مرغ و تخم مرغ اتخاذ شد و تأمین و ساماندهی کالاها در بازار شب عید مورد تأکید قرار گرفت. روحانی با اشاره به تأکید رهبر معظم انقلاب برای توجه بیشتر به معیشت مردم در شرایط همه‌گیری ویروس کرونا و تحریم‌های ظالمانه گفت: اخیراً گام‌های جدی‌تری برای اتخاذ هماهنگ تصمیمات در زمینه تأمین مایحتاج مردم و کالاهای اساسی با هماهنگی وزارتخانه‌های صمت و جهاد کشاورزی برداشته شده است. رئیس جمهوری سیاست خوداتکایی، نظام عادلانه توزیع و عرضه کالاهای اساسی همگام با نظارت بر قیمت‌ها را از مهم‌ترین اهداف دولت برای رفع نیازهای معیشتی مردم و افزایش تاب‌آوری اقشار آسیب‌پذیر برشمرد و افزود: در کنار تولید، چرخه توزیع کالاهای اساسی باید با سازوکاری شفاف و هماهنگ و با نظارت وزارتخانه صمت و جهاد کشاورزی پیش برود تا از هر نوع تخلف مانند رانت و انحصار در کشور جلوگیری شود. در این جلسه رضا اردکانیان وزیر نیرو هم گزارشی از پیگیری‌های کمیسیون مشترک روابط ایران و عراق ارائه کرد و رئیس جمهوری با تأکید بر ضرورت توسعه روابط دوستانه دو کشور در حوزه‌های مختلف، پیگیری جدی اجرای توافق‌های تجاری و بانکی دو طرف را لازمه پیشرفت در اجرای پروژه‌های مشترک برشمرد.
بودجه، مهم‌ترین موضوع گفت‌وگو میان جامعه نخبگان
از سوی دیگر، «محمد باقر قالیباف» رئیس مجلس شورای اسلامی نیز دیروز در آغاز نشست جلسه علنی با اشاره به شیوع ویروس کرونا گفت: اولویت و تأکید اصلی ما روی سلامت مردم و رفع مشکلات و محدودیت‌ها است و هر مسیری که ما را سریع‌تر و مطمئن‌تر به هدف و رفع دغدغه‌های مردم در خصوص کرونا برساند، باید در دستور کار قرار گیرد.مردم مطمئن باشند که مجلس در این موضوع با استفاده از توان کارشناسی متخصصان برای تأمین مالی تولید واکسن داخلی یا خرید و وارد کردن واکسن با دولت همکاری لازم را خواهد کرد. قالیباف با اشاره به لایحه بودجه ۱۴۰۰گفت: مهم‌ترین موضوع این روزها مسأله بررسی لایحه بودجه سال آینده است. بودجه، مهم‌ترین سند حکمرانی سالانه کشور است که هم جهت‌گیری‌های کلان و اساسی اقتصادی در آن نمود پیدا می‌کند و هم در زندگی جاری مردم تأثیر ملموس می‌گذارد.
وی افزود: ما معتقدیم لایحه بودجه ۱۴۰۰ نیاز به اصلاحات اساسی دارد چرا که کسری تراز عملیاتی لایحه بودجه نسبت به بودجه سال قبل ۱۱۷ درصد رشد داشته است و هزینه‌ها ۴۷ درصد افزایش پیدا کرده است در حالی که درآمدها حدود ۱۰ درصد افزایش یافته است. رئیس مجلس بیان داشت: کشور ما با فرصت‌هایی همچون حدود۳ هزار میلیارد تومان نقدینگی، اموال و املاک دولتی، معادن و معادن طبیعی، سرمایه انسانی و دانش تخصصی می‌تواند حتی در همین بودجه کسری تراز عملیاتی اش را کاهش دهد.وی با بیان اینکه وابستگی بودجه به نفت باید به حداقل و صفر برسد، اظهار داشت: منابع نفتی نباید صرف هزینه‌های جاری کشور شود پیشران‌هایی که تولید و اشتغال را رونق می‌دهند باید از این منبع تأمین شوند و دولت منابع پایدار ایجاد کند منابعی که به معیشت و به کسب و کار مردم و به تولید کشور لطمه نزند منابعی که شکاف طبقاتی را کاهش و عدالت اجتماعی را گسترش دهند. قالیباف با اشاره به رهنمودهای رهبر انقلاب در جلسه شورای عالی هماهنگی اقتصادی بیان داشت: همان‌طور که رهبر انقلاب در جلسه اخیر شورای عالی هماهنگی اقتصادی فرمودند این راهکارها وجود دارد و کارشناسان آنها را پیشنهاد دادند امیدوارم نخبگان و صاحبنظران در این ایام، مجلس و دولت را با نظرات کارشناسی خود همراهی کنند. رئیس مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه سند بودجه مهم‌ترین موضوع تبادل‌نظر و گفت‌وگو میان جامعه نخبگانی کشور دولت و مجلس است، گفت: جامعه هم باید آگاه باشد که این سند چه تأثیری در زندگی آنها می‌گذارد و چرا همه کارشناسان اذعان دارند که ریشه همه مشکلات اقتصادی کشور در شیوه تأمین کسری بودجه است. مردم باید بدانند که شیوه نادرست کسری جبران بودجه چگونه در زندگی آنها مؤثر خواهد بود و سفره آنها را کوچک‌تر خواهد کرد و همچنین به تورم دامن می‌زند.وی اضافه کرد: باید در فرهنگ عمومی بتدریج نهادینه شود که درآمد بی‌کار و تلاش چه اختلالی در اقتصاد کشور ایجاد می‌کند و چگونه باعث افزایش قیمت‌ها و گسترش بیکاری و تورم می‌شود تا بتوان دولت را به سمت استفاده از درآمد با کار و تلاش متقاعد کرد.قالیباف خاطرنشان کرد: باید در سند بودجه کشور این راهکارها با توافق مجلس و دولت لحاظ شود تا از تورم بیشتر از بیکاری بیشتر از شکاف طبقاتی بیشتر و از فشار مضاعف بر معیشت مردم بویژه اقشار کم درآمد جلوگیری کرد.رئیس قوه مقننه افزود: ما نیاز به همت، جدیت و شجاعت در تصمیم‌گیری و اجرا داریم آشفتگی‌های سند مالی بودجه را باید تا حد امکان برطرف کنید و انضباط در نظام بودجه‌ریزی را اولویت بدانیم. وی اظهار داشت: همکاران بنده در کمیسیون تلفیق بودجه تلاش خواهند کرد لایحه بودجه سال آینده را در منابع، مصارف و بخش انضباط مالی به دقت رسیدگی و بررسی کنند. اصلاح اقتصاد کشور در گرو اصلاح، تنظیم و تصویب هوشمندانه لایحه بودجه کل کشور است. انشاءالله به لطف خداوند متعال و رهنمودهای رهبر معظم انقلاب و تلاش همکاران در مجلس شورای اسلامی و همراهی دولت بتوانیم بهترین تصمیم را به نفع مردم و کشور بگیریم.
ضرورت تلاش حداکثری برای تعامل مجلس با دولت
اما الیاس نادران، رئیس کمیسیون تلفیق بودجه ۱۴۰۰ مجلس یازدهم نیز با تأکید بر اینکه تعجیلی برای رأی‌گیری کلیات لایحه بودجه نداریم، تصریح کرد: ما در ابتدا بررسی‌ها را در حد اقناع برای اعضای کمیسیون انجام خواهیم داد و از نظرات نماینده دولت، کمیسیون و بخش‌های مختلف طبق آیین‌نامه داخلی استفاده خواهیم کرد.وی یادآور شد: در مجلس دو سه بحث اساسی در این زمینه وجود دارد، نخست اینکه نماینده‌ای نیست که به‌صورت تام از لایحه بودجه دولت دفاع کند یا لایحه را عملیاتی بداند یا بگوید که این لایحه آثار منفی اقتصادی ندارد. دومین بحث در ارتباط با نظر جمعی از نمایندگان مبنی بر رد لایحه بودجه ۱۴۰۰ و تصویب بودجه چند دوازدهم است.این نماینده مجلس یازدهم خاطرنشان کرد: گروهی دیگر از نمایندگان از جمله خود من معتقدیم که حداکثر تلاش برای تعامل با دولت برای تصویب بودجه با اصلاحات اساسی لازم است به نوعی که رویکردهای مجلس در اصلاح بودجه را اعمال کنیم مثلاً بودجه را دو سقفی ببندیم، دو زمانی کنیم و نامه رهبر معظم انقلاب در پاسخ به ریاست جمهوری برای برداشت از صندوق توسعه ملی را اعمال کنیم. نادران خاطرنشان کرد: در حوزه مالیات، اوراق و در حوزه‌های برداشت از نفت نظرات اساسی عمیقی وجود دارد که قابل اعمال است. انضباط مالی دولت، توزیع عادلانه منابع برای مصارف مختلف حقوق، دستمزد، بازنشسته‌ها، سایر هزینه‌های بین دستگاه‌ها و رعایت عدالت در پرداخت‌ها هم مد نظر قرار خواهد گرفت.

لطفعلی بخشی
اقتصاددان
حکومتی مطلوب مردم جوامع مختلف است که بتواند معاش و امید به آینده را برای همه مردم تأمین کند؛ چگونگی نگرش و راهکارهای هر دولت به امرار معاش و آینده جامعه، موفقیت آن دولت را رقم می زند؛ اینکه مردم هر کشور چقدر به آینده خوشبین باشند، بسیار مهم است؛ هر حکومت که در دو زمینه معاش و امید به آینده موفق نباشد در دنیا حرفی برای گفتن ندارد؛هر کشور که به مسائل غیراقتصادی بهای زیادی بدهد تاوان زیادی هم برای آن می‌پردازد. مسئولان کشورها نباید به‌خاطر مطرح ساختن مسائل سیاسی، روابط  بین‌المللی کشور را دچار مشکل کنند. افزایش و تنش در روابط بین‌الملل، برای اقتصاد بشدت آسیب زا است. نتیجه روابط نامطلوب با سایر کشورها و دشمنی با آنها، موجب تضعیف موقعیت کشور در نهادهای بین‌المللی مانند سازمان ملل است ؛در روابط بین‌الملل باید طوری رفتار کرد که حرف یا پیشنهاد ما بیشترین طرفدار و خریدار را داشته باشد. نباید حرف‌هایی، مسائلی و موضوع هایی در سطح بین‌الملل مطرح شود که اقتصاد کشور را در معرض آسیب قرار دهد. بهترین معیار موفقیت حکومت‌ها افزایش درآمد سرانه مردم است؛ کشوری که اقتصاد بهای لازم را ندهد و اهداف سیاسی را مقدم بر اهداف اقتصادی شمارد، دچار گرفتاری‌های اساسی خواهد شد. کشورهایی که اهداف اقتصادی را مقدم  قرار دادند در اهداف سیاسی هم موفق‌تر شدند؛ اثرگذاری کشورهایی مانند مالزی و ترکیه در اقتصاد و سیاست دنیا افزایش یافته چون این کشورها برای تقویت اقتصاد خود تلاش کردند، هر چه اقتصاد  کشوری قوی‌تر و پیشرفته‌تر باشد وجهه بین‌المللی آن کشور افزایش خواهد یافت. مردم در همه کشورها همیشه طالب زندگی بهتر هستند و در تلاشند که زندگی فرزندانشان از زندگی خودشان بهتر باشد و نسل به نسل رفاه بیشتری را در جامعه شاهد باشند؛ هرقدر قدرت اقتصادی کشوری و معیشت مردم آن بهتر و بیشتر باشد حرف آنها در دنیای سیاست بین‌الملل و امور داخلی خریدار بیشتری دارد و شعارهای سیاسی چنین کشوری بیشتر پذیرفته خواهد شد. اقتصاد قوی بیانگر سیاست‌های درست است و به همین دلیل دنیا مجبور می‌شود بیشتر به حرف شما اعتنا کند. درتمام کشورهای جهان اقتصاد هدایت کننده  سیاست کشورها است. کشورها برای کسب منافع اقتصادی بیشتر روابط خود را متنوع می‌کنند و با هر کشور با توجه به شرایط حاکم با آن ارتباط  برقرار می‌کنند؛ کشورهای با اقتصاد قوی می‌توانند در مقابل کشورهای بزرگ و ابرقدرت‌ها بایستند؛ لزومی ندارد با سیاسی کاری افراطی، خودمان را از صحنه مناسبات بین‌المللی حذف کنیم. یکی از مزیت‌های یگانه ایران موقعیت ترانزیتی آن است و نباید کشور را از این مزیت بزرگ محروم کنیم؛ با روندی که شاهدیم ارتباطات کشورهای اطراف در جهتی پیش می‌رود که این مزیت ما از دست خواهد رفت؛  حذف مزایای ترانزیت ایران، تهدید آینده اقتصاد کشور است که به همراه آن حذف از مناسبات جهانی اتفاق می‌افتد. در اقتصاد می‌گویند «جایی که الان ایستاده‌ایم نتیجه انتخاب‌های گذشته ما است، جایی که در آینده می‌ایستیم نتیجه انتخاب‌های امروز ما است.» باید انتخاب‌های خود را عوض کرده و با دنیا تعامل بهتری داشته باشیم و شعارها را با شعارهای اقتصادی عوض کنیم تا بتوانیم در میان کشورهای قدرتمند جای بگیریم.