حمیرا حیدریان
خبرنگار
ساخت و ساز‌های بی‌ضابطه و غیرقانونی در حریم بنا‌های تاریخی شاخص اصفهان، بار‌ها میراث ملی و جهانی این شهر را تا آستانه حذف از فهرست بین‌المللی یونسکو پیش برده است.
نصف جهان را به زیبایی، قدمت و تنوع آثار تاریخی‌اش می‌شناسند، میراثی گرانبها که در جای جای شهر گنبد‌های فیروزه‌ای قد برافراشته و شهرتش را جهانی ساخته است. تاکنون چهار اثر تاریخی استان اصفهان میدان امام یا نقش جهان، کاخ موزه چهلستون، مسجد جامع اصفهان و باغ فین کاشان به ثبت جهانی رسیده است.
اما داستان نامهربانی با آثار تاریخی اصفهان، ساخت‌و‌ساز‌های بی‌ضابطه و غیرقانونی در حریم بنا‌های تاریخی شاخص اصفهان، بار‌ها میراث ملی و جهانی این شهر را تا آستانه حذف از فهرست بین‌المللی یونسکو پیش برده است؛ قصه‌ای که موضوع آن خود در حال تاریخی شدن است.
سربه دار شدن درخت‌های چندصد ساله گذر تاریخی چهار باغ برای ساخت مترو، علم شدن مجتمع ارگ جهان نما در میدان نقش جهان که نگاهی بین المللی را در یونسکو  یدک می‌کشد و می‌رفت که از لیست این سازمان حذف شود و ساخت و ساز‌های غیرقانونی و گاه و بیگاه در حریم آثار تاریخی نصف جهان هنوز خودنمایی می‌کند و... همه و همه حاصل توسعه شهری بی ضابطه ای است که امروزه گریبان این شهر و دیار باقی مانده ازگذشتگان را سخت گرفته است.
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان اصفهان در این خصوص به «ایران» گفت: آنچه که به عنوان چالش ازگذشته دور تا به امروز پیش روی میراث فرهنگی بوده بحث توسعه شهری است که با نگاهی سوداگرانه و بدون در نظر گرفتن میراث تاریخی که تخریب هر کدام از آنها غیر قابل جبران خواهد بود، صورت گرفته است.
فریدون اللهیاری با ابراز امیدواری از تغییر نگرش و رویکردها نسبت به میراث فرهنگی افزود: خوشبختانه طی سال‌های اخیر نگاه مردم، مسئولان و دوستداران میراث فرهنگی تغییر کرده و با وسواس و توجه بیشتری به این مقوله نگاه می‌کنند و همین عامل باعث کاهش چشمگیر تخلفات در خصوص تخریب  یا ضرر به این بناهای باارزش شده است. اگرچه همچنان شاهد مواردی از این دست هستیم اما به جرأت می‌توان گفت تعداد آن بسیار محدود شده است و نکته حائز اهمیت اینکه، همین موارد محدود تخلف به علت تغییر نگرش بازتاب‌های گسترده‌ای را در رسانه‌ها ایجاد می‌کند.
وی اظهار داشت: کم توجهی و نبود حساسیت‌های لازم در دستگاه‌های ذیربط در گذشته عاملی بود تا تخلفات گسترده‌ای در توسعه شهری و ساخت‌وسازها در حریم بناهای تاریخی صورت گیرد که طی چند سال اخیر با تغییر نگرش به این موضوع ، تلاش‌ شده تا با دستگاه‌هایی چون شهرداری‌، دهیاری و... با دغدغه اجرای قوانین و ضوابط میراث فرهنگی و لحاظ کردن آن در توسعه شهری بیش از پیش در حفظ میراث تاریخی استان که در واقع میراث ملی است گام برداریم.
وی با بیان اینکه بعد از وقوع تخلف ، ما مطلع می‌شویم، خاطرنشان کرد: متأسفانه همچنان به خاطر برخی کوتاهی‌ها از جمله  اعلام نکردن استعلام‌ها در ساخت و سازها به صورت عمد، باعث شده است تا همچنان شاهد ساخت‌و‌سازهای غیر‌مجاز در حریم بناهای تاریخی باشیم؛ از سوی دیگر اکثر گزارش‌ها مبنی بر تخلف از طرف شهروندان و علاقه‌مندان به میراث اعلام می‌شود و تصور همگان بر این است که میراث فرهنگی قبل از وقوع تخلفات باید حضور پیدا کند در صورتی که با توجه به امکانات موجود این امر امکانپذیر نیست و با محدود بودن تعداد نیروهای یگان حفاظت از میراث فرهنگی که اولویت حفاظت و حراست از بناهای بسیار باارزش تاریخی در سطح ملی و حتی بین‌المللی است؛ اینکه قبل از اعلام هرگونه تخلف مردمی حضور داشته باشند دور از شرایط فعلی میراث فرهنگی است.
فریدون اللهیاری با تأکید بر اینکه در محدوده آثار تاریخی پلاک‌هایی وجود دارد که با توجه به حریم این بافت‌ها، چگونگی ساخت‌و‌ساز آنها باید از سازمان میراث فرهنگی استعلام شود، تصریح کرد: طبق قانون ارتفاع ساخت و ساز هر نوع بنا در جوار و حریم بافت تاریخی باید کمتر از ۸ متر باشد. مشکل اساسی این است که حریم و قوانین موجود در این حوزه زیاد شفاف نیست و به‌طور مشخص وقتی پایه‌های قانونی کار درست شود، کمتر به موارد تخلف برمی‌خوریم.
 اللهیاری با بیان اینکه میراث فرهنگی با جدیت تمام با ساخت‌و‌ساز غیر قانونی در حریم آثار تاریخی برخورد می‌کند، گفت: یکی از مهم ترین اقدامات ما مشخص کردن محدوده حریم بافت تاریخی است که ساخت و ساز‌های غیرمجاز در آن ممنوع اعلام شده است.
وی عنوان کرد: 6 سال پیش، فقط حدود160 بنا دارای حریم مصوب تاریخی بودند که این تعداد در حال حاضر به بیش از ۵۰۰ اثر رسیده و این امر نشانه دغدغه و پیگیری میراث فرهنگی در این حوزه است. صدور دستور توقف ساخت بنا در حریم بافت تاریخی همچنین ساخت بنا در حریم تاریخی پل خواجو هم که مدتی پیش بدون مجوز قانونی اجرا شده بود، با پیگیری‌های حقوقی متوقف شد. از روزی که اولین نشانه‌های غیر‌مجاز بودن ارتفاع ساختمان محرز شد، پیگیری ما شروع و مکاتبات لازم با شهرداری و مراجع قضایی آغاز شد.
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان اصفهان به ساخت و سازهای انجام شده طی سال‌های گذشته در میدان نقش جهان و خیابان چهارباغ اشاره کرد و ادامه داد: متأسفانه به همان دلیل کم‌اهمیت قرار دادن حفظ میراث فرهنگی و اینکه برای توسعه همه‌جانبه شهر می‌توان به میراث تاریخی یک ملت نیز خدشه وارد کرد؛ باعث شد تا با وجود ورود میراث فرهنگی برج جهان‌نما علم شود  یا مترو از چهارباغ عبور کند و این ها همه، نشان از کم‌توجهی به میراث تاریخی این کشور است. همچنین چندی پیش هم در ضلع شرقی میدان نقش جهان، یکی از مالکان محلی، بدون اخذ مجوز از میراث‌فرهنگی برای ساخت یک واحد مسکونی اقدام به خاکبرداری در پلاک خود در حریم درجه ۲ مسجد شیخ لطف‌الله کرده بود که خاکبرداری با ورود ما به موضوع متوقف شد.
وی عنوان کرد: محور تاریخی، فرهنگی شهر اصفهان شامل ۴۰۰ اثر تاریخی ثبت شده ملی و چهار اثر جهانی است و محور‌های ۱۰ گانه منشعب در مجاورت این محور و منطبق بر استخوان‌بندی شهر اصفهان در مجموع به طول ۲۳ کیلومتر زنجیره گردشگری شهر را تکمیل می‌کند.

نیم نگاه

مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان اصفهان : کم توجهی و نبود حساسیت های لازم در دستگاه های ذیربط در گذشته عاملی بود تا تخلفات گسترده ای  در توسعه شهری و ساخت وسازها در حریم بناهای تاریخی صورت گیرد که طی چند سال اخیر با تغییر نگرش  به این موضوع، تلاش  شده تا با دستگاه هایی چون شهرداری  ، دهیاری و ... با دغدغه اجرای قوانین و ضوابط میراث فرهنگی و لحاظ کردن آن در توسعه شهری  بیش از پیش در حفظ میراث تاریخی استان که در واقع میراث  ملی است ،گام برداریم

ایران زمین - مزایده خانه پدری جلال آل احمد با اعتراض بازمانده این نویسنده شهیر رو به رو شد. خانه جلال آل احمد پیش از این قرار بود به خانه باستان‌شناسان ایران تبدیل شود اما هیچ باستان‌شناسی به خانه قدم نگذاشت. خانه خالی و متروک شد تا رنگ ویرانی به خود بگیرد. صندوق احیا یکبار هم خانه را به مزایده گذاشت تا در میان بهت همگان خانه جلال آل احمد سفره‌خانه سنتی شود. بخش خصوصی از ایده صندوق احیا برای خانه این روشنفکر و نویسنده ایرانی استقبال نکرد. خانه به دست باد سپرده شد تا تعدادی بی‌خانمان و معتاد یکی از شیشه‌های آن را شکستند و ساکن خانه یکی از نویسندگان معاصر ایران شدند. سارقان خانه‌های تاریخی هم در کمین در چوبی خانه نشستند تا حداقل گل‌میخ‌هایش را به سرقت ببرند اما اهالی محل و کسبه آنها را ناکام گذاشتند. در تازه‌ترین اتفاق صندوق احیا، خانه جلال احمد را به همراه۵۳ خانه تاریخی دیگر به مزایده گذاشت. این مزایده با اعتراض محمدحسین دانایی - خواهر‌زاده جلال آل‌احمد- و نوه حاج سید احمد طالقانی رو به روشد. او دست به قلم شد و در نامه به علی اصغر مونسان وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی سیاست صندوق احیا در بافت و بناهای تاریخی را نقد کرد. او می نویسد: «احیای یک اثر فرهنگی که ستون اصلی شرح وظایف «صندوق توسعه‌ صنایع دستی و فرش دستباف و احیا و بهره‌‌برداری از اماکن تاریخی و فرهنگی» را تشکیل می‌دهد، عمدتاً در گرو نحوه بهره‌برداری از آن اثر است و مهم‌ترین عنصر در مرحله بهره‌‌برداری نیز حفظ هویت تاریخی است، یعنی به‌عنوان مثال، خانه ستارخان را نمی‌شود به موزه تمبر تبدیل کرد و خانه مثلاً قوام‌السلطنه یا ذکاءالملک را به موزه هنر آشپزی سنتی، یا موزه ورزش‌های زورخانه‌ای!
دانایی یادآوری می‌کند: «بحث واگذاری اماکن تاریخی و فرهنگی به بخش خصوصی با هدف «خودکفایی» هم سخنی است فاقد توجیه منطقی و آکنده از تناقض و ابهام، زیرا اگر به احتمال ضعیف یک سرمایه‌گذار در بخش خصوصی پیدا شود و آمادگی داشته باشد که برای تأسیس مثلاً یک سفره‌خانه یا رستوران سنتی در یک ملک دولتی سرمایه‌گذاری کند، حتماً و منطقاً قصد انتفاع مادی دارد و سعی می‌کند تا در زمان محدودی که در اختیارش است و تا جایی که می‌تواند، از رنگ و بوی فرهنگی کار بکاهد و بر ابعاد تجاری‌اش بیفزاید تا منافع مادی خودش را بالا ببرد، در حالی‌که هدف اصلی مسئولان حفظ میراث فرهنگی - ظاهراً و منطقاً- باید هدفی غیرمادی و معطوف به توسعه فرهنگی باشد.

زهره توکلی
خبرنگار
شرایط قرمز کرونایی شهر رشت و محدودیت‌های اعمال شده در استان گیلان موجب شد که جشنواره استانی تئاتر گیلان که هرساله اول تا چهارم آذرماه در کلانشهر رشت برگزار می‌شد، سه هفته به‌ تعویق بیفتد به‌طوری که این جشنواره، سی و دومین دوره‌اش را از 24 آذرماه جاری آن هم به‌صورت غیرحضوری آغاز کرد.
معاون هنری و سینمایی اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی گیلان در این باره به «ایران» گفت: سی و دومین جشنواره تئاتر گیلان از روز دوشنبه 24 آذرماه آغاز شد و با اجرای 9 اثر نمایشی به‌صورت روزانه 3 اجرا در نوبت‌های صبح و عصر و در سانس‌های 10 صبح، 14 و 16عصر، امروز به کار خود پایان می‌دهد.
سیدامیر مصباح با اشاره به اینکه این اجراها در مجتمع فرهنگی هنری خاتم‌الانبیا(ص) رشت و در سالن‌های وارش، رحمدل و نارون در حال اجراست، افزود: به‌دلیل محدودیت‌های کرونایی و رعایت پروتکل‌های بهداشتی، امسال این جشنواره بدون حضور تماشاگر و فقط با حضور تعداد محدودی از اعضای گروه‌های شرکت کننده و عوامل اجرایی نظیر فیلمبردار و... در حال اجراست.
وی با اشاره به استقبال خوب علاقه‌مندان به هنر تئاتر از پخش زنده این جشنواره که امسال برای نخستین بار اتفاق افتاده است خبر داد و گفت: در روز اول حدود250 نفر به‌صورت آنلاین، 3 نمایش اجرا شده جشنواره را تماشا کردند و با توجه به اینکه تماشای آنلاین اتفاق جدیدی است و مردم عادت ندارند که تئاتر را به این شیوه تماشا کنند، انتظار داریم میزان استقبال برای روزهای دوم و سوم بیشتر باشد.
معاون هنری و سینمایی اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی گیلان در خصوص مزیت‌ها و معایب پخش زنده اجرای اثرهای نمایشی جشنواره امسال اضافه کرد: یکی از مزیت‌های پخش زنده این جشنواره این بوده که مردم به‌صورت نامحدود می‌توانند از تماشای اجرای اثرهای نمایشی بهره‌مند شوند.
وی ادامه داد: سعی کردیم برای پخش زنده اثرهای نمایشی نیز از نرم افزار ایرانی استفاده کنیم تا هزینه اینترنت برای تماشاگران، کمتر شود و به‌لحاظ دسترسی راحت‌تر باشد که تاکنون بازخورد خوبی داشته‌ایم و تماشاگران نیز پیغامی مبنی بر قطع و وصل شدن اجرای نمایش و... نداده‌اند.
مصباح تصریح کرد: پس از پخش زنده هر اثر نمایشی، فایل آن نمایش‌ها نیز به‌صورت موقت و رایگان در اختیار علاقه مندان قرار داده می‌شود تا افرادی که در زمان برگزاری نمایش موفق به تماشا نشده‌اند، بتوانند نمایش را مشاهده کنند.
وی با اشاره به‌همزمانی برگزاری اختتامیه این جشنواره با اختتامیه سومین جشنواره نمایشنامه‌نویسی آموزشگاه‌های آزاد هنری استان گیلان با محوریت بزرگداشت استاد «حبیب پوریوسفی» اظهار داشت: اختتامیه این جشنواره امروز چهارشنبه ساعت 20 با حضور تعدادی از عوامل گروه‌های نمایشی خواهد بود که در این مراسم با اعلام نتایج بررسی داورها، از برگزیدگان این جشنواره در بخش‌های مختلف بازیگری، نویسندگی، طراحی صحنه، موسیقی و... تقدیر خواهد شد. البته اختتامیه نیز به‌صورت زنده پخش خواهد شد و علاقه مندان هم می‌توانند همزمان مراسم را تماشا کنند.
به‌گفته معاون هنری و سینمایی اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی گیلان، نادر برهانی مرند، اتابک نادری و سیدوحید فخرموسوی، سی‌ودومین جشنواره استانی تئاتر گیلان را داوری خواهند کرد.
وی در خصوص اثرهای نمایشی در این دوره از جشنواره تئاتر استانی گیلان گفت: «تذکره سپید بانو و غلام سیاه» به ‌نویسندگی پوریا پرتو و کارگردانی مجید پتکی (رشت)، «کورتراژیک» کاری از مهرنوش ثابت‌نیا (رشت) و «یک شب دیگر هم بمان سیلویا» به ‌نویسندگی چیستا یثربی و کارگردانی محمدرضا حسین‌زاده (بندر انزلی)، جزو اجرای روز نخست جشنواره بودند. همچنین «خواب‌های شیشه‌ای» کاری از رضا عباسی (فومن)، «نگاتیو» به ‌نویسندگی مهرداد هنرمند و کارگردانی مهرداد بخشی (رشت) و «لبخند باشکوه آقای گیل» نوشته زنده‌یاد اکبر رادی به‌کارگردانی سپیده صدری (رشت) نیز از اجراهای روز دوم به شمار می‌روند.
مصباح ادامه داد: امروز در روز پایانی این جشنواره نیز «کاپوچینوی ایرلندی» به‌ نویسندگی ایوب آقاخانی و کارگردانی حمیدرضا شعبانی (لاهیجان)، «پلی از جنس شیشه» به ‌نویسندگی نگار نادری و کارگردانی مصطفی خوش‌نشین (آستانه اشرفیه) و «بریده‌ها» به‌ نویسندگی نوید ایزدیار و کارگردانی رضا فتوت‌خواه (رشت) در 3سانس به‌روی صحنه می‌روند.
 وی تصریح کرد: پخش زنده اجراها از تارنمای اداره‌کل فرهنگ و ارشاد اسلامی گیلان با نشانی اینترنتی https://www.aparat.com/gilan.farhang.gov.ir/live برای همه علاقه‌مندان قابل مشاهده است.