هدی هاشمی – پرستو رفیعی
خبرنگار
گسترش شیوع  کرونای دلتا در25استان کشور و همچنین سونامی این ویروس خطرناک در استان‌های جنوبی بخصوص در دو استان سیستان و بلوچستان و هرمزگان باعث شده تا آمار مبتلایان این بیماری روز به روز افزایش یابد و تمام تخت‌های بیمارستانی این دو استان اشغال شود.این درحالی است که کمک‌ها و اقدامات حوزه بهداشت و درمان همچنان در این دو استان ادامه دارد تا بتوان از پیک بیماری عبور کرد.
شروع پیک پنجم کرونا از روستاهای استان هرمزگان
استان هرمزگان در حالی وارد پیک بیماری کرونا شده است که نهادها و سازمان‌های مختلف برای عبور از این شرایط در حال تلاش هستند. یکی از مسئولان محلی در گفت‌و‌گو با خبرنگار «ایران» می‌گوید در حال حاضر شلوغی بیمارستان‌های بندرعباس به دلیل مراجعات مکرر و مداوم مردم از روستاهای اطراف است. در حال حاضر دو بیمارستان شهید محمدی و خلیج فارس که تحت پوشش تأمین اجتماعی هستند، بیماران کرونایی را مداوا می‌کنند اما تعداد مبتلایان به این بیماری که عمدتاً روستاییان هستند آنقدر زیاد است که برخی از بیماران در راهروهای بیمارستان‌ها تحت مداوا قرار می‌گیرند. او می‌افزاید: با تدابیر صورت گرفته از سوی ارتش و سپاه مقرر شده ظرف 48 ساعت آینده 100 تخت بیمارستان صحرایی برای فراهم کردن شرایط عبور از پیک بیماری برپا شود. در واقع مقرر شده برخی از سالن‌های ورزشی با همکاری سازمان جوانان ظرف 48 ساعت آینده به بیمارستان صحرایی اختصاص یابد.وی دلیل بروز پیک بیماری و شرایط وخیم آن در استان را عدم رعایت پروتکل‌ها از سوی مردم می‌داند و می‌گوید: اوج‌گیری این پیک از روستاها شروع شد. چون مردم این منطقه بیشتر به صورت سنتی زندگی می‌کنند و کمتر به مسائل علمی توجه می‌کنند. از این‌رو اعلام شدن شرایط عادی برای منطقه باعث شد میهمانی‌ها و دورهمی‌ها از‌سر گرفته شود. در ماه رمضان هم دورهمی‌های خانوادگی تا سحر و شرکت در عروسی‌ها امکان انتقال بیماری را در میان اعضای خانواده و اطرافیان نزدیک آنها مهیا کرد.
دورهمی‌ها ما را گرفتار کرد
خانم اباذری نیز یکی از ساکنان بندرعباس است.او به «ایران» می‌گوید: درحال حاضر بیشتر مردم از ماسک استفاده می‌کنند، حتی رانندگان تاکسی هم افرادی را که ماسک نداشته باشند سوار نمی‌کنند. تنها برخی از دستفروشان و کارگران هستند که به دلیل گرمای بیش از حد از ماسک استفاده نمی‌کنند اما به هرحال شرکت در مراسم دورهمی همه زحمات کادر درمان و افرادی که با سختی پروتکل‌های بهداشتی را رعایت می‌کنند به باد می‌دهد.
او می‌گوید: مردم باید بپذیرند که شرایط بسیار خطرناک است. چند روز پیش همکارم که مبتلا به کووید 19 شده است برای درمان به بیمارستان مراجعه کرد. او می‌گفت بیماران با شرایط حاد ریوی و تنفسی به بیمارستان مراجعه می‌کنند و چنان سرفه می‌کنند که من که خودم بیمار بودم از ترس از بیمارستان خارج شدم.
آقای خزایی هم که از کادر درمان است در این باره می‌گوید: متأسفانه کمبود تخت مشکل اساسی بیماران و کادر درمان است و وضعیت تأسف‌باری را در بندرعباس ایجاد کرده است. او ادامه می‌دهد: در حال حاضر دو بیمارستان مرجع شهر در حال تخلیه همه بخش‌ها و اختصاص آن به بیماران کرونایی هستند.
اشغال 100 درصدی تخت‌های بیمارستان در بندرعباس
سخنگوی دانشگاه علوم پزشکی استان هرمزگان با تأکید بر اینکه بیش از صددرصد تخت‌های بیمارستان‌های مرجع در بندرعباس اشغال شده است به «ایران» می‌گوید: اگر تعداد موارد ابتلا و بستری به همین شکل ادامه یابد قطعاً با کمبود تخت، دارو و نیروی انسانی مواجه خواهیم شد.دکتر فاطمه نوروزیان می‌افزاید: وضعیت اشغال تخت به صورت میانگین در کل استان 96 درصد است اما در برخی از بیمارستان‌ها بخصوص بیمارستان‌های مرجع در مرکز استان مانند بیمارستان محمدی به بالای 100 درصدی می‌رسد. به‌طوری که درحال حاضر با توجه به شرایط، پزشکان مجبور هستند حتی در راهروهای بیمارستان‌ها هم بیمار بستری کنند. از این‌رو مقرر شده یکی از بیمارستان‌های ارتش برای کمک به بیماران تجهیز شود اما از آنجایی که ممکن است بهره‌برداری از این بیمارستان به این پیک نرسد به فکر بیمارستان صحرایی هستیم. طبق تدابیر صورت گرفته احتمالاً دو بیمارستان صحرایی یکی در غرب و یکی در شرق استان با محوریت شهرستان‌های بندر لنگه و میناب برپا شود. با توجه به شرایط یک بیمارستان صحرایی هم توسط ارتش در مرکز استان برپا خواهد شد.
دکتر نوروزیان می‌گوید: خوشبختانه تاکنون به هر شکلی که شده برای بیماران دارو تهیه شده و با مشکل کمبود دارو مواجه نشده‌ایم. اما به دلیل مسائل مالی با شرکت‌های بیمه‌ای و شرکت‌های داروسازی، تأمین دارو برای ما کمی سخت شده است. او رعایت پروتکل‌ها از سوی مردم را متغیر عنوان می‌کند و می‌افزاید: دربرخی از شهرها 30 تا 40 درصد و در بعضی دیگر تا 80 درصد پروتکل‌ها رعایت می‌شود اما به‌طور میانگین طبق گفته دکتر حریرچی رعایت‌ها حدود 40 درصد است.
دکتر نوروزیان با تأکید بر اینکه بیشترین تعداد مرگ‌و‌میر در سنین 60 سال به بالا است، می‌گوید: خوشبختانه با مساعدت وزارت بهداشت واکسن بیشتری در اختیار ما قرار گرفت. در حال حاضر واکسیناسیون افراد 60 سال به بالا با سرعت بسیار زیاد در حال انجام است و ان‌شاءالله اگر این روند همچنان ادامه یابد از این پیک عبور خواهیم کرد. در حالی که استان هرمزگان همانند بسیاری از استان‌های قرمز دست کمک به سوی مسئولان بلند کرده دریادار تنگسیری از بسیج بهداری نیروی دریایی سپاه و استقرار تمام امکانات بیمارستانی و بهداشتی در مناطق قرمز کرونایی خبر می‌دهد.فرمانده نیروی دریایی سپاه با بیان اینکه تمام ظرفیت این نیرو برای مقابله با موج پنجم شیوع بیماری کرونای دلتا در صحنه است، می‌گوید: هم‌اکنون بخش‌هایی از بیمارستان‌های تحت پوشش نیروی دریایی سپاه در شهرهای چالوس، شیراز، بوشهر و بندرعباس اختصاص به بیماران کرونایی دارد که هماهنگ و در کنار شبکه درمانی کشور، در حال خدمت‌رسانی به مردم هستند.
حال ناخوش سیستان و بلوچستان
حال سیستان و بلوچستان خوب نیست. دو هفته‌ای است که خبرهای غم‌انگیزی از این استان روی خروجی خبرگزاری‌ها قرار می‌گیرد. همین اخبار تلخ، موجب شد تا مسئولان، فعالان اجتماعی و خیرین نگاهشان را به سمت سیستان و بلوچستان ببرند، تا بلکه از دردها و غم‌های این روزهای مردم کم کنند. دیروز البته دادستان سیستان و بلوچستان اعلام کرد که سردخانه‌ها از جنازه پر شده است. این واقعیتی است که نمی‌توان آن را انکار کرد. مهدی شمس‌آبادی تأکید کرد: اگر دانشگاه علوم پزشکی و وزارت بهداشت می‌خواهد موفق عمل کند باید حضور میدانی و نامحسوس داشته باشد و عده‌ای قابل اعتماد را به عنوان افراد عادی وارد بیمارستان‌ها کند تا درد مردم را حتی برای پذیرش در بیمارستان بفهمند.
همچنین بر اساس اعلام دانشگاه علوم پزشکی زاهدان، در روز گذشته ٢٨ نفر از اهالی این استان بر اثر کرونا جان خود را از دست دادند و تعداد فوت‌شدگان کرونا در استان هم به 1848 نفر رسیده است. با این همه مشاهدات خبرنگار محلی «ایران» در سیستان و بلوچستان نشان می‌دهد، فعالیت دستگاه‌های مختلف در استان برای کمک به حال مردم بیشتر شده است. دولت تخت‌های بیمارستانی را بیشتر از روزهای قبل کرده است. سپاه، ارتش و ستاد احرایی حضرت امام بیمارستان‌های صحرایی را برای کنترل شیوع بیماری راه‌اندازی کرده‌اند. حدود ٢٣٠ پرستار از سوی سپاه و بیمارستان‌های استان‌های مختلف به سیستان و بلوچستان آمده‌اند تا کمبود پرستار در بیمارستان‌ها کمتر به چشم آید. با این حال خبرنگار ما می‌گوید: مردم همچنان بی‌خیال پروتکل‌های بهداشتی هستند و برخی‌هایشان همچنان ماسک نمی‌زنند.
عبید ملک رئیسی، معلم سیستانی روایتی از این روزهای بیمارستان‌ها دارد: «بیمارستان‌ها شلوغ است و مردم هر روز بیشتر درگیر این بیماری می‌شوند. تخت‌های بیمارستان پر است و برخی‌ها همچنان سرگردان برای پیدا کردن تخت در بیمارستان هستند. البته ویدیوهایی پخش شد که بیمارستان‌های استان خالی از بیمار است و تخت کافی هم وجود دارد. این ویدیوها از بخش سی‌سی‌یو یک بیمارستان بود. برخی از بیماران بدحال را هم زودتر ترخیص کردند تا شلوغی بیمارستان مطرح نشود. سؤالم این است که اگر تخت بیمارستانی داریم چرا دستگاه‌های دیگر بیمارستان صحرایی راه انداختند. خودم به خاطر بیماری مادرم هر روز به بیمارستان می‌آیم. مردم از روستاهای دور افتاده برای سی‌تی‌اسکن به زاهدان می‌آیند خیلی‌هایشان باید چند روز پشت‌ سر‌هم دارو دریافت کنند. نمی‌توانند این راه را بروند و بیایند. وقتی از بیمارستان می‌خواهند که بستریشان کنند در جواب می‌شنوند که جا نداریم. از سوی دیگر در روستاهای دورافتاده دارو نیست. برخی از مردم هم اصلاً توجه به دارو ندارند. خودشان داروهای گیاهی دریافت می‌کنند.
او درباره دریافت واکسن از سوی مردم هم اظهار می‌کند: «شهروندان زیادی  رفتند بیمارستان تا واکسن برکت را دریافت کنند. قبل از این خیلی ها برای دریافت واکسن مقاومت می‌کردند.»
عبید ملک رئیسی می‌گوید: بیماران به بیمارستان می‌آیند اما پذیرش سرپایی می‌شوند. شهر نیمه‌تعطیل است. برخی از مغازه‌ها بسته است اما بیشتر مغازه‌ها باز است بازارهای محلی همچنان محل تجمع مردم هستند.
هادی عباسی  رئیس روابط عمومی دانشگاه علوم پزشکی زاهدان درباره ترخیص زودهنگام بیماران از بیمارستان به خبرنگار «ایران» می‌گوید: «این موضوع اصلاً صحت ندارد. هیچ پزشکی حق ندارد بیمارش را زود ترخیص کند. ما این اجازه را به هیچ پزشکی نمی‌دهیم. این اخبار واقعاً کذب است و تا بیمار به شرایط جسمی خوب نرسد، بیمارستان حق ترخیص ندارد.عباسی درباره روند بیماری در سیستان و بلوچستان می‌گوید: سرعت افزایش بیماری در حال حاضر کند شده است و ما به موازات افزایش بیماران ظرفیت‌های جدید برای درمان ایجاد خواهیم کرد. مریض‌های اورژانسی پذیرش می‌شوند و روند درمان خیلی‌هایشان هم به‌خوبی طی شده است.
تزریق واکسن به 6 هزار نفر
او فوت یک شهروند سیستانی و بلوچستانی به علت زدن واکسن برکت را تکذیب می‌کند و می‌گوید: تا امروز حدود ٦ هزار نفر در دانشگاه علوم پزشکی زاهدان واکسن دریافت کردند که این فرد اصلاً اسمش در لیست دانشگاه نیست. دانشگاه از ١٧ تیرماه شروع به واکسیناسیون کرده است و این فرد در 16تیر ماه فوت کرده است. علاوه بر این حال همه آنهایی که واکسن برکت دریافت کرده‌اند، خوب است. در سوی دیگر، دستگاه‌های مختلف هم به کمک بخش بهداشت و درمان استان آمده‌اند. مدیر کل ستاد اجرایی فرمان حضرت امام(ره) در سیستان و بلوچستان از افتتاح بیمارستان سیار احسان ستاد اجرایی فرمان حضرت امام(ره) در زاهدان خبر داد.علیرضا راشکی اظهار می‌کند: بیمارستان سیار احسان وابسته به ستاد اجرایی فرمان حضرت امام(ره) 27 تخت طرفیت دارد. این بیمارستان با ظرفیت 200 نفر درمان سرپایی در روز برای کمک به حل مشکل کمبود تخت در بیمارستان حضرت علی بن ابیطالب(ع) و به منظور ارتقای خدمات درمانی به مردم افتتاح شده است.روابط عمومی و تبلیغات قرار گاه قدس نیروی زمینی سپاه هم اعلام کرده است که سه سامانه بیمارستان تخصصی صحرایی مجهز برای کمک به بخش درمان استان بنابه درخواست دانشگاه علوم پزشکی آماده به‌کارگیری شدند. همچنین تعداد هفت سامانه بیمارستان صحرایی دیگر نیز آماده هستند که بنابه درخواست و در صورت نیاز وارد کار عملیات درمانی می‌شوند. همچنین ۲۰۰ نفر کادر درمانی از نیروی زمینی سپاه پاسداران نیز برای کمک به امر پزشکی سیستان و بلوچستان وارد زاهدان شدند.
بستری مبتلایان به کرونا در تهران از مرز ۶۰۰۰ بیمار گذشت
فرمانده ستاد عملیات مدیریت بیماری کرونا در کلانشهر تهران، با بیان اینکه تعداد بستری در استان تهران از مرز ۶۰۰۰ بیمار گذشت، می‌گوید: در حال حاضر حدود ۸۹ درصد جمعیت بالای ۷۰ سال‌ در استان تهران واکسینه شده‌اند و از 21 تیرماه هم واکسیناسیون نوبت دوم ارائه‌دهندگان خدمات سلامت آغاز می‌شود. دکتر علیرضا زالی، درباره آخرین وضعیت کرونا در تهران می‌افزاید: متأسفانه  19 تیر از مرز ۶۰۰۰ بیمار بستری گذشتیم. در حال حاضر تعداد بیماران بستری در تهران ۶۲۴۶ بیمار است که قریب به ۲۱۴۳ بیمارمان اکنون در بخش مراقبت‌های ویژه بستری هستند و حدود ۱۱۰۰ بیمار جدید  طی 19 الی 20 تیر ماه در استان تهران بستری کرده‌ایم. تعداد ترخیصی‌هایمان هم ۹۰۰ بیمار طی این بازه گذشته بوده است.

در پی مصوبه جدید وزارت علوم در خصوص لغو پذیرش دانشجوی کارشناسی ارشد از رشته‌های غیرمرتبط، سخنگوی سازمان سنجش آموزش کشور با تأکید بر اینکه این مصوبه باید در شورای سنجش و پذیرش بررسی شود، گفت: فعلاً تا زمانی که این مصوبه در شورا بررسی و تصویب نشود، قابل اجرا نیست.فاطمه زرین‌آمیزی در گفت و گو با ایسنا ضمن بیان این مطلب در خصوص مصوبه جدید وزارت علوم مبنی بر لغو پذیرش دانشجوی ارشد از رشته های غیر مرتبط، اظهار کرد: مصوبه این بوده است که معاونت آموزشی وزارت علوم برای سنوات آینده رشته‌های امتحانی مرتبط با هر مجموعه امتحانی را در قالب گروه‌های آموزشی بررسی و ارتباط رشته را برای هر رشته امتحانی(نه رشته گرایش) تعیین کرده و برای بررسی و طرح در جلسات آتی شورا ارائه کند.
وی در ادامه تصریح کرد: قرار بود این موضوع پس از تصویب شورای سنجش و پذیرش، به دانشجو اطلاع رسانی شده و یک سال پس از زمان تصویب اجرا خواهد شد. بنابراین فعلاً تا زمانی که این مصوبه در شورا بررسی و تصویب نشود قابل اجرا نیست.به گزارش ایسنا، محمد رضا آهنچیان مدیر کل دفتر برنامه‌ریزی آموزش عالی به تازگی در نامه‌ای به دانشگاه‌ها اعلام کرد که بر اساس مصوبه شورای سنجش و پذیرش کشور از سال ۱۴۰۱، سنجش و پذیرش داوطلبان در آزمون کارشناسی ارشد فقط از بین دانش‌آموختگان دوره کارشناسی رشته‌های مرتبط امکان‌پذیر خواهد بود.در این نامه آمده است: تاکنون پذیرش دانشجو در آزمون کارشناسی‌ارشد در همه رشته‌ها از بین همه داوطلبان و صرف‌نظر از رشته تحصیلی در دوره کارشناسی صورت می‌پذیرفت که آسیب‌های زیادی را به کیفیت آموزش عالی وارد ساخته‌است. پس‌از بررسی‌های تخصصی و پیگیری‌های مستمر دفتر برنامه‌ریزی آموزش عالی بر اساس مصوبه اخیر شورای سنجش و پذیرش کشور از سال ۱۴۰۱ سنجش و پذیرش داوطلبان در آزمون کارشناسی‌ارشد فقط از بین دانش‌آموختگان دوره کارشناسی رشته‌های مرتبط امکان‌پذیر خواهد بود.
بر این اساس لازم است که رشته‌های مرتبط برای هر یک از رشته‌هایی که در آزمون کارشناسی‌ارشد پذیرش دانشجو دارد تعیین شود.وی در این نامه از مدیران کارگروه‌های تخصصی گسترش و برنامه‌ریزی آموزش عالی درخواست کرده است که با در نظر گرفتن ملاحظات زیر موارد خواسته‌ شده را در رشته‌های زیرمجموعه آن کارگروه در فایل پیوست تعیین و تا ۲۴ تیرماه ۱۴۰۰ به این دفتر ارسال نمایید.همچنین در این نامه قید شده است به‌طور منطقی امکان شرکت کردن دانش‌آموختگان دوره کارشناسی «همه رشته‌ها» و حتی «همه رشته‌های یک گروه تحصیلی» در آزمون کارشناسی‌ارشد رشته‌های یک «زیرگروه تحصیلی» را نخواهد داشت. بنابراین درج «همه رشته‌های گروه» برای هیچ رشته‌ای مجاز نیست اما درج «همه گرایش‌ها» مانعی ندارد.همچنین تمام رشته‌های دوره کارشناسی (هم پیوسته و ناپیوسته) که تاکنون در دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی وزارت علوم دانش‌آموخته داشته‌است فهرست شده‌اند (یعنی هم رشته‌های فعال و هم رشته‌های منسوخ) بنابراین فهرست کامل مدنظر قرار گیرد. با توجه به این‌که دفترچه آزمون کارشناسی‌ارشد سال ۱۴۰۱ در مرداد ماه ۱۴۰۰ منتشر می‌شود. بنابراین در مورد رشته‌هایی که این اطلاعات تا تاریخ تعیین‌شده به دفتر برنامه‌ریزی ارسال نشده باشد، عنوان «فقط رشته‌های همان زیرگروه تحصیلی» درج خواهد شد.

ثبت‌نام واکسیناسیون کرونا برای افراد بالای ۶۵ سال ،یعنی متولدین ۱۳۳۵ و قبل از آن در سامانه salamat.gov.ir آغاز شد. در مرحله اول، واکسیناسیون افراد ۶۸ سال به بالا با ارسال پیامک از دوشنبه آغاز می‌شود.
به‌گزارش خبرگزاری صدا‌ و سیما، ثبت‌نام کنندگان باید حتماً منتظر پیامک نوبت بمانند و از مراجعه بدون نوبت به پایگاه‌های واکسیناسیون خودداری فرمایند.سخنگوی ستاد ملی مقابله با کرونا گفت: از دوشنبه ما از گروه ۷۰ ساله‌ها به بالا دو سال پایین خواهیم آمد و ۶۸ سال به بالا‌ها را نیز واکسینه می‌کنیم.
 علیرضا رئیسی دیروز پس از جلسه ستاد ملی مقابله با کرونا، افزود: خواهش می‌کنیم عزیزانی مراجعه کنند که برایشان پیامک آمده باشد. ما مراکز تجمیعی را زیاد کرده‌ایم و ظرفیت تزریق واکسن در روز را بالا برده ایم، اما خواهش ما این است دوستان بدون نوبت دهی مراجعه نکنند.
معاون بهداشت وزیر بهداشت افزود: اگر واقعاً به آنها نوبت داده نشده است مراجعه نکنند و دو سال دو سال سن تزریق واکسن را پایین می‌آوریم و بسرعت نوبت دهی می‌کنیم و واکسیناسیون مردم انجام خواهد شد.

دکتر مسعود مردانی
فوق تخصص بیماری‌های عفونی و استاد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی
متأسفانه طبق آمار وزارت بهداشت دلتای هندی 25 استان کشور را فرا گرفته است و این نشاندهنده پیک پنجم موج اول کرونا است. در ابتدای شیوع این بیماری تصور بر این بود که با یک بیماری روبه‌رو هستیم، اما پس از گذر زمان متخصصان متوجه شدند که این یک بیماری با چندین چهره و گونه است. از ابتدا تا به امروز این بیماری چهار جهش عمده داشته که کشور ما همه گونه‌های آن را تجربه کرده است. ویروس بریتانیایی در ابتدای فروردین ماه گونه غالب در کشور ما بود که اکثر شهرها و استان‌های کشور را درگیر و تعداد میلیونی از مردم به آن مبتلا شدند. چند عامل مهم موجب آن شد که نتوانیم این بیماری را مهار کنیم. اول آنکه این بیماری از ابتدای شیوع لحظه‌ای کشور ما را رها نکرد برای همین است که ما همچنان در پیک پنجم موج اول هستیم در صورتی که بسیاری از کشورها موج دوم و سوم را هم پشت سر گذاشتند. متأسفانه در ایران تصور می‌شود ما در موج پنجم هستیم که این اشتباه است. زمانی می‌توانیم اعلام کنیم که از موج اول عبور کرده ایم که حداقل در بازه‌ای از زمان در کشور هیچ فرد مبتلا به این ویروس وجود نداشته باشد و اگر پس از مدتی مجدد مواردی از این بیماری ظهور کرد، می‌توان گفت وارد موج دوم شده ایم. با این تعریف و با تفسیر همه‌گیری این بیماری در کشور درمی‌یابیم که ما هیچ مقطع زمانی طی این دو سال نداشتیم که تعداد ابتلا به صفر رسیده باشد. پس ما همچنان در پیک پنجم موج اول هستیم. دوم آنکه ما دارای کشوری پهناور با جمعیت 85 میلیونی هستیم و تنوع فرهنگی، اقتصادی و... در رفتار مردم برای مقابله با این بیماری تأثیرگذار است. سوم آنکه در بحث واکسیناسیون بسیار ضعیف عمل کردیم و روند آن به صورت قطره چکانی پیش رفت. در حال حاضر همسایه جنوبی کشور به طرف رفع محدودیت حرکت کرده و یا ترکیه بیش از 60 میلیون نفر از جمعیت کشورش را واکسن زده است. کل واکسنی که در ایران وارد شده بیش از هشت میلیون دوز است که تاکنون یک الی دو میلیون نفر دو دوز واکسن  را گرفته‌اند و کمتر از چهار میلیون یک دوز دریافت کرده‌اند.
این نشاندهنده آن است که نسبت به رقم کل جمعیت کشور فقط سه الی چهار درصد مردم واکسن را دریافت کرده‌اند. این روند باعث ایمنی افراد نمی‌شود. علاوه بر اینها ما در تشخیص بموقع و جلوگیری از پیشروی گونه‌های جدید هم خوب عمل نکردیم. برای مثال زمانی که ویروس برای اولین بار در استان هرمزگان پیدا شد، باید سریعاً این استان قرنطینه جدی می‌شد که این موضوع رخ نداد. همچنین تحریمی که گرفتار آن هستیم نیز مزید بر علت شده است؛ خیلی از کشورها تمایلی برای آنکه ما به خودکفایی برای تولید واکسن برسیم، نشان ندادند و کمکی نکردند. شرکت‌های تولیدکننده ما عمدتاً تجربه‌ای در ساخت واکسن نداشتند و در فرایند ساخت دچار مشکل شدند. ما در بحث آموزش و فرهنگ‌سازی هم ضعف داشتیم. تمامی کشورهای دنیا حداقل یک شبکه برای فرهنگ‌سازی جلوگیری از شیوع کرونا دارند که چنین امکانی در کشور ما وجود ندارد. هنوز بسیاری از سؤالات مردم در مورد واکسن یا حتی پیشگیری از بیماری پاسخ داده نشده است. public education  در کشور ما به صورت معیوب انجام شد. بدین معنا که ما باید آموزش‌ها را به سمت مردم کوچه، بازار و مناطق محروم ببریم. از طرفی مردم گرفتار ساده‌انگاری شده‌اند و تصور می‌کنند چون تا به حال این بیماری را نگرفته‌اند همچنان مصون می‌مانند.