گروه سیاسی/ سه‌شنبه هفته گذشته تعدادی از فعالان سیاسی- حزبی میهمان رئیس جمهوری بودند. در این جلسه پیشنهادهایی درباره چند ماه باقی مانده از عمر دولت دوازدهم و همچنین توصیه‌هایی درباره انتخابات پیش رو و موضوع کرونا در حضور رئیس جمهوری مطرح شد و بعد از شنیدن آنها، حسن روحانی هم توضیحاتی را درباره وضعیت کشور، انتخابات، مذاکرات هسته‌ای و واکسیناسیون عمومی ارائه داد که مشروح آن در شماره روز چهارشنبه روزنامه ایران منتشر شد. در صفحات پیش رو متن سخنان فعالان سیاسی حاضر در این نشست منتشر شده است. یحیی آل اسحاق عضو مؤتلفه اسلامی، حسین مرعشی و محمد عطریانفر از حزب کارگزاران سازندگی، آذر منصوری و محمدرضا جلایی‌پور از حزب اتحاد ملت، زهرا ساعی و رمضانعلی سبحانی‌فر از حزب اعتدال و توسعه و در نهایت بهزاد نبوی از چهره‌های شاخص و با سابقه اصلاح‌طلب مواردی را در حضور رئیس جمهوری مطرح کردند که تأکید بر تلاش‌ها برای احیای برجام، واکسیناسیون عمومی و رایگان، تشریح واقعی عملکرد دولت و تمهیدات لازم برای مشارکت حداکثری در انتخابات پیش رو محورهای مشترک این سخنان بود.
گزارش انتخاباتی رئیس ستاد انتخاباتی کشور
 در ابتدا جمال عرف، رئیس ستاد انتخابات کشور در گزارشی کوتاه اشاره‌ای کرد به وضعیت احزاب در کشور و انتخابات پیش رو با این مقدمه که احزاب و انتخابات دو روی یک سکه هستند. وی افزود: اکنون 124 حزب در کشور فعال است که شامل 55 حزب اصلاح‌طلب، 49 حزب اصولگرا و 20 حزب مستقل و اعتدالی است. مطابق قانون ماده 10 احزاب، به لحاظ ساختاری، پس از حزب، جبهه قرار دارد که تاکنون بخشی از احزاب اشاره شده، در قالب 12 جبهه سازماندهی شده‌اند که امیدواریم با فعال شدن جبهه‌ها یا احزاب، تنور انتخابات نیز گرم شود. عرف ادامه داد: در زمینه انتخابات، این نکته شایان ذکر است که بلافاصله پس از تمهیدات برگزاری مرحله دوم انتخابات مجلس شورای اسلامی، فرایندهای برگزاری انتخابات چهارگانه در 28 خرداد آغاز شد. عملاً از اسفندماه سال گذشته که هیأت مرکزی اجرایی شکل گرفت، کار انتخابات به‌صورت عملیاتی دنبال می‌شود. از میان 5 ثبت‌نام برای انتخابات‌ مختلف، عملاً کار ثبت‌نام دو انتخابات  میاندوره‌ای مجلس و خبرگان و دو انتخابات شورا، اعم از شهر و روستا، انجام شده است. از این‌رو در مسأله ثبت‌نام انتخابات، فقط 21 اردیبهشت ماه باقی مانده است که ثبت‌نام انتخابات ریاست جمهوری آغاز شده و به مدت 5 روز دنبال می‌شود.معاون سیاسی وزیر کشور گفت: در زمینه آمار نامزدها و ثبت‌نام در انتخابات شورای شهر، می‌توان گفت که 51 هزار و 596 نفر ثبت‌نام کردند که این آمار در میانه ثبت‌نام در انتخابات دوره چهارم و پنجم قرار دارد، زیرا در انتخابات دوره چهارم شوراها 45 هزار نفر و در دوره پنجم 55 هزار نفر ثبت‌نام کردند. در زمینه تعیین صلاحیت‌ها نیز به رغم فرازو فرودهایی که وجود دارد، در نهایت 90 درصد از ثبت‌نام کنندگان تأیید صلاحیت شدند، 3 درصد انصراف دادند و به بقیه کسانی که صلاحیت‌شان براساس قانون تأیید نشد، اعلام شد که به‌ هر اعتراض آنان رسیدگی خواهد شد.
به‌گفته وی، در سراسر کشور 40 هزار روستا داریم که در بیش از 38 هزار روستا اعضای شورا 3 نفره و 2500 روستا هم شورای 5 نفره دارند. در انتخابات اخیر، 246 هزار و 479 نفر در انتخابات شوراهای روستا ثبت‌نام کردند که بیش از دوره‌های چهارم و پنجم است، لذا در زمینه ثبت‌نام انتخابات شوراها شاهد یک رکورد تازه هستیم.
عرف افزود: ما در وزارت کشور، امر انتخابات را براساس چهار اصلی که همواره مورد تأکید رئیس جمهوری بوده است، دنبال می‌کنیم؛ یعنی امنیت، سلامت مشارکت و رقابت. باوجود این، وزارت کشور در حوزه امنیت و سلامت انتخابات، وظیفه ذاتی دارد، اما اصول مشارکت و رقابت وظیفه ملی است که همه دستگاه‌ها باید به تحقق آنها کمک کنند. مبنای ما در وزارت کشور، دو اصل قانونمداری و بی‌طرفی است که در این راستا به همه ستادهای سراسر کشور اعلام شده است که این دو اصل را رعایت کنند و امانت دار رأی مردم باشند. رئیس ستاد انتخابات افزود: با‌وجود آنچه گفته شد، چالش اصلی انتخابات پیش رو، مشارکت است که به‌نظر می‌رسد در این دوره بیش از هر دوره دیگری با این چالش مواجه هستیم. استان‌هایی مانند تهران، خراسان رضوی، فارس، اصفهان، خوزستان و آذربایجان شرقی در مجموع نیمی از همه واجدان شرایط کشور را در اختیار دارند. لذا برای استانداران این استان‌ها تأکیدات جدی صورت گرفت مبنی بر اینکه فعالیت مضاعف انجام دهند تا مشارکت به‌صورت جدی دنبال شود. خود مشارکت تابعی است از متغیرهای دیگر که روی آن تأثیر می‌گذارند از جمله متغیر رقابت که در این زمینه تلاش خواهیم کرد فضای انتخابات رقابتی باشد. بعد از سخنان معاون سیاسی وزیر کشور، فعالان سیاسی حاضر در جلسه به ایراد نقطه نظرات و پیشنهادهای خود پرداختند.

محمد عطریانفر: مأموریت مهمی بعد از پایان دولت در انتظار روحانی است

نخست باید از حسن استقبال رئیس جمهور نسبت به فعالان سیاسی، نهادهای سیاسی و جامعه مدنی قدردانی کنم. نفس برگزاری این جلسه، آن هم در شرایط شیوع کرونا و اینکه اجازه می‌دهید به‌صورت حضوری در خدمت شما باشیم، نشان دهنده اهتمام حضرت عالی به مسأله انتخابات، نهادهای اجتماعی و سیاسی و نیز به فعالان و چهره‌هایی است که امروز در خدمت شما هستند.
مطالبی که دیگر دوستان اشاره کردند، ناظر بر مسائل دو، سه ماهی است که در مقام رئیس جمهوری در پیش خواهید داشت. اما من می‌خواهم رویکرد متفاوتی را با شما مطرح کنم و آن اینکه به نقش جنابعالی برای بعد از ریاست جمهوری اشاره کنم. چراکه فکر می‌کنم شما سرمایه فاخر و ارجمندی برای کشور هستید و علاقه‌مند هستیم که این ظرفیت برای کشور بماند و از آن استفاده شود.
آقای روحانی! درست 16 سال پیش، در چنین وقتی در سال 84، شبیه چنین جمعی در خدمت آقای خاتمی حضور داشتیم. حضور ما در آن جلسه بیشتر باب تشکر و قدرشناسی برای زحمات‌شان بود. در این جمع هم از خدمات شما قدرشناسی می‌کنیم. اما می‌خواهم همانند نکاتی که در جلسه 16 سال پیش به آقای خاتمی گفتم، امروز برای شما نیز بیان کنم. در آن جلسه به آقای خاتمی گفتم که شما سه حیثیت و شخصیت را در خود جمع کرده‌اید. نخستین شخصیت، فرهنگی است، دوم وجهه و حیثیت جهانی است. چرا که به مدد 8 سال مدیریت کشور در دوران اصلاحات، امروز دنیا به شما با به چشم احترام می‌نگرد. به ایشان گفتم در کنار این‌ها، شأنیت سوم و مهم تری پیدا کرده اید و آن، ‌شأن پرچمداری یک تفکر در کشور است. به آقای خاتمی گفتم که تمام‌ شأن شما روی همین شق سوم است و اگر وجاهت شما در نظام بین‌الملل مورد تأکید رهبران جهان است، به‌دلیل محوریت و جایگاه شما در این گفتمان سیاسی است. اما اگر این شأنیت را جدی نگیرید، موقعیت جهانی شما نیز بتدریج تضعیف
 خواهد شد.
امروز هم شبیه به‌همین توقع را از شما داریم. آقای روحانی! جنابعالی در سال 92 درحالی وارد انتخابات شدید که دغدغه‌های زیادی درباره رقابت انتخاباتی وجود داشت. رقبای شما تمام قد مقابل شما قیام کردند، اما شما با اراده‌ای مصمم، با توکل به خدا، با پیوند روحی راسخ با خواست مشروع مردم و با کنشگری فعال از سوی جبهه اصلاحات، در رقابتی تنگانگ بر رقیبان فائق آمدید. این موفقیت با دشواری و رنج فراوان که عمدتاً بار آن بر دوش خودتان بود، فراهم شد.
تصویر سیمای آینده شما در ذهن امثال من این گونه است که جامعه سیاسی ایران شما را از دریچه و در قامت آیت‌الله هاشمی رفسنجانی و آقای سیدمحمد خاتمی می‌بیند. شما دوره نخست دولت خود را با توفیق و شرافت و با کسب دستاوردهای بزرگ اقتصادی و دیپلماتیک سپری کردید. اگر در دولت دوم آن‌طور که انتظار می‌رفت توفیق یارتان نبود، اما انصاف و جوانمردی حکم می‌کند شهادت دهیم روحانی همان روحانی بود، حتی با روحیه‌ای بیشتر، دولت همان دولت بود، بلکه با توانی بیشتر. اما برخلاف انتظار، روزگار چنان بر شما سخت گرفت که با‌ وجود اراده جدی شما ذائقه مردم از آن همه دستاوردها شیرین نشد و ملت ثمر تلاش دولت اول را در سبد معیشت خویش ندید.
معتقدم شما ادامه دهنده گفتمان اصلاحات و سازندگی در کشور بودید و هستید، اما در شرایطی کاملاً متفاوت و سخت تر. دولت شما از همان آغاز با حجم انبوهی از کارشکنی‌ها مواجه بود؛ دنیای غرب هم چشم خصومت از شما برنداشت و جریان تندروی داخلی هم با تمام ظرفیت علیه شما کوشید.
پیام پایانی من به شما چنین است: شما با نشیب و فرازهای فراوانی دولت خود را به پایان رساندید و آیندگان لاجرم با حق و انصاف در حق شما قضاوت خواهند کرد، ولو اینکه امروز نگاه نزدیک بین جامعه شما را ستایش نکند و قدر خدمات دولت را آن‌طور که شایسته است نداند. اما از فردای پایان مأموریت دولت خود، مأموریت مهمی از سوی شما آغاز می‌شود و آن در راستای همان مأموریت مهمی است که در سال 84 آقای خاتمی مخاطب آن بود.
سیمای دیروز شما چهره‌ای پارلمانی، امنیتی و دفاعی بود، اما چهره امروز شما سیمای مردی ملی با دغدغه‌هایی بزرگ است. این جایگاه مهم و مسئولیت کلان را فرو نگذارید و برای آینده ایران بیندیشید و به نقش مهم خودتان ایمان داشته باشید، برای ایران بمانید و ملت را از ظرفیت و نقش فراجناحی خود در جامعه و سطوح عالی قدرت همراه با همدلی صمیمانه رهبری بهره‌مند سازید.
به باور من این نقش در ساماندهی سیاست ورزی و در قالب استقرار نظام حزبی ایران خلاصه می‌شود، تلاشی که با واقع بینی و مذاکره و مفاهمه ملی، حتی با رقبایی که در کسوت شریف اصولگرایی دیروز رقیب شما بودند، اما برای خدمت به ایران و ایرانی می‌اندیشند و می‌کوشند، آغاز می‌شود. به نظر حقیر نقطه آغاز مشکلات، فقدان اصول حزبی و مدخلیت آن در امور کشور است. به این امر کلیدی اهتمام ورزید و دوستان شما نیز با همه طاقت و توان، شما را در این مسیر همراهی خواهند کرد.

رمضانعلی سبحانی‌فر: مسئولان دولتی بیشتر محافظه کار بودند تا اعتدالی

آقای روحانی، به‌شما و همکارانتان در هیأت دولت به خاطر تلاش‌هایی که در هشت ساله گذشته داشتید خدا قوت می‌گویم. ‌اگر دولت شما تنها دو کار انجام داده باشد یعنی اگر فرض کنیم که برجام و فراهم کردن امکان استفاده از اینترنت پرسرعت برای همه مردم تنها کارهای انجام شده در دولت شما بوده است باید بگویم که کار بزرگی انجام دادید. تصور ما این بود که مسئولان و همکاران دولت، اعتدالگرا هستند اما آنها بیشتر محافظه کار بودند. به میان مردم نیامدند و دستاوردها را بیان نکردند. امروز از شما می‌خواهم که برای باقی ماندن در تاریخ، دستاوردهای دولت در هشت سال گذشته را در کنار چالش‌های مختلفی که پیش رو داشته از سیل و زلزله تا کرونا و تحریم مستند‌سازی و مکتوب کنید تا مشخص بشود با وجود این چالش‌ها دولت چه عملکردی داشته است.  امروز آقای عرف، رئیس ستاد انتخابات کشور گفتند که «چالش بزرگ ما مشارکت است». به باور من این چالش را باید در کنار ابرچالش ناامیدی جامعه ببینیم و توجه کنیم که میان مردم و بویژه نسل جدید جامعه با نظام سیاسی شکاف ایجاد شده است. برای ترمیم این شکاف باید کاری کرد تا هم نسل جدید به‌سمت ارتباط با حاکمیت بازگردد و هم مشارکت بالای سیاسی شکل بگیرد. می خواهم در اینجا از شما و تیم دیپلماسی دولت که در ماه‌های پایانی دوره مأموریت اش همچنان برای احیای برجام و لغو تحریم‌ها تلاش می‌کند تشکر کنم. خواهش می‌کنم نگذارید مذاکرات فرسایشی شود و کار را تسریع کنید. این امر می‌تواند بر شرایط جامعه و مشارکت مردم در تعیین سرنوشت‌شان تأثیر بزرگی بگذارد، امیدواری ایجاد کند و چالش‌های بزرگی را برطرف نماید.
آقای روحانی، برای انتخابات دو چالش پیش‌بینی می‌شود؛ مشارکت کم و «سونامی انتخاباتی». پیشنهاد بنده این است که در برابر دو جریان سیاسی، یک جبهه وفاق ملی ایجاد شود که متشکل از عقلای دلسوز کشور باشد، کسانی که به جریانات سیاسی وابستگی ندارند اما می‌توانند مسائل را مدیریت کنند. زیرا ممکن است شرایط به گونه‌ای شود که میدان تهمت‌ها فراخ شود و کسانی که برای اثبات خودشان راهی جز نفی دیگران بلد نیستند میدان‌داری کنند. در حالی که عقلای دلسوز می‌توانند سونامی انتخاباتی را مهار کنند. به‌هر حال پیش‌بینی می‌شود که چنان افرادی پا به میدان انتخابات بگذارند و چه تأیید صلاحیت شوند و چه رد مشکلاتی را ایجاد می‌کنند. این مسائلی است که باید سیاستگذاری شود.

آذر منصوری: چرا برخی اعضای دولت در دفاع از عملکرد خود لکنت زبان دارند

ما بخوبی می‌دانیم و آگاهیم که اگر دولت آقای خاتمی هر 9 روز با یک بحران مواجه بود، دولت‌های تدبیر و امید روزهایی را تجربه کرد که می‌توان گفت هر روز با 9 بحران مواجه بود. این امر شرایط بسیار سختی را به دولت تحمیل کرد. ما به‌عنوان یک جریان سیاسی که مسائل و مشکلات کشور را رصد می‌کنیم، نسبت به موانع پیش روی دولت آگاهیم و از زحمات شما طی این سال‌ها تشکر و قدردانی می‌کنم، بویژه در اتخاذ سیاست تأسیس و حفظ برجام. فارغ از اینکه در این دولت پروژه رفع تحریم‌ها به نتیجه برسد یا نرسد، حفظ هوشمندانه برجام مهم‌ترین گام این دولت بود. چراکه با این راهبرد، فرصتی فراهم شد تا جمهوری اسلامی در نوع رابطه با جهان و استفاده از ظرفیت‌های بین‌المللی چند گام به جلو بردارد که این امر می‌تواند نویدبخش افق‌های پیش روی جمهوری اسلامی ایران برای دولت‌های آینده باشد، مشروط بر اینکه دولت عاقل و کارآمدی روی کار بیاید. البته امیدوارم در مدت باقی مانده دولت پروژه رفع تحریم‌ها با حمایت رهبر معظم انقلاب به سرانجام برسد. زیرا همه می‌دانیم که فشار ناشی از تحریم‌ها موجب رنج همه مردم شده است. به‌همین دلیل دغدغه دلسوزان این است که رفع تحریم‌ها بتواند رنگ امید و آرامش را در جامعه ما تقویت کرده و افق‌های روشن تری پیش روی مردم به تصویر بکشد.
اقدام دیگر دولت شما که قابل دفاع است، تقویت زیرساخت‌های اینترنتی است که با‌ وجود مقاومت‌ها و موانع بویژه تلاش‌ها برای محدودیت و فیلترینگ‌های مکرر صورت گرفت. تقویت زیرساخت‌های اینترنتی باعث شد شهروندان ایران در نقاط مختلف کشور به شبکه گسترده‌ای از داده‌ها، اطلاعات و اخبار دسترسی داشته باشند. اگر امروز با سطحی از مطالبه گری در جامعه مواجه هستیم، اعم از مطالبه از دولت، حاکمیت یا نهادهای سیاسی، بخش زیادی از آن مرهون همین دسترسی به شبکه‌های اطلاعات و اینترنت است که باعث افزایش آگاهی شهروندان شده است. این امر یک نقطه قوت دولت شما است که باید بسیار روی آن تأکید کرد. در کنار مجموعه این اقدامات، اقدامات توسعه‌ای خوبی در نقاط آسیب پذیر ایران صورت گرفت که از این اقدامات دولت هم باید تجلیل کرد.
اما با‌ وجود این کارهای خوب، در زیرمجموعه اقتصادی دولت ضعف‌های جدی وجود دارد. وزارت کشور دولت شما هم می‌توانست به مراتب بهتر از این عمل کند؛ بویژه در اعتراضات آبان 98 و دی ماه 96 که خسارت های زیادی وارد شد. یک نکته مهم که باید به آن اشاره کرد، این مسأله است که چرا برخی از اعضای کابینه در دفاع از عملکرد دولت مشارکت فعال ندارند؟ به‌نظر می‌رسد عده زیادی از اعضای دولت در دفاع از دولت به نوعی لکنت زبان دارند. این موضوع به همراه مشکلاتی که در زمینه اطلاع‌رسانی در مجموعه دولت وجود دارد، یکی از دلایل واگرایی مردم از دولت است، امری که به نوبه خود باعث شده متأسفانه شخص رئیس جمهوری به نقطه کانونی همه حملات به دولت تبدیل شود. پیشنهاد مشخص من این است که در روزها و ماه‌های پایانی دولت (با توجه به غیبت دیگر اعضا در دفاع از دولت) همچنان خودتان وسط میدان باشید و ضمن پذیرش همه نقدها، از عملکردتان در بخش‌هایی که کاملاً قابل دفاع هست، دفاع کنید. چرا که اگر عملکردها، با تکیه بر واقعیت‌ها و موانع پیش رو گفته شود، مورد پذیرش مردم قرار خواهد گرفت.
به‌عنوان یک فعال حزبی و سیاسی که انتخابات را ممکن‌ترین و مقبول‌ترین بزنگاه برای مشارکت فعال و دخالت مردم در سرنوشت خودشان می‌دانیم، اعلام کردیم در این انتخابات مشارکت فعال خواهیم داشت. اما با‌ وجود گزارشی که آقای عرف، معاون سیاسی وزیر کشور ارائه کردند، در برخی استان‌ها و مراکز، هیأت‌های اجرایی عملکرد خوبی نداشتند. زیرا ما شاهد ردصلاحیت جمعی از نیروها، آن هم به دلایل سیاسی بودیم.نکته پایانی اینکه ما با همه‌گیری کرونا مواجه هستیم که این وضعیت به همراه پیش‌بینی‌ها از پایداری موج چهارم کرونا در کشور، در مشارکت انتخاباتی مردم تأثیرگذار خواهد بود. برای مواجهه بهینه با این مسأله، چند پیشنهاد مطرح است. نخست اینکه روزهای رأی‌گیری افزایش یابد، دیگر اینکه حوزه‌های اخذ رأی افزایش یابد تا از تراکم جمعیت در شعبه‌ها جلوگیری شود. زیرا هر یک از این دو مسأله، یعنی روز رأی‌گیری و شعبه‌های اخذ رأی، می‌تواند مشکلات و موانع خاص خودش را داشته و نگرانی‌هایی را بابت سلامت رأی دهندگان ایجاد می‌کند. همینجا می‌خواهم به شما و دولت پیشنهاد کنم که تا رسیدن به یک شرایط بهتر، کمرنگ شدن این نگرانی و فروکش کردن موج چهارم شیوع کرونا، که قدرت سرایت این ویروس جهش یافته نیز به مراتب افزایش یافته، درصورت امکان زمان برگزاری انتخابات را به تأخیر بیندازید. به نظر می‌رسد این تأخیر با توجه به سرعت واکسیناسیون، به عاملی برای افزایش مشارکت در انتخابات تبدیل شود. درغیر این صورت، مسأله کرونا می‌تواند به عاملی برای کاهش مشارکت مردم در انتخابات تبدیل شود.

حسین مرعشی: می‌توانیم با رشد 2 رقمی عقب ماندگی‌ها را جبران کنیم

آقای روحانی، شما در دو دوره ریاست جمهوری خود کار مهمی برای کشور و نظام جمهوری اسلامی انجام دادید؛ در دوره اول برجام مستقر شد و در دوره دوم ایستادگی کردید تا برجام بماند. امروز هم خوشحالیم که در ماه‌های پایانی فعالیت شما، شواهد نشان دهنده احیای برجام است، امری که به نوبه خود کشور را وارد فاز جدیدی از حیات خود خواهد کرد. برداشت من همواره این بود که برجام و بویژه دوره اخیر، یعنی احیای برجام، با دو حادثه تاریخی در ایران قابل مقایسه است؛ یکی ملی شدن صنعت نفت به‌دست مرحوم مصدق و دیگری پایان جنگ تحمیلی از سوی مرحوم آیت‌الله هاشمی رفسنجانی. البته شما نیز در مجموعه‌ای که دست اندرکار مدیریت جنگ و برقراری صلح نقش داشت، حضور داشتید.
باوجود این، از جهات دیگری می‌توان شما را با مرحوم مصدق مقایسه کرد، به این معنی که همان نوعی کنشگری سیاسی که لازمه استفاده از آن در فضای ملی شدن صنعت نفت بود و از سوی مرحوم مصدق استفاده نشد،  شما هم در این زمینه همانند مرحوم مصدق ضعف‌هایی داشتید.
از سوی دیگر، پایان تحریم‌ها یک فرصت تاریخی برای ایران است که متأسفانه دولت شما دیگر این فرصت را نخواهد داشت تا از ظرفیت‌های حاصل از آن، از جمله سرمایه گذاری‌ها استفاده کرده و از آن برای جبران عقب ماندگی معیشت خانوارها و توسعه ایران، استفاده کند؛ حتماً نقش دولت آینده در استفاده از این فرصت تاریخی بسیار تعیین کننده است. می‌خواهم از همین زاویه به مسأله دیگری اشاره کنم و آن، نقشی است که شما به‌عنوان رئیس‌جمهوری مستقر، البته از نظر سیاسی و نه از جهت اداری می‌توانید ایفا کنید، یعنی به‌عنوان یک کنشگر سیاسی کمک کنید انتخابات به سمت رقابتی شدن هدایت شود. رقابتی که هرکس یا هر جناحی که برنده شود، اساساً به معنای برنده شدن نظام، کشور و مردم باشد. این کنشگری سیاسی شما می‌تواند هم کمک به رهبر معظم انقلاب تلقی شود و هم کمک به مردم. درنهایت اینکه دولت بعد از دولت شما باید بتواند از فضای به نسبت مطلوبی که در سطح بین‌المللی پی‌ریزی کردید استفاده‌های مهمی برای توسعه ایران و رفع مشکلات بکند.
توجه دارید که ممکن است دو دهه دیگر نفت در جهان به اهمیت امروز نباشد. توافق‌هایی که هفته قبل میان چین و امریکا با هدف بازسازی محیط زیست کره زمین حاصل شد و مسائل دیگر از این دست، علامت این است که حداکثر تا سال‌های 2035 یا 2045 ممکن است مصرف بخش عمده‌ای از نفت کاهش پیدا کند. از این رو، ایران نیز برای مواجه شدن با این شرایط جدید در اقتصاد بین‌الملل، بیش از دو دهه فرصت ندارد. ارزیابی‌های ما در حزب کارگزاران نشان می‌دهد که می‌توان در دو دهه پیش رو، ایران را به‌سمت داشتن یک رشد اقتصادی دو رقمی، یعنی 10 درصد به بالا هدایت و کاری کرد که اقتصاد ایران به‌صورت مستمر بتواند چنین رشدی را تجربه کند تا براساس آن عقب ماندگی‌ها از سند چشم‌انداز 1404 را جبران کند. تحقق چنین هدفی، نیازمند اتخاذ تصمیمات مهم، برخورداری از ابزارهای خاص خود و نیز برخی از امکانات دیگر است.
اکنون و برای انتخابات پیش رو، انتظار ما از شما این است که با بهره‌گیری از ابزارها و ظرفیت‌هایی که در اختیار دارید، باید به حوزه‌هایی چون تماس با جبهه اصلاحات ایران یا اصولگرایان ورود کرده، با رهبر معظم انقلاب رایزنی داشته باشید تا شرایط برای حضور و به میدان آمدن چند نفر محدودی که در جغرافیای سیاسی ایران حضور دارند فراهم شود. در این صورت است که می‌توان امیدوار بود یک انتخابات رقابتی شکل گرفته و دولتی در تراز جمهوری اسلامی مستقر شود تا همگان با کمک به آن دولت، بتوانیم اهداف توسعه‌ای ایران را پیش ببریم.

یحیی آل‌ اسحاق : رئیس جمهوری به اندازه مسائل خارجی در امور داخلی وقت بگذارد

امروز یکی از مسائل مرتبط با انتخابات، چگونگی تحقق مشارکت هرچه بیشتر است. به باور من، اگر بتوان در مدت باقی مانده از فعالیت دولت دوازدهم، نگرانی‌های عمده مردم را با اولویت حل و فصل کنیم، زمینه رفع التهابات و حضور و دلگرمی بیشتر مردم فراهم خواهد شد. برای این منظور، نخست باید دید التهابات چیست و از کجا است، اولویت‌های حل آن چیست و در این مدت باقی مانده، برای افزایش مشارکت مردم در انتخابات چه می‌توان کرد؟
برخی از التهاباتی که امروز در جامعه دیده می‌شود، مربوط به مسائل خارجی ما است. برای همگان مشخص است که تهدیدها و تحریم‌ها یک مسأله و مسأله دیگر، چیستی نتیجه و فرجام مذاکرات اخیر هسته‌ای است. امیدواریم این مذاکرات هرچه سریع‌تر به نتیجه مطلوب رسیده و باعث خرسندی همه شود. اما در این میان یک نکته قابل توجه وجود دارد و آن، اینکه شما (رئیس جمهوری) وقت زیادی را برای مذاکرات با طرف‌های خارج، اختصاص دادید. به طور کلی، می‌توان گفت نسبت به مسائل داخلی، شما به مراتب وقت بیشتری را به مسائل سیاست خارجی اختصاص دادید. از این‌رو معتقدم اگر، وقت بیشتری را به حوزه سیاست داخلی اختصاص دهید، با تبیین بیشتر، صبوری بیشتر، مذاکرات بیشتر، دلگرمی و همدلی بیشتر و اساساً با توجیهات بیشتر در داخل، زمینه کاستن از التهابات هم فراهم می‌شود. به‌عبارت دیگر، کم شدن التهابات داخلی، نیازمند این است که وقت بیشتری صرف آن شود. به‌عبارت دیگر، به همان نسبتی که با طرف‌های خارجی وقت گذاشته می‌شد، به همان نسبت هم با صبوری برای داخل هم صرف شود تا بتوان به نوعی از اجماع دست یافت.
گذشته از این، در زمینه مسائل داخلی، نقاط قوت زیادی داریم و تلاش‌های زیادی هم انجام شده است. باوجود این، همگان اذعان دارند که با‌وجود این تلاش‌ها، چالش‌هایی در حوزه‌های مختلف و عمدتاً در حوزه‌های اقتصادی بویژه در زمینه معیشت مردم وجود دارد. مردم در زمینه معیشت براستی تحت فشار هستند. به‌لحاظ طبقاتی، حدود 60درصد یا بیشتر از جمعیت کشور جزو طبقات متوسط به پایین قلمداد می‌شوند. واقعیت این است که این جمعیت، با درآمدهای فعلی نمی‌تواند از عهده هزینه‌ها و تأمین نیازهای خود بربیاید یا به عبارت دیگر، قدرت خرید لازم را ندارد. کما اینکه مطابق آمارها، تقریباً 70 درصد درآمدهای این طبقه صرف 5 حوزه، معیشت و خوراک، اجاره مسکن، بهداشت، آموزش و پوشاک می‌شود. مضافاً بر اینکه تورم این مجموعه 5 موردی، حداقل یک برابر و نصف تورم رسمی است که باعث واردشدن فشار مضاف به این طبقه می‌شود. اگر ما بتوانیم در مدت باقی مانده از کار دولت، در این 5 حوزه که سه حوزه غذا و خوراک، اجاره مسکن و بهداشت، اولویت بیشتری دارند، تلاش بیشتری صرف کنیم، در این صورت خواهیم توانست آرامش بیشتری را برای قاطبه جمعیت کشور رقم بزنیم.
به باور من، امروز بخش‌های مختلف برای حل مشکلات مردم در این زمینه‌ها تلاش می‌کنند، اما اگر این تلاش‌ها قدری بیشتر شود و مشکلات مردم به‌صورت محسوسی رفع شود، انگیزه مردم هم برای مشارکت در انتخابات ریاست جمهوری به‌صورت قابل توجهی افزایش خواهد یافت.
از سوی دیگر، نه فقط مشکل اقتصاد به‌عنوان مشکل اساسی امروز کشور، بلکه سایر چالش‌هایی که ایران با آن رو به رو است، اقتضا می‌کند که چهره‌های حاضر در انتخابات، از کاریزما، کارنامه و توانمندی‌های به نسبت مقبولی برخوردار باشند تا بتوانند به تنهایی از عهده همه مسائل داخلی و خارجی بربیاید و در مردم ایجاد اعتماد کند. اما متأسفانه تاکنون چنین چهره‌ای مطرح نشده است، یعنی تا امروز فردی به‌عنوان نامزد مطرح نشده است که وقتی مردم نام او را می‌شنوند، اعتماد کرده و با خود بگویند این فرد می‌تواند از پس این مسائل بربیاید و مشکلات را حل کند.
چنین وضعیتی به ما می‌گوید باید در رابطه با مسأله انتخابات راهی نو انتخاب کرد. پیشنهاد مشخص من این است که زمینه‌هایی فراهم شود تا نامزدهای انتخاباتی، علاوه بر معرفی خود، تیم اقتصادی خود را نیز معرفی کند تا براساس این تیم، مردم بتوانند بگویند این افراد یا این نامزد مشخص، می‌تواند از پس مشکلات بربیاید. به عبارت دیگر، معرفی کردن تیم اصلی یا تیم اقتصادی از سوی نامزدها، یکی از راه‌های جلب اعتماد مردم و به تبع، افزایش مشارکت آنان خواهد بود؛ زیرا اکنون مردم شناخت لازم را نسبت به افراد تازه وارد ندارند.

محمدرضا جلایی‌پور: قرنطینه سراسری حتماً انجام شود

در بررسی کارنامه دولت شما، می‌توان به دستاوردهایی چون دستیابی به برجام، حفظ و احیای آن اشاره کرد. در کنار آن، برخی وزارتخانه‌ها مانند خارجه، ارتباطات، نیرو و چند وزارتخانه دیگر کارهای بسیار خوبی انجام داده‌اند که نمی‌توان آنها را نادیده گرفت. در کنار اینها، البته به برخی وزارتخانه‌ها مانند کشور، بهداشت و درمان یا وزیر اقتصاد فعلی نقدهایی نیز وارد است.
باوجود این، مسأله‌ای که اکنون می‌خواهم به آن اشاره کنم، دو موضوع و دو مطالبه دارای فوریت است که در هفته‌های پیش رو امکان مداخله مؤثر دولت در این دو موضوع وجود دارد و مداخله نکردن دولت در این دو موضوع، خطای استراتژیک و مؤثر خواهد بود. قرنطینه فوری سراسری برای مهار موج چهارم کرونا و تأکید بر واکسیناسیون رایگان عمومی همگانی، دو مسأله دارای فوریت پیش روی دولت شما است.
حتی در سرمایه سالارترین نظام‌های سیاسی جهان هم می‌بینیم که توزیع واکسن در یک نظام عادلانه و با نظارت کافی انجام می‌شود. در این کشورها حتی اگر بخش خصوصی در تأمین و واردات واکسن نقشی ایفا می‌کند، در توزیع واکسن هیچ نقشی ندارد. اما در کشور ما، متأسفانه سخنگوی ستاد ملی مقابله با کرونا و یک عضو اتاق بازرگانی، صنایع و معادن اعلام کردند که علاوه بر نظام شفاف و عادلانه اعلام شده برای توزیع واکسن در کشور که رایگان خواهد بود و تا پایان سال انجام خواهد شد، فروش واکسن از سوی بخش خصوصی هم دنبال خواهد شد. این تصمیم درحالی اتخاذ شده که حتی در امریکا و زیمبابوه که ابتدا به‌دنبال خصوصی‌سازی تزریق واکسن بودند، به قدری عوارض برای این کشور داشت یا فشار وارد شد که مسئولان این کشورها بعداً از تصمیم خودش برگشتند. بنابراین امروز همه کشورها مجبور شدند به اقتضای عدالت در بحث سلامت تن بدهند و هر میزان واکسنی که وارد می‌شود، از سوی دولت و به رایگان توزیع شود. هرچند دولت می‌تواند واکسن را با همان قیمتی که بخش خصوصی می‌خواهد بفروشد، از او بخرد، تا اینکه انگیزه واردات داشته باشد و ضعف دولت در خرید و تأمین واکسن جبران شود. اما مسأله این است که هر تعداد واکسن که وارد کشور می‌شود و از هر طریقی که وارد می‌شود، در همان فرایند واکسیناسیون سراسری و براساس اولویت‌بندی عادلانه تدوین شده، توزیع شود.
متأسفانه تجربه چند هفته گذشته کشور، بویژه آنچه در واکسیناسیون بیماران خاص گذشت، نشان می‌دهد هنوز وزارت بهداشت و ستاد ملی مقابله با کرونا برای مدیریت کارآمد و توزیع رضایت افزای این واکسن‌ها آماده نیست. از این‌رو بسرعت باید برای ایجاد یک سامانه شفاف تمهیدی اندیشیده شود. امروز که میزان واکسن کشور اندک و توزیع آن محدود است، شاهد صف‌های چند صدنفره هستیم. به‌نظر می‌رسد وقتی به مرحله واکسیناسیون انبوه برسیم، این صف‌ها و ناکارآمدی‌ها بیشتر عیان شوند. امروز حتی کشورهای پیشرفته در زمینه حکمرانی نیز در زمینه توزیع واکسن ضعف‌هایی از خود نشان داده‌اند، اما به‌نظر می‌رسد درکشور ما ستاد ملی مقابله با کرونا تاحدی این مسأله را دست‌کم گرفت. برای رفع این چالش، ضروری است که همین امروز سامانه اطلاعات سلامت ایرانیان کامل شود و درعین حال، ضروری است از همه ظرفیت‌های نهادهای حکمرانی برای اجرای کارآمد آن استفاده شود تا شاهد موارد نقض توزیع عادلانه و گزارش تزریق خارج از صف نباشیم. زیرا این امر، در این شرایط رسانه‌ای که یک امپراطوری رسانه‌ای برخی ضعف‌ها در کشور را برجسته می‌کند، می‌تواند بحران زیادی برای دولت ایجاد کند. ستاد کرونا باید این موضوع را با شدت و سرعت و جدیت پیگیری کند.
مطالبه دوم که اهمیت بیشتری دارد، قرنطینه فوری سراسری است. اجماع سیاستی بزرگی میان همه کارشناسان سراسر کشور وجود دارد که در این مرحله از موج چهارم شیوع ویروس کرونا، هیچ راهی جز قرنطینه سراسری نداریم. در غیر این صورت با هزاران مرگ اجتناب‌ناپذیر رو به‌رو خواهیم شد. ما ملاحظات اقتصادی دولت را درک می‌کنیم، اما حتی باوجود این ملاحظات اقتصادی، باز هم شرایط ایجاب می‌کند که این قرنطینه سراسری و فوری زودتر در کشور اجرا شود. اگر -چنانچه مطالبه شد و خود ما هم یک نامه با امضای 5 هزار فعال مدنی و کادر درمانی برای شما ارسال کردیم- از فرصت تعطیلات نوروز که هزینه کمتری برای دولت دارد، برای مهار این موج استفاده می‌شد، شرایط امروز کشور بهتر بود که متأسفانه از این فرصت استفاده نشد. امروز هم محاسبات نشان می‌دهد که اگر قرنطینه سراسری در کشور اعمال شود، حداقل 100 هزار میلیارد تومان بیشتر از دوره تعطیلات نوروز به اقتصاد ایران لطمه وارد می‌شود. اما با این حال اگر می‌خواهیم از مرگ‌های بیشتر ایرانیان پیشگیری کنیم، چاره‌ای جز اتخاذ این تصمیم نداریم. البته مسأله فقط جلوگیری از مرگ هزاران ایرانی نیست، هرچند صحبت از 20 هزار جان عزیز است، اما علاوه بر این‌ها، احتمال جهش ویروس کرونا که مطابق برخی روایت‌ها در ایران اتفاق افتاده، در این پیک بالا خواهد بود که در این صورت، احتمال کنترل بیماری و ویروس از سوی نظام سلامت ما هم وجود نخواهد داشت. در این دوره نظام سلامت ما از معدود بخش‌های ستاد کرونا بود که فداکارانه و مطابق با استانداردهای جهانی بخوبی کار کرد. اما در صورت تداوم این وضعیت و مداخله نشدن برای اجرای قرنطینه سراسری، بیم آن وجود دارد که نظام سلامت ما فرسوده شده و حتی به سمت فروپاشی برود. کاش دو هفته پیش قرنطینه سراسری اعمال می‌شد، اما حتی در هفته‌های پیش رو هم قرنطینه سراسری، به نسبت هزینه‌ای که عدم انجام این کار خواهد داشت، تصمیمی قابل دفاع است.
حتی یک متخصص هم نیست که علی‌رغم توجه به فشارهای اقتصادی که بر دولت است، پیشنهاد قرنطینه سراسری را مطرح نکرده باشد.اگر دولت این کار را نکند، بدرستی مورد نقد جامعه کارشناسان قرارخواهد گرفت. حتی قرنطینه دو هفته‌ای هم می‌تواند کارساز باشد و چه بسا بدون آن احتمالاً برگزاری انتخابات، اگر ناممکن نباشد، بسیار دشوار خواهد بود و در این صورت این دولت باید با خاطره بدی به دولت بعد از خود واگذار شود.
البته حتماً ضروری است که همزمان با قرنطینه فوری سراسری، حمایت مادی از اقشار آسیب پذیر هم در دستور کار باشد. مطابق برخی مطالعات دو باری که به اقشار آسیب پذیر وام داده شد، از مؤثرترین مداخلات گزارش شده کرونایی در جهان بوده است. اکنون به 18 میلیون خانواری که 60 میلیون جمعیت ایران را پوشش می‌دهند، کمک هزینه معیشتی تعلق می‌گیرد. اگر به همه این 18 میلیون خانوار، برای این دو هفته یک میلیون تومان داده شود، حدود 18 هزار میلیارد تومان هزینه دارد. با توجه به اینکه اکنون نزدیک به 40 میلیون فقیر در کشور داریم، این تصمیم ضروری است. البته متوجه هستیم که این امر چه بار اقتصادی برای دولت دارد، اگر لازم باشد، حتی باید از منابع دیگر تأمین شود و اگر دولت از این کار پرهیز کند، جز هزاران مرگ اجتناب‌ناپذیر پیامدهای دیگری هم خواهد داشت که خود شما به آن توجه دارید.
اصولاً به نظر می‌رسد دولت دارد چشم‌انداز کرونا را دست‌کم می‌گیرد. اظهارنظر شما که گفتید پیک کرونا گذشته و وضعیت شیوع آن رو به بهبود خواهد بود، ناشی از همین بود. مشاوری که این حرف را مطرح کرده، به اجماع سیاستی درباره اینکه ما حالا حالاها درگیر کرونا خواهیم بود، توجه نداشته است.
ستاد ملی مبارزه با کرونا فقط در بخش درمان خوب عمل می‌کند و در زمینه‌های پیشگیری و محدودیت، نظارت و حمایت اقتصادی، پیشگیری و رصد و حمایت، پروژه واکسیناسیون و اطلاع‌رسانی ضعیف عمل می‌کند. این امر نشان می‌دهد که این ستاد توان آن را نخواهد داشت که در ماه‌های پیش رو واکسیناسیون را به نحوی مدیریت کند که تا حدی از اوج بحران رد شویم. ستاد ملی مقابله با کرونا برای رفع این نقیصه و افزایش توان کارشناسی و عملیاتی خود در دو ماه پیش رو، باید از نیروهای تواناتر وخبره‌تر استفاده کند. من واقعاً متأسفم که از سازمان نظام پزشکی ایران حتی یک نماینده هم در ستاد ملی مقابله با کرونا نیست، آن هم سازمان نظام پزشکی که به‌عنوان متخصص حکمرانی سلامت محسوب می‌شود که به نظر می‌رسد عضو نبودن حتی یک نفر از این نهاد در ستاد ملی مقابله با کرونا، منجر به تأخیرهای هزینه ساز می‌شود.
حیف است که وقتی زیرساخت‌های سلامت کشور تا این اندازه خوب است و دولت تدبیر و امید هم در سال‌های اخیر هزینه‌های زیادی را صرف آن کرده است و با‌وجود عملکرد درخشان کادر درمان، مواردی که شاید هزینه زیادی هم ندارد، مورد توجه ستاد قرار نگیرد و باعث شود بسیاری از دستاوردهای دیگر دولت از جمله احیای برجام در ماه‌های پیش رو تحت‌الشعاع قرار بگیرد.

زهرا ساعی:
واکسیناسیون عمومی را
جدی بگیرید

امروز همه بر این وقوف داریم که میزان مشارکت مردم در انتخابات یک چالش مهم کشور است. برآوردها از نخبگان و اقشار مردم نشان دهنده پایین بودن نرخ مشارکت در انتخابات است. در نظرسنجی‌ها و آسیب شناسی‌های وزارت کشور، اقشار مختلف مردم دلایلی را برای این امر مطرح می‌کنند که بسیاری از این دلایل از اسفند 98 تا امروز ثابت مانده و ادامه یافته‌اند.
البته اکنون پیگیری برجام و مذاکراتی که در حال انجام است، نور امیدی را در مردم ایجاد کرده است. مردم ما آگاه هستند و می‌دانند مشکلات از کجا آغاز شده است. با وجود این، شدت مشکلات مردم را ناراضی و عصبانی کرده است. امیدوار هستیم با حمایت‌های رهبر معظم انقلاب که همیشه همراه تیم مذاکره کننده بوده است، دیپلمات‌های ایران بتوانند در این دور هم موفق شوند، چرا که این امر زمینه ساز افزایش آمار مشارکت
 خواهد بود.
اما بدون اینکه بخواهیم مذاکرات برجامی اخیر را کم اهمیت جلوه دهیم، باید اشاره کرد که مذاکرات و رفع تحریم‌ها تنها مسأله‌ای نیست که می‌تواند موجب افزایش مشارکت مردم در انتخابات شود. مسائل دیگری هم وجود دارد که توجه به آنها می‌تواند باعث افزایش مشارکت مردم شده و زمینه را برای انتخاب فردی آگاه و معتدل فراهم آورد. امروز واکسیناسیون یک مسأله جدی برای کشور و مردم است. اعلام وزارت بهداشت و سخنگوی ستاد ملی مقابله با کرونا مبنی بر اینکه بخش خصوصی هم می‌تواند واکسن کرونا را وارد و توزیع کند، نگرانی‌هایی را در مردم ایجاد کرده است. نفس مجوز واردات واکسن، امری پسندیده است و مردم را خوشحال می‌کند، اما تداوم این خصوصی‌سازی در فرایند توزیع و تزریق واکسن نگران کننده است. این امر، برای افراد فاقد توانایی مالی این دغدغه را ایجاد می‌کند که واکسن، صرفاً برای افراد دارای ثروت است و افراد ضعیف و فقیر نمی‌توانند واکسن کرونا را تهیه کنند. این امر در صورت اجرا شدن، به‌شکاف طبقاتی دامن می‌زند.
واکسیناسیون در دنیا کاملاً حاکمیتی شده و شرکت‌های تولید کننده واکسن‌ها را صرفاً به دولت‌ها می‌فروشند. حتی اگر شرکتی از کشوری می‌خواهد واکسن تهیه کند، یاید از طرف دولت‌های خود نمایندگی داشته باشند. سؤال این است که در کشور ما برای این امر چه سازوکاری پیش‌بینی شده است؟ تا آنجا که می‌دانم، فعلاً مقررات خاصی وجود ندارد که چه شرکت‌هایی می‌توانند واکسن بخرند، با چه قیمتی بخرند و با چه قیمتی به مردم داده شود و اساساً نظارت بر خرید و توزیع واکسن‌ها و اینکه محصول کدام شرکت‌ها باشد، مشخص نیست.
این امر به نگرانی‌هایی دامن زده است که واکسن‌های تهیه شده درنهایت سر از بازار آزاد در بیاورند. از این‌رو ایجاد فرایند نظارت بسیار قوی در این شرایط ضروری است. این نظارت باید به‌گونه‌ای طراحی شود تا به مردم اطمینان دهد مشکلات برشمرده شده پیش نخواهد آمد. به نوبه خود، از شما و اعضای هیأت دولت تشکر می‌کنم که امسال نرخ حقوق و دستمزد کارگران بیش از نرخ تورم تعیین شد. اگر در کنار این امر، بتوان تمهیدی اندیشید که براساس برخی قوانین و فرمول‌های جدید، کارت‌های هوشمندی در اختیار کارگران قرار دهد، بسیار مفید خواهد بود. زیرا این کارت ها که هر ازگاهی تأمین اعتبار یا به اصطلاح شارژ خواهند شد، به‌کارگران کمک خواهند کرد تا بخش عمده‌ای از کالاهای اساسی خود را در این شرایط سخت اقتصادی تأمین کنند. دغدغه دیگر ما، قراردادهای سفید امضا است. برخی گزارش‌ها حاکی است اکنون نزدیک به 95 درصد قراردادهای درحال بسته شدن، سفید امضا هستند که این امر، امنیت شغلی کارگران را در معرض خطر قرار می‌دهد. از جنابعالی و دولت شما تقاضا داریم در ماه‌های باقی مانده از فعالیت خود، توجه بیشتر به زنان سرپرست خانوار را در دستور کار خود قرار دهید.

بهزاد نبوی: دولت در روزهای آخر از دستاوردهایش کوتاه نیاید

نبوی: می‌خواهم دو نکته کوتاه را متذکر شوم. نخست اینکه تقاضا کنم دولت در مدت باقی مانده از مسئولیتش سعی کند از دستاورد سیاست‌هایش خصوصاً در زمینه سیاست خارجی پاسداری کند.
تا ناچار نشود تحت فشارهایی کاری را بکند شبیه آن کاری که در اواخر دولت هشتم شد و در روز آخر مجبور شد دستور توقف غنی‌سازی را لغو کند. من وقتی فشارهای زیادی را که روی دولت هست می‌بینم نگران می‌شوم. می‌بینم دولت مجبور می‌شود مواضعی بگیرد که اعتقاد واقعی اش نیست و این نگران کننده است. خواهشمندم به این موضوع توجه کنید که حیف است این دستاوردها مثلاً با یک اقدام در روز آخر از بین برود. حالا البته خبرهای خوبی از مذاکرات(وین) شنیده می‌شود و ان شاء‌الله به جای خوبی می‌رسد که در آن صورت نگرانی بی‌مورد است.
 نکته دوم هم در مورد انتخابات است. کاملاً به حدود اختیارات دولت در برگزاری انتخابات واقفم و همچنین مسائلی را که سبب می‌شود انتخابات غیر آزاد و غیر سالم شود می‌شناسم.
با این حال معتقدم دولت باید با تمام توان قانونی خود سعی کند که انتخابات به شکل آزاد و سالم برگزار شود و از اعمال نفوذها و تخلفات جلوگیری کند.
این طور نباشد که دولت فکر کند که خب انتخابات بالاخره یک مسیر دیگری ممکن است داشته باشد، پس ما هم دیگر خیلی دنبالش نباشیم و لازم نیست برای حفظ آزادی و سلامت انتخابات خیلی تلاش کنیم. معتقدم با همین شرایط هم می‌شود با تمام قوا در مقابل اعمال نفوذها و تخلفات ایستاد و انتخاباتی در حد قابل قبول
 برگزار کرد.