فریبا خان احمدی
خبرنگار
همزمان با خیز بلند موج چهارم کرونا در کشور و افزایش بی‌سابقه قربانیان روزانه کرونا در هفته اخیر  روند واکسیناسیون در کشور نیز کمی سرعت گرفته و به وعده‌ها و برنامه‌های سند ملی واکسیناسیون نزدیک شده است. اگرچه واکسینه کردن کادر درمان از 21 بهمن و با تعداد محدودی واکسن روسی اسپوتنیک وی 5 آغاز شد اما حالا خبرها از آغاز واکسیناسیون فاز دوم یعنی واکسینه کردن افراد دارای بیماری‌های زمینه‌ای و سالمندان در هفته‌های اول اردیبهشت حکایت دارد. افراد فاز اول واکسیناسیون حدود یک‌و‌نیم میلیون نفر و مشمولان فاز دوم حدود 12 میلیون نفر هستند برای واکسینه کردن این افراد به 27 میلیون دوز واکسن نیاز است. در همین زمینه تلاش‌های دولت برای تأمین واکسن مورد نیاز برای انجام واکسیناسیون طبق سند ملی پیش از نهایی شدن واکسن تولید داخل همچنان ادامه دارد. ورود محموله‌های جدید سلول‌های بنیادی واکسن روسی برای تولید مشترک واکسن اسپوتنیک وی در ایران و از دیگر سو، مشارکت بخش خصوصی برای واردات واکسن نشان می‌دهد موانع واردات واکسن در حال برطرف شدن است و ایران درنهایت بزودی وارد کانال پرشتاب واکسیناسیون کرونا می‌شود. در همین زمینه دکتر محمود واعظی رئیس دفتر رئیس جمهوری از اولویت دولت برای تأمین واکسن مورد نیاز از خارج کشور خبر می‌دهد و در عین حال می‌گوید: طبق وعده داده شده همه تلاش دولت این است تا واکسن داخلی در فصل بهار و اوایل تابستان تولید شود و مورد استفاده قرار بگیرد.
وی به ایرنا می‌گوید: شفافیت در استفاده از واکسن‌هایی که الان در حال تزریق هستیم امر بسیار مهمی است و برای همین رئیس جمهوری به وزارت بهداشت دستور داد به طور مرتب در این زمینه اطلاع‌رسانی کند.
او با بیان اینکه حق مردم است که بدانند واکسن چگونه توزیع می‌شود، می‌افزاید: بر این اساس نخست کادر درمان باید از این واکسن استفاده کنند. افراد مسن و دارای بیماری‌های زمینه‌ای هم در گروه دوم اولویت تزریق واکسن قرار دارند. بنابراین وزارت بهداشت سریع‌تر باید در این زمینه اطلاع‌رسانی کند اما از آنجا که حجم واکسن‌های وارداتی تاکنون چندان بالا نبود نمی‌توانستیم روزانه اطلاع‌رسانی کنیم اما وقتی تعداد بیشتر شود مانند بقیه موارد روزانه اطلاع‌رسانی خواهد شد.
واعظی می‌گوید: اولویت نخست ما این است تا تولید داخلی انجام نشده، بتوانیم واکسن‌های مورد نیاز را با تأیید وزارت بهداشت خریداری کنیم و تحویل وزارت بهداشت دهیم و این وزارتخانه هم واکسن‌ها را بر اساس همان جدول رایگان به مردم تزریق کند. همچنین در کنار این قضیه متوجه دو اتفاق شدیم، برخی در داخل می‌گویند که واکسن را در خیابان ناصرخسرو می‌خرند و از آن‌سو می‌گویند خانواده‌ها به برخی از کشورها می‌روند و دو سه هفته می‌مانند تا واکسن بزنند که این کار درستی نیست.رئیس دفتر رئیس جمهوری در ادامه می‌افزاید: رئیس جمهوری اجازه داد شرکت‌های خصوصی و بیمارستان‌ها با ارز نیمایی واکسن بیاورند و تحت نظارت وزارت بهداشت به همه افرادی که نمی‌خواهند صبر کنند تا نوبتشان شود این واکسن را تزریق کنند. در این زمینه شرکت‌های دولتی و غیردولتی با ما تماس گرفتند.
واعظی راه دوم را تولید واکسن خارجی در داخل می‌داند و می‌گوید: راه دوم این است تا برخی کشورهایی که از آنها واکسن می‌خریم و همکاری داشته‌ایم، واکسن مشترک با آن کشور را در داخل تولید کنیم که در این زمینه هم اقدامات خوبی انجام شده است.
رئیس دفتر رئیس جمهوری درباره اینکه آیا در سفر اخیر وزیر خارجه روسیه به تهران درباره تولید واکسن روسی در ایران بحث و تبادل نظر شده است یا نه، می‌افزاید: وزیر امور خارجه روسیه هم در ملاقات با رئیس جمهوری و هم در ملاقات با وزیر امور خارجه گفته است که دولت روسیه هم از تسریع در ارسال واکسن و هم آغاز تولید واکسن مشترک حمایت می‌کند.
تاکنون چقدر واکسن وارد کشور شده است؟
بنا به اعلام سخنگوی سازمان غذا و دارو؛ تاکنون یک میلیون و 995 هزار دوز واکسن کرونا به کشور وارد شده که یک میلیون و صد هزار دوز آن تا نیمه اول فروردین بوده است. وضعیت واردات واکسن هم از این قرار است تا کنون ۵۲۰ هزار دوز اسپوتنیک‌ وی وارد کشور شده، ۶۵۰ هزار دوز واکسن چینی، ۷۰۰ هزار دوز واکسن آسترازنکا و ۱۲۵ هزار دوز واکسن بهارات هند وارد کشور شده که بیش از ۵۰۰ هزار دوز واکسن کرونا در کشور تزریق شده است. این در حالی است که بسیاری از قراردادهای وزارت بهداشت با کوواکس و شرکت‌های خارجی تولید کننده واکسن به‌طور کامل محقق نشده است. در همین حال دولت برای دسترسی سریع‌تر مردم به واکسن کرونا، ورود بخش خصوصی برای واردات واکسن را در دستور کار قرار داد.
هیچ‌کس خارج از نوبت واکسن نمی‌زند
در همین زمینه کیانوش جهانپور، سخنگوی سازمان غذا و دارو می‌گوید کسی قرار نیست خارج از نوبت واکسن تزریق کند. بلکه واکسن رایگان، عادلانه و مطابق سند ملی واکسیناسیون کووید۱۹ تزریق می‌شود. مدیرکل حوزه دارو سازمان غذا و دارو هم در این‌باره می‌گوید همه اطلاعات واکسن‌هایی که وارد کشور شده و تزریق می‌شوند در قسمتی به نام داشبورد که در سامانه تی‌تک است، وجود دارد و به صورت لحظه‌ای برای همکاران ما قابل مشاهده است که بدانند که در چه منطقه‌ای، چه تعدادی و از چه واکسنی ارائه داده‌اند. چه تعداد واکسن وارد شده، چه تعداد تزریق شده، چه میزان در دوز اول و چه میزان در دوز دوم تزریق شده و در کدام استان، دانشگاه، شهر و کدام منطقه بهداشت چه میزان و برای کدام کد ملی تزریق شده است. همه این اطلاعات در سامانه تی‌تک به ریز ثبت می‌شود. این اتفاقات در حالی انجام می‌شود که اخبار امیدوارکننده‌ای هم از افزایش سرعت واکسیناسیون در کشور به گوش می‌رسد. روز پنجشنبه ششمین محموله واکسن کرونای اسپوتنیک وی به میزان ۱۰۰ هزار دوز، دوم اردیبهشت وارد تهران شد. محموله جدید بانک سلولی تولید واکسن اسپوتنیک وی روسی به داخل کشور است که طبق اعلام سخنگوی سازمان غذا و دارو؛ تا پایان بهار اولین سری واکسن اسپوتنیک وی، تولید مشترک‌ ایران و روسیه در دسترس قرار می‌گیرد. به عبارتی دسترسی به تکنولوژی و استفاده از سلول‌های بنیادی واکسن روسی امکان کشت و تولید این واکسن را در کشور فراهم کرده و تولید مشترک این واکسن در استان البرز بزودی آغاز می‌شود.
واکسن‌های تولید داخل در چه مرحله‌ای هستند
انستیتو پاستور کشور اعلام کرده است؛ تا پایان خرداد ماه به فاز واکسیناسیون عمومی وارد می‌شود. این مؤسسه واکسن‌سازی در ایران به فاز سوم مطالعه انسانی واکسن تولید مشترک ایران و کوبا رسیده و ادعا دارد یکی از کم‌عارضه‌ترین واکسن‌های کرونا است. واکسن انستیتو پاستور و کوبا یک واکسن نوترکیب است که روی یک پروتئین دیگر سوار شده تا بتواند آنتی‌ژن‌های کووید را حمل کند. طراحی واکسن به گونه‌ای است که تاکنون و با توجه به نتایج فاز یک و دو بالینی، یکی از کاراترین واکسن‌های دنیا بوده است و از نظر عارضه هم در مقایسه با سایر واکسن‌ها، در مطالعات بالینی فاز یک و فاز دو، بی‌نهایت کم عارضه بوده است. رئیس انستیتو پاستور همچنین از آغاز فازم سوم مطالعه انسانی واکسن انستیتو پاستور؛ در ۷ استان با ۲۴ هزار داوطلب از روز دوشنبه هفته جاری خبر می‌دهد و می‌گوید: از هر دانشگاه علوم پزشکی، بالغ بر ۳۰۰۰ نفر پذیرش خواهند شد. پیش‌بینی‌ها بر این است که در دهه دوم یا سوم خرداد ماه واکسن مشترک انستیتو پاستور و کوبا با تولید یک میلیون دوز وارد فاز واکسیناسیون عمومی شود. واکسن ایرانی کوو برکت ساخت ستاد اجرایی فرمان حضرت امام هم برای آغاز فاز سوم آزمایش انسانی بیش از 16 هزار نفر را ثبت نام می‌کند. به گفته حامد حسینی مجری کارآزمایی بالینی واکسن کوو ایران برکت؛ با توجه به مجوزهای اخذ شده از سوی مراجع ذیربط، فازسوم تزریق و آخرین مرحله مطالعات بالینی واکسن برکت را در نیمه اول اردیبهشت آغازخواهیم کرد. طبق مقررات باید دو ماه از آغاز این فاز و مشخص شدن نتیجه آن بگذرد تا تزریق عمومی صورت بگیرد. همچنین بنا به اعلام رئیس مرکز اطلاع‌رسانی ستاد اجرایی فرمان امام: تا ساعت ۲۰ (پنجشنبه) بیش از ۱۶ هزار نفر از هموطنانمان در ۶ مرکز استان در فاز سوم کار آزمایی بالینی واکسن «کووایران برکت» داوطلب شده‌اند. داوطلبان در رده سنی ۱۸ تا ۷۵ سال در ۶ شهر تهران، کرج، مشهد، شیراز، اصفهان و بوشهر می‌توانند از طریق تماس با سامانه ۴۰۳۰ در این کارآزمایی ثبت نام کنند.
واکسن کووپارس مؤسسه سرم‌سازی رازی نیز با تزریق اول و دوم فاز نخست این واکسن با موفقیت سپری شده و روز پنجشنبه گذشته برای اولین باز دوز استنشاقی این واکسن تجویز شد. محقق اصلی کارآزمایی بالینی واکسن «کوو پارس» با بیان اینکه تا این مرحله هیچ عارضه جدی نگران‌کننده‌ای در روند مطالعه بالینی مشاهده نشده است، گفت: این واکسن تا این مرحله بسیار کم عارضه بوده است. البته فعلاً درباره ایمنی‌زایی این واکسن هنوز اظهارنظر قطعی بیان نمی‌شود. سعید کلانتری می‌گوید: هدف فاز اول، بررسی ایمنی و بی‌خطر بودن واکسن است که به نظر می‌رسد این هدف حاصل شده و امیدواریم پس از مشخص شدن آنالیز داده‌ها، اواخر اردیبهشت فاز دوم مطالعه را شروع کنیم. گفتنی است؛ واکسن وزارت دفاع هم که به اسم میلاد دارو نور تولید می‌کند در آستانه ورود به فاز دوم است و واکسن سیناژر هم در مرحله اخذ تأییدیه کمیته بالینی است‌.
ورود واکسن ایرانی به بازار در آینده‌ای نزدیک
طلعت مختاری آزاد عضو کمیته مشورتی واکسیناسیون کرونا درباره روند واردات و تولید داخل واکسن کرونا به «ایران» می‌گوید: این روزها فرایند خوبی را از واردات و چرخه تولید واکسن داخلی شاهد هستیم. ایران جزو کشورهای پیش‌ رو در زمینه ساخت واکسن است و هیچ دلیلی ندارد نتوانیم واکسن بسازیم مطمئنم واکسن ایرانی به بازار می‌آید و دولت نیز همه تلاشش را با وجود موانع بی‌شمار بین‌المللی در تأمین واکسن به‌کار گرفته و با ادامه این روند اگر واکسن در اختیار کشور قرار بگیرد ایران با سابقه علمی درخشانش می‌تواند بسیار سریع واکسیناسیون را شروع کند. مثال آن هم واکسیناسیون همگانی سرخک و سرخجه در سال 2003 بود که ظرف یک هفته 33 میلیون نفر را واکسینه کرد.
علیرضا ناجی رئیس مؤسسه تحقیقاتی ویروس‌شناسی به «ایران» می‌گوید: با توجه به تعداد بالای دوز واکسن برای کشور پرجمعیت ایران، نیاز داریم در کنار حل مشکلات تهیه واکسن از منابع خارجی، تولیدات داخلی هم صورت بگیرد. در هر حال واکسن مسأله جهانی و رقابت‌ها هم جهانی است و به راحتی به دست نمی‌آید هر چند که ما به دلایل مختلف موقعیت‌ها را از دست داده‌ایم. مثلاً امیدواری به صندوق کووکس داشتیم اما بدقولی کردند. اما با یک سری گشایش‌های صورت گرفته به نظر می‌رسد روند واکسیناسیون با سرعت بیشتری پیش رود. به‌طوری که این هفته روند واکسیناسیون فاز دوم را در نظر گرفتند. به‌طوری که دستور داده شده نماینده‌های واکسیناسیون به شهرستان‌ها بروند تا این روند بهتر و پرسرعت اتفاق بیفتد.او با اشاره به اینکه دولت از جنبه‌های مختلف مسیر واردات واکسن را انتخاب کرده است، می‌گوید: مگر کشور امریکا روی چند واکسن سرمایه‌گذاری کرده و آن را تزریق می‌کند که در ایران در تولید واکسن‌های داخلی بیش از 16 محصول مختلف در شرکت‌ها کار می‌کنند؟ البته اینها فقط به عنوان پژوهش خوب است. بهتر بود با توجه به محدودیت‌های تکنولوژی و بودجه‌ای روی سه الی 4 واکسن تمرکز و با مشارکت شرکت‌های خارجی واکسن را تولید می‌کردیم.

380 نفر دیگر  قربانی کرونا
در ۲۴ ساعت گذشته، ۳۸۰ بیمار مبتلا به کرونا جان خود را از دست دادند. وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی اعلام کرد: در ۲۴ ساعت گذشته، ۳۸۰ بیمار مبتلا به کرونا جان خود را از دست دادند و مجموع جانباختگان این بیماری به ۶۸ هزار و ۷۴۶ نفر رسید. تاکنون 563 هزار و 810 نفر دوز اول واکسن کرونا و 154 هزار و 700 نفر نیز دوز دوم را تزریق کرده‌اند و مجموع واکسن‌های تزریق شده در کشور به 718 هزار و 519 هزار دوز رسید. همچنین از دیروز تا امروز سوم اردیبهشت ۱۴۰۰ و براساس معیار‌های قطعی تشخیصی، 22 هزار و 904 بیمار جدید مبتلا به کرونا در کشور شناسایی شد که سه هزار و ۴۲۳ نفر از آنها بستری شدند. هم اکنون ۳۰۱ شهر کشور در وضعیت قرمز، ۹۵ شهر در وضعیت نارنجی، ۴۵ شهر در وضعیت زرد و ۷ شهر در وضعیت آبی قرار دارند.