حمیرا حیدریان
خبرنگار
گاوخونی یکی از 19 تالاب بین‌المللی ایران است که در کنوانسیون رامسر در سال 1975 به ثبت رسیده است؛ تالابی که از دیرباز کاهش تبعات تغییرات آب و هوایی، تصفیه پساب‌های جاری شده در زاینده‌رود، پر کردن سفره‌های آب زیرزمینی، جلوگیری از سیلاب، گردشگری، تثبیت شن‌های روان و گنجینه متنوع زیستی و ژنتیکی از جمله ارزش‌ها و نقش‌های آن بوده است. این تالاب که در شرق اصفهان قرار دارد تا قرن ها پناهگاه پرندگان مهاجر هم بوده است. به گفته کارشناسان، تالاب گاوخونی برای سیراب شدن به حدود 300 میلیون متر مکعب آب نیاز دارد. اما در سال‌های اخیر به علت برداشت‌های بی‌رویه و غیرقانونی در بالادست، کاهش آب ورودی، تغییر اقلیم و خشکسالی و تأمین نشدن حقابه‌های طبیعی؛ حیات این تالاب به خطر افتاده است وادامه این روند می‌تواند تالاب گاوخونی را به کانون تولید گرد و غبارهای سمی تبدیل کند.
تهدیدی برای 5 استان
مدیرکل مدیریت بحران استانداری اصفهان در گفت‌و‌گو با «ایران »گفت: در بازدیدها و بررسی‌های صورت گرفته از تالاب بین‌المللی گاوخونی مشخص شد که ۹۶ درصد این زیستگاه مهم طبیعی به‌طور کامل خشک شده است و این خشکی می‌تواند تا شعاع ۵۰۰ کیلومتر برسد و به غیر از استان اصفهان؛ استان‌های قم، یزد، مرکزی و تهران را نیز تحت تأثیر ریزگردهای صنعتی و طبیعی بستر خشک شده گاوخونی قرار دهد. منصور شیشه‌فروش با بیان اینکه وجود سیلاب‌های دوسال گذشته و وزش بادها از سمت شرق به غرب در تابستان تأثیر زیادی در خیزش گرد و غبار در این استان‌ها خواهد داشت، افزود: وزش و خیزش گرد و غبار در تابستان باعث می‌شود تا آلاینده‌های خطرناکی که در تالاب ته نشین شده بود به سمت این استان‌ها حرکت کند که تهدیدی نه تنها برای اکوسیستم بلکه برای انسان‌ها بشمار می‌رود.
وی با اشاره به اینکه این تالاب در گذشته از سه منبع آبی شامل رودخانه‌های زاینده رود، زرچشمه از کوه‌های جنوبی شهرضا و رودخانه ایزدخواست از استان فارس تاکنون تأمین می‌شده است، اظهار داشت: کم آبی‌های چند سال اخیر و قطع جریان آب در زاینده رود، احداث سد رودخانه ایزدخواست در سال ۷۷ و رها‌نکردن حقابه تالاب از این سد، تخریب گیاهی و چرای بی‌رویه شتر، بز، تردد ماشین‌آلات و موتور در این منطقه همه و همه مشکلات زیست‌محیطی بسیاری را برای این تالاب به‌وجود آورده است.
مدیرکل مدیریت بحران استانداری اصفهان یادآور شد: این تالاب در سال ۱۳۷۵ تحت پوشش تالاب‌های بین‌المللی کنوانسیون رامسر قرار گرفت زیرا به‌عنوان پیکره بزرگ منحصر به فرد، نقش مهمی در تغذیه آبهای زیرزمینی و کنترل سیلاب داشته است که از آن جمله می‌توان به نگهدای و تثبیت مواد غذایی و دارا بودن زیستگاه‌های متعددی شامل تپه شنی و نیزار، شوره زار، شنزار، تپه ماهور و گزستان و زیستگاه گونه‌های گیاهی و جانوری با ارزش را از جمله ویژگی‌های این جاذبه بزرگ طبیعی اشاره کرد.
این مسئول با تأکید بر اینکه این تالاب در گذشته زیستگاه مناسبی برای خرندگانی از جمله میش و قوچ و بالغ بر ۲۵ هزار قطعه پرنده بود که الان به جز تعداد محدودی، خبری از آنها نیست خاطرنشان کرد: آنچه که در حال حاضر بسیار حائز اهمیت است حفاظت ازاین تالاب با هدف حفاظت از تنوع زیستی است که نیازمند طرح جامع احیای تالاب  با هدف حفاظت از اکوسیستم و تقویت مدیریت آن است که باید مورد توجه ویژه قرار گیرد از این‌رو استانداری، سازمان جنگل‌ها و مراتع، سازمان حفاظت از محیط زیست و... باید وارد عمل شوند برای همین مقرر شد تا منابع طبیعی اقدامات و هماهنگی‌های لازم را درخصوص مطالعات ۵۰ هزار هکتار از این مجموعه را برای طرح‌های بیابان‌زدایی و کنترل بیایان در دستور کار قرار دهد. وی انجام طرح مدیریت روان‌آبها در سطح ۴۰۰ هکتار از این تالاب و کشت گیاهان و درختانی نظیر درمنه و تاغ به منظور جلوگیری از فرسایش بادی در این منطقه را از دیگر اقدامات در دستور کار منابع طبیعی عنوان کرد و بیان داشت: در اطراف ورزنه نیز منابع طبیعی نسبت به اجرای طرح‌های نهالکاری و کاشت گونه‌های گز و تاغ اقدام کرده تا از حرکت کویر به شهر ورزنه جلوگیری کند. همچنین از سازمان حفاظت محیط زیست درخواست می‌شود تا همانند دریاچه ارومیه برای حفاظت از این تالاب بزرگ برنامه جامع احیای تالاب بین‌المللی گاوخونی را در دستور کار خود قراردهد و اعتباراتی برای این منظور و همچنین با توجه به اثرات خشکسالی آن در تولید ریزگردها درنظربگیرد.
مدیرکل مدیریت بحران استانداری اصفهان از وزارت نیرو درخواست کرد تا در کارگروه احیای زاینده‌رود، موضوع احیای تالاب گاوخونی را پیگیری کند و متناسب با اهداف کارگروه سازگاری با کم آبی و احیای زاینده‌رود برنامه تأمین حقابه‌های تالاب را در دستور کار خود قرار دهند تا این پهنه بزرگ بتواند با تأثیرات طبیعی مطلوب و پیشگیری از پیامدهای ناشی از تولید ریزگردها و گرد و غبار به وظیفه خود در تغذیه آب‌های زیرزمینی، کنترل سیلاب، کنترل گرد و غبار و حفظ اکوسیستم‌های موجود عمل کند.
تالاب بین‌المللی گاوخونی واقع در شرق اصفهان یکی از بزرگترین و مهم‌ترین تالاب‌های ایران محسوب می‌شود و در طول تاریخ علاوه بر ایجاد فضای فرح بخش در شرق اصفهان، مأمنی برای پرندگان مهاجر و جانوران آبی و منبع درآمد و آسایش ساکنان این منطقه بوده است.
ریزگردهای سمی فاجعه می‌آفرینند
سرپرست معاونت پایش و نظارت اداره‌کل حفاظت محیط زیست اصفهان نیز در گفت‌و‌گو با «ایران» گفت: طی تحقیقات مشترکی که میان دو دانشگاه آزاد اسلامی اصفهان ودانشگاه صنعتی اصفهان صورت گرفته نتایج تحقیقات نشان داده است  اگر این تالاب خشک شود ریزگردهای حاصل از آن تا شعاع 500 کیلومتر را درگیر مسائل زیست محیطی خواهد کرد؛ ریزگردهایی که بخش زیادی از آنها طبیعی نیستند و ذرات آلاینده حاصل از دود و پساب صنعتی اند و خطرات زیادی دارند.
حسین اکبری با اشاره به ضرورت تأمین حقابه تالاب گاوخونی، نجات این تالاب بین‌المللی یک منفعت و مصلحت فرانسلی، فرامنطقه‌ای و ملی است، افزود: بر اساس ضوابط، تأمین حقابه زیست محیطی پس از آب آشامیدنی اولویت دوم است ولی متأسفانه در طول سال‌های گذشته این حق از تالاب بین‌المللی گاوخونی دریغ شده است.
وی با اشاره به اینکه خشک شدن تالاب گاوخونی ناشی از تأمین نشدن حقابه آن است، اظهار داشت: این اتفاق یک چالش زیست‌محیطی اساسی محسوب می‌شود که ادامه آن می‌تواند وضعیت بحرانی این اکوسیستم طبیعی را وخیم‌تر کند و ‌بزودی شاهد تبدیل شدن گاوخونی به کانون گرد و غبار سمی باشیم که می‌تواند محیط‌ زیست و بهداشت ساکنان فلات مرکزی ایران را تحت‌تأثیر قرار دهد.
این کارشناس با بیان اینکه تأمین حقابه گاوخونی و نجات آن یک ضرورت برای دور شدن از یک فاجعه زیست‌محیطی در فلات مرکزی ایران است، خاطرنشان کرد: از 20 سال قبل تاکنون پساب‌های کارخانجات بزرگ به مرور در داخل این تالاب ریخته شده است؛ پساب‌هایی که دارای انواع فلزات سنگین هستند که می‌توانند اثرات سوء زیادی را برای اکوسیستم داشته باشند.
وی با بیان این که براساس مطالعات جامع دانشگاهی ۱۳۷ میلیون متر مکعب در سال حقابه زیست محیطی زاینده‌رود و ۱۷۶ میلیون متر مکعب در سال حداقل حقابه تالاب بین‌المللی گاوخونی تعیین شده است، عنوان کرد: باوجود اینکه در برنامه منابع و مصارف سال ۹9-۹8 رهاسازی بخشی از حقابه سالانه تالاب دیده شده بود و بیشترین حجم رهاسازی حقابه را در سه ماهه بهار و از سد رودشتین در نظر گرفته بودند اما این امر محقق نشد و در عمل امسال رهاسازی آب از رودشتین به سمت گاوخونی نداشتیم با این حال در ماه‌های فروردین و اردیبهشت ورودی تالاب حدود ۱.۶ مترمکعب بر ثانیه پساب و زهاب کشاورزی بود و این ورودی در ماه‌های خرداد، تیر و مرداد به کمتر از یک مترمکعب بر ثانیه یعنی معادل ۶۰۰ لیتر رسید و هم اکنون حدود ۳۰۰ تا ۴۰۰ لیتر زهاب کشاورزی وارد تالاب می‌شود.
وی گفت: با توجه به اینکه از ابتدای مهر، آب در بالادست رودخانه جریان ندارد حجم ورودی زهاب به تالاب نیز به صفر می‌رسد و از این‌رو تالاب در شش ماهه نخست سال ۹۹ آبی دریافت نکرده است و به‌دلیل گرمای زیاد تابستان ورزنه همان بخش‌هایی از تالاب که سال گذشته مرطوب شده بود رو به خشکی رفته و هم اکنون فقط حدود سه تا چهار درصد تالاب مرطوب است. اکبری با بیان اینکه شریان اصلی و تأمین کننده گاوخونی زاینده‌رود است، تصریح کرد: با توجه به ذخیره کنونی سد زاینده رود امکان رهاسازی آب وجود ندارد از سوی دیگر پیش‌بینی‌های هواشناسی از پاییز خشک و بارش‌های دیرهنگام حکایت دارد؛ با توجه به وضعیت حوضه گاوخونی و جغرافیای استان که به لحاظ آب با مشکلاتی روبه‌روست تنها می‌توان به رحمت خدا امیدوار بود که ماه‌های پیش رو بارش‌های خوب و مؤثر داشته باشیم تا آبی به گاوخونی برسد. هر اتفاقی در نیمه دوم امسال بستگی به افزایش ذخیره سد زاینده رود دارد در حالی که حجم موجود در این سد هم اکنون برای تأمین شرب است.
سرپرست معاونت نظارت و پایش حفاظت محیط‌ زیست استان اصفهان همچنین به باز و بسته شدن زاینده رود اشاره کرد و گفت: متأسفانه قطع و وصل شدن زاینده رود صدمات جبران‌ناپذیری را به تنوع زیست‌محیطی و زیست‌بوم رودخانه و تالاب وارد می‌کند و با توجه به گونه‌های متنوع و کمیاب و پرندگانی که به‌دلیل وابستگی به آب، لانه‌سازی و جوجه‌آوری می‌کنند، با بسته شدن زاینده رود شاهد مرگ مستقیم بسیاری از آبزیان و همچنین از بین رفتن مأوا و زیستگاه پرندگان این رودخانه می‌شود و زمانی که رودخانه و تالاب خشک باشد شاهد خیزش گرد و غبار و تأثیر منفی بر زیستگاه‌های طبیعی و کشاورزی خواهیم بود.

ساری - خبرنگار «ایران»: مدیرکل آموزش و پرورش مازندران در نشست با نایب رئیس کمیسیون عمران مجلس شورای اسلامی، سند تحول بنیادین را در دستور کار و الگوی اصلی برنامه‌ها و سیاست‌های آموزش و پرورش مازندران دانسته و گفت: با این نگاه، دستاوردهای بزرگی در زیست بوم جدید داشتیم که بخشی از آن امروز به عنوان برنامه‌های کشوری معرفی شده است. «علیرضا سعدی‌پور» در این نشست افزود: برنامه بازدید از مدارس مناطق کمتر توسعه یافته و نقاط دورافتاده را در دستور کار داریم که در این راستا تاکنون بیش از 4 میلیارد تومان به مدارس مناطق محروم و شبانه‌روزی سرانه اختصاص یافته که طی سالیان اخیر بی‌سابقه است. همچنین برای دسترسی تمام دانش‌آموزان استان به آموزش مجازی اقداماتی صورت گرفته که از جمله آن می‌توان به راه‌اندازی سامانه جامع محتوای الکترونیکی مازندران و اتصال هزار و 853 مدرسه روستایی به اینترنت رایگان اشاره کرد. مدیرکل آموزش و پرورش مازندران با بیان اینکه از روز سوم اسفندماه که مدارس تعطیل شد ما آموزش را تعطیل نکردیم، تصریح کرد: در همان هفته‌ اول اقدام به راه‌اندازی سامانه «مازند محتوا» کردیم که مطالب آموزشی و تربیتی در این سامانه بارگذاری شده و امروز در کنار شبکه شاد به عنوان آموزش مکمل کمک بزرگی به دانش‌آموزان استان می‌کند. همچنین در این مدت مازندران در تهیه ملزومات هوشمند اعم از گوشی و تبلت برای دانش‌آموزان نیازمند در کشور پیشتاز بوده و تاکنون حدود 5 هزار گوشی و تبلت توسط شهرستان‌ها و مناطق استان برای دانش‌آموزان نیازمند خریداری و به آنها اهدا شد. سعدی پور با بیان اینکه روند جذب اعتبارات در این زمینه همچنان ادامه دارد، افزود: همچنین حدود 2 میلیارد تومان برای خرید گوشی و تبلت از سوی مجمع خیرین استان برای دانش‌آموزان نیازمند اختصاص داده شده که بیشتر به دانش‌آموزان تحت پوشش کمیته امداد تعلق می‌گیرد. یک میلیارد تومان نیز از سوی سازمان مدیریت استان که شامل حدود 500 تبلت است به مدارس استان در حال تحویل داده شدن است. از جمله اتفاقات مهم دیگر اختصاص حدود 12 هزار وام دو میلیون تومانی قرض‌الحسنه برای خرید گوشی است که  تاکنون 4 هزار وام بانکی ملی در حال پرداخت است و بانک‌های دیگر نیز در نوبت پرداخت قرار دارند. وی جشنواره فرهنگی- هنری «مجازندران» را که به صورت مسابقات مجازی دور از مدرسه و در فضای خانه است از بزرگ‌ترین جشنواره‌های کشوری در زیست بوم جدید ذکر کرده و گفت: عناوین رشته‌هایی که دانش‌آموزان در این جشنواره شرکت کردند در دو بخش فرهنگی و هنری از جمله قرآن، سرود، فن بیان، نقاشی، عکاسی و... است. در مرحله نخست این جشنواره بیش از 27 هزار اثر فاخر به دبیرخانه جشنواره ارسال شده و هم اکنون مرحله دوم و سوم جشنواره با مشارکت بیش از
10 هزار دانش‌آموز در شبکه شاد در جریان است.

آغاز اعمال محدودیت‌های جدید در خوزستان

اهواز - سخنگوی ستاد مدیریت کرونا در خوزستان از آغاز اعمال محدودیت‌های جدید کرونایی در ۱۰ شهر استان خبر داد.
رضا نجاتی اظهار کرد: از ساعت ۱۸ دیروز (۲۰ آبان‌ماه) در ۱۰ شهر خوزستان محدودیت‌های کرونایی اعمال می‌شود.
وی افزود: در مصوبه جدید اعمال محدودیت‌ها، تمامی مشاغل و اصناف به جز بیمارستان‌ها و مراکز بهداشتی درمانی، مطب‌ها، داروخانه‌ها، آتش‌نشانی، فروشگاه‌های مواد غذایی، سوپرمارکت‌ها، نانوایی‌ها، قصابی‌ها و میوه‌فروشی‌ها تا ساعت ۱۸ اجازه فعالیت دارند.
نجاتی گفت: این محدودیت‌ها در سه شهر اهواز، مسجدسلیمان و کارون به مدت یک ماه اعمال خواهند شد و در شهرهای آبادان، بهبهان، امیدیه، دزفول، شوشتر، رامهرمز و باوی نیز به مدت یک هفته اجرا می‌شوند.
سخنگوی ستاد مدیریت کرونا در خوزستان افزود: مصوبه قبلی یعنی تعطیلی آرایشگاه‌ها، باشگاه‌های ورزشی، رستوران‌ها، تالارهای اجتماعات و کاهش ساعات فعالیت ادارات نیز به قوت خود باقی است.

سه اثر تاریخی آذربایجان‌شرقی به بخش خصوصی واگذار شد

تبریز- مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع ‌دستی آذربایجان‌شرقی گفت: سه اثرتاریخی این استان با هدف تقویت صنعت گردشگری به بخش خصوصی واگذار شد.
احمد حمزه‌زاده در جمع خبرنگاران با بیان اینکه بهره‌برداری این آثار به بخش خصوصی واگذار شده است، افزود: پیرو جلسه مشترک با وزیر میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، واگذاری سه بنای تاریخی شامل کاروانسراهای گویجه بل و جانانلو و خانه قدیمی ناصح‌زاده تبریز به بخش خصوصی به تصویب رسید.
حمزه‌زاده با اشاره به اینکه واگذاری این بناها با همکاری صندوق احیا و بهره‌برداری از اماکن تاریخی انجام می‌شود، ادامه داد: بخشی از این هدف به حفظ گذرگاه‌ها و کاروانسراها اختصاص دارد و کاروانسرای گویجه بل و جانانلو که در مسیر شمالی گردشگری آذربایجان شرقی واقع شده‌اند، فرصتی مناسب برای تقویت گردشگری این منطقه فراهم می‌کنند.

۴۰ درصد از مدارس خراسان شمالی با کمتر از ۵۰ دانش‌آموز

بجنورد - رئیس نوسازی مدارس خراسان شمالی گفت: ۴۰ درصد از مدارس این استان با کمتر از ۵۰ دانش‌آموز اداره می‌شوند.
به‌گزارش ایسنا، امین فلاح، اظهارکرد: از سوی دیگر برخی از مدارس نیز وجود دارند که در مکان‌های مناسب از جمله در مسیر سیل و... ساخته شده‌اند.
وی افزود: در همین راستا طرح تحول مکان‌یابی در این اداره کل در حال اجرا است که خراسان شمالی جزء چهار استان پیشگام در اجرای این طرح بوده است.
فلاح ادامه داد: در این طرح ۲۸ معیار وجود دارد که مشخص می‌کند مدارس در چه مکان‌هایی ساخته شوند و در چه مکان‌هایی ساخته نشوند یا اینکه در کدام منطقه مدارس مازاد وجود دارد.
وی تصریح کرد: در حال حاضر بیش از ۱۱۰ پروژه در دست اقدام وجود دارد که نیاز به پروژه مکان‌یابی دارد.

راهی برای حل معضل آتش‌سوزی‌های سایت صفیره اهواز

اهواز - مدیرعامل سازمان پسماند شهرداری اهواز با اشاره به مشکلات سایت دفن زباله صفیره گفت: تنها راه برای بهبود وضعیت، ساخت سلول است که در حال انجام این کار هستیم و بخش عمده‌ای از مشکلات سایت صفیره حل می‌شود اما اگر ساخت سلول جدید انجام نشود چند سال دیگر دوباره همین مشکلات را خواهیم داشت.
رضا علیجانی با اشاره به وضعیت سایت صفیره اظهار کرد: به‌دلیل مدیریت غلط دوره‌های قبلی شهرداری، اهمیت سایت صفیره به فراموشی سپرده شده بود و ساخت سلول‌ها در سایت صفیره متوقف شده بود اما در دو ماه اخیر، پیگیری‌های قضایی انجام شده و به زودی سلول شماره ۲ به مناقصه می‌رود و امیدواریم در فروردین‌ ماه تکمیل شود. سلول شماره ۳ نیز در حال احداث است که امیدواریم با همت شورا و شهرداری تا پایان بهمن‌ ماه تکمیل شود.
وی با اشاره به اعلام آتش‌سوزی‌ها و مشکلات سایت صفیره از سوی اداره‌ کل حفاظت محیط زیست به‌عنوان یکی از عوامل اصلی آلودگی هوای اهواز افزود: پررنگ شدن موضوع سایت پسماند به نفع ما است تا مسئولان، بودجه‌ای در اختیار ما قرار دهند تا یک بار برای همیشه مشکل این سایت حل شود.