نویسندگان: پل‌لوچیدینا / اریک پترسون
مترجم: وصال روحانی

در سال میلادی که امروز نخستین روز آن را پشت سر می گذاریم، حوادث و رویدادهای برنامه‌ریزی شده مهمی همچون انتخابات فرانسه و آلمان در پیش است، اما در این میان موسسه  A.T.Kearney معتقد است جهان در سال پیش رو می‌تواند چشم انتظار 10 رویدادی باشد که هر چند برنامه‌ریزی نشده‌اند، اما کاملاً قابل پیش‌بینی هستند.


 

طبق تخمین‌ها هر روز حدود یک میلیون حمله سایبری به پایگاه‌های اینترنتی و مخازن رایانه‌ای و داده‌های اطلاعاتی در سطح جهان صورت می‌گیرد و چه چیزی از این جالب‌تر که مهم‌ترین این حملات نه به‌دست افراد و اشخاص گمنام بلکه توسط دولت‌های بزرگ و به قصد جاسوسی صورت می‌گیرد. سال گذشته میلادی کار به جایی کشید که در بدو 2016 اکثر کمپانی‌های بزرگ دولتی در سطح دنیا اعلام کردند اولویت نخست کاری‌شان  ایجاد سدهای قوی برابر این تهاجم‌ها است. با این حال این تدبیر، ثمری نداشت و در پاییز 2016 مورد رجوع‌ترین خطوط اینترنتی و سایت‌های اطلاع‌رسانی مانند آمازون، نت فلیکس و حتی شبکه توییتر برای ساعاتی Offline و از خدمت‌رسانی معذور شدند تا اعتراض خود را به روند سرعت داده‌های خود توسط هکرهای جهانی ابراز دارند. اینک نرم افزارها و سیستم‌های نوین‌تری چون IOT انسان را قادر می‌سازند از هر وجه و اتفاقی در سطح دنیا به فاصله چند ثانیه مطلع شود اما معلوم نیست دریچه رایانه پیش روی‌تان شما را فراروی چه افراد و نهادهایی در سطح جهان قرار خواهد داد و  در سال پیش روی میلادی چه کسانی را وارد خانه شما خواهد کرد یا بزودی زود کدام صنعت بزرگ و کشور شاخص را فلج خواهد کرد.

 

اگر تا همین چند سال پیش امریکا و روسیه قدرت های بلامنازغ جهان بودند، حالا چین هم ضمیمه آنها شده است و به هر جا بنگرید، هیچ‌کس حتی آلمان و بریتانیا با آن برابری نمی‌کنند. عجیب‌تر آنکه حتی رهبران هر سه کشور نیز از رتبه جالب توجهی در زمینه حمایت مردمی برخوردارند. در روسیه بیش از 75 درصد مردم موافق با سیاست‌های ولادیمیر پوتین هستند. در چین شی‌جین پینگ وضعی مشابه دارد و ترامپ نیز پس از رویکرد‌های ظاهراً مردمی‌اش در جریان انتخابات خبرساز امریکا از درجه محبوبیت قابل توجهی در این کشور بهره‌می‌گیرد، حتی اگر در هالیوود روز و شب بد او را بگویند. اما اگر چین وارد سه ضلع قدرت شده، این به معنای آرام بودن اوضاع نیست بلکه سال 2017 آبستن برخورد قدرت شدیدتری بین سه قدرت فوق خواهد بود. از همه بدتر اینکه ترامپ با‌وجود همسو بودن با پوتین سایه چینی‌ها را با تیر می‌زند و به یاد سال‌های تجارت کردنش آنها را مسئول پول بی‌حسابی می‌داند که او و همتاهایش در بازار رقابت با چین از دست داده‌اند.

 

در سال 2017 آنچه تحت عنوان بازارهای برتر جهان می‌شناسیم و زندگی روزمره مردم را شکل می‌دهد، بتدریج تحت‌الشعاع سیاست‌های اقتصادی‌ای قرار می‌گیرد که منادی نیازهای درجه دوم و حتی برخی اولویت‌های کاری مردم است و به کشورهای درجه دوم و سوم جهان مربوط می‌شوند و درآمدسازی‌شان نیز کمتر بوده است.
بالا رفتن سودهای بانکی و جواب ندادن روش‌های وام‌دهی به کشاورزان مستقل و عمده‌تر شدن بازارهای گروهی در کشورها نوع تازه‌تری از داد و ستدها را در سال 2017 باب خواهد کرد و اقتصادهای موسوم به «لب مرزی» (و مرتبط با رویکردهای اقتصادی کشورهای همسایه) در سطح جهان رونق خواهد گرفت. البته صنایع تازه تأسیس در جهان و از جمله دنیای مبتنی بر رایانه‌ها و فرآیندهای رایانه‌ای، اقتصادهای مختص خود را می‌طلبند  در کل جهان در سال 2017 بر سیاست‌های اقتصادی گذشته تکیه نخواهد کرد و مدیران اقتصادی مجبورند راه‌های تازه‌ای را طی کنند.

 

عارضه زیکا که قرار بود مختص برزیل باشد و فقط حاضران در بازی‌های المپیک تابستانی 2016 را تهدید کند اما طبق معادلاتی تلخ این عارضه  در 2017 رشدی فزاینده خواهد داشت و با ورود اجتناب‌ناپذیرش به سایر قاره‌ها بر میزان مادران بد اقبال و آمار علیل شدن نوزادان افزوده خواهد شد. بدتر از مرگ زودرس این‌کودکان، به‌دنیا آمدن‌شان و مصیبت زندگی با جمجمه‌های از ریخت افتاده است که از سوی جامعه پس‌زده خواهند شد و انسان‌هایی منزوی را تحویل جامعه خواهد داد. در نیمه اول سال 2016 بیش از 120 هزار مورد ابتلا به زیکا در سطح برزیل و دو سه کشور دیگر گزارش شد و امروز گسترش آن در 55 کشور تأیید شده است و گفته می‌شود در سال تازه شروع شده دامنه گسترش این بیماری کریه به بیش از 130 کشور خواهد کشید. مطالعات پیشرفته‌ترین لابراتوارهای جهان نیز راه رفع عاجل این بیماری را هنوز هم نیافته‌اند.
 

برای یک دنیای عادت کرده به مسابقات تلویزیونی یک ربع قرن اخیر، رونق خیره‌کننده بازی‌های موسوم به «واقعیت مجازی» هیچ واقعه خارج از عرفی نبوده است اما پیش‌بینی‌ها حاکی از افزایش قابل توجه میزان محبوبیت بازی‌های «واقعیت مجازی» است. این امر با مشارکت فزاینده شبکه‌های اجتماعی‌ای مانند فیس‌بوک در فراهم آوردن امکانات ارتباطی این بازی‌ها و نمایش‌ها امکان‌پذیر شده و کارشناسان امور اجتماعی این فرایند را نوعی انقلاب رفتاری در جوامع غربی نامیده‌اند. تعداد متقاضیان شرکت در رقابت‌های بازی‌های «واقعیت مجازی» غیرقابل باور و میزان وقتی که مردم روی آن می‌گذارند، دیوانه‌وار است اما این خبر از قلت چشمگیر عقل‌های سالم در سطح جهان می‌دهد! پیشرفت هر روز دستگاه‌های اطلاع‌رسانی الکترونیک، کار برقراری ارتباط با سازمان‌های مجری بازی‌های تلویزیونی را آسان‌تر ساخته و اینک مردم قادرند با یک چشم به هم زدن روی مونیتور رایانه خانگی‌شان وارد مسابقه‌های جهانی این نوع بازی‌ها شوند بدون اینکه بفهمند این مسأله چقدر آنها را از پرداختن به مسائل اساسی‌تر زندگی باز می‌دارد.




 

تصمیم جنجالی ماه ژوئن 2016 بریتانیا مبنی بر خروجش از اتحادیه اروپا و پیروزی شوکه‌کننده دونالد ترامپ در انتخابات ریاست‌جمهوری امریکا امواج پوپولیسم را در سطح جهان بسط خواهد داد و بخصوص بر انتخابات بزرگ سیاسی سال 2017 اروپا تأثیر خواهد گذاشت. نمی‌توان تصور کرد پیروزی قاطعانه ترامپ بی‌تجربه بر هیلاری کلینتون کارکشته فقط یک اتفاق بی‌ریشه بوده باشد. این تحولات در واقع شروع یک خیزش جدید سیاسی نزد مردم دنیا است که از نظم و روال‌های جاری و موجود به تنگ آمده و به سوی رهبران به اصطلاح مردمی گرایش یافته‌اند. در حال حاضر اغلب اروپاییان احساسی منفی نسبت به پناهندگان دارند و از اقدام‌های تروریستی منتسب به شماری از پناهندگان و مهاجران آسیایی وحشت‌زده‌اند و چون نظام‌های موجود قادر به مدیریت این اوضاع نشده‌اند، آحاد جامعه به سمت نیروها و احزاب ملی‌ای گرایش‌یافته که خبر از دفع پناهندگان می‌دهند. بنابراین تصادفی نیست که به طور همزمان در کشورهای فرانسه، آلمان و هلند احزاب شبه پوپولیستی مانند جبهه ملی، حزب آزادی و «آلترناتیو برای آلمان» با اقبالی بیش از همیشه مواجه شده‌اند.
 

10‌ سال بعد از تاخت و تاز هیولای سقوط اقتصادی در غرب، حل نشدن معضل سیاست‌های تک بعدی و تک روی‌های فاقد انتقاد به سایر کشورها به روش حاکم در این نقطه از کره زمین تبدیل شده است. در ابتدای دهه 2000 تب پول یکسان (یورو) اروپا را درنوردیده و این امید واهی را به وجود آورده بود که در یک بستر مشابه و مشترک اقتصادی می‌توان فشار مالی زندگی مردم را کاهش داد. اینک با رد شدن این فرضیه‌ها دولت‌های تحت فشار دیگر خود را ملزم به رعایت یک خط مشی کلی و عمومی در سطح قاره نمی‌دانند و «برگزیت» مقدمه‌ای بر جدایی‌های پر شمار بعدی از «اتحادیه اروپا» تلقی شده است. دولت‌های اروپایی به این نتیجه رسیده‌اند که با تکیه بر مؤلفه‌های اقتصادی خود‌شان بهتر و بیشتر می‌توانند به مشکلات مالی‌شان سر و سامان بدهند و یک خط مشی مشترک آنها را از خصلت‌های بومی اقتصادهای بیمارشان باز خواهد داشت. شاید این روش تکراری باشد اما بعید است حاصل آن ضعیف‌تر از «سیاست اقتصاد مشترک» دو دهه اخیر برای آنها باشد.

 

گرمایش تدریجی و فزاینده کره خاکی که حتی یخ قطور قطب‌ شمال و جنوب را در خطر ذوب‌شدن قرار داده، بر قرار و مدارهای منطقه‌ای و کل سیاست‌های بین‌المللی و نوع مشارکت دولت‌ها با یکدیگر اثر خواهد گذاشت. آنها باید سیاست‌هایی را بیابند که در تقابل با مشکل مشترک (گرم شدن تدریجی کره زمین) یاورشان باشد.  این خط بطلانی بر سیاست‌های قبلی دولت‌ها و کشورها در این زمینه و در هر گونه مشارکتی خواهد بود که اینک  برقرار است (یا نیست)، بدتر از همه عدم همکاری و مشارکت بسیاری ازکشورها در طرح آلودگی زدایی در سطح جهان از طریق نظارت بر عملکرد کارخانه‌ها و فعالیت‌های تولیدی‌شان است. کنترل پس‌ماندها و برخورد غلط و ناقص با مسأله شکاف در لایه اوزون همه و همه سبب شده است با دنیایی مواجه باشیم که با دنیای بسیار پاک‌تر و آسمان آبی‌تر سال‌های دو دهه 1950 و 1960 در منافات کامل باشد و شدت این آلودگی در سال 2017 بیشتر خواهد شد.

 

در یک خاورمیانه متلاطم و سرشار از تنش‌های سیاسی در عربستان، عراق و افغانستان قیمت نفت در سال‌های اخیر منحنی بالنسبه عقلایی‌ای را طی کرده و گمان می‌رود در سال 2017 نیز بهای هر بشکه نفت تابع همین روند بماند و از 60 دلار فراتر نرود که البته همین رقم نیز مولود یک سیاستگذاری کاملاً درست نیست. عوض شدن معادلات سیاسی بخصوص در کشورهای مرتبط یا غیرمرتبط با چین و روسیه و همچنین انقلاب‌های مردمی به بارنشسته یا ننشسته در کشورهای عرب خاورمیانه از فاکتورهایی بوده‌اند که از میزان رویکرد جامعه جهانی به نفت کاسته است و در جنگ غیرمستقیم اوپک با شرکت‌های عمده امریکایی هم اوپکی‌ها عقب‌نشینی آشکاری داشته‌اند. در آخر منحنی استفاده از نفت در سال 2016 ارقامی مشاهده می‌شود که خبر از پیشتر بودن عرضه نسبت به تقاضا در عرصه تولید نفت می‌دهد و با این اوصاف بدیهی است که قیمت این متاع از آن چه هست بالاتر نرود.

 

60 و اندی سال بعد از فضاگردی‌های «سایوز» اتحاد جماهیر شوروی و 45 سال بعد از نشستن آپولوها بر کره ماهی که بعداً معلوم شد نه کره ماه بلکه ماکتی از آن در استودیوهای فیلمبرداری هالیوود بوده‌اند، رقابت در فضا از نو بین نیروهای به اصطلاح بزرگ شدت گرفته است. نسل جوان که نه اسپوتنیک روسیه را به یاد می‌آورد و نه سفینه‌هایی به نام دیسکاوری را که امریکا ادعا کرد برای بررسی شرایط چند سیاره دیگر منظومه شمسی و بخصوص مریخ مرموز طی دهه‌های 1980 و 1990 به حوالی آنها فرستاده اینک با بمباران تبلیغاتی کشورهایی کوچک‌تر از امریکا و روسیه مواجه است که هر ماه خبر ساختن و گاهی هم گسیل موشک‌های فضاپیما و سفینه‌های اکتشافی‌شان به دل فضا را می‌دهند و از آن قبیل‌اند ژاپن، آلمان، فرانسه و حتی هند. اتحادیه اروپا نیز پشت هر پژوهش فضایی‌ای است که از سوی اعضای این نهاد صورت گیرد و این کار را از زمان پروژه موسوم به روزه‌تا در سال 2014 شدت بخشیده است. در این شرایط بدیهی است که چین هم بر شمار گسیل موشک هایش به فضا افزوده باشد و «ناسا»ی امریکا هم مجبور شده است از حالت نیمه تعطیل به حالت فعال درآید تا این جنگ تبلیغاتی را نبازد. قرار شده است شرکت‌های سفر فضایی، بزودی عده‌ای را به کره ماه ببرند و صرفنظر از اینکه این هم مثل مأموریت آپولو 11 در سال 1969 و آپولوهای بعدی یک توهم مسخره و اقدام جعلی و حرکت عوامفریبانه است یا خیر. این امر خودنمایی می‌کند که بسیاری از کشورها برتری سیاسی را به طرز چشمگیری به رقابت‌های فضایی هم بسط داده و این دو را با یکدیگر عجین ساخته‌اند.