اکرم رضایی ثانی
خبرنگار

رابطه تسهیلات و عملکرد در کار و پیشرفت جامعه همواره رابطه مستقیمی بوده‌اند، همچنین با توجه به اهمیت آموزش در جهان و جایگاه معلم در دنیا، ارائه تسهیلات متعدد قطعاً یکی از راه‌های ایجاد انگیزه در معلمان و توسعه آموزش در کشور است. توسعه منوط به آموزش درست و  وجود آموزگاران با انگیزه است، در نتیجه تسهیلات، خدمات و معیشت آنها از محورهای ایجاد انگیزه در این قشر است. تا به امروز معلمان به‌دنبال مطالبات خود اعم از خدمات بیمه، وام‌های قرض‌الحسنه و همچنین مسکن هستند. سید سعید مقدم‌زاده، سرپرست اداره کل رفاه و پشتیبانی وزارت آموزش و پرورش در گفت‌و‌گو با «ایران» از پیگیری تسهیلات رفاهی معلمان گفته است؛

​​​​​​​آخرین اقدامات درباره بیمه فرهنگیان چه بوده و چه برنامه‌ای برای آن دارید؟
از مهمترین اقدامات اداره کل رفاه و پشتیبانی در این دوره ایجاد تغییر در رویکرد بیمه‌گری برای فرهنگیان بوده است. باید توجه داشت بیمه‌ای برای فرهنگیان مناسب است که دارای نرخ پایین و در عین‌ حال سقف خدمات بالایی باشد. در گذشته مسئولان روش صندوقی را اجرا کرده بودند اما نتوانسته بودند سهم دولت را از طرف بیمه احیا کنند، از این رو دولت سهم خود را پرداخت نکرد که وقتی سهم دولت محقق نشود عملاً همکاران ما باید سهم بیشتری پرداخت کنند که با توجه به میزان حقوق آنها، این مهم از عهده فرهنگیان خارج بود. متأسفانه همتی هم وجود نداشت که بتوانند سهم دولت را احیا کنند. اولین اقدام ما در دوره جدید این بوده که بتوانیم مجدداً سهم دولت را احیا و در قالب رفاهی آن را تأمین کنیم، اما خوشبختانه دولت مردمی کمک کرد که از بودجه ۱۴۰۱ این سهم احیا شود. در روش صندوقی به دلیل آنکه حجم صندوق محدود است و ظرفیت دیگری نیز برای کمک به آن در نظر گرفته نشده بود و عملاً میزان بودجه صندوق با تعداد افرادی که در آن سهم داشتند همخوانی نداشت، نمی‌توانست خدمات مناسبی به افراد بدهد. به‌عنوان مثال اگر قرار بود همه افراد از سهم این صندوق استفاده کنند، صندوق دچار مشکل می‌شد. متأسفانه این روش اشتباه، چهار سال نیز ادامه داشته است.
پس از این شش، هفت سال پرتلاطم چه روش‌‎های سازنده‌ای را اجرا کردید؟
در این دوره ما سعی کردیم از روش بیمه‌گری استفاده کنیم که مزایای بیشتری برای همکاران فرهنگی دارد. به دلیل تعداد بالای پرسنل فرهنگی، با چند شرکت بزرگ که می‌توانستند از عهده خدمات‌رسانی به نیروهای آموزش و پرورش کشور برآیند، وارد مذاکره شدیم. یک تفاوت عمده‌ای که وزارت آموزش و پرورش با سایر نهادها دارد، این است که همه عددها در آن بزرگ است زیرا نیروی انسانی قابل توجهی دارد.
بعضاً ممکن است همکاران ما بیمه خود را با نیروهای یک نهاد دیگری مقایسه کنند که از لحاظ حجم نیروی انسانی تفاوت چشمگیری با وزارت آموزش و پرورش دارد. دید ما به‌عنوان یک بخش مهم از وزارت خانه باید از جنوبی‌ترین نقطه تا شمالی‌ترین نقطه کشور را شامل شود. در واقع باید شرایط همه مناطق را بسنجیم. نیروهای ما در حدود ۸۰۰ نقطه آموزشی پراکنده هستند. وقتی که می‌خواهیم شرکتی را متقاعد کنیم به ما سرویس بدهد باید در نظر گرفت که آیا آنها می‌توانند در این ۸۰۰ نقطه سرویس‌دهی مناسبی داشته باشند. برخی شرکت‌های بیمه‌ای هستند که در یک‌سری از شهرها سرویس‌دهی خوبی دارند ولی در خیلی از استان‌های دیگر ظرفیتی برای آنها وجود ندارد. در نهایت از میان شرکت‌های مختلف بیمه‌گر و با در نظر گرفتن جمیع شرایط، تفاهمنامه و قرارداد با بیمه دانا منعقد گردید که از تاریخ یکم تیر ۱۴۰۱ قرارداد ما با این بیمه عملیاتی شد.
چه مشکلاتی با بیمه آتیه‌سازان حافظ  داشتید؟
یکی از چالش‌های ما در روش صندوقی ایجاد زیان انباشته‌ است. یعنی سقف تعهدات از میزان ورودی صندوق بیشتر شده بود. به همین علت از دوره قبل، شرکت بیمه‌گذار مبلغی به همکاران‌مان بدهکار شده است که در حال پیگیری و احصای مطالبات همکاران فرهنگی برای حل این موضوع هستیم.
چه تعداد از فرهنگیان تحت پوشش بیمه جدید هستند؟
در حدود یک میلیون و ۴۸۰ هزار نفر از همکاران و خانواده‌های آنها تحت پوشش این بیمه هستند.
اکنون با تغییر شرکت بیمه فرهنگیان چه میزان رضایت از سوی آنها وجود دارد؟
این اطمینان را به همکاران‌مان می‌دهیم که تلاش ما برای ارائه خدمات خوب به آنها است. ما هر روزه با چالش‌هایی در حوزه بیمه روبه‌رو هستیم زیرا فرایند بیمه، نیازمند پیگیری مستمر است و اگر کار را اندکی نادیده بگیریم با مشکل مواجه خواهیم شد، ما می‌خواهیم همکاران‌مان حتی در دورترین نقاط دلگرم باشند. نکته دیگری که لازم است همه بدانند این است که معمولاً پوشش بیمه‌ای به یک فاکتور دیگری بستگی دارد و آن هم موضوع زیرساخت‌های بهداشت و درمان در زمینه پوشش درمانی افراد است. به‌عنوان مثال شاید در تهران تعداد زیادی بیمارستان خصوصی و دولتی و مراکز متعدد درمانی، پاراکلینیکی، اسکن، دندانپزشکی و… داشته باشیم، اما در شهرهای دیگر، زیرساخت‌های درمانی متنوع و متعددی نداشته باشیم. بنابراین نمی‌توان انتظار داشت که خدمات به افراد در تمام نقاط به‌طور متوازن صورت پذیرد. از این رو است که اگر کم و کاستی مشاهده شود، در وهله اول آن را از سوی بیمه قلمداد می‌کنند. بر همین اساس در بحث درمان این مسأله به بیمه و آموزش و پرورش مربوط نبوده بلکه زیرساخت بهداشت و درمان در شهرها نیز باید در نظر گرفته شود. در نقاطی که زیرساخت‌های درمانی وجود دارد، رضایتمندی همکاران از بیمه‌های درمانی هم بیشتر است.
اعطای وام به فرهنگیان چه شرایطی دارد و چه اقدام جدیدی داشته‌اید؟
برای این امر تقریباً چند روش داریم مانند اعطای وام از طریق صندوق وام ضروری یا در قالب تفاهمنامه با بانک‌ها. صندوق وام ضروری از سال‌ها قبل در تمام ادارات کل آموزش و پرورش تشکیل شده و در همه مناطق، نواحی و شهرستان‌ها یک صندوق وام ضروری داریم که از محل پاره سهام‌هایی که همکاران از حقوق خود پرداخت می‌کنند، تأمین می‌شود. از این رو ارائه وامی با سود صفر درصد، به میزان سه برابر پولی که فرد در صندوق گذاشته وجود دارد.
سقف وام ضروری برای فرهنگیان چقدر است؟
میزان وام در شهرهای مختلف متفاوت است زیرا هزینه زندگی در شهرهای گوناگون با هم فرق دارند. از آنجایی که تعداد پرسنل ما در مناطق مختلف، متفاوت است در یک استان ممکن است سقف وام ضروری با استان و منطقه دیگر متفاوت باشد، اما در هر صورت وام ضروری کارمزد بسیار پایینی داشته و حتی کارمزد آن در حد صفر است. از آنجایی که وام ضروری متقاضی بسیاری دارد، طبیعتاً نوبت انتظار وام طولانی می‌شود اما تلاش کردیم نوبت انتظار به دو تا سه ماه کاهش پیدا کند.
فاصله زمانی دریافت این وام برای فرهنگیان چند ماه است؟
در مقوله وام با بانک‌های مختلف طرف قرارداد هستیم، اما سعی ما در این دوره بر این بوده است که کیفیت آن را ارتقا دهیم. این ارتقا، هم شامل میزان تسهیلات و هم شامل زمان طی کردن پروسه‌هایی است که فرد برای دریافت وام باید طی کند. بزرگترین سرویس‌دهنده وام به فرهنگیان، بانک ملی است. طبق آخرین تفاهمنامه که مربوط به سال ۹۸ است به میزان دو هزار میلیارد تومان تفاهمنامه برای ارائه وام به فرهنگیان امضا شده بود. این وام با عنوان مرابحه با سقف ۶۰۰ میلیون ریال (بدون مسدودی) پرداخت می‌شود. در دوره جدید خدمات، عدد تفاهمنامه با بانک ملی هفت برابر شده و تا ۱۴ هزار میلیارد تومان افزایش داشته است. در حال حاضر سقف وام اعطایی به فرهنگیان به ۱۰۰ میلیون تومان رسیده است. این وام به خود استان‌ها ابلاغ شده و استان‌ها بر اساس مقتضیات خودشان می‌توانند به افراد وام دهند. به هر حال باید در نظر داشت سطح زندگی و هزینه‌ها در کلانشهرها با شهرهای کوچک قابل قیاس نیست و شاید وام ۳۰ میلیون تومانی برای افرادی که در تهران هستند مؤثر نباشد اما برای کسی که در شهرهای کوچک‌تر زندگی می‌کند، این وام تا حدی می‌تواند کمک‌کننده باشد.
ضمانت این وام چیست؟
در تفاهمنامه جدید با بانک ملی برای بازپرداخت دیگر نیازی نیست که ماه به ماه به بانک مراجعه شود، بلکه بازپرداخت تسهیلات از طریق کسر از حقوق اعمال می‌شود. هم‌اکنون به منظور رفاه همکاران فرهنگی شاغل با داشتن دو ضامن که گواهی کسر از حقوق ضامنین نیز الزامی نیست، این وام برای فرهنگیان قابل دریافت است. اگر مدارک فرد تکمیل باشد معمولاً ظرف یک هفته مبلغ وام به حساب فرد واریز خواهد شد.
با توجه به اینکه معلمان نیروهای رسمی کشور هستند و اغلب وام‌ها شرایط ضامن رسمی را گذاشته‌اند، درخواست ضمانت به معلمان زیاد است. آیا آماری دارید که چند درصد از ضمانت‌های بانکی بر دوش معلمان است؟
قاعدتاً اطلاعات این موضوع در اختیار اداره کل امور مالی است زیرا آنها مرجع صدور گواهی کسر از حقوق هستند، اما به‌طور کلی معلمان نماد اعتماد در جامعه بوده و ممکن است افراد زیادی برای کمک از آنها درخواست ضمانت کنند. ما با دو سه مجموعه بانکی دیگر در زمینه وام برای فرهنگیان همکاری داریم و تفاهمنامه‌ای با آنها منعقد کرده‌ایم که به ما سرویس‌هایی ارائه می‌دهند اما به هر حال نیازمند تقویت بیشتری در زمینه اعطای وام و تسهیلات هستند.اینجا هم دقیقاً اتفاقی مانند پوشش بیمه پیش خواهد آمد. ما باید ببینیم که طرف ما در سیستم بانکی پیشنهاددهنده آیا می‌تواند از عهده توزیع وام در ۸۰۰ نقطه آموزشی کشور برآید. شاید بانکی که به ما پیشنهاد همکاری داده در خیلی از شهرها شعبه نداشته باشد، اما بانکی برای ما اهمیت دارد که در تمام شهرها شعبه داشته باشد و بتواند به راحتی به فرهنگیان تسهیلات بدهد. ما در این قضیه هیچ نفع شخصی نداریم ولی هر بانکی که بتواند بهترین سرویس را به فرهنگیان بدهد و ایجاد رضایتمندی کند از آن استفاده خواهیم کرد.
موضوع معیشت معلمان و حتی بیمه از منویات مقام معظم رهبری نیز بوده است. طوری‌که حضرت آقا در ۲۱ اردیبهشت ماه امسال در جمع معلمان نمونه، صراحتاً به عبارت درمان معلمان اشاره کردند. این تأکید رهبر انقلاب به ما در گرفتن سهم دولت در بیمه فرهنگیان کمک بسیار زیادی کرد. پس ضرورت ارتقای کیفیت تسهیلات به فرهنگیان کاملاً در دولت و حاکمیت مشخص است و ما هم وظیفه داریم با تسهیلاتی که  قرار است از جانب هر سازمان و نهادی بخواهد به بهترین شکل به جامعه فرهنگیان ارائه شود، همکاری کنیم. هر کدام از این قراردادهایی که ما با شرکت‌ها و سازمان‌ها بسته‌ایم اگر در حین اجرا با مشکل و چالشی مواجه شود و منجر به‌عدم رضایت همکاران ما باشد قطعاً ما روش ادامه همکاری با آن شرکت را تغییر خواهیم داد.
برنامه مسکن فرهنگیان تا کجا پیش رفته است؟
در طرح نهضت ملی مسکن، از سال 1398 یک آماری درباره همکاران فاقد مسکن و بدمسکن داریم؛ حدود ۱۷۰ هزار نفر از فرهنگیان در کشور فاقد مسکن و همچنین تقریباً به همین میزان هم افراد بدمسکن از میان فرهنگیان داریم. یعنی حدوداً از هر سه نفر، یک نفر بد مسکن است. بد مسکن یعنی کسی که مسکن او با استانداردهای قابل قبول منطبق نیست. حال یا یک مسکن اجاره‌ای نامناسب است یا مسکنی است که در شأن و منزلت معلمان نیست. بنابراین مجموع فرهنگیان بدمسکن و فاقد مسکن در کشور حدود ۳۵۰ هزار نفر هستند، البته این آمار مربوط به سال ۹۸ در طرح اقدام ملی مسکن است. قطعاً یک عده‌ای از این همکاران ما اکنون بازنشسته شده‌اند و به احتمال زیاد هنوز هم فاقد مسکن هستند و یک عده جدیدی هم به سیستم اضافه شده‌اند که استخدامی جدید بوده و احتمالاً فاقد مسکن هستند. ما در برنامه پیش‌روی خود آمار فاقدین مسکن را مجدداً احصا خواهیم کرد تا اطلاعات جدیدتری به دست آوریم و بدانیم با چه حجم عملیاتی روبه‌رو خواهیم بود. دوم اینکه از این مسیرهایی که تاکنون رفته‌ایم و به نتیجه نرسیده‌ایم، دیگر نرویم.