گروه اقتصادی/ نشانه‌های تغییر مسیر شاخص تورم درآخرین ماه فصل پاییز ظاهر شد. براساس گزارش مرکزآمار ایران درآذرماه امسال، با وجودی که همچنان تورم سالانه با یک درصد رشد همراه شده است، اما تورم ماهانه کل و بویژه تورم مواد غذایی افت قابل توجهی داشته است، به طوری که دراین ماه تورم ماهانه شاخص کل با ثبت عدد 1.9 درصد، به کمترین رقم در هشت ماه اخیر رسید. نکته مهم دیگری که در گزارش جدید مرکز آمار ایران مشاهده می‌شود، کم شدن تورم مواد غذایی است. در آذرماه نرخ تورم گروه خوراکی‌ها، آشامیدنی‌ها و دخانیات به صفر درصد رسید که این نرخ کمترین رقم در 18 ماه اخیر است. علاوه براین، کاهش 2.4 درصدی تورم نقطه‌ای مواد غذایی نیز نشانه مثبت دیگری است که درآذرماه دیده می‌شود.
تورم ماهانه خوراکی‌ها صفر درصد شد
طبق این گزارش، نرخ تورم ماهانه آذر به 1.9 درصد رسید که درمقایسه با نرخ 2.1 درصدی ماه قبل، 0.2 واحد درصد کاهش داشته است. گفتنی است نرخ تورم ماهانه شاخص کل نیز کمترین رقم در هشت ماه اخیر ار به ثبت رسانده است. قبل از این، دراسفندماه سال گذشته که تورم ماهانه 1.3 درصد بود، تورم کمتری نسبت به آذرماه داشتیم. این در حالی است که نرخ تورم ماهانه برای خانوارهای شهری و روستایی به ترتیب 2.1 درصد و 1.2 درصد است که نسبت به ماه قبل برای خانوارهای شهری بدون تغییر و برای خانوارهای روستایی 0.9 واحد درصد کاهش داشته است.
همچنین تورم ماهانه برای گروه‌های عمده «خوراکی‌ها، آشامیدنی‌ها و دخانیات» صفر درصد و برای گروه عمده «کالاهای غیرخوراکی و خدمات» ٣.٣ درصد بوده است. همانگونه که اشاره شد، تورم صفر درصدی آذرماه کمترین نرخ در 18 ماه اخیر بوده است. پیش از این در اردیبهشت ماه سال گذشته تورم ماهانه این گروه با منفی 0.8 درصد همراه بود که پس از آن نرخ‌های بالاتری را تجربه کرده است، اما درآخرین ماه فصل پاییز تورم ماهانه مواد غذایی با یک عقبگرد بزرگ مواجه شده است. بررسی جزئیات شاخص تورم نشان می‌دهد در شرایطی که تورم ماهانه گروه اصلی خوراکی‌ها، آشامیدنی‌ها ودخانیات درآذرماه صفر درصد بوده، اما برای آشامیدنی و خوراکی‌ها به منفی 0.1 درصد رسیده است. دراین ماه، تورم برخی از اقلام غذایی مهم نیز منفی شده است به طوری که تورم گوشت منفی 2.4 درصد و تورم میوه و خشکبار منفی 2.5 درصد بوده است. درحالی که طی ماه‌های گذشته و پس از حذف ارزترجیحی مواد غذایی دچار یک شوک تورمی شد، اما رفته رفته با تخلیه این شوک شرایط به سمت تعادل حرکت کرده است و با تداوم روندی که درآذرماه شاهد آن هستیم می‌توان امیدوار بود که تورم مواد غذایی با افت بیشتری همراه شده و فشار معیشتی خانوارها کاهش یابد.
کاهش 2.4 درصدی تورم نقطه‌ای مواد غذایی
برپایه گزارش مرکزآمار ایران، هرچند تورم نقطه‌ای شاخص کل با رسیدن به 48.5 درصد، برابر با 0.4 درصد رشد داشته است، اما در گروه خوراکی‌ها، آشامیدنی‌ها و دخانیات، شاهد کاهش 2.4 درصدی این شاخص هستیم. درحالی که درآبان ماه امسال تورم نقطه‌ای گروه خوراکی‌ها 67.7 درصد بود این نرخ درآذرماه به 65.3 درصد رسیده است. همچنین درگروه «کالاهای غیرخوراکی و خدمات» این نرخ با افزایش 2 واحد درصدی به 38.9 درصد رسیده است. درآبان ماه این شاخص 36.9 درصد بود.
این درحالی است که نرخ تورم نقطه‌ای برای خانوارهای شهری 47.9 درصد است که نسبت به ماه قبل 0.6 واحد درصد افزایش داشته است. همچنین این نرخ برای خانوارهای روستایی 51.4 درصد بوده که نسبت به ماه قبل 0.9 واحد درصد کاهش داشته است. بدین ترتیب همانگونه که مشاهده می‌شود، درآذرماه نرخ تورم روستانشینان با افت بیشتری نسبت به شهرنشینان مواجه شده است.
افزایش نرخ تورم سالانه خانوارهای کشور
نرخ تورم سالانه آذر ماه برای خانوارهای کشور به 45 درصد رسیده که نسبت به ماه قبل، یک واحد درصد افزایش نشان می‌دهد. این شاخص برای گروه «خوراکی‌ها، آشامیدنی‌ها و دخانیات» به 63 درصد رسیده که نسبت به ابان ماه 1.7 درصد رشد داشته است. تورم سالانه گروه کالاهای غیرخوراکی و خدمات نیز 35.1 درصد محاسبه شده است که 0.6 درصد از آبان بیشتر شده است. همچنین نرخ تورم سالانه برای خانوارهای شهری و روستایی به ترتیب 44.3 درصد و 48.6 درصد است که برای خانوارهای شهری یک واحد درصد افزایش و برای خانوارهای روستایی 1.2 واحد درصد افزایش داشته است.
تغییرات قیمت‌ها در ماه جاری
طبق این گزارش، در گروه عمده «خوراکی‌ها، آشامیدنی‌ها و دخانیات» بیشترین افزایش قیمت نسبت به ماه قبل مربوط به گروه «سبزیجات» (پیاز و کدوسبز) و گروه «نوشیدنی‌ها» است. در گروه عمده «کالاهای غیرخوراکی و خدمات»، گروه «بهداشت و درمان» (انواع دارو) و گروه «حمل و نقل» (انواع اتومبیل سواری) بیشترین افزایش قیمت را نسبت به ماه قبل داشته‌اند. همچنین در ماه جاری گروه «انواع گوشت» (مرغ ماشینی) و گروه «میوه و خشکبار» نسبت به ماه قبل کاهش قیمت داشته است. دامنه تغییرات نرخ تورم سالانه در آذر ماه برای دهک‌های مختلف هزینه‌ای از 42.5 درصد برای دهک دهم تا 51.7 درصد برای دهک اول است.

گروه اقتصادی/  تازه‌ترین گزارش‌های بانک مرکزی از وضعیت اقتصاد کلان کشور سیگنال‌های مثبتی را نشان می‌دهد. بر اساس محاسبات مقدماتی، تولید ناخالص داخلی به قیمت پایه (و به قیمت‌های ثابت سال 1395) در سه ماهه دوم سال 1401 به رقم 4154.8 هزار میلیارد ریال رسید که نسبت به سه ماهه دوم نیمه نخست سال گذشته، رشد 3.6 درصدی را نشان می‌دهد. همچنین رشد اقتصادی بدون نفت طی دوره مذکور معادل 3.1 درصد بود. این ارقام نشان می‌دهد سرعت رشد اقتصاد کشور در تابستان نسبت به بهار بیشتر شده چراکه این ارقام در بهار سال‌جاری به ترتیب معادل ۲.۳ و ۲.۲ درصد گزارش شده بود. از همین رو افزایش نرخ رشد تابستان، بهبود وضعیت اقتصادی در این فصل را نشان می‌دهد. همچنین رشد اقتصادی کشور در مجموع شش ماهه نخست سال‌جاری با احتساب نفت معادل ۳ درصد و بدون نفت معادل ۲.۷ درصد بوده است.
بررسی عملکرد رشد اقتصادی بر حسب فعالیت‌های عمده اقتصادی نشان می‌دهد، رشد عملکرد تولید ناخالص داخلی در سه ماهه دوم سال 1401 حاصل تحقق رشد مثبت ارزش افزوده تمام گروه‌های «کشاورزی»، «نفت و گاز»، «صنایع و معادن» و «خدمات» به ترتیب معادل 0.8، 10.4، 6.9 و 2.4 درصد نسبت به دوره مشابه سال قبل از آن است. به لحاظ وضعیت سرمایه‌گذاری نیز در سه ماهه دوم سال 1401 «تشکیل سرمایه ثابت ناخالص» از نرخ‌ رشد 7.3 درصدی نسبت به دوره مشابه سال قبل برخوردار شد که این میزان رشد حاصل عملکرد رشد مثبت تشکیل سرمایه در هر سه بخش «ماشین‌آلات»، «ساختمان» و «سایر تشکیل سرمایه» به ترتیب معادل 13.6، 3.9 و 0.8 درصد بوده است. گزارش جدید بانک مرکزی نشان می‌دهد تشکیل سرمایه ثابت ناخالص (تغییرات میزان سرمایه‌گذاری در اقتصاد) که در بیشتر سال‌های دولت گذشته ارقام منفی را تجربه کرده بود، در تابستان امسال رشد چشمگیر ۷.۳ درصد داشته است.
نوید آینده‌ای روشن از تداوم رشد اقتصادی 
بر اساس این گزارش، تشکیل سرمایه ثابت پس از افت ۰.۲ درصدی در بهار، با رشد ۷.۳ درصدی در تابستان توانست افت اندک ابتدایی را جبران و در مجموع شش‌ماهه نخست، رشد ۳.۹ درصدی را ثبت کند. در فصل تابستان تمام اجزای سرمایه‌گذاری رو به رشد بوده‌اند. با در نظر گرفتن رشد تمام اجزای تشکیل سرمایه در سه ماهه تابستان امسال، نرخ رشد تشکیل سرمایه طی شش‌ماهه نخست در بخش ماشین‌آلات، ساختمان و سایر بخش‌ها به ترتیب ۱۵، منفی ۱.۹ و منفی ۳.۶ درصد شد که در مجموع کل تشکیل سرمایه ثابت در شش ماهه نخست را به ۳.۹ درصد رساند. مثبت شدن نرخ تشکیل سرمایه شش ماهه نخست سال‌جاری، یکی از مهم‌ترین و البته امیدوارکننده‌ترین بخش‌های گزارش جدید بانک مرکزی است.نرخ رشد منفی تشکیل سرمایه در سال‌های اخیر، ظرفیت رشد اقتصادی را تا حدود زیادی از بین برده بود. 
رشد تشکیل سرمایه ثابت در ماشین‌آلات رکورد زد
بر اساس گزارش بانک مرکزی در نیمه اول امسال، رشد تشکیل سرمایه ثابت ناخالص در بخش ماشین‌آلات کشور به ۱۵ درصد رسید. این رشد از سال ۱۳۹۳ به بعد یعنی در نیمه اول ۸ سال گذشته بی‌نظیر است. در سال‌های پس از برجام نیز چنین رشدی در زمینه تشکیل سرمایه ثابت ناخالص در بخش ماشین‌آلات کشور محقق نشده بود. نرخ رشد منفی تشکیل سرمایه در سال‌های اخیر، ظرفیت رشد اقتصادی را تا حدود زیادی از بین برده بود. از همین رو یکی از الزامات جدی بازگشت کشور به مسیر رشد اقتصادی، سرمایه‌گذاری کلان بخش خصوصی و دولتی برای جبران سرمایه‌های مستهلک شده در سال‌های اخیر و بازیابی توان تولید کشور برای رشد درآمد سرانه و غلبه بر فقر گسترده به‌جا مانده از دولت قبل است.
رشد 6.6 درصدی شاخص تولید کارگاه‌های بزرگ صنعتی
از سوی دیگر گزارش بانک مرکزی حاکی از رشد 6.6 درصدی شاخص تولید کارگاه‌های بزرگ صنعتی کشور در شش ‌ماهه نخست سال‌جاری است.
شاخص تولید کارگاه‌های بزرگ صنعتی که در فصل بهار سال 1401 افزایش 3 درصدی نسبت به فصل بهار سال قبل را به ثبت رسانده بود، در فصل تابستان سال‌جاری نیز با افزایش 10.2 درصدی نسبت به فصل مشابه سال قبل همراه شد. بر این اساس شاخص تولید کارگاه‌های بزرگ صنعتی در شش‌ماهه نخست سال 1401 از رشد 6.6 درصدی نسبت به نیمه نخست سال 1400 برخوردار شد. با توجه به اینکه قریب به 70 درصد از ارزش‌افزوده بخش صنعت به عملکرد تولید کارگاه‌های بزرگ صنعتی اختصاص دارد، رشد محقق‌ شده شاخص تولید کارگاه‌های مزبور در دوره مورد گزارش نقش مهمی در رشد 5.8 درصدی ارزش‌افزوده بخش صنعت و به نوبه خود بر عملکرد 3 درصدی رشد اقتصادی در شش‌ماهه اول سال 1401 داشته است.
بررسی عملکرد رشد شاخص مزبور به تفکیک رشته فعالیت‌های صنعتی نشان می‌دهد که در نیمه نخست سال 1401، شاخص تولید 21 گروه صنعتی از مجموع 24 گروه صنعتی (با سهم 86.5 درصدی از شاخص کل) از افزایش عملکرد نسبت به مدت مشابه سال قبل برخوردار بوده‌اند؛ از مهم‌ترین رشته فعالیت‌های صنعتی که بیشترین سهم را در رشد محقق شده شاخص مزبور در شش‌ماهه اول سال‌جاری داشته‌اند می‌توان به «صنایع تولید فلزات اساسی»، «صـنایع ‌تولید وسایل نقلیه موتوری، تریلر و نیم‌تریلر» و «صنایع تولید مواد و محصولات شیمیایی» اشاره کرد که در نیمه نخست سال 1401 به ترتیب از افزایش تولید 13.4، 20.8 و 3.9 درصدی نسبت به مدت مشابه سال قبل برخوردار بوده‌اند.