مجید میرزاحیدری
 خبرنگار

بر اساس اعلام وزیر نفت ناترازی گاز در فصل زمستان روزانه 250 میلیون متر مکعب است.
ناترازی گاز در زمستان را می‌توان پیوست سال‌های اخیر صنعت نفت و گاز کشور دانست که به‌دلیل فاصله بین تولید و مصرف گاز، به وجود آمده و همچنان این روند، ادامه دارد.
در یک تصویر کلی، ازافت شدید سرمایه‌گذاری در صنعت نفت و گاز و رشد جدی مصرف به‌عنوان دو طرف مهم بستر ناترازی گاز یاد می‌شود که در پیوند هریک ازاین موارد، دلایل زیادی هم نهفته است.
میزان تولید روزانه گاز، اکنون حدود ۸۵۰ میلیون مترمکعب و میزان مصرف روزانه بخش خانگی نیز در مرز 565 میلیون مترمکعب قرار دارد.
بیم آن می‌رود که با ادامه ورود جبهه هوای سرد و سامانه‌های بارشی به کشور، میزان مصرف به محدوده 670 تا 700 میلیون متر مکعب در روز هم برسد.
درحال حاضر 17 درصد گازتولیدی کشوردر صنایع عمده، 30 درصد در نیروگاه‌ها و 44 درصد هم در بخش خانگی و تجاری مصرف می‌شود.
گفته می‌شود که رشد سالانه مصرف گاز در کشور در زمینه مصارف خانگی ۶ درصد، بخش‌های عمده ۵ درصد و در بخش نیروگاهی هم ۴ درصد بوده است.
همین استمرار در رشد سالانه، شدت مصرف انرژی درکشور را نسبت به مصرف جهانی بیش از دو برابر کرده است.
برکنار از پرداختن بیشتربه داستان مصرف گاز، آیا مقصر اصلی ناترازی گاز فقط مصرف زیاد در جامعه است؟
واقعیت این است که عوامل تأثیرگذار در دو بخش تولید و مصرف بر بروز ناترازی گاز تأثیرجدی داشته است.
چاه‌های نفت و گازایران، اکنون در نیمه دوم عمر خود قرار دارند که همین امراز میزان تولیدات چاه‌ها و مخازن تا حد زیادی کاسته است.
ازجمله میادین قدیمی که نیازمند سرمایه‌گذاری جدی بوده می‌توان به میادین اهواز، گچساران، مارون، آغاجاری، رگ سفید و پارسی اشاره داشت.
براساس برنامه ششم توسعه اقتصادی، ضریب بازیافت مخازن کشور باید از ۲۸.۵۷ درصد در سال ۱۳۹۵ به ۲۹.۵۷ درصد در انتهای برنامه ششم می‌رسید.
هرچند که این رقم نه تنها محقق نشد بلکه ۴ درصد هم افت کرد.
یکی ازمهم‌ترین دلایل بروز چنین پدیده‌ای، عدم سرمایه‌گذاری مناسب در زمینه افزایش برداشت از مخازن در سال‌های قبل بوده است.
ناگفته نماند که میانگین ضریب برداشت از چاه‌های نفت و گاز دنیا 35 درصد بوده درحالی که این رقم در ایران 23.4 درصد است.
همین شکاف 11 درصدی، بیانگر یکی از دلایل مهم بین افت تولید گاز و نفت در سال‌های اخیر بوده است.
محسن خجسته‌مهر، مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران گفته که شرکت متبوع او در بیش از یک سال عمر دولت سیزدهم موفق شده تا برنامه ظرفیت تولید گاز را به اندازه همان یکسال محقق کند، اما برنامه این است که ظرفیت تولید گاز کشور تا سال ۱۴۰۸ روزانه ۵۰۰ میلیون مترمکعب افزایش یابد.
بدیهی است که تحقق افزایش تولید تا این میزان البته، نیازمند سرمایه‌گذاری 80 میلیارد دلاری در حوزه گاز است.
از گاز، به‌عنوان پاشنه آشیل تأمین انرژی کشور یاد می‌شود، به نحوی که درحال حاضر بیش از ۷۰ درصد انرژی به‌ وسیله گاز تأمین می‌شود.
میدان گازی پارس جنوبی، اکنون مأموریت تأمین ۷۵ درصد تولید گاز خام کشور را برعهده دارد.
تأمین گاز نزدیک به 25 درصد دیگر هم ازمیادین مستقل گازی صورت می‌گیرد.
به نظر می‌رسد که با وجود افزایش 25 میلیون مترمکعبی تولید گاز در سال گذشته، اما این احتمال وجود دارد که افزایش مصرف گاز، میزان ناترازی در زمستان سال‌جاری را به محدوده ۲۳۰ میلیون مترمکعب در روز هم برساند.
جواد اوجی، وزیرنفت، با اشاره به میزان ناترازی روزانه گاز در کشور، ازعدم سرمایه ‌گذاری مناسب برای توسعه ظرفیت گاز در کشورانتقاد کرده و گفته است که مطابق تکلیف قانونی برنامه ششم، باید سطح تولید گاز به روزانه یک میلیارد و ۳۰۰ میلیون مترمکعب می‌رسید، اما به‌دلیل سرمایه‌گذاری‌های انجام‌‌نشده در سال‌های اخیر بیشینه این رقم به ۸۴۰ میلیون مترمکعب رسیده است.
گفته می‌شود که دولت گذشته در سه سال پایانی عملکرد خود فقط ۴۷۰ میلیون دلار سرمایه‌گذاری خارجی برای توسعه صنعت نفت جذب کرده است.
در ۸ سال دولت گذشته مجموع سرمایه‌گذاری خارجی درصنعت نفت و گاز در قالب بیع متقابل ۵.۵ میلیارد دلار بوده است.
علاوه بر این، در سال ۱۳۹۹ دولت گذشته فقط توانست ۳۵ میلیون دلار سرمایه‌گذاری خارجی در صنعت نفت و گاز در قالب بیع‌ متقابل جذب کند که سقوط فاحشی در این زمینه محسوب می‌شود.
به طور معمول، از تعطیلی کارخانه‌ها، بیکاری، افت تولید و صادرات و ارزآوری، به‌عنوان نتایج ناترازی گاز یاد می‌شود.
اتفاقی که یکی ازدستاوردهای عدم سرمایه‌گذاری مناسب در صنعت نفت و گاز در سال‌های دولت تدبیر و امید بوده است.
از نظر کارشناسان، با توجه به مختصات فعلی صنعت نفت، جبران ناترازی گاز، نیازمند افزایش سرمایه‌گذاری در توسعه صنعت گاز از یک‌طرف و مدیریت مصرف از جهت دیگر است.
در مدیریت مصرف، می‌توان با اتخاذ تدابیری دربخش مصرف خانگی وسازمانی، افزایش بازدهی در بخش نیروگاهی را نیزاجرایی کرد که یکی ازاین موارد، واقعی‌سازی هزینه مصرف گاز افراد و سازمان‌های پرمصرف و بی‌توجه به تعرفه‌ها و هشدارهای سازمان‌های ذیربط است.
بخشی ازمصرف‌کنندگانی که با وجود سردی هوا، همچنان برمصرف خارج ازالگوی مصرف خود پا فشاری می‌کنند.
در زمینه سرمایه‌گذاری نیز وزارت نفت عزم خود را جزم کرده تا هرچه سریعتر، عقب‌ماندگی معنادار در سرمایه‌گذاری صنعت نفت را جبران سازد.
هرچند که دولت سیزدهم با موانع مهمی در صنعت نفت و گاز مواجه بوده که ازدولت قبلی به ارث رسیده است.
با این حال، وزیر نفت گفته که سرمایه‌گذاری در صنعت نفت از نان شب هم واجب‌‌تر است و افزوده که معطل مذاکرات وین نمی‌مانیم و وزارت نفت با استفاده از ظرفیت‌های داخلی و خارجی کشورهای دوست وهمسو در یکسال اخیر ۱۰۰ میلیارد دلار قرارداد و تفاهمنامه در صنعت نفت امضا کرده که اجرای آنها امنیت انرژی کشور را تضمین می‌کند.

​​​​​​​

اگرچه آمادگی صددرصد برای عرضه و تولید گاز در کشور فراهم است اما مصرف گاز در کشور بسیار بالا رفته و مردم باید صرفه‌جویی بیشتری کنند و تخفیف‌های خوبی هم در این مورد برای مشترکان کم مصرف منظور می‌شود.
جواد اوجی وزیر نفت در گفت‌وگو با شبکه خبر با بیان این مطلب افزود: به ازای یک درصد کاهش مصرف نسبت به سال گذشته 3 درصد تخفیف اعمال می‌شود، بنابراین اگر مشترکی نسبت به سال گذشته 30 درصد کاهش مصرف داشته باشد تعرفه پرداختی او صفر خواهد شد.
اوجی اضافه کرد: مصارف خانگی نسبت به سال گذشته 60 میلیون مترمکعب اضافه شده که این میزان به اندازه تولید دو فاز پارس جنوبی است.
وی با بیان اینکه صرفه‌جویی در مصرف گاز با آسان‌ترین روش‌ها امکانپذیر است، گفت: مردم می‌توانند با پوشیدن لباس گرم در منزل و تنظیم دمای شوفاژ در درجه‌های پایین‌تر به کاهش مصرف کمک کنند یا قطع گرمایش اتا‌ق‌هایی که از آن استفاده نمی‌کنند به میزان زیادی به کاهش مصرف کمک خواهد کرد.
اوجی بیان داشت:‌ تعمیرات اساسی پالایشگاه‌ها، سکوها، خطوط انتقال و ایستگاه‌های تحت فشار انجام شده است وآمادگی کامل برای عرضه گاز در فصل زمستان وجود دارد. همچنین به گفته وزیر نفت روزانه 705 میلیون مترمکعب یعنی 70 تا 80 درصد نیاز کشور از پارس جنوبی استحصال می‌شود.
برای تولید گاز هیچ گونه نگرانی نداریم
تاکنون حدود پنج هزار حلقه چاه نفت در کشور حفاری شده که نقش شرکت ملی حفاری در این زمینه بی‌بدیل است.
محسن خجسته مهر مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران بیان کرد: برای رسیدن به تولید ۵.۷ میلیون بشکه نفت در روز و افزایش تولید گاز از یک میلیارد مترمکعب به ۱.۵ میلیارد مترمکعب در روز، نیازمند ناوگان حفاری گسترده و تعمیر و تکمیل چند هزار حلقه چاه هستیم که این موضوع یک ظرفیت بی‌بدیل و ارزشمند برای بازار حفاری در ایران از جمله شرکت ملی حفاری است.
وی به افزایش ناوگان حفاری دریایی اشاره کرد و گفت: در برنامه‌ریزی انجام شده بزودی چند دکل دریایی به ناوگان شرکت ملی حفاری ایران اضافه خواهد شد. خجسته مهر در مورد خصوصی‌سازی شرکت ملی حفاری گفت: سیاست وزارت نفت و شرکت ملی نفت ایران این گونه است که شرکت ملی حفاری به‌عنوان پشتوانه اصلی تولید نفت و گاز، ماندگار باشد و نگاه دولت هم در این زمینه مثبت است. امیدوارم بتوانیم با مجوزی که از هیأت وزیران دریافت می‌کنیم این شرکت همچنان مثل سابق به کار خود ادامه داده و مورد حمایت قرار گیرد. حیات و پایداری تولید نفت و گاز، به تقویت ناوگان حفاری در کشور مرتبط است.
وی با بیان اینکه شرکت ملی نفت ایران متولی تولید نفت و گاز است و از نظر تولید گاز هیچ گونه نگرانی نداریم، افزود: مناطق نفتخیز جنوب روزانه حدود ۵۰ میلیون مترمکعب گاز را به شبکه سراسری گاز تحویل می‌دهد و هم اکنون روزانه بیش از یک میلیارد مترمکعب تولید گاز داریم.
مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران با بیان اینکه برای توسعه میدان‌های پارس شمالی و کیش برنامه جدی داریم، گفت: در این دو میدان باید ۲۵۰ حلقه چاه حفاری شود که شرکت ملی حفاری نقش مهمی در این زمینه خواهد داشت.
وی ادامه داد: در ۱۴ ماه گذشته ۳۰ حلقه چاه جدید به تولید اضافه شده که در مقایسه با سال ۹۹ و ۱۴۰۰ حدود ۸۵ درصد ناوگان حفاری کشور فعال است.
خجسته مهر با اشاره به اینکه حفاری چهار حلقه چاه طرح توسعه فاز ۱۱ میدان مشترک گازی پارس جنوبی در مرحله نهایی قرار دارد، گفت: خط لوله دریایی آن تکمیل شده و بزودی برداشت گاز از فاز ۱۱ آغاز خواهد شد.

 هوشمند شدن برق مشترکان کشاورزی و صنعتی

تمامی  کنتورهای مشترکان دیماندی (۳۰ کیلووات و بیشتر) در بخش‌های کشاورزی و صنعتی باید برای تابستان ۱۴۰۲ کنترل‌پذیر شود.
حامد احمدی مدیرکل هوشمندسازی و فناوری‌های نوین شرکت توانیر با اشاره به اینکه مدیریت بار و اوج مصرف تابستان یکی از فواید حوزه هوشمندسازی است، افزود: در بخش کنترل‌پذیری، دیدگاه بر این پایه استوار است که قطع و وصل هر مشترک از راه دور فراهم شود.
وی تأکید کرد: کنترل‌پذیر کردن لوازم اندازه‌گیری و هوشمندسازی کنتورهای مشترکان برق، یک تکلیف است و برای تابستان سال ۱۴۰۲ کلیه کنتورهای مشترکان کشاورزی و صنعتی دیماندی باید کنترل‌پذیر شود.
وی ادامه داد: انتظار این است تمام اشتراک‌های اداری نیز به صورت تک مشترک کنترل‌پذیر شود و ادارات با استفاده از ظرفیت‌های قانونی و با هزینه خود، نسبت به کنترل‌پذیرکردن لوازم اندازه‌گیری اقدام کنند.
مدیرکل هوشمندسازی و فناوری‌های نوین شرکت توانیر بیان کرد: رصد و کنترل‌پذیری چاه‌های آب کشاورزی از طریق کنتورهای هوشمند، یکی دیگر از رسالت‌های توانیر برای سال آینده محسوب می‌شود و مدیریت منابع آب باید با کنتورهای هوشمند انجام شود.
وی با تأکید بر اینکه بار مصرف مشترکان صنعتی، کشاورزی و عمومی از اولویت‌های سال بعد به‌شمار می‌رود، اضافه کرد: بخش خانگی هم بسیار پراهمیت است و برای پیک بار ۱۴۰۲ باید به‌گونه‌ای باشد که مشترک با داشتن حداقل میزان مصرف انرژی، با کاهش بار بتوانیم مدیریت بار را اجرایی کنیم.

  
رشد ۵۷ درصدی ارزش معاملات ماهانه 
در ماه آذر بورس انرژی ایران

بورس انرژی ایران در آذر ۱۴۰۱ میزبان معاملات حامل‌های انرژی و اوراق مبتنی‌بر آنها به ارزشی بالغ‌بر ۱۱۱ هزار و ۳۵ میلیارد و ۸۶۳ میلیون ریال بود. بدین‌ترتیب ارزش معاملات در این ماه با رشد ۵۷ درصدی همراه بود.
به گزارش «ایران» و به نقل از مدیریت ارتباطات بورس انرژی ایران، تابلوی بازار فیزیکی فرآورده‌های هیدروکربوری در ماه پایانی پاییز شاهد معامله ۴۵۴ هزار و ۹۲۲ تن فرآورده به ارزش ۷۵ هزار و ۵۲۵ میلیارد و ۶۳ میلیون ریال بود.در این ماه ۹۴۶ هزار و ۹۴ ورقه سلف موازی استاندارد به ارزش ۳۴ هزار و ۳۶۹ میلیارد و ۵۴۲ میلیون ریال و ۱۲ هزار و ۶۱۶ ورقه گواهی ظرفیت به ارزش ۶۸۱ میلیارد و ۴۸۸ میلیون ریال خرید و فروش شد. ماه آذر، بورس انرژی ایران همچنین شاهد معامله ۶۰۸ میلیون و ۴۰۲ هزار و ۳۵۰ کیلووات‌ ساعت برق به ارزش ۴۴۸ میلیارد و ۱۱۴ میلیون ریال و ۸۶ قرارداد آتی به ارزش ۱۱ میلیارد و ۶۵۶ میلیون ریال بود.


نفت ۸۱ دلار و ۵۶ سنت شد

قیمت هر بشکه نفت برنت دریای شمال دیروز با ۵۸ سنت معادل ۰.۷۲ درصد افزایش به ۸۱ دلار و ۵۶ سنت رسید.
رویترز در گزارش تحلیلی خود نوشت، انتظار کاهش صادرات نفت خام روسیه از منطقه بالتیک در ماه دسامبر تأثیر نگرانی در مورد کاهش تقاضا برای سوخت در فصل تعطیلات در امریکا به‌خاطر طوفان را خنثی کرده و باعث افزایش قیمت نفت در روز جمعه شده‌ است.
قیمت هر بشکه نفت برنت دریای شمال دیروز با ۵۸ سنت معادل ۰.۷۲ درصد افزایش به ۸۱ دلار و ۵۶ سنت رسید. نفت وست تگزاس اینترمدیت امریکا هم با ۷۰ سنت معادل ۰.۹۰ درصد افزایش ۷۸ دلار  و ۱۹ سنت معامله می‌شود.
صادرات نفت روسیه از منطقه بالتیک احتمالاً ۲۰ درصد در ماه دسامبر نسبت‌ به ماه قبل‌ از آن کاهش یافته که می‌توان آن را نتیجه اجرایی شدن تحریم‌های اتحادیه اروپا و سقف قیمت تعیین‌ شده توسط گروه ۷ از پنجم دسامبر دانست.
طبق گفته‌ تحلیلگران، تمرکز تاجران انرژی بر پاسخ مسکو به سقف قیمت تعیین‌ شده برای نفت و همچنین لغو هزاران پرواز در امریکا، باعث افزایش قیمت نفت شده‌است. بیش‌ از ۴۴۰۰ پرواز در امریکا طی دو روز به‌خاطر  طوفان لغو شده‌ است. این اتفاق همزمان با فصل سفر در امریکا افتاده که پیش‌بینی می‌شد شلوغ‌ترین فصل طی سال‌های اخیر باشد.
قیمت نفت در دو سوی اقیانوس اطلس در روز پنجشنبه به‌خاطر لغو پروازها در امریکا کاهش یافت.طوفان همچنین برنامه مردم برای سفر با خودرو را هم طی تعطیلات سال جدید میلادی برهم زده و مصرف بنزین را پایین آورده است.از طرف دیگر تقاضا برای انرژی جهت گرمایش به‌خاطر سرمای هوا افزایش یافته و انتظار قطعی برق می‌رود.نفت خام برنت و نفت امریکا هر دو به‌خاطر پیش‌بینی بهبود تقاضا در چین به‌عنوان دومین مصرف‌کننده بزرگ دنیا برای دومین هفته پیاپی افزایش قیمت خواهند داشت.اما افزایش موارد ابتلا به کرونا در چین، نگرانی در مورد افزایش بیشتر نرخ بهره در سرتاسر جهان و رکودی که مصرف سوخت را محدود کرده مانع افزایش بیش‌ازحد قیمت نفت خواهد شد. بزرگ‌ترین برگ برنده بازار نفت، چین و خوش‌بینی نسبت‌ به بازگشایی اقتصاد این کشور و افزایش تقاضا در آن است.


احداث ۷ هزار مگاوات واحد بخار سیکل‌ ترکیبی در کشور

ایرنا  - معاون راهبری تولید شرکت برق حرارتی با تأکید بر اینکه امیدواریم راندمان نیروگاه‌های ایران تا پایان امسال با تأمین منابع کافی به ۳۹.۴ درصد برسد، گفت: در حال حاضر برنامه احداث ۷ هزار مگاوات واحد بخار سیکل‌ترکیبی در دستور کار قرار گرفته است.
ناصر اسکندری معاون راهبری تولید شرکت برق حرارتی افزود: وزارت نیرو در همه بخش‌های تولید، انتقال و توزیع جهت‌گیری منطقی را برای کاهش تلفات و افزایش راندمان از سال های گذشته در پیش گرفته است و اقدام‌های صورت گرفته در بخش راندمان نیروگاه‌های کشور روند رو به بهبودی را طی می‌کند.
وی با تأکید بر اینکه شتاب دهی به مسیر افزایش راندمان نیروگاه‌ها نیازمند اختصاص منابع لازم به وزارت نیرو است، ادامه داد: در حال حاضر راندمان نیروگاه‌های ایران ۳۹.۲ درصد است که این رقم نسبت به میانگین جهانی عدد بسیار مناسبی است؛ به طوری که در کشوری همانند ایتالیا که قادر به ساخت نیروگاه بوده این عدد زیر ۳۹ درصد است.