حجت‌الاسلام محسن قنبریان
استاد حوزه علمیه

قرآن جامعه اسلامی را دارای «امر جامع» می‌شمارد(۶۲/نور). یک روز در هفته (آدینه) «صلاة جامعه» قرار داده‌ است تا به«امر جامع» بپردازند. روزش را هم جمعه (روز جمع شدن) نام نهاده‌ و مختصاتش را در متن زندگی مردم قرار داده‌ است.
آیه‌اش در قرآن آن را بین یک نفی و اثبات قرار داده‌ است: رها کردن کسب‌وکار/ رفتن دنبال کسب‌وکار و معیشت: «اذا نودی للصلاة من یوم الجمعه فاسعوا الی ذکر‌الله و ذروا البیع: هر وقت در روز جمعه برای نماز دعوت شدید (اذان گفتند) به طرف ذکر خدا بشتابید و کسب‌وکار را رها کنید» » فاذا قضیت الصلاة فانتشروا فی الارض و ابتغوا من فضل الله: نماز که تمام شد در منطقه زندگی‌تان منتشر و از فضل پروردگار (در معیشت و کسب‌وکار) طلب کنید.»
این مهندسی و تعبیه حکیمانه یعنی نماز جمعه در متن معیشت و زندگی مردم باشد تا تمثالی از رابطه دنیا و آخرت، معیشت و معنویت این دین باشد. از قضا تنها نمازی است که دو سخنرانی (خطبه) جزء نماز و رکن واجب آن است و خطبه‌ها باید در خدمت آن مقصد قرار گیرد. اگر این نماز با این مختصات و این ظرفیت در متن بماند البته «قلب فرهنگی هر شهر» می‌شود.
یکی از برکات انقلاب اسلامی احیای این نماز بود؛ رهبر انقلاب در ضمن خاطره‌ای از ملاقات ائمه جمعه با امام(ره) می‌فرماید: «در بعضی از شهرها حکام یک نفر را معین می‌کردند و امام جمعه می‌گذاشتند. امام‌ جمعه، منصوب آن حکومت‌های طاغوت بود. مردم هم نمی‌رفتند و اعتنا هم نمی‌کردند. آن نماز جمعه‌ای که حاکم طاغوتی آن را بگذارد برای مردم جذاب نیست و مردم هم نمی‌رفتند (به امام) گفتم ما در سال‌های متمادی محروم بودیم از نماز جمعه و شما نماز جمعه را به ما دادید، به ملت ایران دادید واقعاً نعمت بزرگی است»(۹۴/۱۰/۱۴)
با انقلاب اسلامی نماز جمعه سه میلیون‌نفری در تهران تشکیل شد اما سؤال اساسی این است که چگونه باوجودی‌ که حکومت اسلامی است و ائمه جمعه منصوب ولی‌فقیه عادل -نه حکومت طاغوت‌اند - باز حضور مردم کاهش ‌یافته است؟! این یک حقیقت غیرقابل‌انکار است که نمازجمعه در جمهوری اسلامی شکوه اولیه را ندارد و حتی از سایر مراسمات مذهبی عقب مانده ‌است. به حسب پیمایش ایسپا (سال ۸۹) شرکت در نماز جمعه از نماز جماعت هم عقب‌افتاده و به ۱۰درصد رسیده ‌است؛ درحالی‌ که شرکت در مجالس روضه‌خوانی و زیارت کردن اماکن مقدس روند افزایشی داشته و به حدود ۷۵ درصد رسیده ‌است. از اینجا معلوم می‌شود جامعه بی‌دین نشده که نماز جمعه خلوت شده‌است؛ بلکه این نماز جمعه است که نتوانسته حتی مخاطب مذهبی هیأت‌ها و تکایا را جذب کند یا نگه دارد!
واکاوی همه علل این پدیده، پیچیدگی خاص خود را دارد از همه اعراض و لوازم که بگذریم، ذات و گوهر نمازجمعه- که همان دو خطبه است- نقش بسیار مهمی در این مسأله دارد. به‌خاطر پذیرش بیشتر از سوی این نهاد و نکاتی را به کمک کلمات رهبر انقلاب می‌شمارم:
 ۱) نهادینه کردن گفتمان‌های ضروری
نماز جمعه نه در زبان مصالح عموم مردم بودن که حتی در نهادینه کردن گفتمان‌های اصلی انقلاب و جمهوری اسلامی توفیق روزافزون نداشته ‌است!
رهبر انقلاب در بیست و چهارمین گردهمایی ائمه جمعه (۹۸/۴/۲۵) نماز جمعه را «ظرفیتی برای نهادینه کردن عالی‌ترین و دشوارترین گفتمان‌ها در موضوعات اصلی و ضروری کشور» می‌خوانند.
در جای دیگر صریحاً حرف نوی جمهوری اسلامی را چنین بیان می‌کنند: «جمهوری اسلامی حرف نویی دارد. این حرف نو عبارت است از: مردم و ارزش‌های الهی؛ این دوتا باید با هم توأم بشوند.»(۹۰/۱۰/۷)
 مردم‌سالاری دینی مفهومی پرتکرار در سخنان ایشان است و حتی بیش‌از حضور پای صندوق رأی است. به تعبیر ایشان: «مردم‌سالاری یعنی براساس دین و براساس اسلام، سالار زندگی جامعه خود مردم‌اند»(۹۵/۹/۳) آیا خطبه‌های نماز جمعه مبین و محقق این سطح از مردم‌سالاری بوده ‌است؟! خطبه‌های رهبر انقلاب درباره آزادی و شعبه‌های آن (آزادی بیان، عقیده و...) یک کتاب مستقل (آزادی یعنی آزادی) شده ‌است. آیا در خطبه‌های شهرهای بزرگ و خطبه‌های معروف به این تناسب از آزادی و عدالت هم خطبه هست؟! قابل انکار نیست که آنقدر که در خطبه‌ها از احکام و ارزش‌های الهی (حجاب، اطاعت، استکبارستیزی و...) گفته می‌شود از مردم، مردم‌سالاری، آزادی و حقوق آنها گفته نمی‌شود. آن حجم خطبه از آزادی، جمهوریت و عدالت که در دهه ۶۰ بود، کمتر شنیده می‌شود. حرف نوی جمهوری اسلامی توأم بودن و جدا نشدن این حقوق مردم با آن تکالیف و ارزش‌های الهی است.
برداشت امام عزیز از جمهوریت و آزادی، آنها را یکی از ارزش‌های الهی کرد؛ از آن سو همه ارزش‌ها و احکام الهی هم با همراه شدن جمهور مردم برپا می‌شود: «انما عمادالدین...العامه من الامه: تنها ستون برپاکننده دین، جمهور از امت‌اند» (نامه۵۳نهج البلاغه) بنابراین، نماز جمعه قطعاً تریبون و جایگاهی برای این توأمانی است و در نتیجه، هرچقدر از سالاری مردم در زندگی اجتماعی کاسته شود، در همراهی آنها در ارزش‌ها و احکام خوانده‌ شده، کاسته خواهد شد.
 ۲) توصیه مصداقی به تقوی!
رهبر انقلاب در بیست و چهارمین گردهمایی ائمه جمعه به گزارش کتاب نمازجمعه تراز (چاپ شورای سیاستگذاری ائمه جمعه صفحه ۲۸۷) می‌فرماید: «توصیه به تقوا به‌صورت مصداقی و عینی در موضوعات مبتلا به جامعه نه به‌صورت توصیه کلی مثل این موارد: تقوا در فضای مجازی، تقوا در مسائل خانوادگی و...
توصیه مصداقی، نام بردن از کسی نیست؛ اما همانگونه که درباره اسراف، ناامید کردن جوانان و...، توصیه معلوم و معین به تقوا می‌شود؛ باید به اشرافیت دولتی و مذهبی، کوتاهی در انجام وظایف، ساکت نبودن بر گرسنگی فقرا و سیری ظالمان و... توصیه معین انجام شود؛ این توازن و تعادل هم در اقبال مردم مؤثر است.»

 دکتر محمد مخبر در این مراسم که با حضور وزیر علوم، تحقیقات و فناوری، معاون علمی و فناوری رئیس جمهوری و رئیس دانشگاه صنعتی شریف برگزار شد، بر نقش مهم شرکت‌های دانش بنیان در رفع چالش‌های فناوری کشور تأکید کرد. معاون اول رئیس جمهور در حاشیه این مراسم در جمع خبرنگاران با تأکید بر اینکه بهره‌گیری از توان شرکت‌های دانش‌بنیان از راهبردهای اساسی دولت سیزدهم برای حل مسائل کشور است، تصریح کرد: نیروهای جوان و فارغ‌التحصیلان دانشگاهی بویژه در بخش دانش‌بنیان از مزیت‌های جدی کشور هستند که سرمایه اولیه برای حرکت در بستر دانش محسوب می‌شوند. دکتر مخبر ادامه داد: دولت مصمم است مسائل و مشکلات کشور را با کمک دانشمندان و جوانان کشور حل کند. معاون اول رئیس جمهور با اشاره به اینکه پلنت پایلوت ساخت گاز هلیوم و LNG توسط شرکت‌های دانش‌بنیان و فارغ‌التحصیلان دانشگاهی اقدامی فاخر و در خور تقدیر است، گفت: این تکنولوژی در اختیار کشورهای اروپایی و امریکا بود و یکی از کشورهای همسایه نیز از این فرصت استفاده و درآمدزایی داشت که در این بازدید مقرر شد با همکاری وزارت نفت مراحل عقد قرارداد و خرید 10 تن هلیوم در مرحله اول و در مراحل بعدی تا ۱۰۰ تن هلیوم نهایی شود. وی تصریح کرد: دولت با جدیت از شرکت‌های دانش بنیان و تولیدات این شرکت‌ها پشتیبانی می‌کند. 

گروه سیاسی/ رهبر معظم انقلاب اسلامی صبح دیروز در دیدار ائمه جمعه سراسر کشور، نماز جمعه را در سلسله قدرت نرم نظام اسلامی، حلقه‌ای بسیار مهم و فریضه‌ای استثنایی خواندند و تأکید کردند: امام جمعه سخنگوی انقلاب اسلامی است و یکی از وظایف اساسی او بازتولید مفاهیم معرفتی و مبانی انقلابی و پاسخگویی به شبهات با زبان روز و تبیین مستدل آنها و رفتار پدرانه با همه است.
آمیختن معنویت با سیاست
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در ابتدای سخنان خود با گرامیداشت ایام متعلق به اهل‌بیت علیهم‌السلام، به بیان اهمیت جایگاه نماز جمعه پرداختند و با اشاره به جایگاه استثنایی آن در میان فرایض دینی گفتند: «پیوند میان توجه به خدا و حضور و اجتماع مردمی»، «ذکر و یاد خدا به‌صورت دسته‌جمعی و نزول برکات آن بر جمع»، «استمرار بدون توقف نماز جمعه در هر هفته»، «پایگاهی مهم برای طرح مسائل مختلف جامعه اعم از مسائل فکری، خدمات اجتماعی، همکاری‌های عمومی و آمادگی‌ها و بسیج نظامی» و «آمیختن معنویت با سیاست» از مهمترین ویژگی‌های نماز جمعه است که آن را تبدیل به ظرفیت عظیم و فرصت فوق‌العاده کرده است.
جبران کوتاهی‌ها
ایشان افزودند: نماز جمعه با چنین ویژگی‌هایی، حلقه‌ای مهم در سلسله قدرت نرم مفصل و طولانی نظام اسلامی است. رهبر انقلاب اسلامی سپس با طرح این سؤال که «آیا در جمهوری اسلامی توانسته‌ایم، نماز جمعه را در جایگاه رفیع و شایسته خود قرار دهیم»، گفتند: به نظر می‌آید کوتاهی‌هایی داشته‌ایم که باید همت کنیم تا این کوتاهی‌ها برطرف شود که در این میان، برخی مسائل بر عهده شخص ائمه‌جمعه است و برخی هم بر عهده مدیریت کلان ائمه جمعه.
رفتار پدرانه
رهبر انقلاب اسلامی درخصوص ائمه‌جمعه به دو موضوع اشاره کردند: ۱- منش و روش و شیوه زندگی امامان جمعه ۲- محتوای خطبه‌های نماز جمعه. حضرت آیت‌الله خامنه‌ای درباره منش و روش امام‌جمعه گفتند: امامان جمعه همانگونه که در خطبه‌های نماز جمعه، همه را امر به تقوا می‌کنند، خود نیز باید در تحصیل تقوا و عمل به آن حداکثر تلاش خود را انجام دهند زیرا اگر غیر از این باشد، نتیجه عکس خواهد داد.
ایشان «رفتار پدرانه با همه» را از دیگر الزامات رفتار و منش امام جمعه دانستند و افزودند: در نماز جمعه قشرها و سلایق مختلف حضور دارند، رفتار امام‌جمعه باید همانند رفتار پدر با فرزندان خود باشد و باید همه را بر سر سفره معنویت و دین بنشاند.
اشاره به تفاوت‌های ظاهری
رهبر انقلاب اسلامی با اشاره به جشن میلیونی غدیر در تهران و حضور قشرها و ظواهر مختلف، آن را پدیده‌ای عجیب خواندند و خاطرنشان کردند: در این جشن همه جور آدمی حضور داشتند و همه نیز با وجود تفاوت‌های ظاهری طرفدار دین هستند. حضرت آیت‌الله خامنه‌ای افزودند: من در یکی از سفرهای استانی در جمع علمای آن استان به حضور افراد مختلف در مراسم استقبال اشاره کردم و گفتم در میان مردم، افرادی گریه می‌کردند که شاید شما در برخورد با آنها احتمال دهید که حتی اعتقادی به دین ندارند در حالی که همه آنها معتقد به دین هستند.
از مردم فاصله نگیرید
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در توصیه بعدی، امامان جمعه را به سلوک مردمی یعنی حضور در بین مردم و گفت‌و‌گو با آنان توصیه کردند و افزودند: صرف رفتن بین مردم کار مهمی است بنابراین از مردم فاصله نگیرید و ارتباطات خود را به یک گروه خاص محدود نکنید، البته در طول این سال‌ها، شبکه امامت جمعه جزو مردمی‌ترین نهادهای انقلابی بوده است.
ارتباط مناسب با جوانان
«ارتباط با جوانان و تدارک دیدن سازوکار مناسب برای آن» توصیه دیگر رهبر انقلاب بود. ایشان با اشاره به فعالیت گروه‌های پرشمار جوان، خودجوش، گمنام و بی‌ادعا در سراسر کشور، وظیفه ائمه‌جمعه را ارتباط با این گروه‌ها و حمایت از آنان خواندند و گفتند: شرکت در خدمات اجتماعی، همچون کمک به مردم در حوادث طبیعی و در مقابله با کرونا و جمع‌آوری کمک‌های مؤمنانه برای نیازمندان جزو کارهای لازم امامان جمعه است که بعضی از ائمه جمعه نیز انصافاً در این زمینه خوش درخشیده‌اند رهبر انقلاب اسلامی در این زمینه تأکید کردند: ما طرفدار عدالت هستیم و پرچم آن را بلند کرده‌ایم اما تحقق عدالت بدون کمک به طبقه محروم و مستضعف معنا ندارد.
پرهیز از ورود به فعالیت‌های اقتصادی
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در توصیه‌ای دیگر، با قدردانی از تلاش‌های ستادهای برگزاری نماز جمعه در سراسر کشور، ائمه‌جمعه را به نظارت بر سلامت این ستادها سفارش کردند و با تأکید بر پرهیز از ورود در فعالیت‌های اقتصادی، خاطرنشان کردند: از فعالیت اقتصادی حتی به‌عنوان تأمین هزینه‌های نماز جمعه باید اجتناب شود چرا که آثار منفی ورود بعضی از آقایان محترم به این فعالیت‌ها، هنوز هم دامنگیر نظام اسلامی است.
امتیاز حوزه به مردمی بودن است
ایشان اداره تشکیلات روحانیت و حوزه‌های علمیه را همواره مردمی خواندند و افزودند: حوزه‌های علمیه، مراجع و فضلای حوزه، وابسته به مردم هستند و احتیاجی به دولت‌ها و قدرت‌ها ندارند و این یک افتخار و امتیاز است. به همین علت است که حوزه‌های علمیه در قضایای مختلف توانسته‌اند بدون رودربایستی با دولت‌ها در کنار مردم بایستند. بنابراین نمازجمعه نیز باید به همین شکل و با کمک‌های مردمی اداره شود. رهبر انقلاب در ادامه به بیان چند نکته درباره خطبه‌های نمازجمعه و محتوای آنها پرداختند.
خطیب جمعه، سخنگوی انقلاب
ایشان، خطبه نمازجمعه و خطیب آن را سخنگوی انقلاب اسلامی و تبیین‌کننده و مطالبه‌گر مبانی انقلاب خواندند و افزودند: هنر بزرگ خطیب جمعه این باشد که مفاهیم معرفتی و انقلابی همچون مسأله بسیار مهم عدالت، استقلال، حمایت از مستضعفین و پیروی از شریعت را متناسب با نیازهای روز و با ادبیات جدید بازتولید کند.
خطبه باید آرامش‌بخش باشد نه حاشیه‌ساز
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای با تأکید بر اینکه خطبه‌ها باید پرمغز، آموزنده و پاسخگوی سؤالات عمومی باشد، گفتند: ادبیات خطبه باید گرم، صمیمی، اتحادآفرین، امیدبخش، بصیرت‌افزا و آرامش‌بخش به مردم باشد نه آنکه موجب اضطراب، حاشیه‌سازی، تلاطم روحی، بدبینی به وضع کنونی و آینده شود و برای هجمه معاندان نیز دستاویز ایجاد کند.
مقابله با شبهه‌پراکنی
ایشان یک مأموریت مهم خطبه‌های نماز جمعه را مقابله با شبهه‌پراکنی‌های دائم بدخواهان دانستند و گفتند: میدان رزم امروز، میدان قدرت نرم است و دشمن در این میدان با شبهه‌افکنی به دنبال رخنه در دژ مستحکم ایمان مردم و از بین بردن آنان است چرا که عامل پیروزی انقلاب اسلامی و ایستادگی مردم در دفاع مقدس و فتنه‌ها و هر عرصه دیگر، ایمان مردم بوده است.
کار بزرگ جمهوری اسلامی
رهبر انقلاب، کار بزرگ جمهوری اسلامی را باطل کردن نقطه مرکزی هویت تمدن غرب یعنی «تفکیک دین از سیاست» خواندند و افزودند: جمهوری اسلامی با شعار دین، نه تنها خود را حفظ کرد، بلکه با پیشرفت ایران تلاش طولانی غربی‌ها برای ناسازگار نشان دادن دین و سیاست را به چالش کشید بنابراین مافیای قدرت‌های غربی که در رأس آن صهیونیست‌ها و سرمایه‌داران آن هستند و امریکا نیز ویترین آنها است، از این حقیقت درخشان عصبانی و دائماً در حال طراحی برای ضربه زدن به جمهوری اسلامی هستند.
درباره مسائل زن و حجاب
رهبر انقلاب در ادامه به مسائلی که در روزهای اخیر درباره موضوع زن و حجاب مطرح است، اشاره کردند و گفتند: این موضوعات از ابتدای پیروزی انقلاب اسلامی همواره مطرح بوده است و اخیراً هم بار دیگر به بهانه حجاب، همان تلاش‌های ناکام در حال تکرار است.
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای افزودند: چند سال قبل، در جلسه‌ای، از من سؤال شد که در موضوع زن، در مقابل غرب چه دفاعی دارید که من گفتم «دفاع ندارم، حمله دارم. آنها که زن را تبدیل به کالا کرده‌اند، باید دفاع کنند و پاسخ دهند.»
غرب دلسوز ایران نیست
ایشان با طرح این سؤال که «چرا به یک‌باره و بار دیگر رسانه‌های رسمی و دولتی امریکا و انگلیس و مزدورانشان به بهانه حجاب، موضوع زن را مورد هجوم قرار داده‌اند؟ و آیا واقعاً غربی‌ها مدافع حقوق زن ایرانی هستند؟»، گفتند: غربی‌ها همان‌هایی هستند که اگر می‌توانستند آب را به روی ملت ایران ببندند، می‌بستند، همان‌طور که داروی کودکان پروانه‌ای را تحریم کرده‌اند و اجازه نمی‌دهند به این کودکان دارو برسد. حالا غربی‌ها واقعاً دلسوز زن ایرانی هستند؟
از شرافت و استعداد زنان ایرانی عصبانی‌اند
رهبر انقلاب اسلامی خاطرنشان کردند: حقیقت قضیه این است که زن باشرف و با‌استعداد ایرانی یکی از بزرگ‌ترین و مهمترین ضربه‌ها را به ادعاها و دروغ‌های تمدن غربی زده است و آنها از این موضوع به‌شدت عصبانی هستند.
زن ایرانی، باطل‌السحر ادعای غربی‌ها
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای گفتند: غربی‌ها سال‌ها است که می‌گویند تا زمانی که زن از قیود اخلاقی و شرعی رها نشود، نمی‌تواند پیشرفت کند و به مدارج عالی علمی، سیاسی و اجتماعی برسد اما زن ایرانی در بیش از چهل سال گذشته توانسته است با حجاب اسلامی و چادر در میدان‌های مختلف علمی، اجتماعی، ورزشی، سیاسی، مدیریتی، اقتصادی و فرهنگی حاضر شود و به موفقیت‌ها و سربلندی‌های بزرگ دست یابد. ایشان تأکید کردند: موفقیت‌های زن مسلمان ایرانی باطل‌کننده تلاش‌های دویست، سیصد ساله غربی‌ها بوده و به همین علت آنها از زن ایرانی عصبانی هستند و به بهانه حجاب، اقدام به شبهه‌افکنی و فضاسازی می‌کنند.
در موضوع حجاب باید متین و منطقی ورود کرد
رهبر انقلاب با اشاره به مطرح شدن موضوع حجاب در خطبه‌های نماز جمعه در هفته گذشته و همچنین در فضای مجازی و رسانه‌ها، خاطرنشان کردند: در این موضوعات باید بسیار متین و منطقی و به دور از احساسات بی‌مورد، ورود کرد و باید با دلایل روشن، آن منطق استعماری غربی افشا و تبیین شود. حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، تبیین همراه با متانت و اتقان را در موارد دیگر نیز ضروری دانستند و افزودند: ممکن است در منطقه‌ای ناهنجاری وجود داشته باشد که امام‌جمعه با در نظر گرفتن همه ملاحظات، تصمیم به مطرح کردن آن در نمازجمعه دارد که باید با کیفیت مناسب و متناسب با جایگاه امام‌جمعه باشد.
ناتوانی در جذب مردم به حساب بی‌دینی گذاشته نشود
رهبر انقلاب با تأکید مجدد بر مقابله با شبهات دشمن و لزوم جدی گرفتن وظیفه جهاد تبیین، گفتند: برخی افراد در جنگ سخت و در مقابل ضربات شمشیر ایستادگی کردند اما در میدان جنگ نرم و در مقابل شبهات زمین خوردند که البته یکی از دلایل این اتفاق، دنیاطلبی است.ایشان، توصیه‌های بیان‌شده خطاب به ائمه‌جمعه را برای سخنرانی‌های ایام محرم نیز صادق دانستند و با تأکید بر ضرورت جذب مخاطب و تلاش برای ارتقای اجتماع مردم در نمازهای جمعه، افزودند: بر خلاف برخی افراد که مدعی ضعیف شدن اعتقادات مردم هستند، مراسم‌ بزرگی همچون جشن غدیر، عزاداری‌های محرم و صفر، راهپیمایی اربعین و کمک‌های مالی مردم به حوزه‌های علمیه نشان‌دهنده قوی‌تر شدن ایمان و دین‌داری عمومی است و نباید ناتوانی فردی در جذب مردم به یک اجتماع به حساب بی‌دینی مردم گذاشته شود چرا که مردم در میدان هستند و این ما هستیم که باید با عمل به وظایف، خود را از میدان کنار نکشیم. در ابتدای این دیدار، حجت‌الاسلام والمسلمین حاج‌علی‌اکبری رئیس شورای سیاستگذاری ائمه‌جمعه با اشاره به برگزاری فریضه نماز جمعه در ۹۰۰ پایگاه در سراسر کشور، گزارشی از رویکردها، برنامه‌ها و فعالیت‌های ناظر به افزایش کیفیت نمازهای جمعه بیان کرد.

گروه سیاسی/ در جلسه روز گذشته هیأت دولت موضوعات مهم و متنوع کشور در دستور کار قرار گرفت و اعضای دولت در این جلسه که به ریاست رئیس‌جمهور برگزار شد، آنها را بررسی کردند. از جمله این موضوعات، تأمین آب شرب و کشاورزی سیستان و بلوچستان بود. نتیجه بررسی این مسأله، دستور همه‌جانبه آیت‌الله رئیسی به وزارتخانه‌های مختلف برای تأمین آب در این استان بود. مطابق تأکید رئیس‌جمهور، آب آشامیدنی و کشاورزی سیستان و بلوچستان باید از چند طریق تأمین شود که حفر چاه‌های ژرف و اختصاص دکل‌های ویژه از جمله آنها است. آیت‌الله رئیسی درعین حال به مسأله تأمین حقابه سیستان و بلوچستان از رودخانه هیرمند نیز اشاره و وزارتخانه‌های خارجه و نیرو را مأمور پیگیری این حقابه کرد. وی در این خصوص تصریح کرد که دولت مردمی در پیگیری حقوق ملت به هیچ عنوان کوتاه نخواهد آمد.
مأموریت به وزارتخانه‌های خارجه و نیرو
به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی ریاست‌جمهوری، آیت‌الله سیدابراهیم رئیسی در این جلسه، وزرای امورخارجه و نیرو را مأمور پیگیری حقابه ایران از رود هیرمند کرد و گفت: دولت مردمی در پیگیری حقوق ملت به هیچ عنوان کوتاه نخواهد آمد. رئیس‌جمهور همچنین به وزارتخانه‌های مربوطه مأموریت داد که با جدیت، سایر راه‌های تأمین آب شرب و آب کشاورزی برای مردم استان سیستان و بلوچستان را از جمله از طریق حفر چاه‌های ژرف و اختصاص دکل‌های ویژه پیگیری کرده و هر چه سریع‌تر اقدامات لازم را در دستور کار قرار دهند.
توجه دولت به انتظارات ائمه جمعه
آیت‌الله رئیسی در بخش دیگری از سخنان خود، با اشاره به دیدار سه‌شنبه گذشته خود با ائمه جمعه سراسر کشور، کارآمدی را مهم‌ترین شاخص در انتصابات مسئولان ملی، استانی و محلی اعلام کرد و گفت: مدیران دولت مردمی باید کارآمد، انقلابی و تحول‌خواه باشند و اگر غیر از این باشد، هدف‌گذاری‌های انجام گرفته محقق نخواهد شد. رئیس‌جمهور انتخاب مسئولان کارآمد را حق‌الناس خواند و گفت: مردم صاحبان اصلی نظام و انقلاب هستند و به گردن همه مسئولان حق دارند و ما نیز تحت هیچ شرایطی نباید از احقاق حق‌الناس کوتاه بیاییم.
امسال قطعی برق نداشتیم
رئیس‌جمهور همچنین با تشکر صمیمانه از مردم برای ادامه همکاری در مصرف برق خانگی گفت: الحمدالله با همراهی خوب مردم و مدیریت اثربخش وزارت نیرو، امسال مشکل قطعی برق نداشته‌ایم اما با توجه به کمبود زیرساخت‌های تولید انرژی، کنترل مصرف برق، همچنان یک اولویت مهم در کشور است.
مسئولیت آمار با مرکز آمار
آیت‌الله رئیسی در بخش دیگری از سخنان خود با انتقاد از اهمال برخی دستگاه‌ها در فروش اموال مازاد و با بیان اینکه فروش اینگونه اموال تکلیفی قانونی است، وزیران را مکلف کرد، این وظیفه قانونی را با جدیت و مطابق آنچه در قانون مقرر شده، اجرا کنند. وی با اشاره به اینکه تناقض در برخی آمار اعلام شده از سوی دستگاه‌های دولتی، افکار عمومی را دچار ابهام می‌کند، گفت: مرکز آمار مسئول ارائه آمارهای متقن در کشور است. فقط این آمار باید مبنای سیاستگذاری‌ها و تصمیم‌سازی‌ها در کشور قرار بگیرد و سایر دستگاه‌ها نیز به آن تأسی کنند. رئیس‌جمهور افزود: اینگونه آمارهای نامستند، حتی در تصمیم‌سازی‌های درون‌دستگاهی نیز مشکل ایجاد می‌کند، بنابراین هر دستگاهی می‌خواهد آماری اعلام کند باید با مرکز آمار هماهنگ شود.
قدردانی از همکاری بخش خصوصی
در بخش دیگری از این جلسه، گزارشی از آمادگی بخش خصوصی و تعاونی برای کمک به دولت ارائه شد که قدردانی رئیس‌جمهور را به همراه داشت. آیت‌الله رئیسی با اشاره به این اعلام آمادگی اظهارکرد: این دو بخش با ظرفیت‌ها و امکانات وسیع خود آماده همکاری با دولت هستند و مسئولان دستگاه‌ها در سالی که محور نامگذاری آن تولید است، باید از این تمایل به همکاری بهره‌ ببرند و تولیدات از جمله در بخش خدمات به مردم را افزایش کمی و کیفی دهند.
در جلسه روز گذشته هیأت دولت، گزارش‌هایی از وضع مناسب ذخایر کالاهای اساسی و طرح جهش تولیدات دیمی و محصولات شیلاتی ارائه شد. آغاز انتقال آب به دریاچه ارومیه از دیگر مسائلی بود که در جلسه هیأت وزیران بررسی شد. مسئولان مرتبط در دولت امیدوارند با این اقدام، احیای دریاچه ارومیه شتاب ملموسی بگیرد.
 تبدیل علم به ثروت در جهاد دانشگاهی
آیت‌الله رئیسی همچنین پیش از ظهر دیروز در مراسم چهل و دومین سالروز تشکیل جهاد دانشگاهی که در محل پژوهشگاه رویان برگزار شد، با گرامیداشت یاد شهدای جهاد دانشگاهی و مرحوم کاظمی آشتیانی مؤسس پژوهشگاه رویان، جهاد دانشگاهی را مولود انقلاب اسلامی و منشأ خدمات علمی ارزشمند برای کشور دانست. رئیس جمهور با تأکید بر نقش امیدآفرین مجموعه جهاد دانشگاهی در کشور، گفت: نکته مهم درباره این مجموعه علمی این است که توانسته به خوبی اندیشه‌ها و نظریه‌های علمی را تبدیل به ثروت کرده و در بخش‌هایی از کشور که نیازمند کار علمی و نوآورانه است، گره‌گشایی کند. این همان الگویی است که باید در بخش‌های دیگر نیز آن را دنبال کنیم.
رئیس جمهور با بیان اینکه جهاد دانشگاهی بسیاری از آرزوها و خواسته‌های کشور در حوزه علم و فناوری را محقق کرده است، تصریح کرد: اگر علم و دانش در کنار منابع و ظرفیت‌های کشور قرار گیرد و دانایی منجر به توانایی‌ شود، در همه عرصه‌ها شاهد دستاوردهای عظیم خواهیم بود. 
برنامه‌ریزی برای بازگشت نخبگان
رئیس جمهور با تأکید بر ضرورت برنامه‌ریزی و تلاش برای بازگشت نخبگان به کشور و حمایت جدی دولت از این روند، افزود: جهاد دانشگاهی پیشتاز و پیشران اقتصاد دانش‌بنیان و از مهم‌ترین نقش‌آفرینان در زیست‌بوم نوآوری کشور است که می‌تواند با برنامه‌ریزی درست و کنشگری حساب‌شده، زمینه را برای مهاجرت معکوس و بازگشت نخبگان به کشور فراهم کند. آیت‌الله رئیسی بومی کردن دانش در عرصه‌های مختلف از سوی جهاد دانشگاهی را خدمتی بزرگ به کشور عنوان کرد و افزود: در شرایطی که دشمن ما را در زمینه‌های مختلف از جمله در حوزه علم و فناوری تحریم کرده است، دستاوردهای ارزشمند جهاد دانشگاهی در دستیابی به دانش‌ روز دنیا در عرصه‌های مختلف و بومی‌ کردن آن بویژه در موضوع درمان ناباروری و همچنین پیشگیری و درمان انواع سرطان، اقدامی بزرگ و شایسته قدردانی است.
تجلیل از خدمات مرحوم کاظمی آشتیانی
وی در بخش دیگری از سخنانش بر ضرورت کادرسازی در حوزه علم و نوآوری، تأکید کرد و اظهار داشت: مرحوم کاظمی آشتیانی مؤسس پژوهشگاه رویان نماد جهاد دانش‌بنیان در کشور بود. ایشان توانست با اتکای به ظرفیت‌های کشور و نیروهای متعهد، کارآمد و خلاق تحول بزرگی را در حوزه علم و نوآوری رقم بزند و این ویژگی آن مرحوم بارها از سوی رهبر معظم انقلاب مورد تجلیل قرار گرفت.
رئیس جمهور گفت: در حوزه توسعه صنعتی، واردات باید مشروط بر انتقال تکنولوژی باشد و به دقت بر این فرایند نظارت شود. نظارت در این حوزه را می‌توان به جهاد دانشگاهی سپرد. آیت‌الله رئیسی در بخش پایانی سخنان خود با اشاره به اینکه پیشرفت و عدالت، محور کار دولت است و دانشگاه‌ها اتاق فکر دولت به شمار می‌آیند، اظهار کرد: نهادهای علمی از جمله جهاد دانشگاهی در این زمینه می‌توانند به توانی مضاعف یاریگر دولت باشند و با تعریف نظام، مسائل کشور و اولویت‌بندی آنها، مشکلات کشور را به صورت علمی و فناورانه حل کنند. رئیس جمهور همچنین  از نمایشگاه دستاوردهای این نهاد نیز بازدید کرد.