زهره توکلی
خبرنگار
رگه‌های فیروزه‌ای در معادن مس شهربابک، این شهر را زمستان 1400 در فهرست شهرهای ملی صنایع‌دستی کشور قرار داد. فیروزه‌تراشان شهر‌بابک بیش از هرچیزی می‌خواهند سایه شهر نیشابور را از روی فیروزه‌های شهرشان بردارند. آنها ملی شدن شهر‌بابک را قدم بزرگی برای جلوگیری از قاچاق و فروش فیروزه خود به نام نیشابور و مشهد می‌دانند. فیروزه شهر‌بابک همچنان به نام نیشابور و با قیمت بالا به فروش می‌رسد.
علیرضا سالاری، عضو هیأت‌مدیره اتحادیه فیروزه شهربابک به  «ایران» می‌گوید: نیشابور خودش هم فیروزه دارد اما استخراج آن محدود و قیمت آن بالا است. بنابراین فیروزه‌های شهربابک را هم در این شهر فرآوری کرده و به فروش می‌رسانند. فیروزه‌هایی که وارد این شهر می‌شود به صورت غیررسمی، چمدانی و محدود است، در صورتی که هر ماده استخراجی باید در جای خودش و به نام خودش به فروش برسد.
وی با بیان اینکه بر‌اساس مجوزها، سالانه 55تن فیروزه از معادن مس شهربابک برداشت می‌شود، می‌افزاید: همه معادنی که از آنها فیروزه استخراج می‌شود چه در داخل ایران و چه در کشورهای دیگر دارای درجه‌بندی کیفیت است، یعنی از کیفیت بالا و درجه یک تا کیفیت پایین وجود دارد اما متأسفانه برخی همکاران در شهرهای دیگر نظیر نیشابور یا مشهد، فیروزه درجه یک شهربابک را به‌عنوان فیروزه نیشابوری به فروش می‌رسانند، چون از یک‌سو فیروزه نیشابور برند است و در این صورت می‌توانند با قیمت بالاتری به فروش برسانند و از سوی دیگر فیروزه‌های درجه2 و کیفیت‌های پایین‌تر را هم به اسم شهربابک یا حتی باز‌هم به اسم شهر خودشان به فروش می‌رسانند.
سالاری درخصوص تلاش برای برند‌سازی فیروزه شهربابک می‌گوید: در این زمینه درحال انجام همکاری با دانشگاه تهران و انجمن صنفی کارفرمایی گوهرتراشان و گوهرشناسان هستیم اما فیروزه شهربابک نوپا است و 10سال از استخراج آن و حضور در بازارهای فروش می‌گذرد، لذا تا بتواند راه چند صد ساله نیشابور را طی کند، زمان می‌برد. یکی از راه‌های آن نیز ثبت ملی آن است که به تازگی انجام شده است.
وی اظهار می‌دارد: درحال حاضر 75شرکت تعاونی زیرمجموعه اتحادیه تعاونی فیروزه شهربابک قرار دارد و 75کارگاه خانگی نیز در این خصوص فعالیت می‌کنند که برای یک‌هزار نفر به صورت مستقیم اشتغالزایی ایجاد کرده است. البته حدود یک‌هزارو500 نفر در این حوزه هنری، آموزش دیده‌اند.
وی با بیان اینکه 60درصد افراد فعال در زمینه فیروزه‌تراشی را بانوان تشکیل داده‌اند، می‌افزاید: از آنجا که فیروزه‌تراشی نیاز به فضای زیادی ندارد، لذا بسیاری از بانوان خانه‌دار بویژه زنان سرپرست خانوار با داشتن دستگاه تراش مخصوص، به این کار مشغول هستند و درآمد خود را از همین طریق کسب می‌کنند.
سالاری، عمده مشکل درخصوص فیروزه شهربابک را کیفیت مواد اولیه عنوان می‌کند و می‌گوید: اگر شرکت ملی صنایع مس، این کار را تخصصی‌تر انجام دهد و پیمانکاری را بگذارد که در زمینه سنگ‌های قیمتی و نیمه‌قیمتی تخصص بالاتری داشته باشد، به‌طور حتم کیفیت سنگ افزایش می‌یابد و بهتر می‌توانیم در بازارهای داخلی نظیر نیشابور، دامغان و نیز بازارهای جهانی رقابت کنیم.
فیروزه شهربابک در تنوع طرح و رنگ در دنیا بی‌نظیر است
محمدحسین فارسی‌نژاد، نایب‌رئیس اتحادیه فیروزه شهربابک نیز در این خصوص به «ایران» می‌گوید: مشکل اصلی ما مواد اولیه است، بنابراین باید در زمینه جمع‌آوری فیروزه از معدن شهربابک ساماندهی لازم صورت گیرد.
وی می‌افزاید: جلسات متعددی با مسئولان برگزار کردیم که برای جمع‌آوری فیروزه از افراد متخصص استفاده شود. بهترین آن اتحادیه فیروزه است چون سروکار اعضای اتحادیه فقط با فیروزه است، لذا فیروزه و رگه‌های آن را می‌شناسند. از سوی دیگر از طرف فرمانداری هم قول‌های مساعدی داده شده است که جمع‌آوری به اتحادیه فیروزه سپرده شود و اگر این اتفاق بیفتد متعهد می‌شویم که جمعیت یک‌هزار نفری شاغل در این حوزه را به 2تا 3برابر افزایش دهیم و این میزان اشتغالزایی رقم کمی نیست.
فارسی‌نژاد می‌گوید: در ابتدا کارگاه نگین را با 15نیرو راه‌اندازی کردم اما این تعداد به دلیل نبود نگین‌های کیفیت مناسب، به 6نفر رسید و در آخر هم مجبور شدم کارگاه را تغییر کاربری دهم و با ضایعات سنگ‌های فیروزه به کار فیروزه‌کوبی و فرآوری این ضایعات بپردازم که اینها هم نیازمند دستگاه‌های مخصوص است که مشاغل خانگی توان تهیه آن را ندارند.
فارسی‌نژاد می‌گوید: به مسئولان شهر گفته‌ایم که فیروزه‌ها توسط اتحادیه جمع‌آوری شود اما دراختیار اتحادیه قرار نگیرد و به‌ جای آن انباری در شهر ایجاد شود تا فیروزه‌های جمع‌آوری شده با نظارت مسئولان شهر در آن ذخیره و به‌تدریج و بر‌اساس نیاز کارگاه‌ها، توزیع شود تا ذخیره هم به صفر نرسد و کارگاه‌های موقت، بیکار نشوند، چون تعداد شاغلان در این حوزه کم نیست.
وی در مورد ویژگی‌های خاص فیروزه شهربابک اظهار می‌دارد: فیروزه شهربابک از نظر سنگ، رگه‌های آبی دارد که بسیار به فیروزه نیشابور شبیه است و در سختی و زیبایی سنگ از نوع نیشابوری آن، کم ندارد به‌طوری که تقریباً قابل تشخیص نیست که این سنگ فیروزه شهربابک است یا نیشابور.
وی ادامه می‌دهد: فیروزه شهربابک به لحاظ تنوع طرح و رنگ در دنیا بی‌نظیر است. از رنگ‌های آبی و سبز کمرنگ تا پررنگ، طیف‌های مشکی و رگه‌های قهوه‌ای گرفته تا طرح‌های پرطاووسی، ابروبادی، تارعنکبوتی و منحصربه‌فردی که فقط در شهربابک وجود دارد. حتی در فیروزه‌های این شهر، فیروزه طرح عقیق سلیمانی نیز مشاهده شده که یکی از مشتری‌های عرب آن را با عقیق اشتباه گرفته بود.
فیروزه شهربابک ظرفیت برند جهانی دارد
کاظم حسین‌زاده، معاون صنایع‌دستی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان کرمان در این خصوص به «ایران» می‌گوید: فیروزه موجود در شهربابک کیفیت بسیار خوبی دارد. به لحاظ رنگ‌بندی بسیار متنوع است و جنس آن نیز قابل‌قبول بوده و مورد استقبال هم قرار گرفته است.
وی درخصوص برند نشدن این فیروزه در مقایسه با فیروزه نیشابور می‌گوید: مدت اکتشاف فیروزه نیشابور بسیار طولانی‌تر از شهربابک است، لذا سال‌ها است در بازار عرضه می‌شود البته در شهربابک هم فیروزه وجود داشته ولی مدت زمان زیادی از اکتشاف آن نمی‌گذرد.
این مسئول می‌افزاید: پس از اکتشاف فیروزه در شهربابک، تلاش‌های بسیاری برای معرفی آن در داخل و خارج از کشور شد و اقدامات بسیار خوبی هم در این زمینه انجام شده، به‌طوری‌که منجر به ثبت ملی شهربابک به‌عنوان شهر ملی فیروزه شده است.
وی درباره قاچاق فیروزه شهربابک می‌گوید: در گذشته این سنگ قاچاق و به نام خودشان در شهرهای دیگر فروخته می‌شد چون در آن زمان‌ها اتحادیه‌ای وجود نداشت یا مثل امروز قوی نبود اما با شکل‌گیری اتحادیه و پیگیری‌های شورای تأمین شهرستان با همکاری فرمانداری و... جلوی قاچاق فیروزه شهربابک گرفته شد.
این مسئول با بیان اینکه منکر نیستیم که قاچاق در این حوزه به صفر رسیده است اما می‌توان گفت در مسیر استخراج تا توزیع بیش از 95درصد، مدیریت و نظارت شده است.
وی با بیان اینکه سالانه حدود 500هزار دلار صادرات چمدانی به کشورهای اروپایی، آسیای‌شرقی و کشورهای حاشیه خلیج‌فارس انجام می‌شود در مورد وضعیت کیفیت مواد اولیه استخراجی فیروزه شهربابک می‌گوید: فیروزه در معادن مس به صورت رگه‌هایی دیده می‌شود. در یک برهه زمانی، فیروزه‌هایی استخراج شده که بسیار باکیفیت بوده و ناخالصی کمتری داشته‌اند و در برهه‌ای دیگر هم سنگ‌هایی با کیفیت پایین‌تر دیده و استخراج شده است، بنابراین این نوسان وجود دارد.
این مسئول درباره دراختیار قرار دادن کار استخراج سنگ فیروزه به اتحادیه فیروزه شهربابک می‌گوید: افرادی که هم‌اکنون کار استخراج را در معادن انجام می‌دهند معدنکاران باسابقه‌ای هستند که مس و فیروزه را خوب می‌شناسند و تجربه زیادی در این زمینه دارند ولی اینکه چهارچوب معادن اجازه نمی‌دهد که همیشه فیروزه‌های باکیفیت بالا استخراج شود، ربطی به تخصص آنها ندارد.
وی اظهار می‌دارد: به‌طور قطع یکی از اهدافی که ما برای شهرهای ملی صنایع‌دستی در حال  دنبال کردن هستیم، پیگیری مباحث مربوط به آموزش، تولید و تجاری‌سازی است و به‌طور قطع ملی شدن این شهر به ارتقای جایگاه این شهر به لحاظ داشته‌ها، تأمین مواد اولیه و تولید، ایجاد اشتغال، برندسازی و تجاری‌سازی و دیگر موضوعات اقتصادی آن کمک می‌کند و رشد و توسعه را به همراه خواهد داشت.
قطعاً نباید به تولید نگین اکتفا کنیم و باید محصولات دیگر نظیر زیورآلات سنتی هم در این زمینه تولید کنیم و به  فیروزه‌کوبی هم بیشتر توجه شود.
این مسئول تأکید می‌کند: به دنبال جهانی شدن فیروزه شهربابک هستیم اما نیاز است چند سالی در این زمینه کار شود تا ضعف‌ها رفع و زنجیره ارزش تکمیل شود. شهربابک این ظرفیت را دارد که در آینده نزدیک با برنامه زمان‌بندی شده 3 تا 5سال، بتواند به‌عنوان برند جهانی برای خود جایگاهی پیدا کرده و محصولات باکیفیتی را تولید کند و به جایگاه برند جهانی برسد.

خالد نبی هم مثل همه مقاصد گردشگری، نوروز شلوغی داشت. صف ترافیک خودروهای گردشگران در بعضی از روزها به 10کیلومتر هم می‌رسید. این موضوع انتقاد گردشگران را هم در پی داشت. آنها اعتقاد دارند که متولیان می‌توانستند در دو سال رکورد کرونا، برنامه‌ریزی بهتری برای ساماندهی ترافیک منطقه داشته باشند. جاده دسترسی ناایمن، کمبود فضای پارکینگ و سیاست دوگانه و برخورد سلیقه‌ای برای ورود خودروها به پارکینگ بالا و بی‌توجهی به آثار برجای مانده در قبرستان از جمله انتقاد‌های گردشگران تعطیلات نوروزی خالد نبی است. در بخش قبرستان هیچ مأموری برای حفاظت از آثار تاریخی وجود نداشت. نکته مهم دیگری هم وجود دارد که معمولاً در توسعه زیرساخت‌های گردشگری دیده نمی‌شود؛ گردشگری انبوه در دنیا پذیرفته شده نیست. ظرفیت پذیرش گردشگر در منطقه باید با توجه به توان اکولوژیک منطقه انجام بگیرد. متولی خالد نبی سازمان اوقاف است. اوقاف و میراث فرهنگی معمولاً همکاری نتیجه بخشی ندارند. از سوی دیگر جاده سازی معمولاً به ساخت و سازهای بی رویه ویلاداران و سرمایه گذاری برخلاف محیط زیست می انجامد. بنابراین باید مراقب بود که ساماندهی مسیر گردشگری، محیط زیست زیبای خالد نبی را قربانی نکند.

زیست بوم: برخی از رسانه‌ها از احتمال لغو احداث پتروشیمی در میانکاله براساس بررسی‌های انجام گرفته از مجموعه وزارت نفت خبر می‌دهند. روز سه‌شنبه نیز سخنگوی دولت در واکنش به اعتراض گروه‌های مختلف به تخریب گسترده اراضی مرتعی روستای حسین آباد، کاشت گونه‌های مهاجم و بوته کنی، از دست رفتن معیشت 70 خانوار دامدار در منطقه و آلودگی آب و خاک، ساخت پتروشیمی را منوط به مجوز سازمان حفاظت محیط زیست دانست. همزمان خبرهای تأیید نشده از فشار روی سازمان حفاظت محیط زیست برای صدور مجوز به گوش می‌رسد. دو متولی اصلی ماجرا یعنی سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری و سازمان حفاظت محیط زیست کشور هم سیاست منفعلانه‌ای را در ارتباط با تخریب گسترده اراضی مرتعی اتخاذ کرده‌اند. در روزهای نخست شروع پتروشیمی «حسینعلی ابراهیمی کارنامی» مدیرکل محیط زیست مازندران به «ایران» گفته بود اگر عملیات اجرایی این پروژه آغاز شود، محیط زیست تخلف را پیگیری قضایی خواهد کرد. نظارت بر پروژه‌های عمرانی وظیفه ذاتی محیط زیست است که باید براساس قانون از طریق مراجع قضایی جلوی تخریب را بگیرد. اما وعده مدیرکل محیط زیست مازندران تا به امروز محقق نشده است. محیط زیست و منابع طبیعی درحالی از میانکاله دفاع نمی‌کنند که بر حسب قانون، مالک و حافظ اراضی مرتعی، سازمان منابع طبیعی است و ناظرِحافظ آن سازمان حفاظت محیط زیست است. از سوی دیگر میانکاله ذخیره گاه زیست کره و جزو مناطق چهارگانه محیط زیست است که براساس قوانین ملی و بین‌المللی هرگونه دخل و تصرف در آن ممنوع است اما از دو سازمان متولی، یکی سکوت می‌کند و دیگری هم برخلاف قانون، اراضی مرتعی را واگذار می‌کند. براساس قوانین مصوب ملی، واگذاری اراضی مرتعی حتی با پرداخت حق مرتع دار تخلف محرز قانونی است و محکومیت مشخص در پی دارد.
مصطفی نادری مشاور رئیس فراکسیون محیط زیست نیز در ادامه واکنش‌ها به آنچه در میانکاله اتفاق می‌افتد، احداث پتروشیمی میانکاله را یک اقدام مخرب می‌داند که توسط یک گروه مافیا از دولت‌های گذشته ایجاد شده اما حالا موفق به انجام آن شده‌اند.
به گزارش باشگاه خبرنگاران جوان، مشاور رئیس فراکسیون محیط زیست مجلس شورای اسلامی اعتقاد دارد: «با توجه به نزدیکی به پناهگاه حیات وحش میانکاله، قطعاً احداث پتروشیمی در این ناحیه کار درستی نیست و از نظر محیط زیستی برای منطقه مضر است. قصد احداث پتروشیمی در این منطقه توسط یک گروه مافیا از دولت‌های گذشته ایجاد شده بود که با مخالفت فعالان محیط زیست و رؤسای محیط زیست دولت‌های گذشته لغو شده بود، اما این بار گویا موفق به انجام این اقدام مخرب خود شده‌اند.»

ایسنا- «مسعود منصور» رئیس سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری از نصب ۳۸دوربین در مناطق بحرانی جنگل‌ها و مراتع خبر داد و گفت: به بیش از ۴۰۰دوربین برای نصب و پایش منابع طبیعی در سراسر کشور نیازمند هستیم که تاکنون بخشی از آن تأمین و در مناطق بحرانی نصب و راه‌اندازی شده است. در کنار دوربین‌ها، نصب جی‌پی‌اس و بیسیم دیجیتال نیز در فرایند حفاظتی بسیار کمک‌کننده هستند.

ایسنا- اداره‌کل موزه‌های وزارت میراث ‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خبر داد: ساعت کاری موزه‌ها، محوطه‌ها و کاخ‌های تاریخی در ماه مبارک رمضان یک ساعت کمتر شد. در نیمه اول سال ۱۴۰۱ ساعت ‌کاری موزه‌ها از ساعت ۹ صبح تا ۱۹ است که براساس بخشنامه جدید اداره‌ کل موزه‌ها در ماه مبارک رمضان این زمان به ساعت ۹ تا ۱۸ تغییر کرد. فروش بلیت در این مجموعه‌ها تا ساعت ۱۶ ادامه دارد. ساعت کاری واحدهای اداری موزه‌ها و کتابخانه آنها نیز در این روزها از ساعت ۸ تا ۱۵ است.

مهر- رضا خلیلی، مدیرعامل انجمن دوستداران میراث فرهنگی و طبیعی ورزنه از ثبت ملی چادر سفید زنان این شهر تاریخی در فهرست میراث ناملموس ایران خبر داد و گفت: «پس از ارائه مستندات توسط انجمن دوستداران میراث فرهنگی ورزنه و با تلاش‌های مدیرکل میراث فرهنگی و گردشگری استان و شهردار ورزنه، چادر سفید زنان این شهر ۱۷اسفند‌ماه ۱۴۰۰ به شماره ۲۶۷۳ در فهرست میراث ناملموس ایران ثبت ملی شده است.»

ایرنا- رضا حسن‌پور، معاون سرمایه‌گذاری و برنامه‌ریزی میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان گیلان اظهار داشت: ۲۴۱پروژه گردشگری با سرمایه‌گذاری حدود هشت هزار میلیارد تومان در استان گیلان اجرایی می‌شود. با بهره‌برداری از ۲۴۱پروژه در دست اجرا، هفت هزار اتاق و ۱۵هزار تخت به فضاهای اقامتی استان گیلان اضافه می‌شود و پیش‌بینی می‌کنیم با افتتاح این پروژه‌ها برای پنج هزار نفر به طور مستقیم شغل ایجاد شود.

ایسنا- پرهام جانفشان، مدیرکل میراث ‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان تهران گفت: بیش از ۶۰۰هزار نفر شب‌اقامت از ۲۶اسفند ۱۴۰۰ تا ۱۳فروردین ۱۴۰۱ در (اقامتگاه‌های رسمی) استان تهران ثبت شده است.

ایسنا- کانون جهانگردی و اتومبیلرانی ایران که مسئولیت پاسخگویی به مسافران نوروزی را داشت، از دریافت ۹۶ هزار تماس خبر داد و اعلام کرد: بیش از یک هزار و ۶۰۰ شکایت به سامانه «ملی سفر» رسید که بیشترین شکایت‌ها به «تأسیسات اقامتی» و «آژانس‌های مسافرتی» اختصاص دارد.

ایرنا- اصغر دانشیان، معاون توسعه مدیریت، حقوقی و مجلس سازمان حفاظت محیط زیست گفت: هیچ طرحی بدون پیوست زیست محیطی آغاز نمی‌شود به نحوی که دولت، سازمان برنامه و بودجه را مکلف به پرداخت اعتبار به طرح‌های دارای مجوز زیست‌محیطی کرده است. دولت گذشته طرح‌های فاقد پیوست زیست‌محیطی زیادی را آغاز کرده اما در این دولت اجازه این کار داده نشده است.