میثم لطفی
خبرنگار
مطالعات جدید شرکت امنیت سایبری کسپرسکی نشان می دهد حدود دوسوم اروپایی‌ها نگران افزایش عملکرد فیزیکی بدن انسان با استفاده از فناوری‌های مدرن و هوشمند هستند و به این نتیجه رسیده‌اند که اگر فناوری بتواند وارد بدن شود یا عملکرد اعضای مختلف بدن را چندبرابر کند، بشر به مرور زمان هویت اصلی خود را از دست می‌دهد و در نهایت از فناوری شکست می‌خورد. این تحقیق در اصل روی کارآمدن سایبورگ (Cyborg) یا ابرانسان‌هایی را بررسی کرده است که براساس آن بخش‌هایی از بدن انسان به تجهیزات فناوری مجهز می‌شود تا به‌صورت کارآمدتر و قوی‌تر عمل کند.
در این مطالعه بیش از 14 هزار نفر از 16 کشور مختلف حضور داشتند و البته، نظرات آنها بین گروه‌های مختلف جمعیتی متفاوت بود. مردم جنوب اروپا و مراکش به‌عنوان تنها کشور غیراروپایی که در این بررسی حضور داشت، نسبت به همسایگان شمالی خود چشم‌انداز مثبت‌تری به سایبورگ‌ها داشتند و در نظرسنجی صورت گرفته اعلام کردند که وجود چنین انسان‌هایی را برای بهبود کیفیت زندگی لازم می‌دانند. در این مطالعه 81 درصد ایتالیایی‌ها اظهار داشتند که سایبورگ یا ابَرانسان می‌تواند قابلیت‌های انسان عادی را ارتقا دهد و در این میان بیش از نیمی از آنها گفتند که وجود چنین انسان‌هایی می‌تواند برای جامعه خطرناک باشد که البته در بریتانیا تنها یک‌سوم مردم سایبورگ‌ها را برای جامعه خطرناک دانستند. ولی آیا واقعاً ابرانسان در کنار انسان‌های معمولی زندگی خود را آغاز می‌کند؟
انسان-فناوری
«ایلان ماسک» چندی پیش در مورد پیشی گرفتن فناوری هوش مصنوعی از انسان طی پنج سال آینده هشدار داد. با وجود این او گفت که اصلاً در این زمینه جای نگرانی نیست، زیرا استارتاپ جدید او موسوم به «نورالینک» موفق به کشف ماده زیست-مصنوعی منحصر به فردی شده است که از آن می‌توان برای ادغام فناوری هوش مصنوعی با مغز انسان استفاده کرد تا در نهایت بتوانیم از روبات‌ها پیشی بگیریم. این فناوری جدید گام مهمی در جهت تلفیق سیستم‌های هوشمند الکترونیک با بدن انسان محسوب می‌شود تا در نهایت سایبورگ‌ها هم بتوانند روی کره زمین گام بردارند.
به‌تازگی چندین دانشگاه و مؤسسه تحقیقاتی پروژه‌های بزرگی را روی فناوری‌های هوشمند با قابلیت اتصال مغز انسان به رایانه مطرح کردند. استارتاپ «نورالینک» ماسک از جمله آنها محسوب می‌شود که خبر دستیابی به سیستم ویژه با قابلیت تولید تجاری را منتشر کرده است. هدف از توسعه فناوری مذکور ارائه جریان‌های داده با پهنای باند کامل به مغز انسان است که این فرآیند از طریق کابل سی-یواِس‌بی انجام می‌شود. این توانایی به مردم امکان می‌دهد موسیقی را مستقیم در ذهن خود پخش کنند و حتی دامنه شنوایی خود را از فرکانس‌های منظم فراتر برند. البته «ایلان ماسک» می‌گوید که فناوری جدید قابلیت‌های فراوانی دارد و این اطمینان را داده است که آینده بشریت با هوش مصنوعی متفاوت از آنچه که تصور می‌کنیم رقم می‌خورد.
با این حال، مهم‌ترین مانعی که جلو زندگی سایبورگ در کنار ما را می‌گیرد این واقعیت است که اتصال الکترونیک به بافت بدن انسان می‌تواند چالش برانگیز باشد و مشکلات فراوانی را به همراه داشته باشد. مواد الکترونیکی سنتی از سیلیکون، طلا و فولاد ساخته می‌شوند و هنگام کاشت می‌توانند به بافت بدن انسان آسیب برسانند. آنها همچنین صدمات جبران‌ناپذیر را به‌طور بالقوه به بدن انسان وارد می‌کنند. این معضل همان چیزی است که خوشبختانه محققان دانشگاه «دلاوِر» روی آن تمرکز کرده‌اند و این هفته با انتشار گزارشی توضیح دادند که با استفاده از مواد جدید زیست-مصنوعی موفق شدند تراشه‌هایی تولید کنند که جنس آنها شبیه به بافت بدن انسان است.
«دیوید مارتین» مدیر این گروه تحقیقاتی در گزارش خود توضیح داد: «ما ایده ساخت تراشه‌های هوشمند با مواد شبیه بافت بدن انسان را مدنظر قرار دادیم، زیرا میکروالکترودهایی که می‌خواستیم به مغز انسان متصل کنیم ساختار سخت و محکم داشتند و در مقابل، مغز از مواد ارگانیک، زنده و نرم ساخته شده است. پروژه تحقیقاتی ما در این زمینه به‌خوبی پیش نرفت و بنابراین فکر کردیم که باید راه بهتری هم وجود داشته باشد. ما بررسی روی مواد الکترونیکی ارگانیک نظیر پلیمرهای متصل را آغاز کردیم که در دستگاه‌های هوشمند غیربیولوژیکی مورد استفاده قرار می‌گرفتند. در بررسی‌های خود همچنین موفق به شناسایی یک نمونه شیمیایی پایدار شدیم که به‌عنوان پوشش ویژه برای نمایشگرها به کار گرفته می‌شد.» پلیمر جدیدی که تراشه‌های هوشمند در آن جاسازی می‌شود و براحتی می‌توان آن را در مغز انسان کاشت PEDOT نام دارد. این پلیمر به گونه‌ای ساخته شده است که بدون ایجاد هرگونه زخم، به همراه سخت افزار الکترونیکی مربوطه در بافت بدن انسان قرار می‌گیرد و عملکرد کاشت‌های پزشکی را به طرز چشمگیری بهبود می‌بخشد.
این زندگی سایبورگی
ابَرانسان‌ها با قابلیت‌های ماورایی در فیلم‌های علمی-تخیلی همواره طرفداران بی‌شماری داشته‌اند و از سوپرمن و بَتمن گرفته تا قهرمان ماتریکس همیشه مورد توجه بودند. جای تعجب نیست که در نظرسنجی اخیر هم بسیاری از اروپایی‌ها خواستار ورود ابرانسان‌ها به زندگی روزمره شدند و در این میان افراد مسن که در مطالعه مرکز کسپرسکی حضور داشتند، وجود این موجودات را برای تقویت انسان و حمایت از سلامتی آنها لازم دانستند و در مقابل افراد جوان‌تر اعلام کردند که کاشت فناوری‌های هوشمند در بدن آنها که در نهایت باعث بهبود ظاهر و فعالیت‌های ورزشی می‌شود یا مهارت‌های عملکردی آنها را تقویت می‌کند، تأثیر مستقیم روی بهبود کیفیت زندگی خواهد داشت. در این بین 48 درصد مردها اعلام کردند که با فناوری‌های تقویت کننده انسان به بدن خود به طور کامل موافق هستند و در مقابل تنها 38 درصد زنان با چنین اتفاقی موافق بودند. مردان از ورود تراشه‌های هوشمند به بدن خود قدرت فیزیکی بیشتر را درخواست کردند و بخش اعظم زنان بر بهبود سلامت و ظاهر جذاب‌تر تأکید داشتند.
ولی اگر بخواهیم جنبه‌های منفی و ترس افراد در مورد پیشرفت سایبورگ یا ابَرانسان را بررسی کنیم، اطلاعات دقیق‌تری به دست خواهیم آورد. در بررسی جدید مرکز امنیت سایبری کسپرسکی مشخص شد هفت نفر از هر 10 فردی که در این نظرسنجی حضور داشتند چنین فناوری‌هایی را مختص ثروتمندان دانستند و از دسترسی به چنین تراشه‌هایی در بدن خود ناامید بودند.
همچنین 88 درصد افراد از این مسأله، نگران هک شدن بدن‌های پیشرفته خود از طریق مجرمان سایبری بودند و امکان دسترسی مخفیانه به تراشه‌ای که در بدن آنها جاسازی شده است را ممکن دانستند. پروفسور «جولیان ساولوسکو» از مرکز اخلاق علمی دانشگاه آکسفورد در این خصوص توضیح داد که ورود سایبورگ‌ها می‌تواند در بازه زمانی کوتاه زندگی انسان‌ها را کاملاً تغییر دهد. او گفت: «با روی کار آمدن ابَرانسان‌ها ما به برخی از اهدافی دسترسی پیدا می‌کنیم که برای قرن‌های طولانی منتظر آن بودیم. زمانی که اثبات شود این فناوری به‌خوبی کار می‌کند، مردم حاضر هستند با پرداخت هزینه‌های بالا چنین تراشه‌هایی را در بدن خود کاشت دهند.»
گفتنی است واژه «سایبورگ» نخستین بار در  اوایل نیمه دوم قرن بیستم مورد توجه قرار گرفت و آن زمان به موجوداتی اطلاق می‌شد که بخشی از بدن آنها روبات و بخش دیگر هم انسان بود ولی محققان با انجام پروژه‌های تحقیقاتی مختلف به این نتیجه رسیدند که می‌توانند با در اختیار داشتن بدن انسان به‌صورت یکپارچه، تراشه‌های هوشمندی را به آن اضافه کنند که قابلیت‌ها و عملکردهای بخش‌های مختلف بدن را ارتقا دهد و به‌عنوان مثال، برای فردی که بواسطه ابتلا به بیماری آلزایمر حافظه خود را از دست داده است این تراشه‌ها می‌توانند زندگی عادی را به او بازگردانند. این دستگاه‌ها همچنین می‌توانند رشد تومورهای سرطانی در بدن را کنترل کنند یا در بافت‌های آسیب دیده قرار بگیرند تا آنها را بهبود بخشند. فناوری جدید شرکت «ایلان ماسک» که به تازگی تأییدیه محصول پزشکی نوآورانه از سازمان غذا و داروی امریکا (FDA) را به دست آورده است، ابعاد بسیار کوچکی دارد که در حفره‌های داخل جمجمه انسان قرار می‌گیرد و به وسیله 1024 الکترود بسیار باریک که در مغز فرومی‌رود، با آن ارتباط برقرار می‌کند و سپس به کمک فناوری بلوتوث به یک رایانه خارجی وصل می‌شود. باید دید ورود این فناوری تا چه اندازه می‌تواند به نفع یا ضرر انسان هزاره سوم باشد.

معاون فناوری و نوآوری وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات، استفاده دانشجویان از وی‌پی‌ان، هنگام اتصال به سامانه‌های آموزش الکترونیکی و اطلاعات ناقص سامانه‌هایی را که از سوی دانشگاه‌ها به وزارت ارتباطات اعلام شده علت عدم رایگان‌سازی اینترنت آموزش مجازی دانست.
به گزارش ایسنا ستار هاشمی با بیان اینکه بحث رایگان‌سازی ترافیک آموزش مجازی دو بعد داشت، گفت: یک بعد اینترنتی بود که با نگاه کمک به آموزش الکترونیکی، یک بسته ۱۲۰ گیگابایتی در اختیار استادان دانشگاه قرار گرفت. حوزه‌های عملیه، دانشگاه آزاد، وزارت بهداشت و وزارت عتف نیز درخواست کردیم که نام و شماره تلفن استادان را در اختیار ما قرار دهند و استادان هم در سامانه ICTGifts.ir ثبت‌نام کنند که ترافیک ۱۲۰ گیگ برایشان فعال شود.
وی ادامه داد: در مرحله اول حدود ۵۱ هزار نفر از استادان و مدرسان حوزه علمیه مراجعه کردند و با ارسال پیامی، این ترافیک در اختیارشان قرار گرفت، اما بعضی از استادان دانشگاه‌ها اعلام کردند که به‌دلیل بی‌اطلاعی یا اینکه اسامی‌شان از طرف وزارت علوم یا مراکز حوزوی اعلام نشده بود، امکان ثبت‌نام در این سامانه را نداشتند، این فرصت را برای یک بازه زمانی ۱۰ روزه تمدید کردیم که در این مرحله هم ۳۷ هزار نفر از استادان ثبت‌نام کردند که به اپراتورها ابلاغ کردیم و ترافیک ۱۲۰ گیگ در اختیارشان قرار گرفت.
معاون فناوری و نوآوری وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات با بیان اینکه بحث دیگر این بود که ما همه ترافیک آموزش الکترونیک کشور را برای دانشجویان رایگان کنیم، افزود: ما باید لیستی از سامانه‌های آموزش الکترونیکی کشور را که تحت عنوان lms از آن یاد می‌کنیم  در اختیار می‌داشتیم. بدین منظور چند مسیر را دنبال کردیم، یک اینکه آدرس سامانه‌هایی  را که از ترم گذشته داشتیم  در دستور کار قرار دادیم، مسیر دیگر اینکه از طرف وزارتخانه‌های بهداشت، عتف، دانشگاه آزاد و مراکز حوزوی آدرس سامانه‌ها را دریافت کردیم.
هاشمی افزود: با وجود این، طبیعتاً این لیست‌ها کامل نبوده و از طرفی بواسطه تغییرات زیرساخت‌های فنی برای هر کدام از این مراکز آموزشی، ممکن است در طول زمان تغییراتی هم داشته باشند. به همین دلیل اگرچه انتظارمان این بوده که آدرس سامانه‌ها از طرف وزارتخانه‌ها در اختیارمان قرار گیرد، سامانه‌ای را راه‌اندازی و این امکان را فراهم کردیم که خود دانشگاه‌ها و مراکز آموزشی، مشخصات فنی مرتبط با دانشگاه‌ها را بارگذاری کنند که امکان ثبت‌نام تا چندی پیش هم میسر بود.
معاون فناوری و نوآوری وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات ادامه داد: ما پیش‌بینی کردیم که به دلایلی از جمله مشکلات فنی، ممکن است اطلاعاتی که به اپراتورها ارسال شده خطا داشته باشد، از این‌رو برای ثبت مشکلات و ارائه بازخورد پنلی را تحت عنوان رایگان‌سازی ترافیک دانشجویان در پرتال وزارت ارتباطات راه‌اندازی کردیم. بنابراین اگر دانشجویی احساس می‌کند از خدمات الکترونیکی دانشگاه استفاده می‌کند، اما ترافیک مربوطه‌اش رایگان نیست، می‌تواند وارد سامانه ثبت مشکلات شده و مشکل خود را اعلام ‌کند که این در دستور کار ما قرار می‌گیرد.
وی در پاسخ به اینکه آیا زمان ثبت آی‌پی دانشگاه‌ها در سامانه وزارت ارتباطات، تمدید می‌شود، گفت: به‌دلیل سازوکارهایی که برای راه‌اندازی دوباره سامانه لازم است، در شرایط فعلی دانشگاه‌هایی که لیست آی‌پی را به ما ندادند و اگر سامانه‌هایی که از سوی وزارتخانه‌های بهداشت و علوم و دانشگاه آزاد اعلام شده، نیاز به تصحیح دارد، می‌توانند به‌ صورت موردی با ما مکاتبه کنند و ما هم به‌عنوان  یک مسئولیت اجتماعی این موارد را پیگیری می‌کنیم.