عطیه لباف
خبرنگار
با وجود این‌که همکاری‌های راهبردی دو کشور دوست و همسایه ایران و عراق در انتخاب راهبردهای اقتصادی و امنیتی در منطقه برای مهار اقدامات امریکا اشتراک نظر فراوانی داشته و همواره تلاش کرده‌اند که اقدامات تفرقه‌انگیز علیه همدیگر را به‌طور جدی خنثی کنند، اما تحلیلگران و استراتژیست‌های صنعت نفت ایران به صورت روزآمد روند رشد و توسعه صنعت نفت عراق را در سایه تشدید تحریم‌های ایران به صورت جدی دنبال می‌کنند، به‌طوری که کاهش حضور ایران در بازارهای جهانی نفت زمینه افزایش حضور نفت عراق را فراهم ساخته است.
آمارهای جدید
آمار منابع معتبر انرژی نشان می‌دهد که همزمان با اوج گرفتن تحریم‌های نفتی ایران، افزایش ظرفیت تولید نفت عراق شتاب گرفته است. این موضوع را فعالان صنعت نفت عراق نیز تأیید می‌کنند.
سیف امجد، یکی از فعالان صنعت نفت عراق به «ایران» توضیح می‌دهد: «افزایش تولید نفت در میادین نفتی عراق به جد دنبال می‌شود. این افزایش هم از طریق توسعه‌های جدید و هم از طریق افزایش ضریب بازیافت نفت خام از میادین در حال تولید انجام می‌شود.»
او تصریح می‌کند: «شرکت‌های اروپایی، امریکایی و آسیایی با تکنولوژی‌های روز دنیا در این میادین مشغول کار هستند. برای مثال شل در میدان نفتی مجنون، اکسون موبیل و لوک اویل در میدان غرب قرنه و بسیاری از شرکت‌های دیگر صاحب‌نام دنیا در صنعت نفت عراق در حال کار هستند. هدف افزایش ظرفیت تولید نفت خام و صادرات است.»
فارغ از اظهارات «امجد»، وزیر نفت عراق می‌گوید که این کشور توان افزایش بیشتر تولید را در صورت نیاز بازار دارد؛ اما در حال حاضر به توافق کاهش 800 هزار بشکه‌ای تولید اوپک که خردادماه (ژوئن 2019) درباره سرنوشت آن تصمیم‌گیری می‌شود، پایبند مانده است.
«ثامر الغضبان» ادامه می‌دهد که عراق می‌خواهد سطح تولید خود را به 7میلیون بشکه در روز افزایش دهد.
عراق، دومین تولید‌کننده بزرگ اوپک
براساس آخرین گزارش ماهانه اوپک، عراق در ماه آوریل 4 میلیون و 630 هزار بشکه در روز نفت خام تولید و جایگاه دوم بزرگترین تولیدکننده عضو این سازمان را حفظ کرده است.
این درحالی است که عراق در سال 2003 روزانه یک میلیون و 323 هزار بشکه در روز نفت خام تولید می‌کرد. آن سال ایران با تولید 3 میلیون و 757 هزار بشکه در روز در جایگاه دوم قرار داشت.
البته تحریم‌های سازمان ملل متحد علیه عراق و برنامه نفت در برابر غذا که تا سال 2003 ادامه داشت، در این کاهش تولید بی‌تأثیر نبود. جدول اداره انرژی امریکا، نشان می‌دهد که میزان تولید نفت عراق از سال 2003 به این سو پیوسته افزایش داشته اما تا سال 2010 نیز تولید این کشور از 2 میلیون و 400 هزار بشکه در روز تجاوز نمی‌کرد.
عراق در سال 2011 که همچنان تولیدش کمتر از 3 میلیون بشکه در روز بود، اعلام کرد که قادر است روزانه ۵ میلیون بشکه نفت خام از میادین خود استخراج کند. آن سال هم ایران در معرض تحریم‌های بین‌المللی قرار گرفت و تولیدکنندگان نفت خام می‌دانستند که بزودی صادرات نفت ایران کم می‌شود.
برندگان تحریم‌های نفتی ایران
اگرچه عربستان و امارات اعلام کرده‌اند که آماده‌اند کاهش صادرات نفت خام ایران را از محل افزایش عرضه نفت خود پوشش دهند و تا دو ماه دیگر پاسخگوی نیاز مشتریان نفت خام ایران خواهند بود، اما به نظر نمی‌رسد که این دو کشور برندگان اصلی تحریم‌های امریکایی باشند.
حسین آفریده، عضو هیأت علمی دانشکده مهندسی انرژی و فیزیک دانشگاه امیرکبیر می‌گوید: «برنده اصلی تحریم نفتی ایران عراق است. چرا که این کشور نزدیک‌ترین نوع نفت خام را به نفت تولیدی ایران دارد. بعید نیست که مشتریان نفتی ایران که از تحریم‌های امریکا هراسان هستند، برای پر کردن جای خالی نفت ایران، سراغ این کشور بروند.» آفریده در گفت‌و‌گو با خبرنگار ما ادامه می‌دهد: «این کشور به جد در حال توسعه صنعت نفت خود است تا تبدیل به دومین صادرکننده بزرگ نفت خام جهان شود. شرکت‌های بنام نفتی دنیا با تکنولوژی‌های جدید همین لحظه در حال توسعه میادین نفت خام این کشور هستند. بعید نیست که روزی این هدف محقق شود.» این استاد دانشگاه معتقد است: «اگرچه عراق دست ایران را به دوستی می‌فشارد اما دوستی این کشور با ایران در اولویت دوم قرار دارد. اولویت نخست عراق منافع ملی است و برای به دست آوردن سهم بالاتری در بازار نفت به‌طور مستمر در حال تلاش است.»
به گفته آفریده، آنچه در بازار نفت تعیین کننده قدرت کشورهاست، تعداد بشکه‌های نفت خامی است که صادر می‌شود. لذا عراق برای به دست آوردن قدرت بیشتر از سال 2003 تاکنون تمام توان خود را به کار گرفته و تا حدودی موفق نیز بوده است.
اخیراً نیک وات، مدیر پروژه شرکت بی‌پی در عراق نیز در یک نشست خبری می‌گفت: «ما در تلاش هستیم تا با تزریق آب و استفاده از تکنولوژی‌های روز دنیا از تولید نفت عراق پشتیبانی و سطح برداشت از ذخایر نفت این کشور را افزایش دهیم. برای مثال در میدان رمیله میزان برداشت نفت از یک میلیون و 450 هرار بشکه در روز تجاوز نمی‌کرد اما اکنون به 1.5 میلیون بشکه در روز رسیده و برنامه داریم که این رقم را به 2 میلیون بشکه در روز ارتقا دهیم.»
اما دومین برنده تحریم‌های نفتی ایران، روسیه است. این کشور همواره در بازار نفت محتاطانه عمل کرده و سیاست‌های محرمانه‌ای نیز دارد. اما تمام شیرهای تولید نفت خود را باز کرده و با تمام توان در حال تولید نفت است. نفت اورال روسیه نیز مانند نفت عراق مشخصات نزدیک به نفت خام تولیدی ایران دارد.
سومین برنده تحریم‌های نفتی ایران نیز امریکا محسوب می‌شود که از تحریم کردن ایران بازاری برای نفت غیرمتعارف خود ایجاد کرده است. این کشور مدتی است که در حال تأمین بخشی از کسری بازار بویژه در زمینه نفت سبک و شیرین است. حتی نفت خام غیرمتعارف خود را جایگزین خوبی برای میعانات گازی ایران عنوان کرده است.
این 5 کشور برندگان اصلی تحریم‌های نقتی ایران به شمار می‌روند.

در پی انتشار گزارشی تحت عنوان «خانه‌ای در طبقه هیچ» در صفحه گزارش به شماره 7057 روز یکشنبه 22 اردیبهشت ماه 1398، جوابیه زیر از سوی شرکت عمرانی شهر جدید پردیس فرستاده شد که در ادامه می‌خوانید:

مدیرمسئول محترم روزنامه ایران
با سلام
با توجه به سیاست‌های وزارت راه و شهرسازی برای تکمیل سریع باقی مانده مسکن‌مهر در سراسر کشور، در شش ماهه دوم سال 1397 شاهد تغییرات گسترده‌ای در موضوع مسکن مهر بویژه در شهر جدید پردیس بوده‌ایم، در راستای این برنامه‌ها و افزایش حجم حضور مراجعه‌کنندگان برای طی کردن روال اداری، اقدامات وسیعی نیز به‌منظور تکریم ارباب رجوع در کارگزاری مسکن‌مهر صورت گرفت. راه‌اندازی سیستم نوبت‌دهی، ایجاد فضایی برای استراحت متقاضیان، گسترش فضای اداری کارگزاری، تهیه اتیکت‌های شناسایی برای کلیه پرسنل، برقراری شیفت‌کاری در ایام آخر هفته و از همه مهم‌تر راه‌اندازی سامانه جامعه خدمات الکترونیک به‌ منظور کاهش مراجعه حضوری، از جمله اقدامات ویژه‌ای بوده که درماه‌های اخیر اجرایی شده و یقیناً می‌توان رضایت نسبی مراجعه‌کنندگان نسبت به گذشته را شاهد بود. با توجه به حجم بسیار بالای مراجعه روزانه متقاضیان به‌ کارگزاری مسکن‌مهر که آماری در حدود 1500متقاضی در روز است، تاکنون جلسات مختلفی به‌ منظور توجیه پرسنل در برخورد با ارباب رجوع برگزار شده و در مواردی نیز بعد‌ از دریافت شکایت، برخوردهای لازم نیز با خاطیان صورت گرفته است.
ضمناً باید اشاره‌ای به طرح موضوعات مختلفی در گزارش مذکور از جمله واریزی بسیار پایین یا نقل و انتقال‌های غیرقانونی نیز داشت. با توجه به استقبال گسترده از طرح مسکن‌مهر در پردیس، در سال‌های شروع این طرح بیش از ظرفیت موجود، برای ثبت‌نام واحدهای مسکن‌مهر در پردیس اقدام شده که طبیعتاً بعد‌ از گذشت چندین سال و نادیده گرفتن اخطاریه‌های مختلف، متقاضیانی که مبلغی به‌ عنوان آورده اولیه نداشته‌اند یا آورده بسیار پایینی داشته‌اند، به‌ صورت خودکار از سامانه مسکن مهر حذف شدند و نمی‌توان شانس مجددی برای این دسته از متقاضیان قائل شد. با این‌حال همچنان متقاضیانی در پردیس بوده‌اند که با وجود آورده بالاتر از حد نصاب، هنوز برای انتخاب واحد دعوت نشده بودند که خوشبختانه بعد‌ از حل تمامی مشکلات حقوقی و معارض، در ماه‌های اخیر این دسته از متقاضیان هم در حال دعوت می‌باشند تا طبق نوبت برای تخصیص واحد مراجعه نمایند. با توجه به حل مشکلات حقوقی در ماه‌های اخیر، طبیعتاً تکمیل این واحدها به‌ بعد از سال 98 موکول خواهد شد که به این دسته از متقاضیان پیشنهاد دریافت واحدهای آماده در سایر شهرهای جدید نیز شده تا سریع‌تر خانه‌دار شوند. بنابراین قاطعانه می‌توان گفت تا پایان خرداد ماه سال‌جاری، در پردیس نه مشکلی از بابت تخصیص واحد وجود دارد و نه مشکلات مربوط به دریافت قراردادهای پیش‌فروش 5 برگی که به نوبت و براساس اطلاعیه‌های صادر شده، به تمامی متقاضیانی که آورده خود را تکمیل کنند، تقدیم خواهد شد.
در‌مورد نقل و انتقال غیر‌قانونی یا اسناد جعلی، باید گفت که شرکت عمران شهر جدید پردیس بارها در اطلاعیه‌های مختلفی که به‌ صورت گسترده در وب‌سایت، شبکه‌های اجتماعی و همچنین بنرهای بزرگ در سطح شهر اطلاع‌رسانی شده، اعلام داشته که هیچ‌کدام از این‌گونه خرید و فروش‌های مسکن مهر مورد تأیید شرکت نیست و متقاضیان محترم حتماً باید برای کسب اطلاعات تکمیلی و حصول اطمینان از خرید واحد، به کارگزاری مسکن مهر مراجعه نمایند. متأسفانه با وجود اخطارهای فراوان، واحدهای زیادی از چنگ مالکان اولیه خارج شده و با قیمت‌هایی پایین‌تر از نرخ واقعی، در اختیار دلالان و احتکار‌کنندگان مسکن درآمده است. موضوعی که باعث شده تا به نوعی طرح مسکن در پردیس کمتر از قشر هدف خود که اقشار کم‌درآمد و آسیب‌پذیر جامعه بوده‌اند، دور شده باشد.
با توجه به برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته و انعقاد قراردادها و تفاهمنامه‌ها با گروه‌های بزرگ عمرانی در کشور از جمله قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیا‌(ص) و شرکت راهسازی عمران ایران (وابسته به وزارت دفاع) برای تکمیل زیرساخت‌های پردیس و همچنین تغییر و تحولات گسترده در بخش ساخت مسکن مهر و شروع پروژه‌های بزرگ مشارکتی و مراکز محله، باید گفت تمام تلاش‌ها برای به‌ پایان رساندن پروژه مسکن مهر پردیس تا پایان سال 98 البته به استثنای پروژه‌های سابقاً مشکل‌دار حقوقی است. به امید خداوند در سال‌جاری باید منتظر خبرهای خوب دیگری در پردیس بود و می‌توان از حالا به تمامی مالکان محترم اعلام کرد که بزودی صاحب‌خانه خواهند شد، لذا به جای کاشتن بذر نا‌امیدی در دل مالکان مسکن مهر، از رسانه‌های محترم فعال در بخش اقتصادی و مسکن نیز دعوت می‌گردد برای تهیه گزارش‌های میدانی و واقعی از جنب‌وجوش جدید در طرح مسکن مهر، به پردیس سفر نمایند و با حضور در سایت‌های مسکونی، بخوبی تغییرات بزرگ عمرانی را لمس کنند و به مخاطبین ارائه نمایند.
محمد شهمیری شورمستی
سرپرست اداره روابط عمومی شرکت عمران
 شهر جدید پردیس

گروه اقتصادی / «حالا این قوه قضائیه است که باید درخصوص صادرکنندگانی که تا به‌حال ارزی را برنگردانده‌اند، تصمیم‌گیری کند.» این مهم‌ترین پیامی است که رئیس کل بانک مرکزی در پست جدید اینستاگرامی اش به اشتراک گذاشته است. بازگشت ارز حاصل از صادرات به چرخه اقتصادی کشور در هفته‌های اخیر محل مناقشه مقامات مختلف و فعالان اقتصادی بوده است. برخی صحبت‌ها نشان می‌داد که بسیاری از صادرکنندگان خرد و بزرگ ارز را به کشور بازنگردانده‌اند و اعداد مختلفی هم در این باره اعلام شد. طی هفته گذشته خبرنگار اقتصادی «ایران» بارها از مدیران مختلف بانک مرکزی درباره ضد و نقیض‌های سوءاستفاده‌های ارزی پیگیری کرد.
حالا عبدالناصر همتی، رئیس کل بانک مرکزی در جدیدترین پست صفحه اینستاگرامی خود اعلام کرده است که نزدیک به 60 درصد ارز ناشی از صادرات به چرخه اقتصادی کشور بازگشته است.

تشتت اعداد
رئیس کل بانک مرکزی در حالی خبر از بازگشت 60 درصد ارز صادراتی می‌دهد که شنبه گذشته خبری از فرار 30 میلیارد دلار ارز صادراتی آمده بود. حسین میرشجاعیان، مشاور وزیر اقتصاد به ایسنا گفته بود:«۳۰ میلیارد دلار از مجموع ۴۰میلیارد دلار ارز حاصل از صادرات، نه به‌صورت کالا و نه به هیچ صورت دیگری وارد کشور نشده است.» از سویی دیگر محمدرضا مودودی، سرپرست سازمان توسعه تجارت نیز روز گذشته به تسنیم گفت:«30میلیارد دلار ارز صادراتی از کانالی که مد نظر بانک مرکزی بوده، به کشور بازنگشته ولی قطع یقین از کانال‌های دیگر برگشته چراکه اگر چنین رقمی به کشور بازنمی‌گشت، الان باید کشور قفل می‌شد.» مودودی البته دو هفته پیش در گفت‌و‌گو با «ایران» گفته بود:«نه تنها بسیاری از صادرکنندگان خرد و نوظهور، بلکه بسیاری از صادرکنندگان بزرگ هم ارز را به کشور بازنگردانده‌اند.»

ابعاد چندگانه بازگشت ارز
«صادرات غیرنفتی نقش مهمی در رونق تولید، اشتغال و خصوصاً ثبات بازار ارز و تقویت ارزش پول ملی دارد. لازم دیدم در مورد میزان برگشت ارز ناشی از آن را توضیح بدهم.» رئیس کل بانک مرکزی با این مقدمه به ابعاد مختلف بازگشت ارز صادراتی پرداخته و در ادامه یادداشت اینستاگرامی آورده است:«سال 97 ارز برگشتی بر اساس روش‌های ابلاغی بانک مرکزی یعنی، فروش در سامانه نیما، عرضه در صرافی‌ها، واردات در مقابل صادرات خود، واگذاری ارز پروانه صادراتی و نیز واگذاری به بانک مرکزی، به رقمی معادل 18.7 میلیارد دلار رسید. با توجه به برآوردی که از خالص ارز صادراتی، با لحاظ هزینه‌های مبادلاتی ناشی از تحریم و متداول بودن تسویه ریالی صادرات در نیمه اول سال قبل، می‌شود تاکنون نزدیک 60 درصد ارز ناشی از صادرات، به چرخه اقتصاد برگشته است.»
او با ذکر 4 نکته ادامه داده است:«توجه به چند نکته هم ضروری است:
1-ارز صادرات فصل زمستان هنوز فرصت کافی برای برگشت دارد.
2-اسامی صادرکنندگانی که تا به حال ارزی را برنگردانده‌اند به مرجع قضایی اعلام شده است.3-از تمامی صادرکنندگانی که به مسئولیت ملی خود در شرایط ویژه اقتصادی کشور عمل کرده‌اند قدردانی می‌کنم.
4-بر اساس هماهنگی‌های انجام گرفته با اتحادیه‌های صادراتی، اتاق بازرگانی و اقدامات در دست اجرا امیدوارم شاهد تحول جدی در برگشت ارز به چرخه اقتصاد باشیم.»