سیاوش رضایی
خبرنگار
لایحه بودجه 3631 هزار میلیارد تومانی سال 1401، به عنوان نخستین بودجه دولت سیزدهم راهی مجلس شده است تا پس از طی مراحل قانونی و بررسی در کمیسیون‌های مختلف و در نهایت کمیسیون تلفیق به قانون تبدیل شود. بودجه‌های سنواتی به‌طور معمول بر‌اساس ظرفیت‌هایی که برای درآمدزایی وجود دارد و بر پایه اولویت‌هایی که درنظر گرفته می‌شود، میان بخش‌های مختلف توزیع می‌شود تا در نهایت دولت با هزینه این مبلغ بتواند اهداف پیش‌بینی شده برای سال آینده را محقق کند.
تمام 85 میلیون ایرانی از بخش‌های مختلف بودجه سهم دارند که این سهم برای هربخش و فصل متفاوت است و در واقع اولویت‌های دولت را مشخص می‌کند.
دولت برای سال آینده بودجه‌ای با سقف کل بیش از 3631 هزار میلیارد تومانی را تدوین کرده که از این رقم بیش از 2221 هزار میلیارد تومان سهم شرکت‌های دولتی ارائه‌کننده خدمات عمومی است. همچنین در این لایحه درآمدها بیش از 664 هزار میلیارد تومان و هزینه‌ها بیش از 965 هزار میلیارد تومان لحاظ شده است. در این لایحه واگذاری دارایی‌های سرمایه‌ای که به صورت عمده به فروش نفت و گاز مربوط می‌شود، بیش از 408 هزار میلیارد تومان و واگذاری دارایی‌های مالی (فروش اوراق و اموال مازاد دولت) بیش از 299 هزار میلیارد تومان منظور شده است. بدین ترتیب مجموع منابع عمومی دولت به 1372 هزار میلیارد تومان می‌رسد. در بخش هزینه‌ها نیز همان‌گونه که اشاره شد، هزینه‌ها بیش از 965 هزار میلیارد تومان، تملک دارایی‌های سرمایه‌ای یا همان بودجه عمرانی بیش از 251 هزار میلیارد تومان و تملک دارایی‌های مالی (بازخرید اوراق فروخته شده در سال‌های قبل) 155 هزار میلیارد تومان است.
سهم من از بودجه کل
بر این اساس با درنظر گرفتن جمعیت 85 میلیون نفری کشور، سهم هر ایرانی از بودجه کل 3631 هزار میلیارد تومانی سال آینده، 42 میلیون و 718 هزار و 476 تومان است. سهم هر نفر از درآمد 664 هزار میلیارد تومانی نیز 7 میلیون و 816 هزار و 576 تومان برآورد می‌شود.
با توجه به درآمد 351 هزار میلیارد تومانی صادرات نفت خام در سال آینده سهم هر ایرانی از این محل به 4 میلیون و 129 هزار و 411 تومان می‌رسد. در لایحه بودجه 1401، فروش اوراق و اموال مازاد نیز بیش از 299 هزار میلیارد تومان است که سرانه هر ایرانی 3 میلیون و 519 هزار و 364 تومان خواهد بود. بدین ترتیب از مجموع منابع عمومی دولت با رقم 1372 هزار میلیارد تومان، سهم هر نفر 16 میلیون و 141 هزار و 176 تومان برآورد می‌شود.
در بخش هزینه‌ها با رقم پیش‌بینی شده 965 هزار میلیارد تومان، سهم هر نفر 11 میلیون و 355 هزار و 117 تومان است. این درحالی است که از 251 هزار میلیارد تومانی که برای تملک دارایی‌های سرمایه‌ای یا همان بودجه عمرانی درنظر گرفته شده است، به ازای هر ایرانی 2 میلیون و 962 هزار و 529 تومان هزینه خواهد شد. در سال آینده دولت به ازای هر ایرانی یک میلیون و 823 هزار و 529 تومان نیز برای بازخرید اوراق منتشر شده در سال‌های قبل هزینه خواهد کرد که مجموع آن به 155 هزار میلیارد تومان می‌رسد.
در لایحه سال آینده بیش از 2221 هزار میلیارد تومان هم برای شرکت‌های دولتی اعتبار تخصیص یافته است و بر این اساس سهم هر نفر از این بخش نیز به 26 میلیون و 134 هزار و 210 تومان می‌رسد.
در مجموع هزینه‌ها و تملک دارایی‌های سرمایه‌ای که در لایحه سال آینده به 1216 هزار میلیارد تومان بالغ می‌شود، میان 10 فصل اصلی شامل امور خدمات عمومی، دفاعی و امنیتی، قضایی، اقتصادی، محیط زیست، مسکن و شهرسازی، سلامت، فرهنگ، آموزش و پژوهش و رفاه اجتماعی، با نسبت‌های مختلفی توزیع می‌شود.
سهم من از رفاه
در لایحه بودجه سال آینده دولت بیش از 342 هزار و 305 میلیارد تومان برای فصل رفاه اجتماعی در نظر گرفته است که این فصل شامل امداد و نجات، بیمه‌های اجتماعی، امور حمایتی، توانبخشی و تحقیق و توسعه امور رفاه اجتماعی می‌شود. از مجموع اعتبار پیش‌بینی شده بیش از 283 هزار میلیارد تومان بودجه هزینه‌ای و 514 میلیارد تومان بودجه عمرانی است. علاوه بر این بیش از 58 هزار میلیارد تومان هم به عنوان یارانه برای این بخش اختصاص یافته است. در مجموع سهم این فصل از مجموع 1216 هزار میلیارد تومان هزینه‌ها و تملک دارایی‌های سرمایه‌ای، 28.1 درصد و از مصارف عمومی 24.9 درصد می‌رسد که بالاترین سهم درمیان فصول دهگانه است.
سهم هر ایرانی نیز از رفاه اجتماعی 4 میلیون و 27 هزار و 118 تومان خواهد بود.
سهم من از دفاع و امنیت
فصل امور دفاعی و امنیتی در لایحه بودجه سال آینده بیش از 198 هزار و 422 میلیارد تومان اعتبار دارد که با سهم 16.3 درصدی (سهم 14.4 درصد ازمصارف عمومی) در جایگاه دوم قرار دارد. این فصل شامل بخش‌هایی مانند دفاع، حفظ نظم و امنیت عمومی و تحقیق و توسعه امور دفاعی و امنیتی است. در این فصل نیز سهم هزینه‌های جاری 195 هزار میلیارد تومان و سهم عمران 3.2 هزار میلیارد تومان است. در این فصل سهم هر نفر 2 میلیون و 334 هزار و 380 تومان برآورد می‌شود.
سهم من از آموزش و پژوهش
در میان فصول دهگانه، فصل امور آموزش و پژوهش با سهم 15.4 درصد از کل بودجه هزینه‌ای و عمرانی و 13.6 درصد از مصارف عمومی در رتبه سوم قرار دارد. آموزش و پرورش عمومی، آموزش فنی و حرفه‌ای و مهارت‌آموزی، آموزش عالی، پژوهش‌های پایه‌ای، پژوهش‌های توسعه‌ای و تحقیق و توسعه آموزش و پژوهش زیربخش‌های این فصل محسوب می‌شود. در سال آینده 179 هزار میلیارد تومان برای هزینه‌های جاری و 7.5 هزار میلیارد تومان برای عملیات عمرانی در نظر گرفته شده است. 1.1 هزار میلیارد تومان هم به عنوان یارانه اختصاص داده شده و بودجه کل این فصل را به بیش از 187 هزار میلیارد تومان رسانده است. در این فصل هم سهم هر ایرانی به 2 میلیون و 207 هزار و 587 تومان می‌رسد.
سهم من از سلامت
بودجه فصل امور سلامت بالغ بر 131 هزار میلیارد تومان است که 120 هزار میلیارد تومان آن هزینه جاری، 3.7 هزار میلیارد تومان بودجه عمرانی و 6.6 هزار میلیارد تومان یارانه است. در مجموع سهم این فصل نیز از هزینه‌ها و تملک دارایی‌های سرمایه‌ای 10.7 درصد و 9.5 درصد از مصارف عمومی محاسبه شده است. بدین ترتیب سهم هر نفر از این فصل یک میلیون و 543 هزار و 49 تومان است.
سهم من از اقتصاد
دولت در لایحه خود 81.3 هزار میلیارد تومان برای فصل امور اقتصادی شامل انرژی، ارتباطات و فناوری اطلاعات، حمل و نقل، صنعت و معدن، بازرگانی، کشاورزی و منابع طبیعی، منابع آب، روابط کار، تعاون و تحقیق و پژوهش در نظر گرفته که 19.8 هزار میلیارد تومان هزینه‌ای، 58 هزار میلیارد تومان عمرانی و 2.6 هزار میلیارد تومان یارانه منظور شده است. در مجموع سهم این فصل به 6.6 درصد (5.9 درصد از مصارف عمومی) می‌رسد. بدین ترتیب سهم هر ایرانی از این فصل 956 هزار و 601 تومان است.
سهم من از خدمات عمومی
فصل امور خدمات عمومی شامل قانونگذاری، اداره امور عمومی، خدمات مالی و مالیاتی و تحقیق و توسعه 35.4 هزار میلیارد تومان بودجه دارد که 31 هزار میلیارد تومان برای هزینه و 3.6 هزار میلیارد تومان برای عمران در نظر گرفته شده است و سهم این فصل را به 2.91 درصد (2.58 درصد از مصارف عمومی) می‌رساند. با این رقم سهم هر نفر از این فصل 417 هزار و 326 تومان است.
سهم من از امور قضایی
در سال آینده فصل امور قضایی 29 هزار میلیارد تومان برای هزینه‌ها و 5 هزار میلیارد تومان برای امور عمرانی و در مجموع 34 هزار میلیارد تومان بودجه دارد. این بخش که شامل اداره امور قضایی و تحقیق و توسعه می‌شود سهم 2.82 درصد از بودجه (2.5 درصد از مصارف عمومی) دارد. بدین ترتیب سهم هر ایرانی از این فصل نیز404 هزار و 344 تومان است.
سهم من از فرهنگ
فصل امور فرهنگ، تربیت بدنی و گردشگری که اموری مانند دین و مذهب، ورزش و تفریحات، فرهنگ و هنر، میراث فرهنگی، رسانه، گردشگری، صنایع دستی و تحقیق و توسعه را دربر می‌گیرد 22.9 هزار میلیارد تومان شامل 15 هزار میلیارد تومان هزینه و 7 هزار میلیارد تومان امور عمرانی اعتبار دارد و سهم آن از بودجه به 1.88 درصد (1.67 درصد از مصارف عمومی) می‌رسد. سهم هر نفر از این فصل هم 269 هزار و 880 تومان محاسبه می‌شود.
سهم من از مسکن
در سال آینده فصل امور مسکن و عمران شهری و روستایی که بخش‌هایی مانند مسکن، توسعه خدمات شهری، روستایی و عشاری، آب و فاضلاب و تحقیق و توسعه را شامل می‌شود، 8.3 هزار میلیارد تومان اعتبار دارد که سهم هزینه‌ها 319 میلیارد تومان و سهم عمران 7.8 هزار میلیارد تومان است. با در نظر گرفتن این مبالغ سهم این فصل از بودجه 67 صدم درصد (59 صدم درصد از مصارف عمومی) و سهم هر ایرانی از آن 96 هزار و 661 تومان است.
سهم من از محیط زیست
اعتبار پیش‌بینی شده برای فصل امور محیط زیست، 2.1 هزار میلیارد تومان است که 1.5 هزار میلیارد تومان آن هزینه و 638 میلیارد تومان برای امور عمرانی است و سهم این فصل را از بودجه به 17 صدم درصد (15 صدم درصد از مصارف عمومی) می‌رساند. بر این اساس سهم هر ایرانی از این فصل به 25 هزار و 353 تومان می‌رسد.