هدی هاشمی
خبرنگار
«هیچ محدودیتی برای ثبت‌نام دانش‌آموزان اتباع خارجی در مدارس وجود ندارد.» این خبری بود که مدیر کل امور اتباع و مهاجرین خارجی وزارت کشور اعلام کرد. مهدی محمودی درباره حق تحصیل کودکان تبعه افغانستان می‌گوید: «دانش‌آموزانی که یکی از اعضای خانواده آنها در سال گذشته یا سال‌جاری برگه حمایت تحصیلی دریافت کرده و در مدارس ثبت‌نام کرده‌اند، کلاس اولی‌هایی که یکی از والدین آنها در طرح سرشماری سال ۹۵ یا ۹۶ شرکت کرده‌اند و اطلاعات آنها در سامانه موجود است، دانش‌آموزان دارای گذرنامه قانونی که بنابر عللی امکان تمدید روادید را نداشته‌اند یا دانش‌آموزان مادر ایرانی که تا کنون موفق به دریافت تابعیت و شناسنامه نشدند. همچنین آن دسته از فرزندان مادر ایرانی که تا کنون در وبسایت وزارت کشور مراتب ازدواج با تبعه خارجی را ثبت نکرده‌اند، علاوه بر این دانش‌آموزانی که یکی از والدین آنها دارای مدرک معتبر است و دیگری مدرک معتبر ندارد ولی گواهی ولادت دارند و تابه حال در مدرسه ثبت‌نام نکرده‌اند هم می‌توانند ثبت‌نام فرزند خود را انجام دهند.»
این تصمیمی بود که چندی پیش روی خروجی خبرگزاری‌ها قرار گرفت. آن‌طور که فعالان حوزه کودک می‌گویند در دو سال گذشته دادن برگه حمایت تحصیلی به کودکان افغان که به تازگی وغیر قانونی از افغانستان به ایران آمده بودند، به سختی صادر می‌شد.همین موضوع البته با واکنش فعالان حقوق کودک مواجه شد، آنها به فرمان تاریخی رهبر معظم انقلاب اشاره کردند، که بر اساس آن حکم همه کودکان افغانستانی، چه آنها که دارای شرایط قانونی حضور در ایران هستند و چه آنها که مدارک قانونی حضور در ایران را ندارد باید در مدارس دولتی ثبت‌نام شوند. همین موضوع موجب شد تا فعالان حوزه کودک و مسئولان وزارت آموزش و پرورش پیگیری‌های بیشتری در زمینه آموزش کودکان اتباع داشته باشد. فاطمه اشرفی، مدیر انجمن زنان و کودکان پناهنده درباره حق تحصیل کودکان اتباع در «ایران» می‌گوید: «در سه سال اول اجرای این طرح، تعداد دانش‌آموزان افغانستانی بدون مدرک اقامت در مدارس کشور به 5 تا 7 برابر رسید. این دانش‌آموزان هم کسانی بودند که به تازگی به ایران آمدند و البته دادن این مدارک آموزشی زمینه اقامت موقت خانواده را در ایران فراهم می‌کرد. موضوع مهم دیگر البته کمبود مدرسه و فضای آموزشی بود. تعداد زیادی دانش‌آموز به سیستم آموزشی کشور وارد شدند و کلاس‌های ما غیر استاندارد شده بود. استاندارد کلاس درس در سطوح پایه از ٢٥ نفر نباید بیشتر باشد، اما در برخی مناطق با ثبت‌نام دانش‌آموزان اتباع کلاس درس با ٤٠ و ٤٥ دانش‌آموز تشکیل می‌شد. مدارس حاشیه شهرهای بزرگ با این مشکلات روبه‌رو بودند. از همه مهمتر همین برگه تحصیلی روی مهاجرت غیرقانونی تأثیر گذاشته بود. به هر حال از سال تحصیلی ٩٥ تا ٩٨ با یک رشد5 تا 7 برابری دانش‌آموزان فاقد مدارک اقامتی در مدارس روبه‌رو شدیم و همچنین افزایش قاچاق کودک به ایران هم داشتیم. افرادی بودند که کودکان را وسیله گرفتن اقامت برای خودشان می کردند. برای کودکان در ایران کارت حمایت تحصیلی می گرفتند و به جای اینکه بچه را به مدرسه بفرستند به خیابان برای کار می‌فرستادند.٣٠ درصد از کودکان که برگه تحصیلی گرفتند، به‌جای مدرسه، کار می‌کردند. با این حال به خاطر شرایط ویژه کودکان و کشور افغانستان امسال دوباره برای همه دانش‌آموزان به سن مدرسه برگه تحصیلی صادر می‌شود. بر اساس بررسی‌های که انجام داده‌ایم ثبت‌نام دانش‌آموزان افغان امسال نسبت به سال گذشته ٣٢ درصد رشد خواهد داشت و این افزایش هم به‌خاطر شرایط افغانستان است. همچنین پیش‌بینی می‌شود جمعیت دانش‌آموزی اتباع به ٦٠٠ هزار نفر برسد. متأسفانه همه این شرایط در موقعیتی قرار دارد که سهم منابع بین‌المللی از سرانه 250 تا 300 میلیون دلاری هزینه آموزش کودکان افغان تنها در مدارس دولتی به 5 میلیون دلار در سال می‌رسد.
افزایش ثبت‌نام دانش‌آموزان فاقد مدارک هویتی
آمارهای وزارت آموزش و پرورش نشان می‌دهد، بیش از نیم میلیون دانش‌آموز اتباع خارجی در مدارس کشور درس می‌خوانند که از این آمار یک سومش دانش‌آموزان افغانستانی هستند که با خانواده غیرقانونی به ایران آمده‌اند. علاوه بر این وزارت کشور هم در ۱۷ استان تردد اتباع را مجاز دانسته است که در این استان‌ها دانش‌آموزان اتباع در کنار دانش‌آموزان ایرانی آموزش می‌بینند. همچنین استان‌های تهران، خراسان رضوی، فارس، قم، البرز، کرمان، سیستان و بلوچستان و یزد میزبان بیشترین تعداد دانش‌آموزان مهاجر هستند. سرپرست مرکز امور بین‌الملل و مدارس خارج از کشور وزارت آموزش و پرورش درباره روند ثبت‌نام دانش‌آموزان اتباع می‌گوید: «ثبت‌نام دانش‌آموزان اتباع خارجی مطابق شیوه‌نامه مصوب کمیسیون ساماندهی دانش‌آموزان اتباع خارجی وزارت کشور هر ساله انجام می‌شود.طبق مصوبه امسال به همه کودکانی که مدارک هویتی ندارند، برگه تحصیلی داده می‌شود و ما هم موظف هستیم شرایط تحصیل این کودکان را در مدارس دولتی فراهم کنیم. البته این اتفاق برای امسال نیست و ما از سال 94 بر اساس شیوه نامه‌های ابلاغی شرایط تحصیل همه کودکان را در مدارس فراهم کردیم. با توجه به آماری که داریم حدود ٥٠٠ هزار دانش‌آموز اتباع در مدارس کشور درس می‌خوانند که ١٤١ هزار نفرشان فاقد برگه‌های هویتی هستند. البته با توجه به تحولات منطقه‌ای و ناآرامی‌های برخی کشورهای همسایه پیش‌بینی می کنیم روند ثبت‌نام این دانش‌آموزان روند افزایشی باشد. او همچنین درباره ثبت‌نام دانش‌آموزان اتباع در رشته‌های مختلف تحصیلی و هنرستان می‌گوید: «ثبت‌نام دانش‌آموزان اتباع خارجی در هنرستان‌های شاخه فنی و حرفه‌ای و کاردانش هم انجام می شود. دانش‌آموزان در این دوره‌ها هم هیچ‌گونه محدودیتی ندارند. مدارس موظف هستند طبق بخشنامه‌های دریافتی دانش‌آموزان را ثبت‌نام کنند.»

علیرضا زالی رئیس ستاد مقابله با کرونای استان تهران در ارتباط زنده تلویزیونی به تشریح آخرین وضعیت شیوع کرونا در استان تهران پرداخت.
وی اظهار داشت: از ظهر 13 تیر تا ظهر 14 تیرماه 1400 مراجعان سرپایی به مراکز درمانی استان تهران افزایش چشمگیری داشته است، به‌طوری که شاهد مراجعه 17 هزار بیمار سرپایی به این مراکز بودیم که از این تعداد 1395 بیمار جدید بستری شده اند و متأسفانه 52 نفر از هموطنان در استان تهران به دلیل ابتلا به بیماری کرونا جان خود را از دست دادند. وی اظهار داشت: طی بازه زمانی مذکور 243 بیمار در بخش‌های مراقبت ویژه بستری شدند و با این حساب رکورد میزان بستری در استان تهران شکسته شد و اکنون 5400 نفر تحت مراقبت ویژه قرار دارند. زالی خاطرنشان کرد: در جلسه دیروز ستاد مقابله با کرونای استان تهران بر لزوم گسترش تخت‌های بیمارستانی و تجهیز مراکز سرپایی تأکید شد. همچنین این درخواست به استاندار تهران مطرح شد که تدابیری در زمینه توزیع برق اندیشیده شود تا بیمارستان‌ها و مراکز توزیع واکسن به سایر مراکز درمانی مشکل تأمین برق نداشته باشند. رئیس ستاد مقابله با کرونای استان تهران توضیح داد: رعایت شیوه نامه‌های بهداشتی و اعمال محدودیت‌های بیشتر از دیگر مباحث مطرح شده بود و مقرر شد در حوزه نظارت اقدامات سختگیرانه‌تری اعمال شود. وی افزود: از آنجا که به دلیل شیوع بیماری کرونا درآمدهای اختصاصی دانشگاه‌های علوم پزشکی به‌شدت کاهش یافته است، از دولت تقاضا داریم اعتبارات کافی را در این زمینه تخصیص دهد. وی عنوان کرد: یکی دیگر از مباحث مطرح شده در جلسه دیروز موضوع تخصیص سهمیه واکسن به استان تهران بود، به دلیل اینکه تهران از جمعیت بسیار زیادی برخوردار بوده و تعداد کادر درمان، سالمندان و بیماران خاص در این استان بیشتر است، لذا توقع می‌رود وزارت بهداشت سهمیه خاصی برای استان تهران در نظر بگیرد. زالی در پایان تأکید کرد: برگزاری هرگونه تجمع و مراسم در استان تهران ممنوع است.

حسین باهر
جامعه‌شناس
پدیده کووید19 پس از یک سال و نیم همچنان ناجوانمردانه سلامتی هموطنانمان را تهدید می‌کند و طی این مدت جان‌های بسیاری را گرفته است. پس از تجربه یک‌ سال و نیمه در مبارزه با شیوع و کنترل این بیماری اما چرا هنوز موفق به مهار آن نشده‌ایم و حتی پس از نوروز امسال با خیز کوبنده‌تری از شیوع این بیماری مواجه شدیم. برای ریشه‌یابی اینکه چرا هنوز نتوانستیم در مهار و شیوع این بیماری موفق شویم باید به بررسی موازنه میان بازیگرانی که بار مسئولیت مبارزه با این بیماری را بر دوش داشتند بپردازیم. دولت و ملت دو بازیگری هستند که هر کدام مسئولیت مهمی در کنترل و مبارزه با این بیماری داشتند. نکته‌ای که مغفول مانده و کمتر به آن اشاره شده متمایز نبودن این دو بازیگر از هم است. دولت و مردم از هم جدا نیستند و هر دو در مبارزه نقش یکسانی دارند. دولت با سیاستگذاری‌ها و تک تک شهروندان با ایفای نقش فردی در حفظ جان خود و عزیزانشان ملزم به رعایت پروتکل‌ها بودند. دولت هم باید با توان و حمایت‌های صحیح موجب جلب اعتماد افراد برای رعایت پروتکل‌ها می‌شد. وقتی در مرگ دست و پا می‌زنیم دنبال مقصر گشتن بی‌معناست. باید تلاش کنیم از اشتباهات یک‌ساله خود درس بگیریم. مردم در حال حاضر از روند کند این بیماری خسته هستند. بسیاری شغل خود را از دست داده‌اند. اختلافات درون خانواده چندین برابر شده ولی عدم اعتماد به رعایت پروتکل‌ها این موضوع را چندین برابر خواهد کرد. در شرایط اقتصادی امروز که دولت با آن مواجه است درک اینکه نتواند نقش حمایت‌های مالی خود را به خوبی ایفا کند سهل است اما با نظارت و پافشاری بر سیاست‌های کنترلی شاید می‌شد خیز موج چهارم را تا حدودی شکست. این بیماری فردی، که شیوع جمعی دارد با نقش‌پذیری هر فرد از جامعه و رعایت پروتکل‌های ساده بهداشتی مثل ماسک زدن، رعایت فاصله از یکدیگر یا مسافرت نرفتن می‌شد که تا به امروز حداقل خیلی از عزیزانمان را که در کنار ما نیستند حفظ کنیم. اما وقتی ستاد ملی مقابله با کرونا واقف است مردم به خودی خود اخلاق و مسئولیت‌های اجتماعی خود را در برابر کرونا رعایت نمی‌کنند نباید دست از فرهنگسازی بر‌می‌داشت و حتی رفع محدودیت‌ها می‌زد. نظامی که مرجعیت اعتمادسازی در میان مردم را داشته باشد حتی بدون سیاست‌های تنبیهی قدرت همراهی مردم را با خود خواهد داشت. در این میان سازمان‌های مردم‌نهاد هم می‌توانستند ثقه‌ای برای اتکای مردم بر تصمیمات ستاد ملی مقابله با کرونا باشند. راهکاری که می‌تواند ما را از بحران خارج کند درس گرفتن از این تجربه یک‌سال و نیمه است که هم باید مورد توجه هر دو طرف یعنی هم دولت و هم مردم قرار گیرد. در غیر این صورت تا انجام کامل واکسیناسیون همچنان درگیر عزاداری برای عزیزانمان خواهیم بود.