فریبا خان‌احمدی  
خبرنگار
از هزاران نفری که هر روز سخنگوی وزارت بهداشت از ابتلای آنها به ویروس کرونا خبر می‌دهد؛
98 درصدشان بعد از بستری در بیمارستان بهبود پیدا می‌کنند و تنها دو درصد آنها جان‌شان را از دست می‌دهند. این دو درصد هم به گفته رئیس بیمارستان امام خمینی(ره) کسانی هستند که عموماً با حال بد به بیمارستان مراجعه می‌کنند. یعنی هراس از رفتن به بیمارستان مسیر درمان را برای تیم پزشکی سخت و پیچیده می‌کند. ترس از مراجعه به بیمارستان و به اصطلاح بیمارستان‌هراسی و این باور غلط که بیمارستان آلوده است و سبب مرگ بیماران می‌شود میزان مراجعه بیماران بدحال به مراکز درمانی را افزایش داده است. شاید این روزها شما هم از اطرافیان‌تان شنیده‌اید «اگر بیمارستان بروم، می‌میرم» یا هنوز برای همه سؤال است چرا علی انصاریان و مهرداد میناوند دیر به بیمارستان مراجعه کردند؟ یا چرا علی اکرمی روزنامه‌نگار برای ادامه روند درمان با تأخیر به بیمارستان مراجعه کرد و مرگ نصیبش شد؟ در شرایطی که چند هفته‌ای از فروکش کردن موج سوم کرونا در کشور می‌گذرد اما رؤسای بیمارستان‌ها در گفت‌و‌گو با ما هشدار می‌دهند به دلیل چرخش ویروس جهش یافته انگلیسی و درگیری بالای جوانان به این ویروس، این گروه افراد با مشاهده نخستین علائم به پزشک مراجعه کنند و با درمان بموقع مانع از مسیر نزولی بیماری کووید19 شوند.
بیمارستان‌هراسی و خطر فاز سراشیبی بیماری کووید19
رئیس بیمارستان امام خمینی(ره) درباره هراس مبتلایان به کرونا از مراجعه به بیمارستان به «ایران» می‌گوید: واقعیت این است وقتی بیماران بدحال می‌شوند و علائم کرونا شدت پیدا می‌کند بیمارستان می‌آیند در چنین شرایطی این ذهنیت به‌وجود می‌آید که «اگر بیمارستان بروم حالم بدتر می‌شود» در حالی که ترس از مراجعه به بیمارستان مسیر درمان کرونا را با تأخیر مواجه می‌کند و تأخیر درمان دست و بال تیم پزشکی را برای استفاده از درمان‌های مؤثر می‌بندد.
خسرو صادق‌نیت در ادامه می‌افزاید: ما یک فاز داریم که درمان بموقع مانع از مسیر سرازیری بیماری کووید19 می‌شود و نمی‌گذارد بیماری وارد مسیر نزولی شود و مانع سرعت گرفتن بیماری می‌شود. قبل از آنکه بیماری وارد فاز سراشیبی شود راه‌های پیشگیری وجود دارد و تیم درمان می‌توانند بیماری را کنترل کنند در حالی که گاهی ترس از مراجعه به بیمارستان باعث می‌شود مریض در مرحله سیر نزولی و بدحال شدن قرار بگیرد و عملاً این موضوع باعث می‌شود روش‌های درمانی ما مؤثر نباشد و میزان مرگ‌ومیر در بیمارستان‌ها بالا رود.
وی با اشاره به برداشت ناصحیح و نگاه اشتباه برخی از بیماران در رابطه با مراجعه به بیمارستان عنوان می‌کند: این نگاه عملاً باعث می‌شود مردم به بیمارستان مراجعه نکنند یا دیر مراجعه کنند ما به کرات دیده‌ایم بیماران کووید19 به علت مراجعه دیرهنگام زمانی به مرکز درمانی می‌رسند که فرصت و روال معمول درمان را از دست داده‌اند در اینجا نمی‌توان کمک زیادی به بیمار کرد هر چندکه مشکلات فردی و حساسیت‌های فردی و بیماری‌های زمینه‌ای یکی از عوامل تشدید بیماری کووید19 است اما مهم‌تر از بیماری‌های زمینه‌ای مراجعه بهنگام و شروع درمان مؤثر است.
رئیس بیمارستان امام خمینی درباره چرایی شکل‌گیری ذهنیت بیمارستان‌هراسی بویژه در همه‌گیری کرونا می‌گوید: این ذهنیت اجتناب‌ناپذیر است موضوع این است کسانی که با مراجعه به بیمارستان حال شان خوب می‌شود بهبودی‌شان انعکاس جدی پیدا نمی‌کند در حالی که از هر 100 نفر مبتلا به کرونا که به بیمارستان مراجعه می‌کنند کمتر از دو درصدشان فوت می‌کنند و 98 درصدشان بهبود پیدا می‌کنند از این تعداد نیز 90 درصدشان درمان سرپایی می‌گیرند اما بهبودی این گروه هیچ سر‌و‌صدایی ندارد و دیده نمی‌شود ولی مرگ چون اتفاق بسیار پرسروصدایی است ، بازتاب بیشتری دارد. بنابراین کسانی که فوت می‌کنند اغلب در بیمارستان بوده‌اند و این برداشت و نگاه اشتباه به‌وجود می‌آید که هر کسی در بیمارستان بستری شود فوت می‌کند. در حالی که از افراد بدحال مراجعه کننده به بیمارستان تعداد زیادی درمان می‌شوند و تعداد اندکی به علت بدحال شدن فوت می‌کنند. به گفته صادق نیت؛ در روزهای اوج اپیدمی بویژه در پیک سوم برخی روزها حدود دو بیمار کرونایی قبل از آنکه فرصت بستری شدن داشته باشند در اورژانس فوت می‌کردند که علت اصلی آن ترس از مراجعه به بیمارستان و از دست دادن فرصت طلایی درمان بود.
وی با بیان اینکه مهم‌ترین شاخص بستری بیمار در بیمارستان علائم تنفسی، تنگی نفس و میزان اکسیژن خون است همچنین درباره میزان بستری مبتلایان به کرونا می‌گوید: در دو هفته اخیر تفاوت فاحشی در تعداد مراجعین و بستری و مرگ‌و‌میر نداشتم و هنوز موردی از کرونای انگلیسی در بیمارستان امام مشاهده نکردیم و تنها چند مورد مشکوک داشتیم.
معیار مراجعه به بیمارستان حلقه گم‌شده در درمان سرپایی
رئیس بیمارستان سینا بیمارستان‌هراسی را یک شمشیر دولبه می‌خواند و به «ایران» می‌گوید: در پیک اول کرونا افراد دارای علائم کرونا بدون آنکه شرایط بستری داشته باشند مراجعه می‌کردند و این باعث می‌شد بیشتر مبتلا شوند برای همین هم سیستم‌های هوشمند از قبیل ویزیت رایگان و سامانه‌های 4030 فعال شدند تا افراد در سطوح پایین و بدون وارد شدن به فضای بیمارستان که تراکم مریض زیاد است درمان سرپایی بگیرند اما این مسأله نیز ایراد داشت کسی نبود علائم بیمار را کنترل کند یا بیمار مجدداً به پزشک مراجعه کند بنابراین گروهی از بیماران با دریافت دارو خوب می‌شدند اما گروهی بدتر می‌شوند چرا که اینها نیاز به مراقبت‌های جدی‌تر داشتند یعنی این فضا دیده نشده بود اگر مریض حالش بدتر شد چکار کند؟ توصیه کردند اگر مریض حالش بدتر شد به بیمارستان برود اما چه معیاری برای تشخیص علائم نیاز به بستری، در بیمارستان وجود داشت این اشتباهی بود که در مجموعه برنامه‌ریزی سرپایی تعریف شده بود یعنی یک جای کار نقص داشت و معیار مراجعه به بیمارستان حلقه گم‌شده در درمان سرپایی به حساب می‌آید.
محمد طالب‌پور با بیان اینکه منطقی آن است بیمار در قدم اول با کوچک‌ترین علائم به تریاژ بیمارستان مراجعه نکند عنوان می‌کند: این بیماران باید به مراکز بهداشتی 16 ساعته مراجعه کنند باید سطح اکسیژن خون‌شان زیر نظر پزشک متبحر ارزیابی شود و دائم با پزشک در ارتباط باشد. بیماران کرونایی نباید تصور کنند با ویزیت اول همه چیز تمام می‌شود بلکه باید علائم هر 48 ساعت توسط پزشک بررسی شود اما همه مشکل اینجاست که مردم نمی‌دانند در چه مرحله‌ای بیمارستان بیایند و البته که مرز آن را مریض تشخیص نمی‌دهد یکی از امکاناتی که بیمار می‌تواند انجام دهد اندازه‌گیری اکسیژن خون است اگر زیر 93 درصد باشد حتماً باید مراجعه کند. یعنی اگر اکسیژن خون به زیر 93 درصد برسد، بیمارستان هراسی مفهومی ندارد.
وی در ادامه نسبت به پتانسیل خطر ویروس جهش یافته انگلیسی هشدار می‌دهد و می‌گوید: ما در بیمارستان سینا تنها دو مورد ابتلا به ویروس جهش‌یافته انگلیسی داشتیم که هر دو زن و شوهر 45 ساله و خادم مسجد بودند در قدم اول با علائم ساده به بیمارستان مراجعه کردند ولی در کمتر از 48 ساعت علائم شان تشدید شد و فوت کردند این ویروس به نسبت ویروس قبلی تهاجمی‌تر است خطر ویروس انگلیسی زیاد است علائم آن با ویروس کرونای روتین فرقی ندارد ولی در دنیا گزارش شده ابتلای قلبی در این بیماران بیشتر است و در جوانان بیشتر دیده می‌شود اگر اپیدمی ویروس جهش یافته در مملکت پخش شود، گناه نابخشودنی است یک سال از اپیدمی گذشته پزشک و امکانات به اندازه کافی است اگر علی‌رغم اینها ویروس پخش شود همه مقصریم. محدودیت‌ها نیاز به تحکم جدی‌تری دارد نباید ایپدمی رخ دهد خطر خیلی زیاد است. زمانی که ویروس انگلیسی پیدا شد میزان مرگ‌ومیر در انگلیس، آلمان و ایتالیا ازکمتر از 50 تا مرگ در روز یک مرتبه به 300 تا 400 مورد فوتی رسید. ایپدمی رخ دهد آتش کرونا شعله‌ور خواهد شد باید با جدیت و فراتر از پیک‌های قبلی فاز زیست اپیدمی را بگذرانیم تا واکسن بیاید.
ابتلای بیشتر جوانان بالاشهر به ویروس کرونا
عضو کمیته علمی ستاد مقابله با کرونا یکی از معضلات در درمان بیماران بدحال مبتلا به کووید19 را بیمارستان‌هراسی عنوان می‌کند و به «ایران» می‌گوید: در شرایط فعلی با دو مشکل عمده مواجه هستیم. یکی مربوط به بیماران غیر کووید است که دچار بیماری‌های قلبی، ریوی یا دیابت هستند و برای پیگیری درمان‌شان سر موقع به مرکز درمانی مراجعه نمی‌کنند. به تازگی می‌بینیم بیشتر این بیماران از ترس مراجعه به بیمارستان زمانی می‌رسند که ارست قلبی می‌کنند. مردم باید بدانند بیمارستان‌ها مشکلی از نظر انتقال کرونا ندارند. مینو محرز با بیان اینکه در هفته‌های اخیر مراجعه دیرهنگام بیماران به مراکز درمانی زیاد شده است، می‌افزاید: معضل بعدی در رابطه با بیماران کووید19 این است که با تشویق برخی پزشکان در خانه خودشان را درمان می‌کنند ممکن است درصدی از این بیماران مراحل بیماری را پشت سر بگذارند و بهبود پیدا کنند اما تعدادی هم زمان مفید درمان را از دست می‌دهند چون این بیماری در ابتدا خوشخیم است و یک مرتبه ریه را گرفتار می‌کند به‌طوری که فاز تغییرات ایمونولوژیک باعث از کار افتادن اعضای بدن می‌شود.
وی با اشاره به گسترش مراکز 16 ساعته در سطح کشور و حضور پزشکان آموزش دیده در این مراکز عنوان می‌کند: از اول توصیه‌مان بر این بود بیماران سرپایی به مراکز 16 ساعته مراجعه کنند در این مراکز بیمار از سوی پزشک آموزش دیده ویزیت می‌شود و مراقبان سلامت دائم علائم بیمار را از طریق تلفن پیگیری می‌کنند ولی درمان بیماری تنها با یک نسخه پزشک که ممکن است درست یا نادرست باشد باعث می‌شود بیمار زمان مفید را از دست بدهد و چه بسا این بیماران کارشان به دستگاه تهویه مکانیکی نیز کشیده می‌شود.
محرز در پاسخ به اینکه علائم هشدار مراجعه بموقع در مبتلایان کووید19 چگونه است؟ عنوان می‌کند: هیچ علامت هشدار خاصی در این بیماری نداریم بیماری ابتدا با یک سری علامت اصلی و فرعی بروز پیدا می‌کند ولی یک مرتبه و در کمتر از چند روز حال بیمار وخیم می‌شود واکنش ویروس کرونا در بدن هیچ حساب و کتابی ندارد باید از اول شروع علائم بررسی اولیه صورت بگیرد البته دو تا نکته در این بیماری بسیار مهم است در درجه اول اکسیژن‌رسانی است سطح اکسیژن خون مریض پایین باشد باید اکسیژن مناسب دریافت کند اخیراً خیلی از بیماران دستگاه اکسیژن‌ساز می‌خرند و در منزل خوددرمانی می‌کنند و این در حالی است که در بسیاری از اوقات فشار اکسیژن خون به قدری افت می‌کند که دستگاه‌های خانگی جوابگو نیستند.
وی درباره شائبه‌های فضای مجازی مبنی بر اینکه ویروس انگلیسی به محض ورود به ریه بافت آن را تخریب می‌کند می‌گوید: این ویروس هیچ فرقی با نوع قبلی‌اش ندارد مهم واکنش بدن نسبت به ویروس است. من مریضی داشتم که مبتلا به ویروس انگلیسی بود زیر دستگاه تهویه مکانیکی بود همین امروز ظهر دیدم که غذا می‌خورد. قدرت سرایت ویروس انگلیسی ده‌ها برابر است.
محرز درباره میزان افزایش مراجعات به مراکز درمانی نیز عنوان می‌کند: مراجعه مبتلایان به کووید19 به بیمارستان امام زیاد نشده است اگرچه تعداد مراجعه به بیمارستان‌های معین زیاد نشده است اما بیمارستان های شمال شهر و خصوصی‌ها پر است شاید به گردهمایی در طبقه مرفه اجتماع مربوط باشد یا اینکه این طبقه بیشتر با تورهای کیش و قشم به مسافرت رفتند.

امیر حسین جلالی ندوشن
روان‌‌پزشک
نمی‌توان مردم را سرزنش کرد. جامعه، خسته و فرسوده است. نه تنها محدودیت‌های ناشی از کووید۱۹، بلکه تنگناهای اقتصادی و اجتماعی، جامعه را دچار دشواری‌های جدی کرده. می‌توان حدس زد حتی اگر افسردگی بالینی افزایش معناداری پیدا نکرده باشد اما جامعه از آن سرزندگی و پویایی که انتظار می‌رود  برخوردار باشد عاری شده. نوعی فرسودگی اجتماعی و ملی به‌دنبال چند سال پی در پی جنگ اقتصادی خارجی، سوء تدبیر داخلی و البته مصیبت کووید۱۹ در جامعه پدیدار شده است. فرسودگی و افسردگی ملی در هر زمانی می‌تواند برای یک جامعه‌ جوان که آرزوهای بزرگی دارد خطری جدی باشد، اما در شرایطی که یک همه‌گیری وجود دارد بی‌انگیزگی و فقدان امید و از دست دادن آرزو پیامدهای جدی‌تری برای جامعه‌‌ای چون ایران در بر دارد. بعد از چند هفته که آمار مرگ دو رقمی بود، در روز ۱۱ اسفند ۱۳۹۹ اعلام شد که آمار مرگ مجدداً از ۱۰۰ نفر عبور کرده و سه رقمی شده است. عوامل مختلفی را برای این موضوع برمی‌شمارند که یکی از آنها بیمارستان‌هراسی است، چیزی که آشکارا مشخص است متأسفانه برخی از چهره‌های شناخته شده را نیز احتمالاً به کام مرگ برده است. بیمی در مراجعه به مراکز پزشکی وجود دارد، ترسی که ابداً واقعیت ندارد و مانع شروع بموقع درمان و دریافت نتیجه مطلوب می‌شود. از سویی در یک نگاه کلان‌تر می‌توان اثر فرسودگی و افسردگی ملی را در این غفلت و غفلت عمومی از مراقبت‌های سلامتی و توصیه‌ها و دستورالعمل‌های بهداشتی آشکارا دید. متأسفانه مراسم عزاداری و عروسی با ازدحام فراوان برگزار می‌شود، آمار پایبندی به دستورالعمل‌ها رو به کاهش است و البته نزدیک شدن به پایان سال و آغاز سال نو نیز بیم‌ها را بیشتر می‌کند.
از سویی با وجود این که امید می‌رفت واکسیناسیون با شتاب آغاز شود و ادامه یابد از ضرباهنگ آن کاسته شده و حتی ادامه آن در کوتاه مدت دست‌کم با تردید جدی روبه‌رو است. جامعه به امید نیاز دارد اما ما به‌عنوان تک تک شهروندان نیز باید بدانیم نیاز است به جد از خود مراقبت بکنیم. در یک همه‌گیری هر یک از ما مسئولیت داریم، دست‌کم در برابر خود و نزدیکان‌مان.

به گفته معاون کل وزیر بهداشت، سفر‌های نوروزی در شرایط کرونا به چهار گروه تقسیم‌بندی شده که گروه آخر یعنی سفر به مکان‌های غیررسمی مانند اقامت در مدارس و اماکن دولتی یا بوستان‌ها به‌طور کامل ممنوع است. به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، دکتر ایرج حریرچی در گفت‌و‌گو با رسانه ملی افزود: گروه اول یعنی سفر با تور و اقامت در هتل و گروه دوم یعنی سفر بدون تور و اقامت در هتل فعلاً بلامانع است و ادامه این روند نیز بستگی به وضعیت شیوع کرونا خواهد داشت. وی خاطرنشان کرد: اگر وضعیت انتشار ویروس انگلیسی بدتر شود، شاید جلوی سفرهای تورها و... هم گرفته شود. معاون کل وزیر بهداشت افزود: گروه سوم که 90 درصد سفرهای نوروزی را تشکیل می‌دهند سفر به خانه‌های اقوام و فامیل و ویلاهای شخصی و... است که بیشتر در این زمینه نگرانی داریم.

گروه اجتماعی/ با جان باختن 108 بیمار کووید-19 تعداد قربانیان کرونا دوباره سه رقمی شد. این اولین بار است که پس از فروکش کردن موج سوم تعداد رکوردهای فوت کرونا در ایران به 108 مورد مرگ در 11 اسفند افزایش یافت. آخرین بار 18 دی ماه بود که عدد و رقم مرگ و میر‌های کرونایی با فوت 103 مورد فوتی سه رقمی بود. دیروز ظهر و به‌دنبال ارائه گزارشی روزانه از آخرین وضعیت ابتلا و فوت کووید-19 در کشور سخنگوی وزارت بهداشت از رکورد جدید فوت روزانه در 53 روز گذشته خبر داد. به گفته سیما سادات لاری در فاصله 10 و 11 اسفند، 108 نفر از مبتلایان فوت کرده‌اند و این مرگ سه رقمی در حالی ثبت شده که به گفته سخنگوی وزارت بهداشت، ویروس جهش یافته انگلیسی که هم اکنون در بسیاری از استان‌های کشور در حال گردش است چندین برابر ویروس قبلی قدرت سرایت دارد و مهم‌ترین سد مقابله با ویروس جهش یافته، تشدید رعایت پروتکل‌های بهداشتی، استفاده جدی از ماسک، پرهیز از تردد غیرضروری و محدود شدن جمع‌های خانوادگی است.وی بیان کرد: ممکن است شما عزیزان از بیان مکرر توصیه‌های بهداشتی توسط مسئولان بهداشتی کشور خسته شده باشید، ولی کووید ۱۹ از ما خسته نشده و این بار سرکش‌تر و مهاجم‌تر از قبل در کمین است.شیب نمودار فوت و بستری کرونا در حالی روبه صعود گذاشته که احتمال آغاز موج چهارم کرونا را بیش از پیش محتمل‌تر کرده است.
عدد و رقم‌های کرونا بعد از حدود دو ماه روند نزولی در حالی مسیر صعود را در پیش گرفته که میزان استفاده از ماسک به نصف میزان قبل کاهش یافته است و رعایت پروتکل‌های بهداشتی بویژه در برخی شهرهای جنوبی کشور وضعیت نامناسبی دارد. وضعیت موارد ابتلا به ویروس کرونا بیش از 8 هزار بیمار در روز در کشور گزارش می‌شود به‌طوری که در 11 اسفند ماه و بر اساس معیارهای قطعی تشخیصی، ۸ هزار و ۵۱۰ بیمار جدید مبتلا به کووید۱۹ در کشور شناسایی شد که ۸۱۲ نفر از آنها بستری شدند و مجموع بیماران کووید۱۹ در کشور به یک میلیون و ۶۳۹ هزار و ۶۷۹ نفر رسید.
این در حالی است که هم اینک سه هزار و ۷۲۷ نفر از بیماران مبتلا به کووید۱۹ در بخش‌های مراقبت‌های ویژه بیمارستان ها تحت مراقبت قرار دارند و یک میلیون و ۳۹۹ هزار و ۹۳۴ نفر از بیماران، بهبود یافته یا از بیمارستان ها ترخیص شده‌اند. همچنین به گفته لاری؛ با جان باختن ۱۰۸ بیمار کووید۱۹ مجموع جان باختگان این بیماری به ۶۰ هزار و ۱۸۱ نفر رسید. وضعیت رنگ‌بندی شهرهای کشور نیز اینگونه گزارش می‌شود؛ در حال حاضر ۱۱ شهرستان قرمز، ۳۲ شهرستان نارنجی، ۲۵۱ شهرستان زرد و ۱۵۴ شهرستان آبی هستند. شهرهای آبادان، اهواز، بندر ماهشهر، خرمشهر، دزفول، دشت آزادگان، رامهرمز، شادگان، شوشتر، کارون و هویزه در وضعیت قرمز قرار دارند.

کارشناس واحد پایش شرکت کنترل کیفیت هوای تهران ضمن اشاره به صعود آلودگی هوا به رتبه چهارم مرگ‌و‌میر زودرس گفت: در ایران انتشار آلاینده ازون نسبت به قبل افزایش یافته است.
به گزارش ایسنا، سولماز احدی اظهار کرد: مطالعات اخیر نشان می‌دهد که تأثیر سوء آلودگی هوا بر سیستم تنفسی و قلبی - عروقی، عاملی بر آسیب‌پذیری بیشتر افراد در برابر اثرات کرونا است این درحالی است ‌که اثرات بیماری کووید19 ممکن است طی چند هفته کوتاه ظاهر شود اما بروز پیامدهای ناشی از آلودگی هوا از جمله بیماری‌های مزمن یا مرگ ‌زودرس، ممکن است سال‌ها طول بکشد.
او با اشاره به گزارش وضعیت هوای جهانی که در سال ۲۰۲۰ منتشر شد، تصریح کرد: آمار ارائه ‌شده در این گزارش نشان می‌دهد که طی سال ۲۰۱۹ در سطح جهانی، رتبه آلودگی هوا از پنجمین عامل خطر برای مرگ زودرس به رتبه چهارم رسیده، همچنین بر اساس این گزارش در سال ۲۰۱۹ مواجهه با آلودگی هوا منجر به ۶.۶۷ میلیون مرگ زودرس در سراسر جهان شده است.
از سویی دیگر حدود ۱۲ درصد از کل آمار مرگ‌و‌میر جهانی مربوط به مرگ زودرس ناشی از آلودگی هوا است.
احدی با بیان اینکه بر این اساس نرخ مرگ ‌و میر ناشی از آلودگی هوا نسبت به مرگ ناشی از تصادفات رانندگی در سراسر جهان بیشتر است، گفت: در گزارش وضعیت هوای جهانی به این موضوع اشاره شده که طی سال ۲۰۱۹ آلاینده ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون در هوای آزاد عامل ۴.۱۴ میلیون مرگ و در فضای بسته عامل ۲.۳۱ میلیون مرگ بوده است. در این بین آلاینده ازون نیز سبب ۳۶۵ هزار مرگ زودرس شده است.