دستاوردهای «عقلانیت دفاعی» جمهوری اسلامی ایران
دفاع اقتدارآفرین
عملیات وعده صادق چه رهاورد امنیتی-راهبردی برای ایران و منطقه داشت؟
احمد ذوالفقاری
خبرنگار
ایران قاعده بازی را در منطقه تغییر داد
دکتر شیخ حسین قاسم، رئیس مجلس علمای فلسطین، در تحلیل خود از عملیات وعده صادق ایران گفت:«ایران با این عملیات توانست قواعد بازی را در منطقه عوض کند.» او به حمایت ملت ایران از ملت فلسطین اشاره کرد و گفت: ملت فلسطین بیش از صد سال است مورد ستم واقع شده و دولت جمهوری اسلامی ایران، تنها دولتی است که در همه احوال با مردم فلسطین همراهی و پشتیبانی کرده و هرگز از آرمان دفاع از فلسطین عقب‌نشینی نکرده است. حتی در این چند ماه که غزه محاصره شد، باز از حمایت‌ها و پشتیبانی‌های ایران برخوردار بود؛ در حالی که بسیاری از کشورهای قدرتمند جهان در یک سنگر قرار گرفتند تا غزه را نابود کنند. دو میلیون مسلمان در غزه محاصره شدند و در شدیدترین محرومیت‌های غذایی و دارویی قرار گرفتند. این ظلم و نابرابری حتی تا آنجا پیش رفت که وقتی صهیونیست‌ها کنسولگری ایران در دمشق را مورد حمله قرار دادند نهادهای بین‌المللی هیچ واکنشی نشان ندادند تا اینکه ایران وعده کرد که در زمان و مکان مناسب به صهیونیست‌ها پاسخ خواهد داد و با اقتدار به وعده خود وفا کرد.
دکتر شیخ حسین قاسم، تعبیر جالبی از این اقدام دفاعی ایران داشت و گفت این عملیات، عیدی ای بود که ایران در روز عید فطر به مردم فلسطین داد:«ما ملت فلسطین ایمان داشتیم که ایران پاسخ درخوری به این تجاوزگری رژیم اشغالگر خواهد داد. در واقع پاسخ کوبنده و قاطع ایران به اسرائیل، عیدی ای بود که ایران در روز عید فطر به ما داد. عملیات وعده صادق ایران باعث شد حداقل یک شب، مردم غزه در آرامش و اطمینان و بدون صدای موشک و هواپیما بخوابند. در حالی که در همان شب، صهیونیست‌ها از ترس‌شان از سرزمین فلسطین فرار کردند و به پناهگاه‌هایشان رفتند. این برای ملت فلسطین دستاورد بزرگی است. تحلیلگران علوم‌سیاسی جهان بر این باورند که ایران توانست قاعده بازی را در منطقه عوض کند و محور مقاومت را تقویت نماید.»
تثبیت اقتدار ایران در منطقه و جهان
دکتر یحیی غدار، دبیر کل جمعیت جهانی حمایت از مقاومت (تجمع العالمی لدعم خیار المقاومه)، عملیات وعده صادق را «رویدادی بی‌نظیر» در تأیید توانمندی‌های جمهوری اسلامی ایران ارزیابی کرد و گفت که این عملیات جایگاه ایران را به عنوان یک قدرت منطقه‌ای و حتی جهانی تثبیت کرد و نشان داد که ایران بدون ترس و تردید بر ارزش‌ها، اصول و تعهداتش ثابت‌قدم است و مقتدرانه از حاکمیت و حقوق بین‌الملل خود دفاع می‌کند.
او گفت که این عملیات نشان داد جمهوری اسلامی ایران و رهبری آن در پیشبرد اهداف و آرمان‌هایشان مهارت و خلاقیت کم‌نظیری دارند:«ایران بعد از حمله به کنسولگری‌اش در دمشق و شهادت دیپلمات‌هایش، ابتدا دیپلماسی خود را فعال کرد و به شورای امنیت و سازمان ملل فرصت داد که موضع‌گیری درستی در قبال این اقدام تجاوزگرانه اسرائیل داشته باشند. اما به دلیل منفعل بودن نهادهای بین‌المللی، ایران مقتدرانه از حاکمیت و حقوق بین‌الملل خود دفاع کرد و ضربه سهمگینی به رژیم موقت صهیونیستی وارد کرد و قدرت خود را اثبات نمود. سکوت امریکا، ناتو، جهان آنگلوساکسون و دیگر متحدان رژیم اسرائیل در قبال حق و حقیقت، واقعیت اهریمنی آنان را برای ملت‌های جهان آشکار کرد.»
دکتر یحیی غدار به عملیات هماهنگ و ماهرانه ایران در وعده صادق اشاره کرد که بدون کمک گرفتن از متحدانش انجام شد: «موشک‌های ایران جلوی چشم پنج کشور قدرتمند جهان موفق شدند به راهبردی‌ترین، مستحکم‌ترین و حفاظت‌شده‌ترین پایگاه‌های نظامی اسرائیل برسند. ایران بدون کمک گرفتن از جبهه‌ها و متحدین خود، به اهداف و مقاصدش در عملیات وعده صادق دست یافت و نشان داد که با توان خود و تنها با سلاح‌های ایرانی، برای دفاع از حاکمیت و حقوق خود صلابت و استواری لازم را دارد.»
او دستاورد قابل‌توجه این عملیات را تنها منحصر به ایران ندانست و گفت که دستاوردهای آن نصیب محور مقاومت و مردم ستمدیده غزه هم خواهد شد و بزودی به آزادسازی آنان می‌‌انجامد:«همه راهبردنویسان و کارشناسان، پاسخ ایران را ضربه مهلکی به رژیم صهیونیستی و آینده آن ارزیابی کرده‌اند که طرح‌های امریکا و متحدانش در منطقه را ویران خواهد کرد. پاسخ محکم ایران نشان داد که ایران و محور مقاومت تعیین‌کننده آینده مناقشات منطقه خواهند بود.»
عقلانیت دفاعی جمهوری اسلامی ایران
دکتر محسن مهاجرنیا، رئیس اندیشکده مطالعات انقلاب اسلامی و عضو هیأت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، بحث خود را بر «عقلانیت دفاعی جمهوری اسلامی ایران» متمرکز کرد: «عقلانیت دفاعی همان چیزی است که اسلام از نظر امنیت، اقتدار و دفاع برای مسلمانان مقرر کرده است.»
او برای تبیین بحثش به قرآن کریم و آیه 60 سوره انفال ارجاع داد: وَ أَعِدُّوا لَهُمْ مَا اسْتَطَعْتُمْ مِنْ قُوَّةٍ وَ مِنْ رِباطِ الْخَیلِ تُرْهِبُونَ بِهِ عَدُوَّ‌الله وَ عَدُوَّکمْ وَ آخَرِینَ مِنْ دُونِهِمْ لا تَعْلَمُونَهُمُ‌الله یعْلَمُهُمْ وَ ما تُنْفِقُوا مِنْ شَیءٍ فِی سَبِیلِ‌الله یوَفَّ إِلَیکمْ وَ أَنْتُمْ لا تُظْلَمُون؛ «در برابر آنها (دشمنان) آنچه توانایى دارید از «نیرو» آماده سازید (و همچنین) اسب‌هاى ورزیده (براى میدان نبرد) تا به وسیله آن دشمن خدا و دشمن خویش را بترسانید و (همچنین) گروه دیگرى غیر از اینها را که شما نمی‌شناسید و خدا می‌شناسد؛ و هر چه در راه خدا (و تقویت بنیه دفاعى اسلام) انفاق کنید، به شما بازگردانده می‌شود و به شما ستم نخواهد شد.»
دکتر مهاجرنیا این آیه را در جهت آمادگی همه جانبه مسلمانان برای حفظ اقتدارشان تفسیر کرد؛ به گونه‌ای که جوامع اسلامی همواره باید برای دشمنان ظاهری و پنهان و دشمنان بالقوه و بالفعل خود آماده باشند: «بنا بر این آیه، به همه مسلمانان دستور داده شده است که با همه توان با دشمنان مقابله کنند و در همه عرصه‌ها آمادگی کامل داشته باشند. برای این منظور، به ما تأکید شده است که هر آنچه برای دفاع و بازدارندگی دشمنان لازم است، آماده کنیم.» او تصریح کرد: بنا بر این آیه شریفه، ما باید توان دفاعی و قدرت بازدارندگی خود را بالا ببریم؛ چنانکه توانایی ما برای دشمنان ترسناک و بازدارنده باشد. امروزه موشک‌ها و پهپادهای ایرانی «شکوه دفاعی» ما را نمایندگی می‌کنند. این شکوه توانمندی، حاصل تدابیر حضرت امام خمینی (ره) و مقام معظم رهبری است که برای حفظ نظام اسلامی و دفاع از تمامیت ارضی و استقلال امت اسلامی، تقویت نیروهای مسلح و نیروهای دفاعی کشور را همواره در دستور کار داشته‌اند.
نکته دیگری که دکتر مهاجرنیا با استناد به این آیه متذکر شد این بود که ما مسلمانان باید به مردم غزه کمک کنیم. قرآن کریم وعده کرده است که این انفاق در نزد خدا بی‌جواب نخواهد ماند چرا که دشمنان جامعه اسلامی قطعاً دشمنان خدا هستند: «ای کسانی که ایمان آورده‌اید، کافران را دوست نگیرید که کافران دشمنان خدا و دشمنان خدا، دشمن شما هستند.»
عزت جریان مقاومت
دکتر شیخ احمد القطان، رئیس جمعیت قولنا و‌العمل در لبنان، دستاوردهای عملیات وعده صادق را برشمرد و آن را نشان‌دهنده قدرت همه مسلمانان جهان و قدرت همه مستضعفان عالم توصیف کرد:«ایران در عملیات وعده صادق، اقتدار خود را به رخ جهان کشید. این قدرت برای همه مسلمانان و همه آزادی‌خواهان جهان دستاوردهای بسیاری داشت. ما این عملیات را در راستای طوفان‌الاقصی می‌دانیم که به عزت و کرامت بیشتر محور مقاومت انجامید.» او گفت که چتر قدرتی که ایران پهن کرد تمام مستضعفان و مظلومان جهان را در برمی‌گیرد و بی‌شک ستمدیدگان غزه را هم یاریگر خواهد شد:«ما به همه عالم اعلام می‌کنیم که این محور، محور مقاومت و محور عزت و کرامت است؛ محور پشتیبانی ستمدیدگان غزه در سراسر عالم است. محور مقاومت از سوی عراق، لبنان، سوریه و یمن، در کنار جبهه غزه ایستاده است.» دکتر شیخ احمد القطان، عملیات وعده صادق ایران را «ضربه کاری به رژیم صهیونیستی» توصیف کرد که در چهارچوب دفاع از مظلوم و مقابله با ظالم انجام گرفت و عزت و کرامت محور مقاومت و رهبران و مردم ایران را نتیجه داد. او به رهبران کشورهای عربی توصیه کرد که همچون ایران، یمن، عراق و لبنان در کنار محور مقاومت و در کنار ملت فلسطین بایستند و از مردم غزه و از مظلومیت‌شان دفاع کنند:«در تاریخ ثبت خواهد شد که عملیات وعده صادق در کنار عملیات طوفان‌الاقصی به عزت و آزادی فلسطین منتهی می‌شود و سرزمین فلسطین را از آلودگی صهیونیست‌ها پاک خواهد کرد؛ آن روز دور نخواهد بود.»
هزینه‌های سنگینی که ایران برای اسرائیل تراشید
دکتر مختار شیخ‌حسینی، استاد علوم‌سیاسی و رئیس پژوهشکده علوم و اندیشه‌سیاسی، دلیل اینکه «اسرائیل همواره منافع جمهوری اسلامی را هدف قرار می‌دهد» این امر دانست که در این 45 سال، جمهوری اسلامی هزینه‌های سنگینی را به اسرائیل تحمیل کرده است؛ از جمله «هزینه هویتی» و «هزینه سخت‌افزاری» که باعث شده موجودیت و قدرت رژیم صهیونیستی زیر سؤال برود: «اسرائیل یک دولت جعلی، غیرمردمی و متکی به قدرت‌های خارجی است که پشتوانه مردمی ندارد. این در حالی است که استراتژی جمهوری اسلامی حمایت از قدرت‌های مردمی و مخالفت با دولت‌های استبدادی است. از این رو، جمهوری اسلامی از ابتدا به مخالفت با اسرائیل پرداخت و با پیروزی انقلاب‌اسلامی، محور مقاومت با هدف عدم سازش با دولت غاصب صهیونیستی شکل گرفت.» «هزینه سخت‌افزاری» مورد دیگری بود که دکتر شیخ‌حسینی به آن اشاره کرد و گفت: «از سال ۲۰۰۶، با حمایت بیشتر از حزب‌الله لبنان، هزینه‌های سخت‌افزاری هم بر اسرائیل تحمیل شد. رژیم صهیونیستی برای اینکه بتواند جلوی این هزینه‌ها را بگیرد به ترور رهبران و کارگزاران جبهه مقاومت اقدام کرد. این اقدام‌های انفعالی در واقع برای مقابله با محور مقاومت و علیه جمهوری اسلامی ایران بود. عملیات وعده صادق، پاسخ و واکنش ما به این اقدامات شرارت‌آمیز رژیم صهیونیستی و برای بازداشتن آنان از ادامه شرارت‌هایشان در منطقه بود. عدم اقدام مناسب باعث می‌شد رژیم صهیونیستی در تداوم جنایت‌هایش جری‌تر شود. بنابراین اگر اسرائیل پیام بازدارندگی ایران را دریافت کرده باشد یکی از سناریوهای محتمل آینده، این خواهد بود که اسرائیل دست از شرارت‌هایش در منطقه بردارد.»
تغییر موازنه قدرت در نظام بین‌الملل
دکتر محمد ملک‌زاده، استادیار گروه سیاست پژوهشکده نظام‌های اسلامی، در بررسی ابعاد راهبردی و امنیتی عملیات وعده صادق، آن را «رویدادی غرورآفرین برای ملت ایران» توصیف کرد که توانست هیمنه پوشالی رژیم اسرائیل را فرو ریزد.
او درباره بازتاب رسانه‌ای این اقدام ایران گفت: به اذعان رسانه‌های عبری این عملیات در نوع خود، دقیق‌ترین، متمرکزترین و هماهنگ‌ترین حمله در تاریخ عملیات نظامی جهان در استفاده از تسلیحات پیشرفته و نقطه‌زن توصیف شده است.
دکتر ملک‌زاده به واکنش «اسکات ریتر» بازرس سابق سازمان ملل در بخش سلاح‌های کشتار جمعی و افسر سابق اطلاعات امریکا اشاره کرد که عملیات ایران را دقیق و بی‌سابقه خوانده است: «ایران در این عملیات یک پایگاه اسرائیل را هدف موشک‌های خود قرار داد که حفاظت شده‌ترین نقطه زمین برابر حملات موشکی بود؛ این نقطه حتی از کاخ کرملین و کاخ سفید هم محافظت شده‌تر بود. اما ایران با موشک‌هایش این پایگاه را درهم کوبید و ثابت کرد که موشک‌های ایرانی هر نوع دفاعی را پشت‌سر می‌گذارند.»
او تصریح کرد: به گواه تحلیلگران و کارشناسان بین‌الملل، ایران با عملیات وعده صادق توانست ظرف چند دقیقه «موازنه قدرت در منطقه» و «معادلات سیاسی- نظامی جهان» را به نفع خود و جبهه مقاومت تغییر دهد؛ چنانکه منابع رسانه‌ای جهان، این عملیات ایران را اقدامی مقتدرانه و منحصر به فرد ارزیابی کرده‌اند.