معاون اول رئیس‌جمهور برنامه‌های قوه مجریه را برای تحقق شعار سال تشریح کرد
نقشه راه دولت برای رفاه اقتصادی مردم
اگر بخواهیم عملکرد دولت در سال 1402 را در قالب آمار و ارقام به تصویر بکشیم باید هر دو شاخص تورم و رشد اقتصادی را ارزیابی کنیم؛ لذا در ابتدای سال 1402 هدف اصلی کنترل تورمی دولت، کاهش تورم نقطه به نقطه به کانال 30 درصدی بود که در رسانه‌ها نیز اعلام شد
مقام معظم رهبری در سال جدید مشابه سالهای قبل شعار اقتصادی دیگری را مطرح کردند که تقریباً در ادامه شعار سال گذشته بود. «جهش تولید با مشارکت مردم» در سال‌جاری نیز موضوعی است که نیاز است سرلوحه اقدامات اساسی دولت سیزدهم قرار گیرد. اما در سال گذشته دولت برای مهار تورم و رشد تولید چه اقداماتی داشت و برای تحقق جهش تولید با مشارکت مردم در سال‌جاری چه برنامه‌هایی دارد؟ در همین خصوص دکتر محمد مخبر، معاون اول رئیس‌جمهور در گفت‌و‌گو با خبرگزاری فارس درباره این موضوع توضیحاتی ارائه کرده است که در ادامه می‌خوانید.
دولت سال گذشته مهار تورم را اولویت قرار داد
آقای دکتر مخبر، دولت سیزدهم در همان ابتدای کار با یک تورم حدوداً ۶۰ درصدی روبرو بود. چه برنامه ای برای مدیریت این مشکل و کنترل آن داشتید؟
دولت سیزدهم از آغاز فعالیت خود، در چارچوب سند تحول دولت مردمی و سیاستهایی که رئیس‌جمهور محترم دنبال می‌کرد مهار تورم را به عنوان اولویت جدی خود مطرح و مورد پیگیری قرار داده است. بدین‌ترتیب، تدوین سیاست‌ها و اقدامات به تفکیک عوامل اثرگذار بر بروز تورم بویژه کنترل نقدینگی و پایه پولی، اساس برنامه‌ریزی و اقدام قرار گرفت.
عملیاتی‌کردن برنامه‌ها برای تحقق شعار سال 1402
بعد از نامگذاری سال ۱۴۰۲ به عنوان مهار تورم و رشد تولید، این برنامه ها چه تغییری کرد؟ آیا سازوکارهایی در دولت وجود داشت که نسبت به تحقق این شعار طی سال اطمینان خاطر ایجاد کند؟
در سال 1402 همزمان با نامگذاری سال با عنوان «مهار تورم، رشد تولید»، مجموعه دولت تمام اهتمام خود را به کار گرفت تا بتواند این شعار را محقق کند. بنابراین علاوه بر پیگیری سیاست‌ها و برنامه‌های قبلی، دولت تحت مدیریت کلان رئیس‌جمهور محترم برنامه جامعی برای تحقق شعار سال 1402 طراحی و در طول سال عملیاتی کرد.
شعار سال 1402 یک ویژگی متمایز نسبت به سالهای قبل داشت و آن این بود که هم تورم و هم رشد شاخص‌های کمّی هستند و ما باید تا پایان اسفند 1402 یک سری اقداماتی انجام می‌دادیم که دقیقاً نشان می‌داد این شاخص‌ها چقدر بهبود یافته‌اند. بنابراین، دقت در سیاستگذاری و طراحی نقشه‌راه بسیار حائز اهمیت بود. بنابراین از ابتدای سال با توجه به شعار سال و تدابیر مقام معظم رهبری، برنامه جامع مدیریت، رصد و مهار تورم در 4 بخش در دستور کار دولت قرار گرفت.
تشکیل کارگروه‌های تخصصی برای مهار تورم و رشد تولید
این بخش ها چه مواردی بودند و چه کارهایی در مسیر آنها انجام گرفت؟
اولین کاری که انجام شد تشکیل کارگروه‌های تخصصی برای مهار تورم و رشد تولید بود. کارگروه رصد و مهار تورم به طور هفتگی و ثابت کار خود را شروع کرد. ذیل این کارگروه، اتاق وضعیت رصد تورم تشکیل شده بود که وظیفه اصلی این اتاق سه کار مهم بود: اول، رصد هفتگی اقلام کالایی و خدمات با همکاری بانک مرکزی، مرکز آمار و وزارت اقتصاد بویژه اقلام خوراکی، اجاره بها، حمل و نقل، خودرو و همه اقلام مهم اثرگذار و دارای ضریب وزن بالا در تورم.
دوم، اعلام هشدارهای تورمی به دستگاه‌ها و توصیه ها و تذکرات و رصد اقدامات آنها متناسب با هر قلم تورمی و سوم، رصد استانی تورم به ویژه برای استان‌هایی که تورم بالاتر از میانگین کشوری داشتند و اعلام هشدارهای تورمی استانی، به صورت هفتگی.
در کنار رصد تورم، نقشه راه رشد تولید بر مبنای هدفگذاری برنامه هفتم کشور و رشد اقتصادی 8 درصدی تهیه شد. کارگروه رشد تولید با رصد برنامه‌های اولویت‌دار دستگاه‌ها -در کنار برنامه‌های جاری خودشان- روی پروژه‌های سرمایه‌گذاری در سه افق زمانی کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلندمدت تمرکز کرد.
افق زمانی کوتاه‌مدت را سال 1402 در نظر گرفتیم. سالهای 1403 و 1404 را برای افق میان‌مدت و بیشتر از آن را برای افق بلندمدت ترسیم کردیم. بر پروژه‌های رشد توليد در چهار دستگاه تمرکز شد: وزارت نفت، راه و شهرسازی، صمت و وزارت نیرو.
در کنار پیگیری پروژه های تولیدی، نقشه راه دیپلماسی اقتصادی طراحی شد و در آن همه تفاهمات، توافقات و قراردادهای خارجی برای همه کشورها و شرکای تجاری و اقتصادی احصا شد. هدف عملیاتی ما در حوزه دیپلماسی اقتصادی، تبدیل تفاهمات به قرارداد و تبدیل قراردادها به پروژه‌های عملیاتی و سرمایه‌گذاری بود.
یکی از مهمترین اتفاقات سال 1402، پیوستن کشورمان به پیمان های منطقه ای از جمله بریکس و شانگهای بود که فرصتهای جدیدی را برای کشور ایجاد می‌کند و ما در صدد استفاده حداکثری از این فرصت‌ها هستیم.
کار مهم دیگری که از همان ابتدای فروردین 1402 در دولت انجام شد تصویب برنامه مهار تورم و رشد تولید در شورای اقتصاد بود که محوریت این برنامه؛ با سه دستگاه اصلی اقتصادی یعنی وزارت اقتصاد، سازمان برنامه و بودجه کشور و بانک مرکزی بود. علاوه بر این، رئیس‌جمهور محترم، راهبردهای 29 گانه‌ای را به همه دستگاه‌های اجرایی دستور ابلاغ کردند که در آن نقش همه دستگاه‌های اجرایی به خصوص وزارتخانه های جهاد کشاورزی؛ صمت؛ بهداشت؛ راه و شهرسازی و نیرو، در تحقق شعار سال تعیین شده بود. هدفگذاری‌های تورمی، کنترل رشد نقدینگی و پایه پولی، تأمین مالی تولید، مدیریت منابع و مصارف ارزی، همسوسازی نقشه تجاری و نقشه ارزی کشور، تقویت نظارت بر بانک‌ها و همچنین بهبود انتظارات تورمی از مهمترین سیاست‌ها و برنامه‌های مصوب دولت در این سازوکارها بود.
بنابراین، با این سازوکارهایی که از ابتدای سال 1402 در دولت تعریف شد، پیش از اینکه فروردین به اتمام برسد، وظایف هر دستگاه و هر استان برای تحقق شعار سال مشخص شده بود. آنچه ما در طول سال قویاً دنبال کردیم رصد و پیگیری راهبردها و سیاست‌ها و هدفگذاری‌های عملیاتی بود.
در سال ۱۴۰۳ به تولید ۴ میلیون بشکه نفت خواهیم رسید
در حوزه اجرا، با وجود ناترازی‌های ساختاری و تاریخی در اقتصاد کشور، این اقدامات چطور پیش رفت؟
با وجود تمام مشکلات و چالش‌ها در سال 1402، دولت با مجموعه سیاستهایی که در سال 1402 اتخاذ کرد اقدامات مؤثری انجام داد که هنوز هم ادامه دارد. این اقدامات هم بطور مستقیم و یا غیر مستقیم در کمک به رفع ناترازی‌ها مؤثر بوده اند.
اول، مدیریت ناترازی انرژی؛ در حوزه ناترازی انرژی دو اقدام مهم انجام شد و همچنان ادامه دارد؛ یکی افزایش تولید نفت و دیگری افزایش تولید گاز. در راستای افزایش تولید نفت خام در سال جاری به میزان 300 هزار بشکه (از 3.3 به 3.6 میلیون بشکه در روز) به لطف الهی و با اهتمام شبانه‌روزی وزارت نفت، توليد نفت خام در اسفند ماه به 3,550 ميليون بشكه در روز رسيده است.
همچنین میزان تولید گاز خام از 924 میلیون مترمکعب در روز در سال 1400، با افزایش 7 درصدی به 974 میلیون مترمکعب در روز رسیده است. برای رفع دغدغه های مربوط به فرآورده های نفتی نیز پروژه های مهم پتروپالایشگاهی نظیر پتروپالایشگاه مروارید مکران و شهید سلیمانی در حال اجراست.
دوم، مدیریت بازار ارز؛ یکی از نقاطی که دشمن از طرق مختلف تلاش دارد به اقتصاد کشور ضربه بزند نرخ ارز است. می دانید که مراکزی در خود غرب در سال گذشته رسما برنامه هایی طراحی کرده بودند که جزو اولین بندهای آن کاهش ارزش پول ملی کشور بصورت هدفمند بود و این برنامه های دشمن کماکان ادامه دارد؛ اما به رغم همه تلاشهای دشمن، در سال گذشته شاهد ثبات نسبی در بازار ارز بودیم.
ارز واردات کالاهای اساسی و دارو را به موقع تامین کردیم
این ثبات نسبی چگونه بدست آمد؟ آیا به همه نیازهای ارزی کشور پاسخ داده شد؟
ما تلاش کردیم تنظیم گری در بازار ارز را از طریق ایجاد تناسب و هماهنگی بین سیاستهای پولی، مالی و تجاری انجام دهیم. در سال 1402 ارز واردات کالاهای اساسی و دارو را به موقع تامین کردیم. مصارف ارزی کالاهای سرمایه‌ای و واسطه‌ای رشد یافته بود و لذا منابع ارزی مورد نیاز برای فعالان اقتصادی و تولیدکنندگان را تأمین کردیم. بنابراین عمده تقاضاهایی که از طریق وزارت صمت و بهداشت و جهادکشاورزی برای ارز ایجاد می شد به خوبی و به موقع پاسخ داده شد و هیچگونه مشکلی از بابت تأمین تقاضای ارز مورد نیاز برای کالاهای اساسی، نهاده های دامی، بهداشت و تولیدات صنعتی نداشتیم.
در ادامه سومین اقدام مهم، مدیریت نقدینگی و کنترل پایه پولی کشور بود. یکی از مهم ترین عوامل تورم در سالهای گذشته، رشد نقدینگی بالا بوده است. خوشبختانه در سال گذشته توانستیم رشد نقدینگی را به خوبی مهار کنیم. هدفگذاری ما در سال 1402 برای نقدینگی رشد حدود 25 درصدی بود.
براساس گزارش بانک مرکزی، نرخ رشد نقدینگی از 31.1 درصد در اسفند 1401 با 3.7 واحد درصد کاهش به 27.4 درصد در بهمن ماه 1402 رسیده است. امیدواریم با انتشار رسمی آمار اسفند نیز شاهد کاهش بیشتر آن باشیم.
تأمین مالی غیرتورمی؛ از اقدامات مهم دولت
در خصوص کنترل پایه پولی چه اتفاقی افتاد؟ در این مورد شاهد انتقاداتی از سوی برخی بودیم.
یکی از متغیرهایی که کنترل آن بسیار مهم است، پایه پولی یا همان پول پرقدرت بانک مرکزی است که با یک ضریبی به خلق نقدینگی منجر می‌شود.
طبق گزارش بانک مرکزی، رشد پایه پولی نیز از 42.4 درصد در اسفندماه 1401 به 29.6 درصد در بهمن ماه سال 1402 کاهش یافته است که نشان دهنده کاهش 12.8 واحد درصدی در آن هستیم. در نیمه سال 1402 که رشد نقدینگی را مهار کرده بودیم منتقدان دولت روی رشد پایه پولی تمرکز کرده بودند. خوشبختانه در ماه‌های آخر سال شاهد کاهش آن بودیم.
چهارمین اقدام مهم، تأمین مالی غیرتورمی بود. دولت در سال گذشته طبق قانون بودجه 187 هزارمیلیارد تومان اوراق مالی اسلامی منتشر کرد. به جای استفاده از تنخواه گردان بانک مرکزی یا منابع پایه پولی سعی کرد با انتشار اوراق و استقراض از مردم، منابع مورد نیاز تولید را تأمین کند و استفاده از تنخواه‌گردان را کنار بگذارد.
تمام این منابع صرف بازپرداخت اصل و فرع اوراق منتشره سالهای قبل شده و علاوه بر آن حدود ۵۰ هزار میلیارد تومان از منابع ۱۴۰۲ صرف بازپرداخت اصل و فرع اوراق مالی اسلامی منتشره در سالهای قبل شده است.
اگر چه ممکن است بخشی از اوراق منتشره اثر روی ترازنامه بانک مرکزی گذاشته باشد لیکن بهترین روش برای تأمین مالی دولت بر پایه قانون بودجه است که آثار پولی آن به حداقل ممکن خواهد رسید. کنترل رشد متغیرهای پولی در کنترل انتظارات تورمی و تامین مالی غیرتورمی بخش واقعی اقتصاد نقش مهمی ایفاد کرد.
احیای واحدهای صنعتی تعطیل و نیمه تعطیل
چه ابزارهایی برای تامین مالی غیرتورمی بخش تولید در دولت به کار گرفته شد؟
اوراق گام، گواهی سپرده خاص، فکتورینگ و تأمین مالی زنجیره‌ای(SCF) از جمله این ابزارها بودند که مورد استقبال تولیدکنندگان قرار گرفت و باید چنین ابزارهایی را در آینده نیز توسعه دهیم.
غیر از تأمین مالی، چه اقدامات دیگری دنبال شد؟
احیای واحدهای صنعتی تعطیل و نیمه تعطیل هم پنجمین اقدام مهم دولت بود که بطور مستقیم بر روی رشد تولید اثر داشت.
در ۲ سال گذشته با احیای ۸۴۰۰ واحد راکد و نیمه فعال در حوزه‌های مختلف صنعتی، کشاورزی، خدماتی و معدنی، ۱۹۵ هزار شغل مستقیم و غیرمستقیم جدید ایجاد و از طرفی حدود ۲۵۰ هزار میلیارد تومان از سرمایه‌های مردمی نیز در خدمت پروژه های احیا قرار گرفت. در این راستا، تاکنون بیش از هزار احیاگر مردمی برای احیای واحدهای اقتصادی آموزش دیدهاند تا از مشارکت نیروهای مردمی برای احیای واحدهای اقتصادی و جهش تولید در کشور استفاده شود. این احیاگران متشکل از شرکت‌های دانش‌بنیان، مشاوره مدیریت، سرمایه‌گذاری و نیروهای مردمی و جهادی هستند.
افزایش تولید برق و تامین آب
یکی از اقدامات شاخص این دولت، جلوگیری از خاموشی برق و قطعی آب است که در سالهای گذشته زیاد شده بود. بفرمایید در این زمینه چه کارهایی در دولت انجام شده یا در دستور کار دارید؟
ششمین اقدام مهم افزایش تولید برق بود. دولت توانسته است تاکنون 8,260 مگاوات برق حرارتی تولید کند، 12 هزار مگاوات نیروگاه حرارتی در دست اجراست و عملیات اجرایی 10 هزار مگاوات برق تجدیدپذیر نیز آغاز شده است.
تأمین آب، هفتمین اقدام مهمی بود که دولت در پیش گرفت. در حوزه آبرسانی، ایجاد 5 خط انتقال آب از خلیج فارس و دریای عمان با ظرفیت 890 میلیون مترمکعب و سرمایه‌گذاری 8.5 میلیارد دلار و مدیریت تنش آب شرب در 4 استان تهران، سیستان و بلوچستان، خراسان رضوی و گلستان به طور ویژه و با اعتباری به میزان 10800 میلیارد تومان، آبگیری و افتتاح 27 طرح و پروژه سد تا پایان سال 1402 با حجم مخزن 4026 میلیون مترمکعب، بهره‌برداری از 30 سد با حجم مخزن 5.4 میلیارد مترمکعب در سال و آبرسانی به 5000 روستا با ظرفیت حدود 2.7 میلیون نفر، اهم اقدامات دولت در تأمین آب کشور در سال 1402 بود.
رفع تنش آبی استان‌های کردستان، همدان و بوشهر و تأمین آب از طریق آب‌شیرین‌کن، از جمله سایر اقدامات دولت در این حوزه بوده است. این اقدامات منجر به حذف خاموشی‌های برق خانگی و عدم قطع آب در نقاط مختلف کشور شده است. در گذشته این خاموشی ها و قطعی آب محسوس بود.
تلاش برای ساخت مسکن
مسکن از مهمترین شاخص های اثرگذار بر نرخ تورم محسوب می شود. دولت چقدر مصمم است تا در این زمینه جهش مناسبی در سطح عرضه رخ دهد؟
تلاش برای ساخت مسکن هشتمین اقدامی بود که دنبال کردیم. ما در کشور از سالیان دور عقب ماندگی زیادی در حوزه مسکن داریم و باید اقدامات اساسی در این زمینه صورت بگیرد. به همین خاطر است که از ابتدای فعالیت دولت تاکنون ساخت بالغ بر 2 میلیون و 429 هزار واحد مسکونی شروع شده که برای اقشار مختلف و از طریق دستگاه‌های مختلف در حال اجراست.
به منظور مردمی‌سازی و واگذاری اجرای بخش قابل توجهی از طرح نهضت ملی مسکن و احداث واحدهای این طرح مطابق با سلیقه و نظر متقاضیان واجد شرایط در مناطق شهری و روستایی (متقاضیان فاقد سابقه مالکیت مسکن، فاقد سابقه استفاده از امکانات دولتی، متاهل و دارای سابقه سکونت در شهر محل تقاضای مسکن) با واگذاری زمین دولتی به صورت انفرادی و یا گروه‌های چندخانواری به صورت اجاره 99 ساله (قیمت زمین صفر) با اولویت روستاها و شهرهای متوسط و کوچک عملیاتی شد. در راستای اجرای این برنامه تاکنون، 444 هزار واحد زمین در بیش از 1000 شهر و روستا، واگذار شده است. دولت تمام تلاش خود را می کند تا با عرضه مناسب مسکن به تقاضای موجود در بازار به تدریج پاسخ بدهد.
ارتقای رفاه عمومی و مدیریت سفره مردم
در کنار مسکن، نرخ خوراکی ها هم از جمله مواردی است که به طور ملموس بر تورم خصوصاً در میان اقشار کم درآمد مؤثر است. آیا واقعا سفره این اقشار در سال گذشته کوچکتر شده است؟
مخبر : در همین زمینه، نهمین اقدام مهم دولت ارتقا رفاه عمومی و مدیریت سفره مردم خصوصا در میان دهک های پایین جامعه بود. در این راستا می‌توان به مواردی از جمله: اعطای زمین رایگان به سه دهک اول (تا کنون نزدیک به 120 هزار زمین واگذار شده است)، رشد 50 درصدی تأمین و تکمیل مسکن معلولین و مدد جویان تحت پوشش سازمان بهزیستی و کمیته امداد امام خمینی (ره)، افزایش یارانه دهک‌های 1 تا 7 و پرداخت تا 520 هزار تومان برای هر نفر به ازای خرید 16 قلم کالا و اجرای طرح امنیت غذایی برای کودکان زیر 5 سال (1 میلیون تومان اعتبار کالابرگ به ازای هر کودک در دهک 1 تا 5 ؛ و 600 هزار تومان برای دهک‌های 6 و 7)، اشاره کرد.
اجرای طرح کالابرگ الکترونیکی
به نظر می رسد حذف ارز ترجیحی در زمینه تامین سبد غذایی مردم چالش هایی را ایجاد کرد که در سال ۱۴۰۲ هم ادامه داشته است. برای خنثی سازی آن چه اقدامی انجام دادید؟
یکی از دغدغه‌های اصلی دولت از زمانی که ارز ترجیحی حذف شد تمرکز بر روی سبد غذایی مردم بوده است تا فشار کمتری به مردم به خصوص دهک‌های پایین جامعه وارد شود. دولت سعی کرد سبد غذایی مورد نیاز مردم را در حد قابل قبولی تأمین کند.
در سال ۱۴۰۲ طرح کالابرگ الکترونیکی را اجرا کرد. این طرح برای همه یارانه‌بگیران اعتبار کالابرگ الکترونیکی یک ماه زودتر از یارانه نقدی شارژ می‌شود که افراد می‌توانند با کارت بانکی سرپرست خانوار ۱۱ قلم کالای مورد نظر شامل مرغ، تخم‌مرغ، گوشت منجمد، قند و شکر، روغن، ماست، شیر، پنیر، ماکارونی و حبوبات را خریداری کنند. این اقدام دولت به منظور افزایش کمک به دهک‌های پایین جامعه انجام شده است.
سه دهک کم‌درآمد یارانه ماهانه۴۰۰ هزار تومان دریافت می‌کنند، اما چون طرح کالابرگ الکترونیک کاملاً اختیاری است، اگر این افراد حداقل به میزان ۲۰۰ هزار تومان در قالب کالابرگ الکترونیکی از ۱۱ قلم کالای موردنظر خریداری کنند، آنگاه ۱۲۰ هزار تومان شارژ اضافه برای آنها واریز می‌شود و درواقع کل یارانه آنها که صرف کالاهای مدنظر می‌شود به ۵۲۰ هزار تومان در ماه افزایش می‌یابد.
همانطور که در اسفندماه نیز مشاهده کردید، طرح کالابرگ با استقبال زیاد مردم به‌ویژه دهک‌های اول تا سوم درآمدی مواجه شد که نشان دهنده اثربخشی سیاست دولت در قبال جامعه هدف است.
ارتقای سلامت و بهداشت مردم
هزینه های درمانی نیز جزو مهمترین سرفصل های سبد هزینه خانوار است. دولت در این زمینه چه کاری انجام داده است؟
یکی از اقدامات مهم دولت که باید به آن اشاره کنم ارتقا سلامت و بهداشت مردم بود. بیمه شدن 12 میلیون نفر از افراد فاقد بیمه سلامت از پنج دهک ابتدایی، رایگان شدن همه خدمات بستری و سرپایی سه دهک اول، اعطای شیر رایگان به مدارس دولتی، پوشش بیمه سلامت مادران باردار وکودکان تا ۵ سالگی، رایگان نمودن بیمه سلامت مادران باردار وکودکان تا ۵ سالگی، رایگان شدن کامل هزینه‌های دارویی و کاهش پرداخت در زمان دریافت خدمات تشخیصی بیماران صعب‌العلاج، تقبل تمام هزینه‌های درمان ناباروری (برای اولین بار در جهان)، اجرای بیمه فراگیر برای دانشجویان، زنان خانه دار و دختران برای اولین بار و توسعه و تجهیز 106 مرکز درمانی با تمرکز بر مناطق کمتر برخوردار و محروم (رشد بیش از 200 درصدی)، از جمله مهمترین اقدامات دولت سیزدهم در حوزه سلامت و بهداشت بوده است.
توسعه دیپلماسی اقتصادی
یکی از مهم ترین راهبردهای دولت که مستمراً دنبال کرده توسعه دیپلماسی اقتصادی است. ارزیابی شما از این راهبرد چیست؟
مخبر : در مورد یازدهمین اقدام هم باید به توسعه دیپلماسی اقتصادی اشاره کنم. تقویت دیپلماسی اقتصادی و توسعه تعاملات با کشورهای همسایه و منطقه همواره یکی از راهبردهای کلیدی دولت سیزدهم بوده است.
حاصل این راهبرد و اقدامات، با سفر رئیس‌جمهور محترم یا معاون اول به 31 کشور جهان و دعوت از 21 نفر از سران کشورها، استخراج 807 محور خارجی بوده که از آن، 247 تفاهم، 205 توافق، 121 قرارداد انجام شده و مابقی در مرحله مذاکره و پیشنهاد هستند. هدف عملیاتی دولت، تبدیل قراردادها به پروژه‌های سرمایه‌گذاری و رصد اجرا و اتمام آنهاست.
همه این کارها در سال 1402 انجام شده و همانطور که رهبر معظم انقلاب نیز مطالبه کردند در سال 1403 نیز این سازوکارها با قوت استمرار خواهند داشت.
آیا شعار سال گذشته محقق شد؟
جنابعالی بارها بر این موضوع تاکید داشتید که شعار سال ۱۴۰۲ یک شعار کمّی و قابل اندازه گیری است و باید در اسفندماه گزارش بدهید که مهار تورم و رشد تولید چقدر محقق شده و چه میزان بهبود یافته اند. اکنون آیا می‌توانید بگویید که شعار سال محقق شده است یا خیر؟
اگر بخواهیم عملکرد دولت در سال 1402 را در قالب آمار و ارقام به تصویر بکشیم باید هر دو شاخص تورم و رشد اقتصادی را ارزیابی کنیم؛ درباره تورم، معمولاً در دنیا، هدفگذاری تورمی را روی تورم نقطه به نقطه سیاستگذاری می‌کنند. لذا در ابتدای سال 1402 هدف اصلی کنترل تورمی دولت، کاهش تورم نقطه به نقطه به کانال 30 درصدی بود که در رسانه‌ها نیز اعلام شد.
طبق گزارش‌هایی که مرکز آمار به عنوان مرجع تخصصی آمار کشور منتشر می‌کند، نرخ تورم ماهانه مصرف‌کننده (CPI)، از 4.7 درصد در اسفند 1401 به 2 درصد در اسفند 1402 کاهش یافته است. دولت توانسته است تورم نقطه به نقطه 54 درصدی اسفند 1401 را با 21.7 واحد درصد کاهش به رقم 32.3 درصد (کانال 30 درصدی) در اسفند 1402برگرداند.
همچنین، نرخ تورم 12ماهه از 45.8 درصد در اسفند 1401 به 40.7 درصد در اسفند 1402 رسیده است که نشان دهنده کاهش 5.1 واحد درصدی نسبت به سال گذشته است. البته، همان طور که مقام معظم رهبری نیز فرمودند هنوز تا رسیدن به هدف مطلوب که تورم تک رقمی است فاصله داریم و باید تلاش وافری انجام دهیم تا به آن برسیم.
درخصوص تورم تولیدکننده (PPI)؛ براساس گزارش بانک مرکزی، تورم ماهانه تولیدکننده از 4.5 درصد در اسفند 1401 به 1.2 درصد در بهمن 1402 کاهش یافته است. تورم نقطه به نقطه نیز از 42.4 درصد در اسفند 1401 به 28 درصد در بهمن ماه 1402 کاهش یافته است این عدد در اردیبهشت ماه سال 1400، برابر با 103 درصد بوده است. نرخ تورم 12ماهه تولیدکننده از 36.9 درصد در اسفند 1401 طی یک روند نزولی به 34 درصد در بهمن 1402 رسیده است.این آمارهای عملکردی مربوط به مهار تورم در سال 1402 بود.
رشد اقتصادی مثبت در طول دورۀ دوسالۀ فعالیت دولت
در مورد روند رشد اقتصادی، چه تغییراتی اتفاق افتاده است؟
مخبر : روند رشد اقتصادی، تحت تأثیر تکانه‌های مختلف اقتصادی نظیر دو جنگ اوکراین و روسیه و جنگ غزه، تشدید تحریم‌های ظالمانه، جهش‌های ارزی، همه گیری کرونا از یک سو و سیاست‌گذاری‌های بعضاً اشتباه دهه 90 از سوی دیگر، کاملاً کاهنده، محدود و نوسانی بوده است.
آمارها نشان می‌دهد میانگین رشد اقتصادی در دهه۹۰، کمتر از یک درصد بوده است و در نیمی از سالهای این دهه، رشد اقتصادی منفی بوده است (منفی 0.4 درصد در سال 1390، منفی 8.6 درصد در سال 1391، منفی 4.7 درصد در سال 1397 و منفی 4.6 درصد در سال 1398) که نشان می‌دهد رشد اقتصادی کارنامه مناسبی در دهه۹۰ نداشته است.
بر اساس آمارهای منتشرشده توسط مرکز آمار ایران، رشد اقتصادی در طول دورۀ دوسالۀ فعالیت دولت سیزدهم مثبت بوده است: رشد محصول ناخالص داخلی به قیمت بازار (به قیمت‌های ثابت سال 1390) از 3.3 درصد در سال 1399 به 5.6 درصد در سالهای 1400 و 5 درصد در سال 1401 رسیده است.
آخرین آمارها از رشد اقتصادی
آخرین آمارها از رشد اقتصادی سال ۱۴۰۲ چگونه است؟
در سال 1402، می‌دانید که تا امروز گزارشهای سه فصل بهار، تابستان و پاییز منتشر شده و گزارش زمستان با دو سه ماه وقفه احتمالاً در اردیبهشت یا خرداد منتشر خواهد شد. بر اساس آمارهای منتشرشده توسط مرکز آمار ایران، اقتصاد ایران، در سه فصل سال 1402، به ترتیب، رشد 7.9 درصدی، 7.1 درصدی و 5.1 درصدی را تجربه کرده است.
بنابراین، میانگین رشد اقتصادی 9ماهه اول سال 1402، بالغ بر 6.7 درصد می‌باشد این عدد در 9 ماهه ابتدایی سال 1401، 4.8 درصد بوده است که نشان‌دهنده افزایش 1.9 واحد درصدی طی این مدت است. طبق پیش‌بینی کارشناسی، رشد اقتصادی برای سه ماهه چهارم 1402 حدود 5 درصد می‌باشد که در این صورت رشد اقتصادی پایان سال 1402، به 6.2 درصد خواهد رسید.
بازگرداندن سرمایه‌گذاری به روند مثبت
یکی از مهمترین محرک های اصلی رشد اقتصادی، سرمایه‌گذاری است. در این زمینه چه اقدامات مثبتی روی داده است؟
در سراسر دهه 90 در کشور متاسفانه شاهد روند کاهشی و منفی سرمایه‌گذاری بودیم و امروز به رغم همه تلاش‌هایی که دولت انجام می‌دهند هنوز نیاز به جبران بخش زیادی از این سرمایه‌گذاری‌ها برای ترمیم رشد تولید دارد.
آمارها نشان می‌دهد که نرخ رشد تشکیل سرمایه ثابت ناخالص در دهه 90 به طور متوسط منفی 4.3 درصد بوده است. به طوری که این شاخص از منفی 7.7 درصد در سال 1399 به 4.1 درصد در سال 1400، به 2.5 درصد در سال 1401 و به 3.4 درصد در پاییز 1402 رسید و رشد 4.7 درصدی را در 9 ماهه ابتدایی 1402 به همراه داشته است. بنابراین دولت توانسته بعد از سال‌ها، سرمایه‌گذاری را به روند مثبت برگرداند و چشم‌انداز مثبتی را از آینده تولید در اقتصاد کشور رقم بزند.
ادامه در صفحه 10
برش
رشد اقتصادی کشور بیش از ۶درصد محقق شده است
وضعیت رشد اقتصادی در بخشهای مختلف اقتصاد چگونه است؟ آیا در همه بخش ها، این رشد متوازن بوده است؟
بررسی اجزای رشد اقتصادی نشان‌دهنده کاهش سرعت افت رشد اقتصادی بخش «کشاورزی» از منفی 4.2 درصد در تابستان 1400 به منفی 1.0 درصد در پاییز 1402 است. در خلال سه سال آبی گذشته منتهی به مهر 1402 کشور خشکسالی پیاپی را تجربه کرده است و در سال آبی جاری نیز وضعیت بارندگی کمتر از میانگین بلندمدت است. این مسأله اثر منفی بر رشد بخش کشاورزی داشته است. بخش مهمی از منفی بودن رشد اقتصادی به دلیل ورود به چهارمین سال خشکسالی پیاپی است. هرچند با تدابیر اندیشه شده میزان رشد منفی این بخش کاهش یافته است.
گروه نفت به عنوان بخش پیشران اقتصاد از 10.1 درصد در تابستان 1400 به 19.8 درصد در بهار 1402، 25.6 درصد در تابستان 1402 و 21.8 درصد در پاییز افزایش یافته است.
رشد بخش صنعت، روند فزاینده‌ای داشته است. به طوری که از 4.0 درصد در سال 1398 به 1.1 درصد در سال 1399، 3.1 درصد در سال 1400 و 7.7 درصد در سال 1401 رسیده است. این بخش در 9 ماهه ابتدایی سال 1402، رشد 2.5 درصدی را تجربه کرده است. رشد منفی در بخش صنعت بیش از هر چیز ریشه در کاهش سرمایه گذاری در ماشین‌آلات در دهه 1390 دارد که امروز به صورت کاهش توان تولید کشور نمایان شده است. با این حال در دوره اخیر با افزایش سرمایه‌گذاری توسط دولت انتظار میرود این روند بهبود یابد.هزینه مصرف نهایی خصوصی رشد 6.1 درصدی را در 9 ماهه ابتدایی 1402 داشته است که به معنی افزایش مصرف خانوارها است.بخش مهمی از رشد اقتصادی کشور در نتیجه افزایش هزینه نهایی دولت صورت گرفته است. در واقع این امر حاصل افزایش سرمایه‌گذاری دولت در بخشهای مختلف اقتصاد است. این بخش رشد 16.7 درصدی را در 9 ماهه ابتدایی سال 1402 به همراه داشته است.