شــــبکه خـــانـگـی مخاطب دزد است یا توانمند در بازار
عمر شبکه خانگی به دو دهه نمی‌رسد اما توانسته است مخاطبان تلویزیون را روز به روز بیشتر به سمت خود بکشاند. دلیل این اتفاق چیست؟ «... و اما شما بینندگان و شنوندگان عزیز اگر وقتی قسمتی از برنامه را مطابق سلیقه خود نیافتید با در نظر گرفتن اشکالات و این نکته مهم که ذوق و سلیقه‌ها مختلف است بر ما ببخشید. به علاوه از شما تمنا داریم که ما را در اجرای این خدمت یاری کنید و نه تنها معایب و نقایص را گوشزد فرمایید بلکه ما را از آنچه برای بهبود و تکمیل برنامه‌ها به نظرتان می‌رسد کتباً یا شفاهاً برخوردار و قرین امتنان نمایید. ما برای این‌گونه پیشنهادها جوایزی ترتیب خواهیم داد که در آینده به اطلاع شما خواهد رسید …»
این اظهارات حبیب‌الله ثابت ایجاد کننده اولین ایستگاه تلویزیونی است که بعد از پخش اولین برنامه تلویزیون منتشر شد. در آن زمان تلویزیون ایران در تهران، به عنوان تلویزیونی متعلق به بخش خصوصی و به صورت انحصاری شروع به کار کرد. در ابتدا یک امتیاز انحصاری پنج ساله به آن اعطا شد، که بعدها دوباره تمدید شد. یک شعبه از تلویزیون ایران در جنوب، در آبادان، در سال ۱۳۳۸ افتتاح شد. برنامه‌های آن شامل مسابقات نمایشی و برنامه‌های امریکایی بود که به فارسی دوبله شده بود. بعد از آغاز به کار تلویزیون در سال 1337 در ایران یعنی 65 سال قبل، موجی از جذابیت برای داشتن این رسانه شکل گرفت تا جایی که ایرانی‌ها به آن می‌گفتند جعبه جادویی. هم صدا و هم تصویر داشت و هم برنامه‌هایی که در آن فقر مضامین سرگرمی می‌توانست ساعات طولانی مردم را سرگرم کند.
در واقع اینطور بود که اوج گیری تلویزیون تا مدت‌ها بعد از پیروزی انقلاب هم ادامه داشت اما به یکباره از نزدیک به دو دهه قبل این نمودار معکوس شد و مخاطبان ریزش کردند. موضوعی که خود تلویزیون شاید قبول نداشته باشد اما یک پرس وجو از احوالات مردم گویای این وضعیت است.
اینترنت و در ادامه شبکه خانگی
شاید این بازار داغ این تصور را به وجود آورده بود که تلویزیون بی‌رقیب خواهد ماند. مسئولان در آمارها می‌آوردند که تنها رسانه‌ای است که تا محروم‌ترین روستاها رفته است و مردم را در جریان اخبار و اطلاعات قرار می‌دهد، سرگرم می‌کند و آموزش می‌دهد. اما هر چند عمر هیچ رسانه‌ای سر نیامده و حتی قدیمی‌ترین رسانه‌ها مانند رادیو و مطبوعات همچنان زنده هستند اما اینترنت به رقیب جدی تلویزیون تبدیل شد. این موازنه در قدرت مختص جغرافیای ایران نبود. شبکه‌های اجتماعی می‌رفتند تا رقیبی برای کارکردهای تلویزیون در تمام دنیا باشند. به همین دلیل رقابت سخت‌تر شد و تلویزیون‌ها شروع به ساخت برنامه‌هایی کردند برای اینکه مخاطب را حفظ کنند. اما در ایران این خلع سلاح شدگی با اخبار اینترنت و سرگرمی شبکه‌های اجتماعی به قدرت‌طلبی شبکه‌های خانگی اضافه شد.
رسانه خانگی یا شبکه نمایش خانگی یا ویدیو رسانه به ناشر فیلم ویدیویی یا سریال گفته می‌شود. یک رسانه خانگی ممکن است دوبلاژ و توزیع یک فیلم را انجام دهد یا ممکن است خود دست به تولید بزند و محصول را توزیع کند.
از جمله باید به فیلیمو، نماوا، لنز که از معروف‌ترین‌هاست اشاره کرد. علاوه بر این از پخش‌های خانگی می‌توان: تلوبیون، فیلم گردی، آیو، فیلم نت، گپ فیلم، مینی تونز را نام برد. رویداد 24 می‌نویسد:«سال ۸۹، بعد از توزیع موفق سریال خارجی فراز از زندان، لطیفی ساخت قلب یخی را شروع کرد. سریال موفقی نبود، اما به خاطر شکستن بعضی خطوط قرمز، فروش موفقی داشت. سال بعد لطیفی که فروش خوب «قهوه تلخ» را دیده بود به سراغ ژانر کمدی رفت و «ساخت ایران» را تولید کرد. این مجموعه بعداً از صدا و سیمای ایران هم پخش شد و محمدرضا گلزار برای اولین بار سریال بازی کرد.
از آن طرف در سال ۹۰ و در آشفته بازار نمایش خانگی، فصل جدید «قلب یخی» توزیع شد، اما هیچ ربطی به فصل‌های اول و دوم نداشت. کلی بازیگر جدید هم در سریال بودند.
همزمان با قلب یخی، قهوه تلخ مهران مدیری، احتمالاً پرفروش‌ترین سریال تاریخ شبکه نمایش خانگی توزیع شد که با تبلیغات شهری فراوان موفقیتی چشمگیر داشت. با این حال بعد از چند ماه توزیع موفق، به خاطر بعضی اختلافات بین عوامل، این سریال متوقف شد. بعد از این سریال مهران مدیری هم سعی کرد شکست قهوه تلخ را با «ویلای من»، «شوخی کردم» و «عطسه» جبران کند. هر سه مجموعه شکست خوردند و مهران مدیری به صدا و سیما بازگشت. با روی کار آمدن دولت جدید، بعضی چهره‌های مشهور که از صدا و سیما ناامید بودند، به نمایش خانگی آمدند. بیژن بیرنگ با ستاره‌ها «عشق تعطیل نیست» را ساخت و شکست خورد. کمال تبریزی هم با «ابله» موفقیتی دشت نکرد. تنها سریال موفق «شاهگوش» داوود میرباقری بود که نسبت به همه مجموعه‌های قبلی، بیشتر قابل احترام بود. سرانجام سال ۹۴ «شهرزاد» متولد شد. سریالی که پرخرج، پرستاره و موفق بود. هم فروش خوبی داشت و هم نقد‌های خوبی از منتقدان گرفت. فصل‌های بعدی شهرزاد ساخته شد و بسیاری به تقلید از شهرزاد پرداختند. از جمله کاظم راست گفتار که سعی کرد فیلم خود را با سر و شکلی شبیه شهرزاد به بازار عرضه کند.» ساخت فیلم و تا حدی پا روی خط قرمزها گذاشتن نقشی بود که شبکه خانگی بازی کرد و کار به جایی رسید که مخاطب گیر افتاده را با کش دادن سریال‌ها به دنبال خود کشید. همه اینها در حالی است که مخاطب بر خلاف تلویزیون برای دیدن برنامه در شبکه خانگی باید پول بپردازد. اما شبکه‌های خانگی با شناسایی و مطالعه سلایق مخاطبان حتی در تولید محتوا و سریال نیز ورود داشته‌اند. تا جایی که یکی از VODها مدعی شده بود چهره‌های سینمایی مورد علاقه مردم چه داخلی و چه خارجی را شناسایی کرده و فیلم‌های مرتبط را در اولویت قرار می‌دهند.
رقابت تنگاتنگ با اعلام تعداد کاربران
شبکه خانگی طی یک دهه اخیر تا توانسته مخاطب به جیب زده است. از طرح‌های تبلیغاتی تا به کار بردن استراتژی‌های مختلف بازاریابی. آمار مخاطبان خود را روزانه اعلام کرده و مدعی شده بهترینها را ارائه می‌کند. اما مهمترین موضوع ایجاد جذابیت بصری و دست گذاشتن روی نیاز مخاطب بوده است. شبکه خانگی در حال حاضر به حدی نفوذ کرده که حتی دستگاه تلویزیون را برای نمایش برنامه‌های خود مورد استفاده قرار می‌دهد.
شما می‌توانید به سادگی برای اتصال تلویزیون به اینترنت از طریق کابل Ethernet اقدامات زیر را به ترتیب انجام دهید:
ابتدا کابل LAN را به مودم و تلویزیون متصل کنید.
دکمه MENU یا HOME را روی کنترل تلویزیون انتخاب کنید.
روی گزینه SETUP بروید و اوکی کنید.
به قسمت NETWORK رفته و NETWORK SELECTION و سپس CABLE را انتخاب کنید.
پس از آن وارد قسمت CABLE NETWORK SETUP شوید.
Internet Protocol setup را در حالت Auto setup قرار دهید.
در این صورت تلویزیون به صورت خودکار از مودم ای پی دریافت می‌کند. با این کار تمامی برنامه‌هایی که در بستر اینترنت و سایت‌های VODها منتشر می‌شود از طریق تلویزیون شما قابل دریافت است.
بر این اساس درست زمانی که تلویزیون پشت به سلیقه مخاطب می‌کند حتی اگر در محروم‌ترین روستاها نفوذ داشته باشد باز هم به تریبون برنامه‌های ماهواره‌ای و اینترنتی تبدیل می‌شود. آیا جادوی تلویزیون فریب بود و یا اینکه باید تردستی جدیدی بیاموزد؟