ثبت ملی صنایع دستی شهر رشت و 4 روستای استان گیلان

شیما جهانبخش
خبرنگار
اگر به گیلان سفر کرده باشید حتماً مغازه‌های رنگارنگ صنایع دستی توجه شما را به خود جلب کرده و برای خرید حصیر، سفال، چادرشب‌های سبز و قرمز و هزار و یک وسیله دیگر که همگی هنر دست زنان و مردان این دیار است سری به این مغازه‌ها زده‌اید اما شاید هیچ‌وقت به این فکر نکرده‌اید که هریک از این صنایع‌دستی مربوط به کدام شهر این استان همیشه سبز است. اینکه هنوز خیلی‌ها نمی‌دانند این هنر مربوط به کجاست، از یک سو و تأکید برنامه ششم توسعه بر ایجاد شهرها و روستاهای صنایع دستی ، از سوی دیگر باعث شده استاندار گیلان، مرکز استان و چهار روستا را برای اجرای این طرح و تأیید در شورای راهبردی انتخاب شهر و روستای ملی صنایع دستی معرفی کند.
استاندار گیلان در گفت‌و‌گو با «ایران» با اشاره به فعالیت 25 هزار هنرمند صنایع دستی در 85 رشته هنری در گیلان گفت: برای ایجاد و ارتقای زیرساخت‌های مناسب در مناطق مختلف استان از فعالان این حوزه حمایت خواهد داشت. در واقع صنایع دستی یکی از مزیت‌های اقتصادی این استان به شمار می‌رود که فرصتی مناسب برای اشتغالزایی و بهبود معیشت بخصوص در روستاها فراهم کرده است.
ارسلان زارع اظهار داشت: صنایع دستی می‌تواند زمینه‌ساز حفظ ارزش‌های فرهنگی، آداب، رسوم دیرینه و اصالت‌ جامعه باشد و برای دست‌یافتن به این مهم لازم است صنایع دستی استان در سطح ملی و جهانی معرفی شوند.
«فرزاد رشیدی» معاون صنایع دستی و هنرهای سنتی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی گیلان هم در‌این‌باره به «ایران» گفت: توسعه پایدار صنایع دستی بخصوص در روستاهای استان از مهمترین برنامه این اداره است و با برنامه‌ریزی‌های انجام داده تلاش داریم تا علاوه بر حفظ این میراث ارزشمند زمینه درآمدزایی را نیز برای هنرمندان استان فراهم آوریم.
وی مشاغل مرتبط با صنایع دستی را جزو مشاغل ناپایدار برشمرد و اظهار داشت: با توجه به شرایط فعلی امکان اینکه صنایع دستی به نسل بعد انتقال پیدا کند، بسیار کم شده و ما معتقدیم اگر برنامه‌ای پایدار برای این موضوع نداشته باشیم بزودی این آثار فراموش خواهند شد. به همین دلیل با حمایت‌های استاندار تلاش داریم 5 شهر و روستای گیلان را به عنوان شهرهای ملی صنایع دستی ثبت کنیم تا صنایع دستی به عنوان محور و توسعه در روستاها و شهرهای استان مطرح باشد. البته پیشتر روستای فشتکه شهرستان رشت با محوریت حصیربافی به عنوان تنها شهر صنایع دستی استان به ثبت ملی رسیده است.
رشیدی ادامه داد: با توجه به مصوبه شورای عالی میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری و همچنین قانون برنامه ششم توسعه مبنی بر ایجاد شهرهای صنایع دستی، شهر رشت به عنوان شهر ملی رشتی‌دوزی، روستای ارده رضوانشهر به عنوان روستای ملی شال‌بافی، روستای عنبران شهرستان آستارا به عنوان روستای ملی گلیم‌بافی، روستای «شالما»ی شهرستان ماسال به عنوان روستای ملی چوب‌تراشی و روستای جیرده شهرستان شفت به عنوان روستای ملی سفالگری سنتی برای تأیید به شورای راهبردی انتخاب شهر و روستای ملی صنایع دستی معرفی شده‌اند. در واقع ما تلاش داریم با ثبت این روستاها بتوانیم آنها را با محوریت یک محصول مشترک به ایران معرفی کنیم.
معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی گیلان برندسازی محصول - مکان در سطح ملی و جهانی را مهم دانست و افزود: مشارکت فعال هنرمندان در تصمیم‌گیری‌ها از مهمترین اهداف ما بوده است. در واقع ما تلاش داریم با تبدیل هنرمندان از ذینفعان به ذیحقان، آنها را نسبت به ادامه کار حساس کرده تا با سهیم دانستن خود نسبت به حفظ این موفقیت تلاش بیشتری داشته باشند. از سوی دیگر نگاه ما به صنایع دستی به عنوان یک میراث بشری و مرتبط کردن آن با بخش گردشگری است. کشور هند تجربه خوبی در این زمینه دارد و ما می‌خواهیم با استفاده از تجارب دیگر کشورها در این مسیر قدم برداریم.
این مقام مسئول افزود: تلاش کرده‌ایم در یک برنامه‌ریزی 5 ساله با راه اندازی 9 موزه صنایع دستی و مردم‌شناسی ظرفیت‌های هنری و فرهنگی استان را به گردشگران معرفی کنیم. در این راستا «موزه چادرشب‌بافی و مردم‌شناسی» در شهر جهانی قاسم‌آباد رودسر راه‌اندازی شده و بزودی «موزه رشتی‌دوزی» نیز در شهر رشت راه‌اندازی خواهد شد. همچنین بر اساس برنامه‌ریزی‌های انجام شده قرار است طی 5 سال آینده موزه‌های گلیم‌بافی در تالش، شال‌بافی در رضوانشهر و شفت، چوب‌تراشی در ماسال، سفال در سیاهکل، عروسک‌های محلی در رشت و موزه تخصصی حصیر در روستای فشتک را راه‌اندازی کنیم.
وی با اشاره ثبت جهانی قاسم‌آباد به عنوان شهر جهانی چادرشب در بهمن ماه سال گذشته، خاطرنشان کرد: در بررسی‌های انجام شده متوجه شدیم برای معرفی استان در سطح جهانی باید یک نقطه را با محوریت صنایع دستی در جهان به نام گیلان ثبت کنیم. به همین جهت با هماهنگی‌های وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی،  قاسم‌آباد به عنوان کاندیدای ایران در سال ۲۰۱۹ به شورای جهانی صنایع دستی معرفی شد و در کمتر از 11ماه توانستیم این شهر را به عنوان تنها اثر متمرکز حوزه میراث و صنایع دستی گیلان در جهان معرفی کنیم. خوشبختانه بعد از ثبت جهانی توجه دولت نیز به قاسم‌آباد بیشتر شد تا جایی که امسال بودجه مناسبی از سوی سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی به این شهر اختصاص یافته است.
رشیدی با اشاره به دیگر مزایای این ثبت جهانی اظهار داشت: از سوی دیگر این کار باعث شده توریسم خلاق در منطقه شکل بگیرد. امروزه دیگر کوه ،جنگل و دریا به عنوان تنها جاذبه‌های گردشگری مطرح نیست بلکه نسل جدیدی از گردشگری تحت عنوان گردشگری خلاق در دنیا به وجود آمده که براساس آن گردشگران به جاذبه‌های فرهنگی توجه بیشتری دارند. به‌طور مثال برخی گردشگران تنها برای تجربه کردن چیدن چای به استان گیلان سفر می‌کنند و این موضوع برایشان بیش از هر چیز جذاب است. پس برای پیشرفت در این حوزه باید بیش از هر چیز بر توسعه صنایع دستی و جاذبه‌های فرهنگی بومی استان توجه کرد.