70 درصد فاضلاب روستاهای الموت وارد سرشاخه اصلی سپیدرود می‌شود

قزوین – کوروس سلیمانی: یکی از معضلات زیست محیطی در کشور ما ورود فاضلاب‌های خانگی و صنعتی به رودخانه‌ها و دریاهاست که موجب آلودگی محیط زیست و آب‌ها می‌شود. رودخانه شاهرود در الموت قزوین نیز که یکی از سرشاخه‌های اصلی سپیدرود است مدت‌هاست که گرفتار چنین معضلی شده به‌طوری که فاضلاب خانه‌های روستایی مجاور این رودخانه مستقیم وارد آن و موجب آلودگی می‌شوند. این معضل البته از سوی مسئولان نه جدی گرفته شده و نه حتی دیده شده است.
حسن عباس‌نژاد مدیر سازمان حفاظت از محیط زیست استان قزوین به خبرنگار «ایران» گفت: «در بهترین حالت در شهرها چیزی در حدود 65 درصد پساب‌ها مدیریت می‌شود اما در روستاها به هیچ عنوان مدیریت نمی‌شود و فاضلاب های روستایی عمدتاً در رودخانه‌ها و دریاچه‌ها جاری می‌شوند که باعث بروز مشکلات زیست محیطی زیادی می‌شوند؛ البته سازمان محیط زیست برای بهسازی محیط زیست تلاش می‌کند که این اتفاق در روستاها هم نیفتد بر این اساس اقداماتی را با مشارکت سازمان آبفای روستایی شروع کرده‌ایم.»
وی در پاسخ به این سؤال که چه برنامه‌ای برای رفع این مشکل وجود دارد، اظهارداشت: «روش‌های مختلفی برای مدیریت پساب‌ها وجود دارد که جمع‌آوری و تصفیه و در ساده‌ترین حالت حفرچاه است، البته برخی روستاها هستند که به‌دلیل سنگلاخی بودن زمین امکان زدن چاه وجود ندارد و در اولویت شرکت آبفای روستایی هستند و تاکنون 3 روستا در دستور کار قرار گرفته است به‌طوری که سیستم تصفیه فاضلاب یکی از این روستاها احداث شده اما هنوز به بهره‌برداری نرسیده است و کارهای مطالعاتی 2 روستای دیگر هم انجام شده است.»

بی‌تفاوتی مسئولان؟
احمد محمدی بخشدار الموت شرقی با بیان اینکه اراده کافی برای برخورد با متخلفان وجود ندارد، به «ایران» گفت: «متأسفانه فاضلاب برخی روستاهای الموت به طور کامل وارد رودخانه‌ها می‌شود و متولی اصلی این موضوع هم خانه‌های بهداشت روستایی هستند که وظیفه دارند بررسی کنند که اگر فاضلاب شخصی یا یک مکان عمومی در روستایی باشد اخطار بدهند تا اصلاح شود اما اگر این کار انجام نشد موظف هستند شخص خاطی را به دادگاه معرفی کنند. دادگاه نیز در این مواقع بیشتر جریمه می‌کند البته مجازات‌های بیشتر از جریمه نیز وجود دارد. مشکل اینجاست که بهداشت محیط در برخی مواقع برخوردهای موردی انجام می‌دهد و به قول معروف استارت کار را می‌زند اما در ادامه پیگیر نیست و فرد متخلف را ملزم به رفع مشکل نمی‌کند. تنها راه برای حل این معضل اجرای قانون است که متأسفانه مسئولان دست‌اندرکار بی‌تفاوت هستند و تنها زمانی وارد می‌شوند که تبدیل به فاجعه شود.»

سهل‌انگاری بهورزان
امیرحسین اقبالی دهیار روستای توریستی و پرجمعیت زرآباد واقع در الموت شرقی با بیان اینکه 70 درصد فاضلاب این روستا به رودخانه سرازیر می‌شود، گفت: «متولی اصلی این موضوع وزارت بهداشت و دقیقاً مرکز بهداشت شهید بلندیان قزوین است؛ البته مرکز بهداشت طی نامه‌ای به مقامات قضایی از همکاری نکردن روستاییان شکایت کرده است و دادستان نیز اعلام کرده است کسانی را که در این زمینه همراهی نمی‌کنند ، معرفی کنند تا برخورد قضایی مطابق قانون انجام شود.
این موضوع به بخشداری منطقه اعلام شده و بخشداری نیز به دهیاری‌ها و مراکز بهداشت روستایی ابلاغ کرده است اما مراکز بهداشت روستایی کوتاهی می‌کنند و اخطارهای لازم را نمی‌دهد. به‌عنوان مثال در روستای زرآباد منازل زیادی هستند که باید اخطار بگیرند و دهیاری این واحدها را شناسایی و به مرکز بهداشت روستا برای دادن اخطار معرفی کرده اما بهورز روستا وظیفه خود را انجام نمی‌دهد. در واقع بهورز می‌بایست یک اخطار 15 روزه به واحد مسکونی مورد نظر بدهد و اگر شخص نسبت به رفع مشکل و حفر چاه اقدام نکرد به قوه قضائیه معرفی شود.»
نقش پررنگ مراجع قضایی در کنترل معضل آلودگی
محمد تقی سلیمانی کارشناس بهداشت محیط مرکز شهید بلندیان قزوین درباره این موضوع گفت: «هر آبی که بعد از سیستم لوله کشی وارد محیط زیست شود به‌عنوان فاضلاب مطرح می‌شود حالا این فاضلاب می‌تواند خروجی آب استحمام یا خروجی سرویس‌های بهداشتی یا خروجی آشپزخانه یا هر کدام از اینها باشد که البته با توجه به منبع تولید و انتشار آن میزان آلودگی‌هایش متفاوت است. به‌عنوان مثال خطر فاضلاب ناشی از شست‌وشوی دست بسیار پایین‌تر از فاضلاب انسانی برای محیط زیست است. ضمن اینکه یکی از فاضلاب‌های خطرناک شیرابه زباله‌ها است که اگر به‌طور بهداشتی در محل‌های در نظر گرفته شده دفن نشوند یا سطل‌های نگهداری زباله به‌طور مداوم گندزدایی و شست‌وشو نشوند می‌توانند بشدت آلوده‌کننده باشند که همه این موارد باید رسیدگی شود.» وی در ادامه افزود: «در سنوات گذشته پس از طرح هادی روستاها، گشایش معابر و جوی‌های هدایت آب‌های سطحی اجرا شد که متأسفانه در برخی موارد از آن به‌عنوان کانال هدایت فاضلاب استفاده می‌کنند. من به‌عنوان مسئول بهداشت شهرستان قزوین اعلام می‌کنم فاضلاب انسانی به داخل رودخانه‌ها بجز چند روستا که واقعاً امکان حفر چاه وجود ندارد هدایت نشده است و مردم اگر موردی در ارتباط با دفع غیربهداشتی فاضلاب مشاهده کردند یا با بهورز و دهیار روستا در میان بگذارند یا از طریق سامانه 190 به ما اطلاع دهند تا بلافاصله کارشناسان ما برای بازدید به محل بروند.»
سلیمانی درباره نحوه اخطار و برخورد با متخلفان اظهار داشت: ما در هر روستایی یک بهورز داریم که وظیفه دارد به مردم در رابطه با بهداشت محیط که دفن بهداشتی فاضلاب یکی از آنهاست آموزش بدهد و اگر کسی به این آموزش‌ها توجه نکرد نسبت به صدور اخطارهای 15 روزه اقدام ‌کند که پس از پایان مدت اخطار و در صورت بی‌توجهی فرد، پرونده به مراجع قضایی ارجاع داده می‌شود. از ابتدای امسال تاکنون نزدیک به 3000 اخطار صادر و از این بین حدود 350 پرونده به مراجع قضایی معرفی کرده‌ایم. از این مرحله به قاضی مربوطه بر‌می‌گردد که چه تصمیمی بگیرد. در برخی مواقع قضات توجیه هستند که کار غیربهداشتی است و صدور رأی حتی زندان و جریمه نیز به‌دنبال دارد اما برخی از قضات نیز اقناع نمی‌شوند که این مسأله جرم است و شاهد صدور رأی تبرئه برای متخلفان هستیم. در واقع مقامات قضایی نقش پررنگی در کنترل این معضل دارند.»
وی در ارتباط با ادعای برخی دهیاران مبنی بر اهمال و کوتاهی بهورزان در دادن اخطار به متخلفان گفت: «دهیاران ابزار قانونی برای برخورد قانونی  ندارند اما وظیفه دارند واحدهای متخلف را شناسایی و فهرست متخلفان را به بهورزان روستاها ارائه کنند و اگر بهورزی توجه نکرد و در دادن اخطار کوتاهی کرد این موضوع را به کارشناس بهداشت منطقه گزارش کنند و باز هم اگر نتیجه نگرفتند با شماره 190 یا شمار تلفن 33670110 اطلاع دهند.»

نیم نگاه

بخشدار الموت شرقی: فاضلاب برخی روستاهای الموت به طور کامل وارد رودخانه ها می شود و متولی اصلی این موضوع هم خانه های بهداشت روستایی هستند که وظیفه دارند بررسی کنند که اگر فاضلاب شخصی یا یک مکان عمومی در روستایی باشد اخطار بدهند تا اصلاح شود اما اگر این کار انجام نشد موظف هستند شخص خاطی را به دادگاه معرفی کنند. دادگاه نیز در این مواقع بیشتر جریمه می کند