امین محمودی
خبرنگار

سازمان جهانی خواربار و کشاورزی (فائو) در جدیدترین گزارش خود از رشد 17٫3 درصدی تولید غلات ایران در سال زراعی 1401 خبر داده و اعلام کرده در سال زراعی 1401 ایران موفق به تولید 21 میلیون تن غله شده است.
توسعه تولیدات کشاورزی و بویژه افزایش تولید محصولات استراتژیک مثل غلات از جمله اولویت‌های دولت سیزدهم در حوزه اقتصاد بوده است و رسیدن تولید غلات ایران به مرز ۲۱ میلیون تن در سال زراعی ۱۴۰۱ نتیجه سیاستگذاری‌های دولت در این زمینه بوده است. به‌طوری که طی یک‌سال اخیر دولت سیزدهم با افزایش قابل توجه قیمت خرید تضمینی گندم و حمایت از کشت دیگر محصولات کشاورزی توانسته میزان امنیت غذایی خود را با افزایش قابل توجهی روبه‌رو کند و انبارهای کشور پر از موادغذایی و غلات باشد.
تولید 13 میلیون تن گندم در کشور
تولید گندم ایران به دلیل تعیین نرخ پایین خرید تضمینی توسط دولت قبل در سال زراعی 1400-1399 به 8 میلیون تن رسیده بود، این در حالی است که دولت سیزدهم از ابتدای روی کار آمدن خود حمایت از کشاورزان و رسیدن به خودکفایی در تولید محصولات اساسی کشاورزی را در اولویت کاری‌اش قرار داد. از این‌رو در سال زراعی 1401- 1400 با افزایش 130 درصدی، نرخ خرید تضمینی گندم از 5 هزار تومان به 11 هزار و 500 تومان افزایش یافت؛ همین امر سبب شد کشاورزان نسبت به کشت این کالای اساسی و قوت غالب مردم تمایل زیادی پیدا کنند، به طوری که فائو اعلام کرده تولید این محصول در سال زراعی گذشته به 13 میلیون تن رسیده و این امر نشان‌دهنده رشد 63 درصدی تولید گندم در کشور است.
از طرف دیگر به دلیل غیرمنطقی بودن نرخ خرید تضمینی در سال زراعی 1400-1399 کشاورزان تنها 
4 میلیون و 700 هزار تن گندم به دولت قبل فروخته بودند ولی قیمت منطقی نرخ خرید تضمینی گندم در سال زراعی گذشته سبب شد کشاورزان 7 میلیون و 500 هزار تن گندم به دولت بفروشند.
تولید برنج در کشور
براساس گزارش فائو تولید برنج در ایران نیز طی سال زراعی ۱۴۰۱ بالغ بر ۳٫۵ میلیون تن اعلام شده است که این رقم ۲۰ درصد بیشتر از تولید ۲٫۹ میلیون تنی برنج ایران در سال زراعی ۱۴۰۰ بوده است.
با این حال با توجه به تولید 3,5 میلیون تن برنج در کشورمان در سال‌جاری و واردات بیش از یک میلیون تن از این کالای اساسی در سال‌جاری، انتظار می‌رود مشکلی در تأمین این محصول وجود نداشته باشد.
از طرف دیگر وزارت جهاد کشاورزی با زهکشی اراضی کشاورزی سه استان شمالی کشور و کشت ارقام پربازده برنج در این استان‌ها به دنبال خودکفایی در تولید این محصول ارزشمند است.
انبارهای کشور مملو از موادغذایی
فائو همچنین اعلام کرده است که ذخایر غلات ایران در این سال با افزایش یک میلیون تنی نسبت به سال گذشته به 12 میلیون و 770 هزار تن رسیده، این در حالی است که کل ذخایر غلات دنیا در سال ۲۰۲۲ بالغ بر ۸۵۷ میلیون تن برآورد شده بنابراین سهم ایران از این رقم حدود ۱٫۵ درصد محاسبه شده است.
با وجود تولید 13 میلیون تنی گندم در سال‌جاری اما با توجه به بحران امنیت غذایی در سراسر جهان به دلیل خشکسالی و جنگ اوکراین و روسیه به عنوان دو تأمین‌کننده بزرگ غلات جهان، ضرورت داشت که دولت برای ذخایر استراتژیک کشورمان همچنان مبادرت به واردات این کالای اساسی و قوت غالب مردم کند، به طوری که در 7 ماه نخست سال‌جاری، شرکت بازرگانی دولتی 3 میلیون و 800 هزار تن گندم وارد کرده است تا ذخایر انبارهای کشور مملو از گندم باشد و کشورمان با هیچ‌گونه مشکلی در تأمین قوت لایموت مردم مواجه نباشد.
با توجه به تحولات جهانی، لزوم واردات کافی این محصول بیش از پیش احساس می‌شود که با توجه به ظرفیت سیلوهای سراسر کشور می‌توان تولید و واردات این محصول را مدیریت و برای سالیان آینده ذخیره کرد، به‌طوری که اخیراً وزیر جهاد کشاورزی اعلام کرده میزان ذخایر مواد غذایی در کشورمان نسبت به سال گذشته با افزایش 160 درصدی روبه‌رو بوده است.
به نظر می‌رسد با توجه به ظرفیت 21 میلیون تنی سیلوها و انبارهای نگهداری غلات در ایران، هیچ‌گونه مشکلی برای تأمین امنیت غذایی وجود نداشته باشد.
افزایش یک میلیون تنی تولید جو
تولید ذرت ایران در سال زراعی 2022 حدود یک میلیون و 300 هزار تن برآورد شده، به طوری که در سال زراعی جاری سطح زیرکشت ذرت دانه‌ای و علوفه‌ای از رقم 470 هزار هکتار امسال نیز فراتر رفته و پیش‌بینی‌ها حاکی از افزایش 25 درصدی تولید این محصول است.
از طرف دیگر تولید جو در ایران با افزایش یک میلیون تنی روبه‌رو بوده است به همین دلیل در حال حاضر کشورمان به‌عنوان سیزدهمین تولیدکننده بزرگ جو در جهان شناخته می‌شود.
اجرای کشت قراردادی  برای خودکفایی غلات
دولت علاوه بر خرید منطقی و تضمینی محصولات کشاورزی و غلات و زه‌کشی اراضی کشاورزی در کشور، قیمت نهاده‌های کشاورزی از جمله کود و سم را نیز 50 درصد کاهش داده است.
از طرف دیگر یکی از برنامه‌های دولت برای خوداتکایی در تولید محصولات اساسی کشاورزی از جمله گندم، اجرای کشت قراردادی است که از سال زراعی گذشته تاکنون آغاز شده و امسال قرار است در 5.2 میلیون هکتار از اراضی کشاورزی کشور اجرایی شود.
 در سال گذشته زراعی کشت قراردادی گندم در 260 هزار هکتار از اراضی کشاورزی کشورمان صورت گرفت، به‌طوری که  پایلوت این طرح در استان‌های خوزستان، کرمانشاه، فارس، گلستان، خراسان‌شمالی، هرمزگان، بوشهر، جنوب کرمان و سیستان‌وبلوچستان اجرا شد.
آخرین آمارها حاکی از آن است که تاکنون کشت قراردادی برنج 56 هزار هکتار در سه استان شمالی (مازندران 26 هزار هکتار، گیلان و گلستان هر کدام 15 هزار هکتار) نهایی شده و وزارت جهاد کشاورزی به دنبال آن است تا افق 1404 نزدیک به 20 درصد از اراضی کشاورزی را به زیر کشت قراردادی ببرد.
در همین خصوص پیش از این سید جواد ساداتی‌نژاد، وزیر جهاد کشاورزی در گفت‌و‌گو با «ایران» اظهار کرد: کشت قراردادی بدون‌شک اثرات بسیار مثبتی برای افزایش تولید در واحد سطح خواهد داشت، به معیشت کشاورزان کمک خواهد کرد، بذر اصلاح شده در اختیار آنان قرار می‌گیرد و کشت محصولات کشاورزی بیمه می‌شود به همین دلیل کشاورزان می‌توانند محصولات باکیفیتی تولید کنند زیرا کشاورز بر کشت خود تمرکز دارد. به عبارت دیگر می‌توان گفت هم مصرف‌کننده، هم دولت و هم کشاورزان با اجرای کشت قراردادی در سراسر کشور نفع خواهند برد.
وی خاطر نشان کرد: هم‌اکنون 40 درصد از تولید محصولات کشاورزی در سراسر جهان به وسیله کشت قراردادی انجام می‌شود. برخی کشورها نیز 90 درصد محصولات کشاورزی خود را با اجرای مدل کشت قراردادی تولید کرده‌اند، ولی در ایران تنها یک درصد از این تولیدات از این طریق حاصل می‌شود که انتظار داریم تا افق 1404 بتوانیم 20 درصد از محصولات کشاورزی خود را از طریق کشت قراردادی تولید کنیم.

یارانه الگوی کشت در بودجه ۱۴۰۲ اختصاص می‌یابد

وزیر جهاد کشاورزی با بیان اینکه برای اجرای الگوی کشت به الزاماتی نیاز داریم تا از کشاورز ایرانی حمایت کنیم گفت: در بودجه ۱۴۰۲ الزامات مربوط به الگوی کشت و بویژه یارانه آن در نظر گرفته می‌شود. 
به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی وزارت جهاد کشاورزی، سید جواد ساداتی‌نژاد وزیر جهاد کشاورزی اظهار کرد: استان البرز در حوزه دانش‌بنیان در کشور بی‌رقیب است و بسیاری از مؤسسات تحقیقاتی ما در استان البرز هستند. وی افزود: متولی الگوی کشت در کشور سازمان تات است و امیدواریم بخوبی از عهده این مهم بربیاید، زیرا اجتماعی از دانسته‌های نیم قرن در سازمان تات گردآوری شده است. 
ساداتی‌نژاد تصریح کرد: الگوی کشت یک اقدام فراسازمانی و فراوزارتخانه‌ای است و از کشاورزان تا دانشگاه‌ها و مصرف کنندگان در اجرای آن دخیل هستند. وی افزود: امروزه امکان ندارد بتوانید یک طرح را بدون دانش و بینش اجرایی کنید لذا ما الگوی کشت را به بخش دانش وزارت جهاد کشاورزی سپرده‌ایم. 
وزیر جهاد کشاورزی با بیان اینکه بیش از 125 میلیون تن محصول کشاورزی در کشور تولید می‌کنیم، خاطرنشان کرد: این میزان تولید نتیجه خدمات و زحمات محققان کشور در سازمان تات است و یک گنجینه گرانبها و یک سرمایه بزرگ در این سازمان داریم. وی ادامه داد: ما باید دانش و فناوری را با کمک ترویج به مزرعه ببریم و از سال 1402 روی ترویج سرمایه‌گذاری کنیم تا در کنار کشاورز، دامدار، آبزی‌پرور و باغدار باشیم و دانش موجود را در اختیار بهره‌برداران بخش قرار دهیم. 
ساداتی‌نژاد گفت: پارک علم و فناوری امسال راه‌اندازی شده و 7 دهکده نوآوری دانش‌بنیان توسط سازمان تات راه‌اندازی شده است. 

تولید ۳۷۲ میلیون قطعه تخم چشم‌زده ماهی در سال‌جاری

رئیس سازمان شیلات ایران گفت: تاکنون به تجاری‌سازی و معرفی آبزی‌پروری به عنوان یک کار اقتصادی کمتر پرداخته شده که با ایجاد شورای راهبری تحقیقات در حوزه‌های تکنولوژی، فرصت‌های زیادی وجود دارد. به گزارش وزارت جهاد کشاورزی، سیدحسین حسینی، معاون وزیر و رئیس سازمان شیلات ایران در اجلاس سراسری رؤسای مؤسسات پژوهشی و تحقیقاتی سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی که در مؤسسه اصلاح و تهیه نهال و بذر کشور در کرج برگزار شد، با اشاره به تولید ۳۷۲ میلیون قطعه تخم چشم زده ماهی در کشور در سال‌جاری اظهار کرد: ۹۰ درصد از این تولیدات تخم‌های تک جنسی ماده هستند که در افزایش تولید تأثیر بسزایی دارد. 
وی با بیان اینکه بیشتر این تخم‌های چشم زده از گونه قزل‌آلا هستند، افزود: در چند سال اخیر به هر دلیلی ساختار مجزایی از تحقیقات و اجرا داشتیم و با وجود افراد کاربلد در حوزه شیلات با چالش‌هایی مواجه شدیم. 

گروه اقتصادی / قیمت گوشت مرغ در هفته‌های گذشته به‌تدریج رو به کاهش بوده است و بعد از کاهش 10 هزار تومانی نسبت به نرخ مصوب دولتی، حالا قیمت مرغ در میادین میوه و تره‌بار تهران به زیر ۵۰ هزار تومان کاهش یافت. قیمت هر کیلوگرم گوشت مرغ تازه دیروز شنبه، 12 آذر در میادین میوه و تره‌بار با هزار تومان کاهش به 49 هزار و 800 تومان رسید. کاهش قیمت مرغ گرم به زیر 50 هزار تومان در حالی است که قیمت مصوب مرغ در حال حاضر 63 هزار تومان است.
بنابر این گزارش، قیمت مرغ در روز نهم آذرماه در میادین میوه و تره‌بار 50 هزار و 800 تومان به فروش می‌رسید. ضمن اینکه قیمت مرغ گرم تازه در میادین و بازار‌های میوه و تره‌بار در هفته قبل از آن به 53 هزار و 200 تومان و بعضاً 51 هزار و 600 تومان نیز رسیده بود. قیمت مرغ پس از اصلاح ارز ترجیحی به 59 هزار و 500 تومان و پس از آن با انتقاد تولید کنندگان کیلویی 63 هزار تومان مصوب شد.
رضا مبصری دبیر انجمن تولیدکنندگان زنجیره‌ای گوشت مرغ در گفت‌و‌گو با «ایران» درباره دلایل کاهش قیمت مرغ در روزهای گذشته گفته بود: «کاهش قیمت مرغ با افزایش تولید و همزمان با کاهش تقاضا همراه شده است. ما در شرایط فعلی به میزان سال گذشته و حتی بیشتر جوجه یک روزه تولید کرده‌ایم. تعداد جوجه‌ریزی شاخص اصلی در صنعت مرغداری محسوب می‌شود و با توجه به افزایش آن با رشد عرضه روبه‌رو شده‌ایم.» وی تولید مرغ را در یک بازار رقابتی در کشور به علت فعالیت 20 هزار تولیدکننده مرغ عنوان کرد که قیمت‌گذار نیستند بلکه قیمت‌پذیر هستند. به گفته مبصری، به علت وجود تعداد بالای تولیدکنندگان مرغ و طیور در کشور، تولیدکننده امکان پایین آوردن قیمت‌ها را ندارد بلکه مکانیسم قیمت‌گذاری خود به خود قیمت‌ها را کاهش می‌دهد.
افزایش میزان جوجه‌ریزی در دو ماه گذشته یکی از اصلی‌ترین دلایل کاهش قیمت مرغ قلمداد می‌شود زیرا با تولید 108 میلیون قطعه جوجه در ماه برای مصرف داخل، با مازاد جوجه‌ریزی مواجه شده‌ایم. به عبارت دیگر تولیدکننده افزایش جوجه‌ریزی داشته و مرغ را تولید کرده و اکنون مجبور به فروش محصول با قیمتی به مراتب کمتر از نرخ مصوب است.
میزان جوجه‌ریزی در شهریور امسال 96 میلیون قطعه، مهرماه 109 میلیون قطعه و در آبان ماه به 127 میلیون قطعه رسیده است. این افزایش جوجه‌ریزی باعث رشد تولید شد در شرایطی که قدرت خرید کاهش پیدا کرده است. بنابراین با عرضه بیش از تقاضا مواجه هستیم و کاهش قیمت مرغ حاصل میزان عرضه و تقاضا در کشور است.
با توجه به افزایش میزان تولید پیش‌بینی این است که تا پایان سال‌جاری در بحث تولید و عرضه مرغ هیچ‌گونه مشکلی وجود نداشته باشد زیرا تولید و عرضه کافی و بیش از مصرف انجام گرفته است.
دولت صادرات مرغ گرم به کشورهای همسایه را نیز در راستای حمایت از تولید داخل در دستور کار قرار داده است. در همین راستا اخیراً کویت تقاضای صادرات مرغ از ایران را کرده که فرصت بسیار مغتنمی است تا وزارت جهاد، مرغ مازاد را به این کشور صادر کند.
طبق اعلام مرکز آمار عرضه گوشت انواع طیور در کشتارگاه‌های رسمی کشور در مهر ۱۴۰۱ به ١٣١ هزار و 891 تن رسیده است. بر این اساس گوشت ماکیان (مرغ و خروس) با ١٢٩ هزار و 697 تن، ۹۸٫۳ درصد از وزن کل گوشت طیور عرضه‌شده را به خود اختصاص داده است. 
وزارت جهادکشاورزی در هفته‌های گذشته اعلام کرد با توجه به ذخایر مناسب شرکت پشتیبانی امور دام، اقدام به عرضه گوشت مرغ منجمد برای مصرف‌کننده و تنظیم بازار کرده است. حسین دماوندی‌نژاد معاون امور دام و طیور وزارت جهاد کشاورزی پیش از این درباره برنامه‌های وزارت جهاد برای تعادل عرضه و قیمت مرغ در بازار گفته بود:‌ تلاش می‌کنیم عرضه مرغ منجمد به بازار محدود ‌شود، قیمت مرغ منجمد هم به کیلویی 50 هزار تومان افزایش می‌یابد تا تقاضا به سمت مرغ گرم پیش رود.
شرکت پشتیبانی امور دام تا پیش از این با توجه به ذخیره‌سازی گوشت مرغ برای متعادل ساختن نرخ مرغ اقدام به عرضه مرغ منجمد کرده بود اما در روزهای گذشته فروش آن را متوقف کرد زیرا به‌وفور در واحدهای صنفی و مراکز میادین میوه و تره‌بار توزیع شده است.

 رئیس سازمان حفظ نباتات کشور گفت: تاکنون ۶۰۷ عامل خسارت‌زا به محصولات کشاورزی در کشور شناسایی شده است. 
به گزارش خبرگزاری صدا و سیما؛ شاهپور علایی‌مقدم با بیان اینکه عوامل خسارت‌زای محصولات کشاورزی با منشأ گیاهی شامل بیماری‌ها، آفات و علف‌های هرز هستند، گفت: تاکنون ۶۰۷ عامل خسارت‌زای این محصولات در کشور شناسایی شده است. وی به سلامت محصولات کشاورزی با منشأ گیاهی اشاره و اظهار کرد: عوامل خسارت‌زای محصولات کشاورزی عوامل ثانویه‌ای هستند که به دلیل شرایط اقلیمی یا به دست بشر و یا به دلیل بی‌تدبیری‌ها ایجاد شده و موجب خسارت در بخش کشاورزی می‌شوند. وی افزود: خشکی و منابع آبی محدود یکی از عوامل طغیان بیماری‌ها و آفات در اراضی کشاورزی است، اما به‌رغم تمام این محدودیت‌ها، تنوع اقلیم هم داریم و ظرفیت بسیار بی‌نظیر محققان و پژوهشگران باعث شده در ۴۰ سال اخیر تولیدات بخش کشاورزی از ۶۰ میلیون تن به ۱۲۵ میلیون تن برسد. وی یکی از مهمترین بخش‌های دانش بومی را برگرفته از کشاورزانی دانست که در ایران به دلیل تنوع اقلیم هر منطقه، روش بومی خود را دارند. علایی‌مقدم در‌این‌باره افزود: بر‌اساس گزارش‌های فائو بیش از ۴۰ درصد امنیت غذایی دنیا بستگی به رفتار با آفات و بیماری‌ها و علف‌های هرز دارد. وی ادامه داد: سازمان حفظ نباتات به‌عنوان یک سازمان حاکمیتی و واکنش سریع که عملیاتی‌ترین بخش در بحث کنترل آفات و بهداشت گیاهی و قرنطینه‌ها است و براساس قانون قبل از اینکه دولت سیزدهم کارش را شروع کند، این سازمان تنها در زمینه بهداشت گیاهی وظیفه‌مند بود که مرز‌ها را مواظبت کند و در قرنطینه‌ها از ورود و استقرار عوامل خسارت‌زا و جابه‌جایی این عوامل در داخل کشور جلوگیری کند.