بیتا  میرعظیمی
خبرنگار

​​​​​​​

«خاک» پیچیده‌ترین و متنوع‌ترین اکوسیستم در جهان است که علاوه بر تأمین 98.8 درصد غذای انسان، طیف گسترده‌ای از فرایندهای حیاتی نظیر ذخیره‌سازی کربن و تنظیم گازهای گلخانه‌ای را ارائه می‌کند. این پیکره طبیعی و پویا علاوه بر حفظ پوشش گیاهی، به تأمین امنیت غذایی، آب و تضمین آینده پایدار نیز کمک کرده و به عنوان یک منبع طبیعی تجدیدناپذیر، پایه و اساس توسعه کشاورزی را تشکیل می‌دهد. طبق تحقیقات انجام شده، به طور میانگین سالانه در هر هکتار حدود ۱۵ تن فرسایش خاک در کشور اتفاق می‌افتد که برای جبران آن باید 2 تا 3 میلیون سال منتظر ماند! این در حالی است که میانگین جهانی این پدیده به طور متوسط 4 تُن در هکتار درنظر گرفته شده و بی‌توجهی به این مسأله، امنیت غذایی میلیون‌ها انسان را به خطر خواهد انداخت. «منوچهر گرجی» استاد دانشگاه تهران و نایب رئیس انجمن علوم خاک ایران، در گفت‌وگو با «ایران» خاک را مهمترین بستر برای حفظ جنگل‌ها و مراتع می‌داند که بهره‌وری مناسب آب و اراضی کشاورزی و پایداری امنیت غذایی به آن وابسته است. درهمین راستا  روز جهانی خاک در سال‌ جاری با شعار «خاک سرآغاز غذا» نامگذاری شده است.
مدیریت پایدار
او یکی دیگر از وظایف خاک را افزایش بهره‌وری آب دانسته و می‌گوید: با مدیریت صحیح آب و خاک در ایران، امنیت غذایی 150 میلیون نفر قابل تأمین خواهد شد، اما امروز شاهدیم به دلیل عدم تدبیر و نبود برنامه‌های صحیح در این زمینه در کشور، تاکنون امنیت غذایی 80 میلیون نفر تأمین نشده است، هر چند  باید تأکید کرد که تحقق این امر دور از دسترس نبوده و می‌توان آن را در سطح جهانی و ملی به شکلی صحیح مدیریت کرد.
به گفته این استاد علوم خاک دانشگاه تهران، مشکل کنونی آب در کشور، به مصرف حدود 70 درصد آب موجود در کشاورزی بازمی گردد. باید توجه داشت که بستر این مصرف آب، خاک است، اگر نتوانیم خاک را به درستی مدیریت کنیم، گویی آب را در غربال می ریزیم. به اعتقاد بسیاری از متخصصان علوم خاک، با مدیریت صحیح و جامع خاک، مصرف آب 30-40 درصد کاهش پیدا خواهد کرد. این در حالی است که اگر 10 درصد  آب کشاورزی صرفه‌جویی صورت گیرد، خیلی از مشکلات ما در کشور حل شده و افزایش تولید خواهیم داشت.
کنترل فرسایش خاک
او اعتقاد دارد مشکلاتی نظیر فرسایش خاک، ریزگردها، طوفان‌های شن، تجمع رسوبات در مخازن سدها، آلودگی آب ها براثر فرسایش، از دست رفتن حاصلخیزی خاک‌ها و تولید نامناسب محصولات غذایی، سوء‌تغذیه و کمبود روی و آهن در زنان جامعه، بهره‌وری کم آب و تلفات آن، آلودگی آب‌ها و نابودی شیلات و بسیاری از مشکلات دیگر با مدیریت پایدار خاک قابل برطرف شدن است: «خاک در عین حال سلامت جامعه را  تحت تأثیر قرار می‌دهد. چنانچه غذای مناسب از طریق خاک تولید و تأمین شود، جامعه سلامت خود را بازیافته و دیگر شاهد مشکلاتی نظیر کمبود عناصر و سوء تغذیه در انسان‌ها نخواهیم بود.» او مدیریت پایدار خاک را شامل اقداماتی نظیر افزایش مواد آلی خاک، مدیریت حاصلخیزی و تغذیه خاک (کوددهی)، حفاظت و کنترل فرسایش خاک، کاهش دست خوردگی خاک، بهبود و اصلاح بافت و ساختمان خاک، حفظ پوشش سطح خاک، استفاده از مواد اصلاح‌کننده خاک، تسطیح و زهکشی اراضی و رعایت تناوب زراعی و... می‌داند. 
تأمین امنیت غذایی در گرو خاک
گرجی، خاک را همانند یک موجود زنده به تصویر کشیده و می‌گوید: در یک فنجان خاک موجودات زنده‌ای برابر با جمعیت کره زمین زندگی می‌کنند. موجوداتی نظیر باکتری‌ها، قارچ‌ها و سایر میکروب‌ها و... که عمدتاً مفید بوده و فقط تعداد اندکی  مضرند. فعالیت این ریزجانداران برای زندگی انسان، گیاهان، جانوران و زیست‌بوم‌ها حیاتی است. تمام این موجودات در شکل طبیعی وظایف خود را به درستی انجام می‌دهند، حال تصور کنید خاک به درستی مدیریت نشده و وظایف خود را به خوبی انجام ندهد. آن زمان چه اتفاق تلخ و وحشتناکی خواهد افتاد!
طبق گفته نایب رئیس انجمن علوم خاک ایران، بعضاً می‌شنویم که برخی مسئولان در بحث مدیریت خاک، تنها به حفاظت خاک توجه می‌کنند. این در حالی است که مدیریت پایدار خاک یک موضوع جامع و چندبعدی است که حفاظت خاک، یکی از اجزای آن است. متأسفانه موضوع مطالعات خاک و تهیه نقشه‌های مدیریت پذیر، در کشور سال‌هاست  به فراموشی سپرده شده است. این در حالی است که چنین اقداماتی 70 سال پیش در بعضی از کشورها انجام شده است؛ در دهه‌های گذشته، انجمن علوم خاک ایران و بقیه محققان و استادان کشور در حوزه خاک، عزمشان را جزم کرده‌اند تا مشکل خاک در کشور را حل کنند، اما به دلیل نبود گوش شنوا در مسئولان اجرایی کشور، هیچ اقدام مؤثری صورت نگرفته و خسارات بسیاری  به بار آمده است،اگرچه در نتیجه تلاش‌های بسیار، قانون خاک پس از 13 سال در سال 98 تصویب شد، اما نتیجه‌ای دربرنداشته است! برای مدیریت جامع خاک، ابتدا باید قانون خاک را هر چه سریع‌تر اجرایی کرده و همزمان با آغاز مطالعات خاک‌های کشور، نقشه‌های آن هر چه سریع‌تر تهیه شود. از سویی دیگر مسئولان نیز به موضوع مدیریت خاک توجه کرده و اقدامات سازنده‌ای  با هدف بهبود وضعیت خاک و تأمین امنیت غذایی انجام دهند.

 نیلوفر منصوری
خبرنگار

فدراسیون ورزش‌های زورخانه‌ای و کشتی پهلوانی کشور می‌گوید که در تلاش است با پیگیری از وزارتخانه‌ها و نهادهای مربوطه جلوی صدور و ابلاغ سند رسمی پرونده ثبت جهانی ورزش زورخانه‌ای به نام جمهوری باکو را از سوی یونسکو بگیرد. این فدراسیون اعتقاد دارد وزارت میراث‌ فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی کشور هنوز فرصت کافی برای جلوگیری از ابلاغ این سند به نام دولت باکو را دارد.
هفته گذشته، هر چند هفته خوبی برای میراث ایران با ثبت چهار اثر میراث ناملموس در یونسکو محسوب می‌شد اما با ثبت جهانی فرهنگ ورزش زورخانه‌ای به نام جمهوری باکو، با تلخی به پایان رسید. تحریف عجیب و تاریخی یونسکو علیه ورزش بومی ایران موجی از واکنش‌ها را دربرداشت، هرچند برای اولین بار نیست که این اتفاق می‌افتد. دولت باکو در سال‌های اخیر و بعد از به استقلال رسیدن، از هر حربه‌ای برای جلوه دادن قدمت این کشور تازه استقلال یافته استفاده می‌کند.
این ثبت در حالی صورت گرفت که سال ۲۰۱۰، «ورزش‌های باستانی و زورخانه‌ای» به نام ایران به ثبت جهانی رسیده بود. این موضوع شبهات و واکنش‌های زیادی را برانگیخته است، تا جایی که کارشناسان از آن به عنوان یک سرقت ناملموس فرهنگی نام می‌برند.
فدراسیون ورزش‌های زورخانه‌ای و کشتی پهلوانی کشور معتقد است که جمهوری آذربایجان طی چند سال گذشته تلاش زیادی کرد تا «فرهنگ ورزش پهلوانی و زورخانه‌ای» را در یونسکو به نام خود ثبت کند که آخرین درخواست آن در هفدهمین اجلاس کمیته میراث ناملموس یونسکو مطرح شد و به عنوان «فرهنگ پهلوانی، بازی‌های سنتی زورخانه‌ای و کشتی» به ثبت رسید،هر چند قبل از برگزاری اجلاس یونسکو در مراکش، رئیس فدراسیون ملی ورزش زورخانه‌ای و کشتی پهلوانی و رئیس فدراسیون بین‌المللی ورزش زورخانه‌ای و کشتی پهلوانی(IZSF)، از مسئولان وزارت میراث فرهنگی خواسته بودند،  این جمهوری را از این خواسته خود منصرف  کنند، اما مسئولان وزارتخانه در پاسخ به آنها گفته بودند: «با توجه به اینکه قبلاً جمهوری آذربایجان بخشی از قلمرو کشور ایران بود و ورزش زورخانه‌ای و کشتی پهلوانی در آن سرزمین نیز رواج داشته، مدارک و اسناد ارائه شده توسط آن کشور، مسئولان یونسکو را متقاعد کرده است تا خواسته آن کشور پذیرفته شود.»
عضویت ایران در سازمان ملل متحد
وزارت میراث فرهنگی در سازمان ملل متحد، نماینده‌ای دارد که در اجلاس‌ مربوط به ثبت اسناد تاریخی شرکت می‌کند. همین عامل موجب شده  فدراسیون به این نکته اشاره کند و انتظار داشته باشد که «مسئولان وزارتخانه باید با جدیت بیشتری موضوع را دنبال می‌کردند تا این اتفاق صورت نمی‌گرفت.» آنها معتقدند هنوز هم فرصت کافی برای جلوگیری از این مصوبه برای ابلاغ سند آن به نام کشور آذربایجان باقی مانده است.
«آیین‌های ورزش پهلوانی و زورخانه‌ای» که آبان ۱۳۸۹ به نام ایران به ثبت جهانی رسید، ریشه در داستان‌های شاهنامه، آثار نظامی گنجوی و دیگر متون ایرانی دارد و از اصطلاحات این ورزش باستانی در اشعار و اسناد تاریخی سخن به میان آمده است. فدراسیون ورزش‌های باستانی معتقد است: با فرض اینکه، جمهوری آذربایجان از دوره باستان تا دوره قاجار بخشی از قلمرو ایران بزرگ بوده و تاریخ آن کشور بخشی از تاریخ این سرزمین است؛ بهتر بود «فرهنگ ورزش زورخانه‌ای و کشتی پهلوانی» را یک میراث مشترک بین ایران و آذربایجان مطرح می‌کردند و نه ادعای انحصاری آن به کشور آذربایجان.
فدراسیون معتقد است با تمام این موارد، همه تلاش خود را به کار می‌گیرد با پیگیری از وزارتخانه‌ها و نهادهای مربوطه جلوی این مصوبه، قبل از ابلاغ و صدور سند رسمی از سوی یونسکو گرفته شود.
گفتنی است؛ سال هاست  ایران برای جهانی کردن ورزش زورخانه‌ای هزینه‌های زیادی کرده است؛ سال 1387، به عنوان یکی از آیین‌های کهن ایرانی ثبت ملی شد و دو سال بعد در فهرست جهانی میراث ناملموس به ثبت رسید. این در صورتی است که این کشور تا چند سال پیش اصلاً فدراسیون ورزش‌های زورخانه‌ای نداشت و حالا دولت باکو این رشته را ورزش ملی خود می‌داند، مسابقاتش را برگزار می‌کند و ما را در زمین خودمان در این زمینه به زمین می‌زند.