گروه اقتصادی / در راستای طرح‌های حمایتی دولت از افراد تحت پوشش کمیته امداد و بهزیستی به بیش از 740 هزار مشترک این دو نهاد، گازبهای رایگان اختصاص یافته و تاکنون نزدیک به ۳۰ درصد از حدود سه میلیون مشترک تحت پوشش کمیته امداد و سازمان بهزیستی، نیز مشمول تعرفه صفر یا رایگان برق شده‌اند. در همین حال، در روزهای اخیر، معاون اول رئیس ‌جمهور از طرح جدید نصب پنل‌های خورشیدی بر بام خانه این گروه طی پنج سال آتی و خرید برق تولیدی آنها خبر داد که شامل ۵۵۰ هزار نیروگاه برای اقشار کم برخوردار خواهد بود و به نوعی برای این بخش اشتغالزایی خواهد کرد.
 جزئیات گازبهای رایگان
سرپرست هماهنگی مدیریت امور گازرسانی شرکت ملی گاز ایران می‌‌گوید که هزینه گازبهای مشترکان زیر پوشش سازمان‌های حمایتی مانند کمیته امداد امام خمینی (ره) و سازمان بهزیستی همسو با اجرای بند «ک» تبصره ۱۵ قانون بودجه سال ۱۴۰۱، رایگان شده است. به گزارش شرکت ملی گاز ایران، سیدجلال نورموسوی در این باره گفت: تاکنون ۷۴۰ هزار مشترک از سوی کمیته امداد برای زیر پوشش قرار گرفتن در این طرح به شرکت ملی گاز ایران معرفی شده‌اند. وی با تأکید بر سیاست حمایتی دولت از اقشار آسیب‌پذیر ادامه داد: این در حالی است که سازمان بهزیستی تاکنون ۱۸۸ هزار مشترک را معرفی کرده که این تعداد از ابتدای سال، از ۱۰۲ هزار مشترک، به ۱۸۸ هزار مشترک رسیده است. سرپرست هماهنگی مدیریت امور گازرسانی شرکت ملی گاز ایران تأکید کرد: مبنای محاسبه این طرح از ابتدای سال ۱۴۰۰ است و تفاوتی در زمان اعلام اسامی معرفی‌شدگان برای تقدم و تأخر در این طرح وجود ندارد، اما بهتر است سازمان‌های بهزیستی و کمیته امداد هرچه سریع‌تر فهرست مشمولان را تکمیل کنند تا دیگر افراد واجد شرایط نیز در شمول این طرح قرار گیرند.
 تعرفه برق حدود یک میلیون مددجو رایگان شد
در همین حال، سخنگوی صنعت برق گفت: تاکنون نزدیک به ۳۰ درصد از حدود سه میلیون مشترک تحت پوشش کمیته امداد و سازمان بهزیستی، مشمول تعرفه صفر یا رایگان برق شده‌اند. به گزارش شرکت مدیریت شبکه برق ایران، «مصطفی رجبی مشهدی» افزود: مددجویانی که مصرف برق آنها کمتر از ۵۰ درصد الگوی تعیین شده در مناطق عادی باشد، مشمول تعرفه برق صفر یا رایگان می‌شوند. وی ادامه‌داد: تاکنون ۳۰ درصد از حدود سه میلیون مشترک تحت پوشش کمیته امداد و سازمان بهزیستی که نزدیک به یک میلیون مشترک می‌شوند، ‏مشمول تعرفه رایگان شده‌اند. مدیرعامل شرکت مدیریت شبکه برق ایران خاطرنشان‌کرد: در مناطق عادی کشور الگوی مصرف برق ۳۰۰ کیلووات‌ ساعت در ماه است و اگر مددجویان بتوانند مصرف خود را در ماه به کمتر از ۱۵۰ کیلووات ‌ساعت برسانند، مشمول پاداش تعرفه رایگان خواهند بود.

گروه اقتصادی / بر اساس آمارهای وزارت نیرو، در بهار امسال ایران واردکننده خالص برق بوده است؛ در این فصل صادرات برق بیش از ۷۰ درصد افت و واردات نیز بالای ۸۰ درصد نسبت به بهار پارسال رشد داشته است. بهار امسال صادرات برق کشور 660 میلیون کیلووات ساعت و واردات نیز 1087 میلیون کیلووات ساعت بوده است، اما تراز منفی تبادلات برقی ایران به بهار امسال خلاصه نمی‌شود. به طوری که مسئولان شرکت توانیر می‌گویند «در حال حاضر میزان واردات بیشتر از میزان صادرات است.» بررسی‌ها نشان می‌دهد که علت این ناترازی میان صادرات و واردات برقی کشور، کمبود سرمایه‌گذاری در زمینه ایجاد ظرفیت نیروگاهی طی هشت سال اخیر است. تابستان امسال حدود 4 هزار و 300 مگاوات ظرفیت جدید نیروگاهی نسبت به سال گذشته وارد مدار تولید شده و گفته می‌شود این رقم تا پایان تابستان به بیش از 6 هزار مگاوات خواهد رسید که رکورد محسوب می‌شود. اما بر اساس برنامه توسعه کشور، در هشت سال دولت‌های یازدهم و دوازدهم باید 40 هزار مگاوات ظرفیت جدید نیروگاهی وارد مدار می‌شد که از این میزان فقط 20 هزار مگاوات به ظرفیت تولید برق کشور افزوده شد. به عبارتی نیمی از برنامه مصوب محقق نشد. حدود 5 هزار مگاوات از این ظرفیت برای ایجاد حاشیه امن تولید در شرایط خاص مانند کم آبی در نظر گرفته شده بود.
از این رو، در تابستان سال 1400 کشور با کسری 15 هزار مگاواتی در تولید خطی برق (نیاز ضروری) مواجه بود. اگر 4 هزار مگاوات ظرفیت جدید نیروگاهی امسال وارد مدار نمی‌شد، اکنون این کسری به بیش از 19 هزار مگاوات می‌رسید. حالا این ناترازی در تولید و مصرف برق کشور که یادگار هشت سال دولت‌های یازدهم و دوازدهم است، موجب شده ایران میزان واردات برق را افزایش دهد تا بخش کوچکی از این کسری را جبران کند.
استفاده از تمام ظرفیت‌ها برای جلوگیری از خاموشی
محمد علی اکبری، مدیرکل روابط عمومی و امور بین‌الملل شرکت توانیر در این باره به «ایران» می‌گوید: «اکنون تراز تبادلات برقی کشور منفی است. به این معنی که صادرات برق کمتر از واردات است. اولویت اول صنعت برق تأمین نیاز داخلی است و به همین خاطر بر مبنای مفاد قراردادهای صادرات برق کشور، در زمانی که نیاز داخلی برای برق تولیدی وجود داشته باشد، صادرات به حداقل می‌رسد. در خصوص واردات نیز از تمام ظرفیت‌ها استفاده می‌شود تا بخش اندکی از کسری تجمعی تولید برق طی سال‌های اخیر، جبران شود.» پیگیری‌های خبرنگار «ایران» نشان می‌دهد که مقامات وزارت نیرو از ارائه ارقام کنونی صادرات و واردات برق خودداری می‌کنند؛ اما آنچه مشخص است، این است که صادرات برق در حداقل میزان است تا در داخل کشور خاموشی رخ ندهد. به عبارتی در حال حاضر از تمام ظرفیت‌های موجود برای مدیریت پایدار شبکه برق کشور استفاده می‌شود. به همین خاطر، با وجود افزایش بیش از 10 درصدی مصرف برق در تابستان امسال نسبت به سال گذشته، هیچ گونه خاموشی برنامه‌ریزی شده در کشور رخ نداده است. این درحالی است که سال گذشته خاموشی‌ها از 28 اردیبهشت آغاز شد. برای مثال فقط در ماه تیر 1400، تهران با بیش از 28 روز خاموشی ساعتی در مناطق مختلف و اغلب خارج از ساعات آمده در جدول خاموشی مواجه بود، اما امسال این خاموشی‌ها به صفر رسید.
صادرات برق ایران به 3 کشور
در حال حاضر کشور ما با شش کشور همسایه شامل عراق، افغانستان، پاکستان، ارمنستان، جمهوری‌آذربایجان و ترکمنستان تبادل برق دارد که از این میان، به کشورهای عراق، افغانستان و پاکستان، صادرات دارد و از جمهوری‌آذربایجان، ترکمنستان و ارمنستان که دارای مزیت نسبی در تولید برق هستند، در صورت ضرورت برق وارد می‌کند. ظرفیت تبادل برق قابل بهره‌برداری نزدیک به 3400 مگاوات است که اکنون از تمام این ظرفیت استفاده نمی‌شود، چراکه در بخش صادرات، رقم آن حداقلی است.
تلاش صنعت برق برای اصلاح شرایط ایران به‌واسطه موقعیت منحصر به فرد در منطقه، اختلاف ساعات پیک مصرف روزانه با کشورهای شرقی و غربی و داشتن اختلاف در پیک مصرف فصلی برق با کشورهای شمالی به‌عنوان کانون مناسب جهت واردات و صادرات برق مطرح است و آن‌طور که وزیر نیرو می‌گوید بزودی شرایط موجود اصلاح خواهد شد.
در این باره، اخیراً علی اکبر محرابیان به «ایران» گفته بود: «در خصوص برنامه افزایش تبادل برق با کشورهای منطقه، برنامه‌هایی در دست اقدام جهت توسعه و تقویت ارتباط الکتریکی با کشورهای منطقه داریم. برنامه‌ها شامل تقویت و از سر‌گیری ارتباط الکتریکی با کشور ترکیه (با ظرفیت 600 مگاوات)، ارتباط الکتریکی ایران-جمهوری‌آذربایجان-روسیه (با ظرفیت 1000 مگاوات)، ارتباط الکتریکی ایران-ارمنستان-گرجستان-روسیه (با ظرفیت 1000 مگاوات)، ارتباط با تاجیکستان از طریق افغانستان (با ظرفیت 1000 مگاوات) و نیز امکان ارتباط الکتریکی با کشورهای عمان و قطر می‌شود.» وزیر نیروی دولت سیزدهم می‌گوید: «اقداماتی را جهت توسعه و تقویت ارتباط الکتریکی با کشورهای منطقه دنبال می‌کنیم و اگر ایران بتواند ظرفیت تولید برق سالانه خود را بدون وقفه افزایش دهد، افزایش صادرات برق را حتماً در دستور کار قرار می‌دهیم.» 
روز گذشته نیز وزیر نیرو در خصوص این افزایش تبادلات برقی به «ایرنا» خبر داد: «ارتقای زیرساخت تبادل برق بین ایران و ترکیه یکی از مهم‌ترین توافق‌هایی است که اخیراً در جریان سفر رئیس‌جمهور ترکیه به تهران با نظر مثبت دو کشور به دست آمد.»
به گفته محرابیان، با توجه به توافق‌های صورت‌گرفته، اتصال برقی میان ایران و ترکیه از طریق سه زیرساخت خوی-وان، خوی- باش‌قلعه و بازرگان-دغوبایزید انجام می‌شود. در زیرساخت تبادل برق خوی-باش‌قلعه، با کشور ترکیه توافق شده تا برای اولین بار اتصال برقی دو کشور از طریق شیوه نوین (HVDC Back to Back) با توان ۶۰۰ مگاوات انجام شود و از این طریق با ارتقای ضریب بار مؤثر، افزایش ظرفیت تبادل انرژی رقم بخورد. در همین حال، وزارت نیرو در ماه‌های اخیر یادداشت تفاهمی با قطر، در زمینه اتصال شبکه برق دو کشور امضا کرده که الان در مرحله مطالعات فنی است. سنکرون شبکه برق ایران و روسیه از مسیر جمهوری آذربایجان نیز در دستور کار قرار دارد. اخیراً ایران وعراق قرارداد 5 ساله صادرات برق امضا کردند. مجموع این تفاهم‌ها و قراردادها حجم تبادلات برقی را افزایش می‌دهد و ایران را یک گام به هدف خود یعنی تبدیل شدن به هاب برق منطقه نزدیک‌تر خواهد کرد. در همین حال دولت سیزدهم برنامه افزایش 35 هزار مگاواتی تولید برق را دنبال می‌کند که با این افزایش تولید، زمینه افزایش صادرات برق نیز فراهم خواهد شد.

گزیده
افزایش تعاملات ایران و ترکیه در زمینه انرژی
علاوه‌بر موضوع ارتقای زیرساخت تبادل برق بین ایران و ترکیه، دو کشور به‌دنبال افزایش تعاملات در زمینه نفت و گاز نیز هستند. به طوری که رئیس‌جمهور ترکیه می‌گوید در سفر اخیرش به ایران هشت توافقنامه مهم امضا کرده و آنکارا تصمیم دارد واردات انرژی از تهران را افزایش دهد. «رجب طیب اردوغان»، در گفت‌و‌گویی تفصیلی با شبکه «تی‌آرتی» این کشور درباره دستاوردهای سفر اخیرش به تهران گفت: آنکارا خرید نفت و گاز از ایران را افزایش خواهد داد.
رئیس‌جمهور ترکیه همچنین تأکید کرد: ما تصمیم جدید داریم تبادلات تجاری بین دو کشور را افزایش دهیم. برداشتن گام‌هایی در حوزه انرژی می‌تواند به این روند سرعت بدهد.
ترکیه یکی از خریداران اصلی گاز ایران است. در همین حال، از مشتریان سنتی نفت ایران به شمار می‌رود. میان دو کشور تبادلات برقی نیز وجود دارد.