رکورد تاریخی اوج بار مصرف برق کشور در روزهای اخیر شکسته شد‌؛ اما با وجود این، پایداری شبکه برق کشور حفظ شد و خاموشی‌های سال گذشته رقم نخورد. به این ترتیب که مصرف برق روز شنبه 11 تیرماه به رقم 67 هزار و 318 مگاوات رسید و رکورد تاریخی اوج بار ثبت شده سال قبل -رقم 67 هزار و 12 مگاوات در مردادماه 1400- را پشت سر گذاشت. اگرچه مصرف برق روز گذشته به مدار 63 هزار مگاوات بازگشت اما اکنون صنعت برق کشور در یکی از چهار هفته گرم تابستان 1401 قرار دارد و وزارت نیرو از مشترکان می‌خواهد که برای تداوم این پایداری شبکه، مصرف خود را از ساعت 12 تا 18 روز مدیریت کنند. چراکه نه تنها نیروگاه‌های حرارتی و تجدیدپذیر، بلکه در حال حاضر نیروگاه‌های برقابی نیز در مدار تولید هستند و تداوم این روند، از نظر منابع آبی نیز کشور را در تنگنا قرار خواهد داد.به گزارش «ایران»، درحال حاضر85 درصد مصرف برق کشور از نیروگاه‌های حرارتی و مابقی از نیروگاه‌های برقابی تأمین می‌شود، اما ذخایر آب محدود است و باید به گونه‌ای مدیریت شود که تا آخر تابستان این روند ادامه داشته باشد. راهکارهای ساده‌ای برای کاهش مصرف در ساعات اوج بار وجود دارد. از جمله استفاده از روشنایی روز، دور کند کولرهای آبی، تنظیم کولرهای گازی روی دمای 25 یا 26 درجه سانتیگراد و توقف استفاده از وسایل برقی پرمصرف و غیرضروری در ساعات 12 تا 18 روز.
سخنگوی صنعت برق در این خصوص با بیان اینکه لازم است همه مشترکان توجه لازم را به مدیریت مصرف در این روزهای گرم سال داشته باشند، می‌گوید: بویژه مشترکان تهرانی که در روزهای اخیر بالاتر از سقف مجاز تعیین شده برق مصرف کرده‌اند؛ لازم است به مدیریت مصرف برق در ساعات 12 تا 18 توجه کنند.
به گزارش وزارت نیرو، «مصطفی رجبی مشهدی» بیان می‌کند: روز شنبه مجموع مصرف برق استان‌های تهران، البرز و قم به بیش از 11 هزار مگاوات رسید و در تهران بزرگ نیز در مقایسه با مدت مشابه در سال گذشته حدود 200 تا 300 مگاوات بیش از الگوی تعیین شده برق مصرف شده که بیش از میزان پیش‌بینی و تدارک دیده شده است.
ثبت رکورد 6 ماهه در پیشبرد احداث نیروگاه‌های صنایع
در همین حال، نیروگاه‌سازی برای کاهش ناترازی صنعت برق نیز با جدیت دنبال می‌شود و اکنون توان تولید برق کشور 4 هزار و 300 مگاوات بیشتر از مدت مشابه سال قبل است. بخشی از این ناترازی نیز با نیروگاه‌سازی توسط صنایع پیگیری می‌شود.
مجری طرح احداث 10 هزار مگاوات نیروگاه توسط صنایع با اشاره به همکاری و تعامل میان مدیران وزارتخانه‌های نیرو، صمت و صنایع معدنی در زمینه احداث نیروگاه توسط صنایع، می‌گوید: به طور کلی دوره پیشبرد احداث نیروگاه که 14 تا 18 ماه به طول می‌انجامد، با پیگیری‌ها و هماهنگی‌های انجام شده به شش ماه کاهش یافت که در نوع خود رکورد محسوب می‌شود.
«سید زمان حسینی» در خصوص روند اجرایی احداث نیروگاه‌ها، اظهار می‌کند: در 14 ساختگاه نیروگاهی به طور میانگین شاهد پیشرفت 60 درصدی برنامه اجرای نیروگاه‌ها در مرحله پیشبرد هستیم که از این میان عملیات اجرایی پنج نیروگاه شامل آلومینیوم المهدی، چادرملو، گل گهر سیرجان، معادن و فلزات نیروگاه سمنان و فولاد خوزستان آغاز شده و حتی نخستین واحد از این مجموعه در نیروگاه سمنان در ماه جاری و واحد دوم آن نیز به فاصله 45 روز بعد وارد مدار خواهد شد.
حسینی یادآوری می‌کند: از میان این نیروگاه‌ها، پیشرفت فیزیکی دو نیروگاه در ساختگاه‌های سمنان شامل دو واحد 183 مگاواتی گازی که در ادامه یک واحد 170 مگاواتی بخاری نیز به آن اضافه می‌شود و فولاد مبارکه شامل دو واحد 307 مگاواتی گازی که در ادامه یک واحد 300 مگاواتی بخار نیز در کنار آن ساخته می‌شود، بیشتر از بقیه بوده است.

گروه اقتصادی/صنعت نفت همواره از سال‌های دور به دنبال این بود که پالایشگاه فراسرزمینی داشته باشد. حالا در نتیجه دیپلماسی فعال وزارت نفت دولت سیزدهم این هدف محقق شده و آن طور که منابع آگاه می‌‌گویند این موضوع با تکمیل تعمیرات اساسی و تأمین نفت پالایشگاه‌هایی در امریکای لاتین رقم خورده است. چندی پیش نیز وزیر نفت در این خصوص گفته بود: «همواره یکی از بحث‌های صنعت نفت از سال‌های دور این بود که پالایشگاه فراسرزمینی داشته باشیم و خوشبختانه در سفر اخیر به امریکای لاتین، یکی از دستاوردها، عقد قرارداد در زمینه استفاده از ظرفیت پالایشگاه‌های نفتی این کشورها بود.»
به گفته جواد اوجی، بسیاری از پالایشگاه‌های این منطقه به‌دلیل تحریم دچار مشکل بودند؛ کارشناسان خارجی این پالایشگاه‌ها را ترک کرده‌ و در بهره‌برداری، تعمیرات و اورهال (نگهداری و تعمیرات) این پالایشگاه‌ها مشکل ایجاد شده بود؛ در نهایت این پالایشگاه‌ها از آن زمان با ظرفیت اسمی کار نمی‌کردند. اما ایران توانسته است با تعمیرات اساسی و تأمین نفت پالایشگاه‌های امریکای لاتین سهامدار پالایشگاه‌های فراسرزمینی باشد.حالا منابع آگاه می‌‌گویند که روند اجرایی این پالایشگاه‌داری فراسرزمینی آغاز شده است. کارشناسان در حال برآورد نیاز فنی و مالی این پالایشگاه‌ها هستند و جلسات مربوطه در حال برگزاری است. سه پالایشگاهی که برخی از منابع خبری خارجی، آنها را شامل پالایشگاه‌های «ال‌پالیتو» و «پاراگوانا»، پالایشگاه‌های نفتی در ونزوئلا و پالایشگاه «بولیوار سوپریم سوئنو» در نیکاراگوئه می‌‌دانند.
در این پالایشگاه‌ها، نفت خام سنگین ایران می‌تواند با نفت فوق‌سنگین ونزوئلا ترکیب شود و به دنبال آن صادرات فرآورده‌های نفتی، میعانات گازی، محصولات پتروشیمی رقم بخورد. علاوه بر این با صادرات خدمات فنی و مهندسی، پالایشگاه‌های امریکای لاتین بویژه ونزوئلا می‌تواند با یک تغییر ساده یا یک تعمیرات اولیه به ظرفیت اسمی بازگردد و بخشی از ظرفیت ایجاد شده در اختیار ایران قرار گیرد.
نگاهی به همکاری‌های نفتی ایران و ونزوئلا
البته همکاری‌های ایران و امریکای لاتین بویژه ونزوئلا در همین پالایشگاه‌ها خلاصه نمی‌شود. برای مثال فقط در ونزوئلا اخیراً تفاهمنامه‌ها و قراردادهایی در زمینه توسعه و تولید از میادین نفت و گاز، ارتقا و نوسازی پالایشگاه‌ها و بهره‌گیری از ظرفیت‌های پالایشگاهی، آموزش نیروی انسانی و کارشناسی در صنایع نفت، گاز و پتروشیمی، صدور خدمات فنی مهندسی و انتقال تکنولوژی و توسعه بازارهای صادراتی نفت خام، میعانات گازی و فرآورده‌های نفتی به امضا رسید که از توسعه میادین تا بخش‌های پالایش و پتروشیمی را دربر می‌گیرد.در همین حال، عرب نیوز، روزنامه انگلیسی زبان عربستان سعودی می‌‌نویسد: «بین سال‌های 2005 تا 2012 میلادی، بیش از 270 موافقتنامه، از جمله معاهدات تجاری و موافقتنامه‌های مربوط به مسائل بانکی، پروژه‌های توسعه‌ای و سیاست‌های انرژی بین دو کشور امضا شد. شتاب روابط سیاسی و اقتصادی دو کشور از آن سال‌ها افزایش یافت، اما روابط همکاری دو کشور اکنون با قراردادها و تفاهمنامه‌های جدید بیش از پیش افزایش یافته است. این همکاری‌ها فراتر از 4 میلیارد دلار تخمین زده می‌‌شود.»
اهمیت پالایشگاه‌های فراسرزمینی برای ایران
از نظر کارشناسان این موضوع از دو جهت حائز اهمیت است؛ اول، امکان صادرات نفت ایران برای تأمین خوراک این پالایشگاه و دوم، سودآوری صادرات بخشی از فرآورده‌های نفتی تولیدی از این پالایشگاه برای ایران. این درحالی است که به رغم فشارهای بین‌المللی، تحریم‌های امریکا علیه صنعت نفت ایران و ونزوئلا همچنان پا‌برجاست. اگرچه بخشی از تحریم‌های ونزوئلا برای کاهش فشار ناشی از تحریم نفت روسیه برداشته شده است.حسن مرادی، کارشناس انرژی و استاد حقوق انرژی دانشگاه تهران درباره مزایای سهامداری ایران در پالایشگاه‌های فراسرزمینی می‌‌گوید: «سرمایه‌گذاری در پالایشگاه‌های فراسرزمینی بحث ارزشمندی است که در دولت سیزدهم مورد توجه قرار گرفته است. با سهامداری در یک پالایشگاه نفتی در کشوری دیگر، می‌‌توانیم فضای آن را بر اساس سوخت موجود در کشور طراحی و خوراک آن پالایشگاه را تضمین کنیم.»
او در گفت‌وگو با «ایران» ادامه می‌‌دهد: «سهامداری ما در پالایشگاه‌های فرامرزی، دستاوردهای خوبی برای صنعت نفت ایران به همراه دارد چرا که در هر شرایطی آن پالایشگاه به خوراک نیاز دارد؛ در مقابل ایران تأمین دائمی خوراک آن را می‌‌تواند تضمین کند. حتی اگر پالایشگاه به فروش برود یا واگذار شود وابستگی‌اش به خوراک تولیدی ما از بین نخواهد رفت.»
این کارشناس حقوق انرژی بیان می‌‌کند: «علاوه بر بحث پالایشگاه، ایران این توان را دارد که با قدرت بیشتری به سرمایه‌گذاری فراسرزمینی بیندیشد و برنامه‌ریزی کند. کالاها و تجهیزات و خدمات نظام مهندسی مانند دو بال این سازوکار جدید می‌‌توانند ایران را از گلوگاه‌های تحریم‌ به سلامت عبور دهند. حتی در حوزه سرویس‌دهی بعد از راه‌اندازی پالایشگاه، ایران از نظر توان و نیروی انسانی ماهر و کافی حرف‌های زیادی برای گفتن دارد و می‌‌تواند موجب افزایش بهره‌وری از پالایشگاه‌های موجود در این کشورها شود؛ در عین حالی که حوزه نفتی را گسترش و نیاز جهانی به واریته خاص نفت جمهوری اسلامی را افزایش می‌‌دهد.»این استاد دانشگاه تهران در ادامه درباره سرمایه‌گذاری در پالایشگاه‌های فراسرزمینی و تأثیر آن بر افزایش فروش نفت می‌‌گوید: «همانطور که اطلاع دارید «مکرون» که مخالف سرسخت جمهوری اسلامی ایران و نفت کشور ما بود، اخیراً اعلام کرده باید شرایط برای آزادی ورود نفت ایران و ونزوئلا به بازارهای جهانی فراهم شود.»
به گفته مرادی، فضای پیش روی ایران، چه از جهت باز شدن درهای بسته به روی ما و چه توسعه و گسترش ساخت پالایشگاه‌ها که با خدمات فنی و مهندسی و کالاها و تجهیزات مرتبط در ایران همخوانی دارد، افق روشنی است و می‌‌تواند شرایط بسیار بهتری را برای گسترش این خدمات فراهم کند.
او درخصوص اینکه چه کشورهایی مناسب تعاملات جدید ایران در حوزه سرمایه‌گذاری در پالایشگاه‌های فراسرزمینی هستند، می‌‌گوید: «تقریباً 15 کشور مناسب این تعاملات جدید هستند، اعم از کشورهای منطقه مانند اردن، لبنان، ونزوئلا و امریکای لاتین که دست دوستی به سوی ما دراز کرده‌اند تا کشورهای دوست و همسایه‌ای مانند قطر، عمان و حتی امارات که در بخش مهندسی توانسته‌ایم خدماتی را ارائه دهیم. همه اینها پتانسیل‌های موجود برای حضور ما در این بازار است. علاوه بر این کشورها، با عادی‌سازی روابط ایران و عربستان می‌‌توانیم با عربستان هم مراوده اقتصادی داشته باشیم و صادرات فنی و مهندسی خود را به این کشورها توسعه دهیم.»
به گفته مرادی این گونه اقدامات از خطر تحریم‌های مضاعف بر روش‌های جدید بازارسازی نفت می‌‌کاهد.روزنامه فایننشال تایمز در روزهای گذشته نوشت: «امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه خواستار افزایش تولید نفت در سراسر جهان شده است، چراکه به دنبال راهکارهایی برای کاهش هزینه‌های انرژی و کاهش فشار بر اقتصادهای واردکننده انرژی است. او راه‌حل را نه نفت عربستان و امارات، بلکه نفت ایران و ونزوئلا می‌‌داند. دو کشوری که زیر فشار تحریم‌های امریکا بوده و در مقابل به دنبال اتحاد بیشتر در بازار نفت‌ هستند.»