گروه اقتصادی/ به جرأت می‌‌توان روز 30 فروردین ماه امسال را یک نقطه عطف تاریخی برای اقتصاد ایران دانست. روزی که با انتشار صورت‌های مالی حسابرسی شده 313 شرکت دولتی درهای این بخش به روی مردم بازشد. تا پیش از این مردم و کارشناسان تنها کلیاتی از چگونگی اداره شرکت‌های عریض و طویل دولتی می‌‌شنیدند، اما با انتشار صورت‌های مالی رسمی تمام جزئیات عملکرد این شرکت‌ها روی میز شفافیت گذاشته شده است.حال بررسی صورت‌های مالی تعدادی از شرکت‌ها بخصوص در بخش زیان‌های انباشته شرکت‌ها شاهد وضعیت نامطلوبی هستیم. به طوری که بسیاری از این شرکت‌ها که ارائه دهنده کالا یا خدمات تقریباً انحصاری هستند، با وجود کسب درآمد، بعضاً با زیان بالایی همراه هستند و درکنارآن هر ساله به زیان‌های انباشته آنها نیز افزوده می‌‌شود. این موضوع نشان می‌‌دهد که دولت سیزدهم در چه وضعیتی شرکت‌های دولتی را تحویل گرفته است. این در حالی است که اصلاح ساختار این شرکت‌های زیانده و فربه به سال‌ها کار کارشناسی و برنامه‌ریزی دقیق نیاز دارد.
 زیان انباشته میلیاردی
نگاهی به صورت‌های مالی برخی از شرکت‌های دولتی حاکی از زیان انباشته میلیاردی آنهاست. دراین میان شرکت‌های آب منطقه‌ای از جمله شرکت‌هایی هستند که زیان انباشته بالایی دارند. برای مثال زیان انباشته شرکت آب منطقه‌ای تهران،  376 میلیارد تومان، شرکت آب منطقه‌ای فارس 470 میلیارد تومان، شرکت آب منطقه‌ای تبریز 604 میلیارد تومان و شرکت آب منطقه‌ای اصفهان 195 میلیارد تومان است.
همچنین شرکت راه ‌آهن با 7 هزار میلیارد تومان زیان انباشته روبه‌روست. این میزان برای سازمان راهداری و حمل و نقل جاده‌ای 507 میلیارد تومان است.گزارش حسابرسی سال ۱۳۹۸ شرکت پارس جنوبی  به عنوان مسئول یکی از مگاپروژه‌های کشور نیز نشان می‌‌دهد که درآمد این شرکت در سال 1398 تنها 5 هزار میلیارد تومان و سود شرکت رقم اندک 300 میلیارد تومان بوده است.در میان شرکت‌های غیراقتصادی نیز وضعیت به همین شکل است به طوری که سازمان خبرگزاری جمهوری اسلامی 119 میلیارد تومان و کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان 210 میلیارد زیان انباشته دارد.
زیان انباشته 12 هزار میلیارد تومانی شرکت مهندسی آب ‌و فاضلاب کشور
براساس صورت مالی حسابرسی شده منتهی به پایان سال 1399 شرکت مهندسی آب ‌و فاضلاب کشور زیان خالص این شرکت در سال 1399 حدود یک میلیارد و 761 میلیون تومان و زیان انباشته شرکت تا پایان سال 1399 حدود 12 هزار و 88 میلیارد تومان بوده است.
زیان انباشته هزار و 500 میلیارد تومانی شرکت پخش فرآورده‌های نفتی
 براساس صورت مالی شرکت دولتی ملی پخش فرآورده‌های نفتی ایران، زیان انباشته این شرکت تا پایان سال 1399 به 1471 میلیارد تومان رسیده است.
توانیر 51.5 هزار میلیارد تومان زیان انباشته دارد
براساس صورت مالی حسابرسی شده منتهی به پایان سال 1399، شرکت توانیر نزدیک به 13.4 هزار میلیارد تومان زیان خالص و 51 هزار و 527 میلیارد تومان نیز زیان انباشته داشته است. در واقع قیمت‌گذاری غیرواقعی و ارزان‌فروشی برق به مصرف‌کنندگان و از جمله به پرمصرف‌ها ازجمله دلایل زیان‌دهی توانیر بوده است.
فعالیت 345 نفر به ازای هر فروند هواپیما در هما
در میان شرکت‌های دولتی هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران یا هما یکی از شرکت‌های زیانده محسوب می‌‌شود. موضوعی که باعث شد تا تلاش‌ها برای واگذاری و خصوصی کردن این شرکت نیز به جایی نرسد.براساس اطلاعات منتشر شده در کدال، درآمدهای عملیاتی این شرکت در سال 1399 بیش از 2 هزار میلیارد تومان بوده که نسبت به سال 1398 که 2.7 هزار میلیارد تومان بوده، افت داشته که ناشی از محدودیت‌های کرونا بوده است. همچنین بهای تمام شده درآمدهای عملیاتی هما در سال 1399 معادل 3.1 هزار میلیارد تومان محاسبه شده است که بیش از درآمدهای عملیاتی شرکت است.با این حال زیان خالص هما در سال 1399 بالغ بر3 هزار میلیارد تومان بوده است. البته رقم زیان این شرکت درسال قبل از آن هم که کرونا شیوع پیدا نکرده بود،  هزار و 500 میلیارد تومان اعلام شده است. بدین ترتیب زیان انباشته این شرکت در سال 1399 بیش از 9.2 هزار میلیارد تومان است که این رقم در سال 1398 حدود 5.8 هزار میلیارد تومان بوده است. زیان انباشته هواپیمایی جمهوری اسلامی در پایان سال 99 با رشدی بیش از سه هزار میلیارد تومانی نسبت به سال 98 به  بیش از 24 برابر سرمایه ثبتی آن رسیده و این شرکت مشمول ماده 141 قانون تجارت است.براساس اطلاعات منتشر شده در صورت‌های مالی، شرکت هما در مجموع 9 هزار و 330 نفر کارکن دارد که از این تعداد هزار و 646 نفر کارمند رسمی، 6 هزار و 174 نفر قراردادی و هزار و 510 نفر درشرکت‌های خدماتی فعال هستند. کل دریافتی حقوق و مزایای هزار و 510 نفر نیروهای خدماتی این شرکت در سال 99 حدود 18 میلیارد تومان بوده و مابقی دریافتی رقم یک هزار میلیارد تومانی هم برای 7 هزار و 820 نفر از کارکنان قراردادی و رسمی بوده است.علاوه براین، مجموع کل هواپیماهای دراختیار این شرکت 55 فروند اعلام شده است که 28 فروند آن زمینگیر و غیرفعال است. بدین ترتیب درسال 1399 در مجموع 27 فروند هواپیمای فعال ناوگان هما را تشکیل می‌‌داده است. براین اساس، با محاسبه 9 هزار و 330 نفری که در این شرکت کار می‌‌کنند، به ازای هر فروند هواپیمای فعال هما، 345 نفر فعال هستند که در مقایسه با ایرلاین‌های کشورهای دیگر، رقم بالایی محسوب می‌‌شود.گفته می‌‌شود عامل اصلی زمینگیر شدن این هواپیماها ناشی ازکمبود شدید نقدینگی و عدم امکان تأمین قطعات و اورهال هواپیماها است.
صورت مالی نفت خزر
بررسی صورت‌های مالی شرکت نفت خزر نشان می‌دهد اکثر اهداف مشخص شده محقق نشده است. در این گزارش عنوان شده است که این شرکت در سال99 ۱۶۹ میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومان سودآوری داشته است. همچنین این شرکت در سال ۹۸ هم ۱۵۰ میلیارد تومان سود خالص داشته است. بر اساس این گزارش مجموع کارکنان این شرکت، اعم از کارکنان رسمی، قراردادی و شرکت‌های خدماتی در سال ۹۹، ۲۷۶ نفر بوده است. همچنین همان طور که مشخص است در سال ۹۹ برای اکثر پروژه‌های انتقالی هزینه‌ای تخصیص داده نشده است.همچنین این سازمان حسابرسی تصریح کرده است که شرکت نفت خزر در سال‌های گذشته فاقد عملیات حفاری و اکتشاف بوده و از همین رو تجهیزات شرکت به حالت stand by درآمده است.
زیان 10 هزار میلیارد تومانی شرکت مدیریت برق
بررسی صورت‌های مالی شرکت مدیریت منابع برق نشان می‌دهد زیان شرکت مدیریت منابع برق به ۱۰ هزار و ۴۸۰ میلیارد تومان رسید که نسبت به سال قبل از آن حدود ۱۱ هزار میلیارد تومان کاهش داشته است.شرکت مدیریت شبکه برق ایران از شرکت‌های توانیر برق منطقه‌ای مادرتخصصی نیروی برق حرارتی نیروگاه‌های خصوصی و آب‌های منطقه انرژی خریداری می‌کند و به شرکت‌های توزیع برق منطقه‌ای و شرکت توانیر می‌فروشند.
افت ۵ هزار میلیارد تومانی سودآوری نفت و گاز پارس
بررسی صورت‌های مالی شرکت نفت و گاز پارس نشان از سودآوری هزار و ۶۰۰ میلیارد تومانی در سال ۹۹ می‌دهد که حدود ۵ هزار میلیارد تومان از سال ۹۸ کمتراست.
طبق گزارش مالی مبلغ هزار و ۶۷۰ میلیارد تومان سود خالص شرکت نفت و گاز پارس در سال ۹۹ بوده است که نسبت به سال گذشته حدود ۵ هزار میلیارد تومان کاهش پیدا کرده است. بر اساس این گزارش تعداد کارکنان رسمی، قراردادی و پیمانکاری شرکت در سال ۹۹، چهار هزار و ۶۹۱ نفر بوده که نسبت به سال گذشته‌اش حدود ۳۰۰ نفر کمتر شده است.حدوداً میزان ۱۳ میلیارد مترمکعب گاز خام، معادل ۳۱ میلیون مترمعب در روز و ۱۶ میلیون بشکه میعانات گازی نسبت به بودجه اصلاحی کسری داشته است. در توضیح این انحراف آمده است: حدود ۶۵ درصد از این انحراف مربوط به عوامل برون سازمانی از جمله عوامل فنی و عملیاتی در پالایشگاه‌های گاز پارس جنوبی، محدودیت در مخازن ذخیره‌سازی میعانات گازی، یا محدودیت در خطوط شبکه سراسری انتقال گاز است.

وزیر امور اقتصادی و دارایی گفت:‌ سال گذشته 17 میلیارد دلار ارز با نرخ ترجیحی برای کالای اساسی اختصاص دادیم که امسال به خاطر افزایش قیمت‌ها این رقم بین 26 تا 27 میلیارد دلار برآورد می‌شود.
به گزارش فارس، سیداحسان خاندوزی در جمع خبرنگاران در مورد سؤالی مبنی بر تعیین تکلیف ارز با نرخ ترجیحی برای کالاهای اساسی گفت: حذف ارز ترجیحی یک قرائت غیرواقعی است، البته برخی معتقد به آزاد شدن نرخ ارز در قالب سیستم بازار آزاد و اقتصاد لیبرالی هستند، اما دولت می‌خواهد از کالاهای اساسی حمایت کند. سال گذشته 17 میلیارد دلار ارز ترجیحی برای کالاهای اساسی پرداخت شد، اما امسال به‌دلیل افزایش قیمت‌ها و همچنین امکان کمبود برخی کالاهای اساسی به خاطر جنگ بین روسیه و اوکراین احتمال می‌دهیم، این نیاز افزایش پیدا کند و به 26 تا 27 میلیارد دلار ارز ترجیحی نیاز داشته باشیم تا بتوانیم به اندازه سال گذشته کالاهای اساسی تأمین کنیم.
وی این نکته را هم گفت:‌ در حال حاضر برای استان مرزی سیستان و بلوچستان 5 برابر میزان سال گذشته روغن نباتی خوراکی در هر هفته ارسال می‌کنیم که معلوم است مصرف آنها به این میزان افزایش پیدا نکرده، بلکه روغن با ارز ترجیحی از مرزها قاچاق می‌شود. در مورد آرد و روغن که از یارانه دولت برخوردار هستند، این اتفاق در شهرهای مرزی ممکن است بیفتد.
وزیر امور اقتصادی و دارایی گفت:‌ دولت حدود 30 میلیارد دلار در سال نفت می‌فروشد که از این مبلغ 10 میلیارد دلار وارد صندوق توسعه ملی می‌شود، 20 میلیارد دلار در اختیار دولت قرار می‌گیرد. ما هدف‌مان صرفه و صلاح کشور و حمایت از اقشار مستضعف و کم درآمد است و نمی‌خواهیم فقط نسخه‌های آزادسازی اقتصاد یا نسخه‌های لیبرالی صندوق بین‌المللی پول را در مورد ارز و اقتصاد اجرا کنیم.
وی این نکته را هم گفت:‌ مسأله تورم هم اکنون در دنیا به‌ویژه در مواد غذایی و کالاهای اساسی در بسیاری از کشورها روی داده است و اکثر کشورها به نقطه قله تورم در 20 سال قبل خود رسیده‌اند.
خاندوزی همچنین در مورد اعلام اسامی ابربدهکاران بانکی نیز گفت:‌ اعلام اسامی این افراد آخر راه نیست، بلکه ادامه دارد، گاهی چهره افراد بدهکار کلان وقتی نزد افکارعمومی روشن شود، اثر دارد، آنها نیاز دارند چهره‌ و آبرویشان از بین نرود. بدهکاران بزرگ تلاش می‌کنند به گونه‌ای جلوه کنند که بدهی ندارند، اما آنها را افشا کردیم.
وی گفت: همچنین سامانه سمات بانک مرکزی طراحی شده است که مردم می‌توانند ببینند افرادی از بدهکاران کلان اگر بخواهند از بانک‌های دیگر تسهیلات دریافت کنند در سامانه سمات افشا می‌شود و مردم می‌توانند آن را اعلام کنند، بنابراین گام بعدی در شفافیت تسهیلات‌گیرندگان بزرگ است که اعلام می‌شود.
وزیر امور اقتصادی و دارایی گفت:‌ اگر کسانی جزو بدهکاران کلان بانکی باشند، دیگر نمی‌توانند از بانک‌های بعدی وام دریافت کنند، بنابراین تسهیلات بانکی باید قاعده‌مند شود و همچنین عزل و نصب مدیران دولتی باید قاعده‌مند شود.
وی در پاسخ به پرسشی که چرا افزایش درآمد نفتی در زندگی مردم اثر ندارد، گفت: کشور در سال قبل با 200 هزار میلیارد تومان کسری بودجه همراه بود، اما درعین حال توانستیم اقتصاد را سرپا نگه داریم و تأمین کسری بودجه به روش‌های کم هزینه و کم تورم مانند فروش اوراق دولتی در بورس تأمین شد. بنابراین عمده افزایش درآمد نفتی صرف تأمین کسری بودجه و بدهی‌های دولت شد.
خاندوزی گفت: ‌در حال حاضر مجموعه بازنشستگان تأمین اجتماعی و بازنشستگان دولتی از دولت طلب دارند.
وزیر امور اقتصادی و دارایی این را هم گفت: ‌در قانون بودجه سال قبل 140 هزار میلیارد تومان بودجه عمرانی پیش‌بینی شده بود، همچنین حدود 30 تا 40 هزار میلیارد تومان هم بودجه برای ایجاد اشتغال در قالب بندهای تبصره 14 بودجه وجود داشت و در مجموع حدود 180 هزار میلیارد تومان بودجه برای پروژه‌های عمرانی و ایجاد اشتغال در نظر گرفته شده بود که این رقم دو برابر سال 99 بود.
وی گفت:‌ اگر افزایش درآمد نفتی و افزایش قیمت نفت به داد ما نرسیده بود، نمی‌توانستیم تنها 50 هزار میلیارد تومانی که از بانک مرکزی گرفته بودیم را برگردانیم.
وزیر امور اقتصادی و دارایی در مورد طرح اصلاح قانون بانکداری گفت:‌ طرحی را که توسط برخی از نمایندگان مجلس تهیه شده بود پیرایش می‌کنیم و آن را به سرانجام می‌رسانیم، تلاش بر این است که دولت لایحه رقیبی برای طرح نمایندگان ندهد، اما همان طرح را با تغییرات و پیرایشی دنبال خواهیم کرد.
وی در مورد تعیین تکلیف نرخ خوراک پتروشیمی‌ها و امکان اینکه نرخ خوراک از طریق بازار سرمایه تعیین شود نیز گفت: قیمت خوراک پتروشیمی‌ها دارای 6 نقطه است که دو نقطه داخلی و 4 نقطه خارجی است از 4 نقطه خارجی هم دو نقطه می‌تواند توسط داخل تعیین شود برخی از کشورها که مانند ایران منابع گازی دارند چگونه نرخ خوراک برای پالایشگاه‌ها را تأمین می‌کنند ما هم می‌توانیم از آن روش استفاده کنیم.
خاندوزی همچنین در مورد دستگاه‌های کارتخوان بدون صاحب نیز گفت:‌ شب عید با اینکه بسیاری از دستفروشان دارای کارتخوان بودند اما وقتی دیدیم سه میلیون دستگاه پوز و کارتخوان بدون صاحب هستند ابتدا مهلت دادیم که ثبت کنند، اما بعد از پایان مهلت دستگاه‌های بدون اسم و آدرس را قطع کردیم.

بررسی میزان تحقق بودجه ۱۴۰۰ نشان می‌دهد که سال گذشته درمجموع دولت برای بخش عمرانی ۱۶۸.۶هزار میلیارد تومان هزینه‌ کرده که این مقدار معادل تحقق ۷۲درصدی کل بودجه عمرانی پیش‌بینی شده است.
به گزارش ایرنا، بودجه عمرانی و میزان توجه دولت‌ها به این بخش یکی از معیارهای ارزیابی عملکرد آنها به شمار می‌رود. اینکه هر دولتی تا چه حد درآمدهایش را صرف هزینه‌های جاری می‌کند و به چه اندازه در زیرساخت‌های مختلف کشور هزینه می‌کند، امری بسیار مهم است.
هر دولتی باید در کارنامه خود تلاش کند تا سرحد امکان وزن بودجه و اقدامات عمرانی را سنگین‌تر کند. البته از آنجایی که بخش زیادی از درآمدها حاصل فروش نفت و فرآورده‌های نفتی است، با کم و زیاد شدن این درآمدها بودجه عمرانی نیز دستخوش تغییر می‌شود.در سه سال گذشته موضوع کرونا و تحریم‌ها بشدت درآمدهای نفتی و به طور کلی منابع درآمدی دولت را کاهش داد. این موضوع تملک دارایی‌های سرمایه‌ای یا همان بودجه عمرانی را تحت‌تأثیر قرار داد.دولت گذشته در لایحه بودجه ۱۴۰۰ به میزان ۱۰۴هزارمیلیارد تومان بودجه عمرانی برآورد کرده بود که نسبت به بودجه سال ۱۳۹۹ حدود ۱۸درصد افزایش را نشان می‌دهد؛ به اصطلاح اقتصادی‌اش یعنی دولت در لایحه ۱۴۰۰ بودجه بخش عمران را انبساطی بسته بود.البته لایحه بودجه در مجلس دچار تغییراتی شد و بودجه عمرانی به طرز قابل‌توجهی افزایش پیدا کرد. در عمل بودجه عمرانی در قانون بودجه ۱۴۰۰ به حدود ۱۷۶هزارمیلیارد تومان رسید.اکنون عملکرد بودجه سال گذشته نشان می‌دهد که در زمان ابلاغ قانون بودجه، بخش تملک دارایی‌های سرمایه‌ای بازهم افزایش پیدا کرده و در مجموع به ۲۳۴.۵هزارمیلیارد تومان رسیده است. این افزایش بابت ابلاغ اعتبار ردیف‌هایی است که در طول سال، ابلاغ اعتبار از این ردیف‌ها صورت گرفته است.
همچنین بودجه عمرانی ابلاغی متفرقه استانی و ملی ۱۴۷.۳هزارمیلیارد تومان بوده که ۵۹درصد، معادل ۸۶.۴هزارمیلیارد تومان از آن محقق شده است.بودجه عمرانی استانی ابلاغ شده ۳۰.۹هزارمیلیارد بوده که ۶۲درصد، معادل ۱۹.۲هزارمیلیارد آن محقق شده است. لازم به توضیح است که ۱۵.۴هزارمیلیارد تومان بودجه عمرانی متفرقه استانی نیز محقق شده است. بدین ترتیب درمجموع از ۶۰.۵هزارمیلیارد بودجه عمرانی ابلاغ شده برای استان‌ها، ۳۴.۶هزارمیلیارد محقق شده است.