شیما جهان بخش
خبرنگار
بیکاری اگرچه در همه استان‌ها ازجمله بزرگ‌ترین مشکلات پیش روی مردم و مسئولان به حساب می‌آید اما در استان البرز به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین استان‌های صنعتی کشور، «کمبود نیروی کار» تبدیل به مسأله شده است و گلایه فعالان و صاحبان مشاغل را به‌دنبال داشته است. این موضوع تا جایی پیش رفته که در سفر اخیر رئیس‌جمهور به البرز این موضوع از سوی مسئولان هم مطرح شده تا چاره‌ای برای آن در سطح فرااستانی اندیشیده شود. حتی «سیدرضا فاطمی‌امین» وزیر صمت هم در جلسه شورای اداری استان البرز که به ریاست رئیس‌جمهور برگزار شد این دغدغه فعالان اقتصادی را مطرح کرده و گفته شهرستان البرز از جمله اشتهارد با مشکل کمبود نیروی کار مواجه هستند. وی تأکید کرده است: واحدهای صنعتی و تولیدی این شهرستان با کمبود ۳ هزار نیروی کار مواجه بوده و به همین خاطر طرح توسعه صنایع در البرز با مشکل مواجه است. بر همین اساس فعالان اقتصادی استان خواستار اعمال معافیت مالیاتی شعاع ۱۲۰ کیلومتری هستند.
همه به‌دنبال کار اداری هستند
با وجود این گلایه‌ها از سوی کارفرمایان و صاحبان مشاغل کارگران صنعتی که بیش از 43 درصد شاغلان استان هستند هم گلایه‌هایی دارند که مهم‌ترین آنها پایین بودن دستمزد و فاصله زیاد شهرک‌های صنعتی تا محل سکونت، نبود وسایل حمل‌ونقل عمومی ارزان قیمت و... است. «رضا مرادی»، مسئول یکی از شرکت‌های تولید سیستم‌های سرمایشی در شهرک صنعتی سیمین دشت البرز به نکته جالبی اشاره می‌کند. او می‌گوید: بیشتر بیکاران را فارغ‌التحصیلان دانشگاهی تشکیل می‌دهند. افرادی که هیچ تخصصی نداشته و تنها اعتبار آنها مدرک دانشگاهی است. من و دیگر همکاران زمان و هزینه کافی برای آموزش این افراد را نداریم. در این زمینه لازم است سازمان فنی و حرفه‌ای وارد عمل شود و پیش از ورود بخشی از جوانان به دانشگاه آنها را برای ورود به بخش صنعت آماده کند. وی می‌افزاید: بیشتر افرادی که برای کار به شهرک‌های صنعتی مراجعه می‌کنند به‌دنبال کارهای اداری هستند و از آنجایی که ظرفیت بخش اداری در صنایع پایین است افرادی که دارای تحصیلات دیپلم و حتی پایین‌تر هستند، اشتغال بهتری در این منطقه دارند.
اغلب مسئولان به ما گلایه دارند که چرا از نیروی کار غیر ایرانی استفاده می‌کنیم اما من به‌عنوان کارفرما زمانی که استقبالی از طرف جویندگان کار ایرانی نمی‌بینم به ناچار کارگر اتباع بیگانه را استخدام می‌کنم.
فاصله زیاد از بافت شهری معضل نیروی کار اشتهارد
«سمانه سالاری» یکی از جوانان جویای کار هم که در فردیس کرج زندگی می‌کند، دوری شهرک‌های صنعتی از بافت شهری را مهم‌ترین دلیل کمبود نیروی کار در این شهرک‌ها می‌داند و می‌گوید: حدود یکسال است که به‌دنبال شغل مناسبی می‌گردم اما تاکنون موفق نشده‌ام. چند شغل در شهرک صنعتی اشتهارد پیدا کردم و حتی یک هفته هم به‌صورت آزمایشی در 2 شرکت مشغول به کار شدم اما پس از یک هفته به این نتیجه رسیدم که هزینه رفت و آمد بسیار بالاست و باید بیشتر حقوقی را که برای من در نظر گرفته شده صرف رفت و آمد کنم.
سالاری می‌افزاید: با اینکه بیشتر شرکت‌ها به‌صورت 3 شیفت کار می‌کنند اما سرویس رفت و آمد ندارند. مترو که هیچ حتی در بیشتر شهرک‌ها خط تاکسی و اتوبوس شبانه‌روزی هم وجود ندارد. با این شرایط بویژه برای بانوان امکان اشتغال وجود ندارد. ما نمی‌توانیم 10 ساعت کار کنیم که تنها هزینه رفت و آمدمان را دربیاوریم.
 نیازمند نیروی کار هستیم
«حمیدرضا عقاب‌نشین»، مدیرعامل شهرک‌های صنعتی البرز، کمبود نیروی کار را به‌عنوان زنگ خطری جدی برای صنایع و کارخانه‌های استان عنوان کرده و می‌گوید: اکثر نیروی کار شهرک‌های صنعتی اشتهارد، کوثر، بهارستان و سپهر از استان قزوین و شهرستان بویین زهرا می‌آیند و بیشتر جوانان استان رغبتی برای کار در شهرک‌های صنعتی ندارند. این در حالی است که با توجه به طرح توسعه‌ای که برای شهرک‌های صنعتی داریم، نیازمند نیروی کار هستیم.
 وی بیشترین کمبود نیروی کار را مربوط به شهرک‌های صنعتی شهرستان اشتهارد عنوان می‌کند و می‌افزاید: در حال حاضر به‌دلیل بعد زیاد مسافت شهرک‌های صنعتی با مرکز استان و نبود وسایل حمل‌ونقل عمومی ارزان قیمت افراد جویای کار ترجیح می‌دهند برای یافتن شغل راهی پایتخت شوند. در واقع نزدیکی البرز به پایتخت و در دسترس بودن بیشتر وسایل حمل‌ونقل عمومی سبب شده بیشترین جمعیت جویای کار به تهران سرازیر شوند.
 البته ما نیز کارهایی برای رفع این مشکلات در نظر گرفته‌ایم که تنها با همکاری تمام سازمان‌های مرتبط قابل اجرا خواهد بود. در این زمینه پیشنهاد شده تا با ریل‌گذاری در مسیر شهرک‌های صنعتی و ایجاد بستر مناسب حمل‌ونقل عمومی معضل حمل‌ونقل کارگران را تا حد زیادی کاهش دهیم.
کارگر دزدی در شهرک‌های صنعتی اشتهارد
این مقام مسئول با اشاره به پدیده (کارگردزدی) در شهرک‌های صنعتی استان می‌گوید: تغییر شیوه‌های جدید زندگی یکی دیگر از دلایل اقبال کم کارگران به کار در شهرک‌های صنعتی است. زمانی که یک فرد می‌بیند که با فعالیت روزانه در بستر فضای مجازی و یا سرویس‌های حمل‌ونقل اینترنتی می‌تواند درآمد مناسب‌تر با استراحت بیشتر داشته باشد ترجیح می‌دهد این کار را انجام دهد. در چنین شرایطی کارفرما باید امکانات بیشتری را در اختیار کارگر قرار دهد تا وی مجاب به کار در شرکت مزبور شود. اخیراً به علت کمبود نیروی کار بسیاری از کارفرمایان با در اختیار قرار دادن امکانات بیشتر نسبت به شرکت‌های رقیب تلاش می‌کنند کارگر‌های بیشتری را جذب شرکت خود کنند در اصطلاح به این کار، کارگر دزدی می‌گویند. البته تصویب حقوق و مزایای سال جدید شاید این مسأله را تحت الشعاع قرار دهد، زیرا کارفرمایان اعلام کرده‌اند توانایی پرداخت این میزان افزایش حقوق را ندارند.
مدیرعامل شهرک‌های صنعتی البرز توجه به آموزش‌های فنی و حرفه‌ای را ضروری می‌داند و می‌گوید: به این نکته توجه داشته باشید اغلب جوانان امروز تحصیلات عالی دانشگاهی دارند و تمایلی به کارهای فنی ندارند به همین خاطر لازم است به آموزش‌های فنی و حرفه‌ای توجه بیشتری شود. در این زمینه تلاش کرده‌ایم با همکاری سازمان فنی و حرفه‌ای با اجرای طرح‌های نوین اشتغالزایی از جمله طرح اشتغال مهارت محور، راه‌اندازی مرکز تخصصی کارآفرینی و مجتمع فنی و آموزشی اقداماتی برای تربیت نیروی کار ماهر و متخصص در استان انجام دهیم تا بتوانیم از این طریق نیروی مورد نیاز واحدهای صنعتی را تأمین کنیم.
حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان برای توسعه اشتغال استان
این مقام مسئول حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان را از دیگر اقدامات برای رونق اشتغال در استان اعلام کرده و ادامه می‌دهد: شرکت‌های دانش‌بنیان، یکی از اصلی‌ترین اولویت‌های ما در واگذاری زمین در شهرک‌های دولتی هستند. در نظر داریم با ارائه مشوق‌ها و استقرار شرکت‌های دانش‌بنیان در شهرک‌های صنعتی با بهره‌مندی از ظرفیت این شرکت‌ها زمینه اشتغال جوانان تحصیلکرده و متخصص را در استان فراهم کنیم. در این راستا واگذاری زمین در شهرک‌های صنعتی بدون نوبت با اولویت شرکت‌های دانش‌بنیان با اعطای ۱۰ درصد تخفیف در قیمت کل و تنفس بازپرداخت 4 ساله خواهد بود. با توجه به ظرفیت استان البرز در نظر داریم با ارائه این مشوق‌ها زمینه استقرار شرکت‌های دانش‌بنیان تهران را نیز در استان البرز فراهم کنیم.
مسکن کارگری راه‌حلی برای جذب نیروی کار در شهرستان‌ها
«جهانگیر شاهمرادی»، معاون هماهنگی امور اقتصادی استاندار البرز با اشاره به کمبود نیروی کار در شهرستان‌‌های استان در گفت‌و‌گو با «ایران» اظهار داشت: درست است که کاهش نرخ بیکاری و افزایش تعداد بیمه شدگان اجباری در سال‌های اخیر نشان دهنده عزم جدی برای ایجاد شغل در استان است اما با وجود همه اینها یکی از نگرانی‌های صاحبان مشاغل کمبود نیروی کار است.وی یکی از دلایل کمبود نیروی کار را پایین بودن حقوق کارگران دانست و افزود: پایین بودن پایه حقوق کارگران، انگیزه آنها را برای کار کردن کم کرده که امیدواریم با توجه به افزایش حقوق قابل توجه در سال جدید این مشکل تا حدی برطرف شود.
معاون هماهنگی امور اقتصادی استاندار البرز بعد مسافت را یکی دیگر از عوامل کمبود اقبال به کار در شهرستان‌های استان برشمرد و گفت: اغلب بیکاران ما در مرکز استان هستند ولی نیازمندی‌های ما در شهرستان است. می‌دانید که فاصله شهرستان‌ها تا مرکز استان قابل توجه است و رفت و آمد به شهرستان برای کارگران در اغلب موارد مقرون به صرفه نیست. در این زمینه لازم است خطوط اتوبوس و وسایل حمل‌ونقل عمومی برای رفت و آمد کارگران از مرکز استان به شهرستان‌های اطراف وجود داشته باشد.
شاهمرادی با تأکید بر اینکه مسکن کارگری می‌تواند یکی از راه حل‌های جذب نیروی کار در شهرستان‌ها باشد، افزود: بنا شده الگوی مسکن کارگری در شهرستان‌ها برای رفع مشکل مسافت ایجاد شود. در این زمینه با دستور استاندار البرز مصوب شده قطعه زمینی برای ساخت خانه در نزدیکی شهرک‌های صنعتی اشتهارد که بیشترین مشکل کمبود نیروی کار را بین شهرستان‌های استان دارد، اختصاص پیدا کند. در واقع هدف از الگوی مسکن کارگری با توجه به ضرورت جذب نیروی کار حتی به‌عنوان خوابگاه و سوئیت و اقامتگاه گروهی کارگری می‌تواند پاسخگوی مشکلات کارگران باشد.
معاون استاندار البرز یادآور شد: ایجاد مساکن کارگری در تفاهمنامه بین وزارت راه و شهرسازی و اتاق تعاون کشور منعقد شده و با توجه به ظرفیت مشخص شده، استان البرز جزو استان‌های پیشرو است و زمین‌هایی برای ساخت مسکن کارگری  در شهر اشتهارد به اتاق تعاون تخصیص داده شد که در حال طراحی نقشه برای اخذ پروانه ساخت است.

نیم نگاه

معاون هماهنگی امور اقتصادی استاندار البرز :  اغلب بیکاران ما در مرکز استان هستند ولی نیازمندی‌های ما در شهرستان است. می‌دانید که فاصله شهرستان‌ها تا مرکز استان قابل توجه است و رفت و آمد به شهرستان برای کارگران در اغلب موراد مقرون به صرفه نیست. در این زمینه لازم است خطوط اتوبوس و وسایل حمل‌ونقل عمومی برای رفت و آمد کارگران از مرکز استان به شهرستان‌های اطراف وجود داشته باشد

مدیر یک کارخانه در شهرک صنعتی سیمین دشت : بیشتر بیکاران را فارغ‌التحصیلان دانشگاهی تشکیل می‌دهند. افرادی که هیچ تخصصی نداشته و تنها اعتبار آنها مدرک دانشگاهی است. من و دیگر همکاران زمان و هزینه کافی برای آموزش این افراد را نداریم. در این زمینه لازم است سازمان فنی و حرفه‌ای وارد عمل شود و پیش از ورود بخشی از جوانان به دانشگاه آنها را برای ورود به بخش صنعت آماده کند

با دستور استاندار البرز مصوب شده قطعه زمینی برای ساخت خانه در نزدیکی شهرک‌‌های صنعتی اشتهارد که بیشترین مشکل کمبود نیروی کار را بین شهرستان‌های استان دارد؛ اختصاص پیدا کند

مدیرعامل شهرک‌های صنعتی البرز:  کمبود نیروی کار زنگ خطری جدی برای صنایع و کارخانه‌های استان است. اکثر نیروی کار شهرک‌های صنعتی اشتهارد، کوثر، بهارستان و سپهر از استان قزوین و شهرستان بویین زهرا می‌آیند و بیشتر جوانان استان رغبتی برای کار در شهرک‌های صنعتی ندارند

مجتبی عبداللهی
استاندار البرز
لازمه موفقیت سیاست‌هایی که در راستای کاهش بیکاری در کشور به کار گرفته می‌شود توجه اساسی به ویژگی‌های سنی، آموزشی، مهارتی و جمعیتی جامعه هدف است. برای این منظور باید تحقیقات گسترده‌ای صورت گیرد ولی درخصوص استان البرز به‌عنوان طلایه‌دار مهاجرت در کشور، قدری دشوارتر خواهد بود.
3 هزارو 500واحد تولیدی و صنعتی در البرز مستقر هستند که از این تعداد 200واحد در زمره برندهای ملی قرار دارند. از سوی دیگر نرخ بیکاری این استان اکنون 8،3 درصد است که در مقایسه با میانگین کشوری در جایگاه بهتری قرار دارد.
شهرک‌های صنعتی البرز پویا هستند و با نگاهی اجمالی به گوشه و کنار شهرک‌ها، بنرهای درخواست نیروی کار از سوی واحدها مشهود است، بنابراین این استان برخلاف بسیاری از استان‌ها با کمبود نیروی کار در بخش‌های تولیدی و صنعتی مواجه است.
یکی از چالش‌های اساسی این حوزه عدم ایجاد رابطه درست بین کارفرما و کارجوست که برای این منظور باید برنامه‌ریزی دقیقی صورت گیرد. از سوی دیگر نیز شهرک‌های صنعتی در شهرستان‌هایی همچون اشتهارد و نظرآباد نیازمند اقامتگاه‌های کارگری هستند چراکه این شهرستان‌ها با کمبود و گرانی خانه برای کارگران مواجه هستند. برای این منظور اجرای بخشی از طرح ملی نهضت مسکن در اشتهارد برنامه‌ریزی شده است.
ایجاد 60هزار شغل با هدف نیل به نرخ بیکاری 7درصد برای سال 1401 در دستور برنامه‌های استان البرز قرار گرفت که این افق با پیام ارزشمند رهبر معظم انقلاب و تعیین راهبردی راهگشا تحت‌عنوان «تولید؛ دانش‌‌‌بنیان، اشتغال‌‌‌آفرین» تغییر کرد، لذا اکنون البرز با برنامه‌ریزی در راستای حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان و استارتاپ‌ها و همچنین اهتمام جدی در جهت حل موانع تولید و ایجاد تسهیلات لازم در این راستا، خیز بلندی برای تحقق 120هزار شغل برداشته است.
مجموعه مسئولان مربوطه در استان بسیج شده‌اند تا با هم‌افزایی و همگرایی نسبت به تحقق این هدف بزرگ اقدام کنند. این هدف در سفر آیت‌الله رئیسی رئیس‌جمهور محترم و هیأت محترم دولت مورد توجه ویژه‌ای قرار گرفت چراکه برای حمایت از اشتغال استان 4توافق با اعتباری بیش از 340میلیارد تومان و تسهیلات با اعتباری بیش از 20میلیارد تومان مورد موافقت قرار گرفت.
البته برای حمایت از تولید و صنعت استان اعتباری حدود 155میلیارد تومان و تسهیلات با اعتباری بیش از 20میلیارد تومان مصوب شد تا زمینه‌های اشتغال و تولید تقویت شود.
کشاورزی استان نیز بسیار مورد توجه قرار گرفت چراکه 29 توافق با اعتباری 738میلیارد تومانی برای این منظور اختصاص یافته تا با حمایت از توسعه و احداث گلخانه‌ها، اشتغال قابل توجهی حاصل شود.
وزارت علوم، تحقیقات و فناوری نیز با 255میلیارد تومان اعتبار به طرح‌ها و برنامه‌های این حوزه که عموماً دانش‌بنیان هستند، خواهد پرداخت.
با این روند انتظار می‌رود در یک شرایط و زمان منطقی، تحقق اعتبارات، اهتمام و هماهنگی و پیگیری مسئولان، وضعیت اشتغال در البرز بهبود یابد و نرخ بیکاری کاهش چشمگیری داشته باشد، البته موضوع مهم مهاجرت نیز قابل اغماض نیست و باید پیش‌بینی افزایش جمعیت مهاجر جویای شغل را داشت. البرز سرشار از ظرفیت‌های بالقوه‌ای است که می‌توان با پرداختن به آنها فرصت‌های نابی را رقم زد.