عبدالرضا هادی‌زاده نائینی
اوضاع همسایه غربی کشورمان این روزها وضعیت خوبی ندارد. وضعیتی که از روز دهم اکتبر (18 تیرماه) به این‌سو وارد مرحله جدیدی شده و با خبر سوء‌قصد به جان نخست‌وزیر عراق به حجم تنش‌ها و هیجان‌ها افزوده است. دولت عراق بامداد یکشنبه به وقت محلی با انتشار بیانیه‌ای اعلام کرد که محل سکونت مصطفی الکاظمی نخست‌وزیر عراق با یک پهپاد بمب‌گذاری‌ شده هدف سوء‌قصد قرار گرفته اما نخست‌وزیر آسیبی ندیده است.
الکاظمی نیز به فاصله کوتاهی پس از انتشار این خبر در توئیتی ضمن تأکید بر سلامتی خود همگان را به حفظ آرامش و خویشتنداری دعوت کرد. این رخداد بسرعت توسط مقامات کشورمان و نیروهایی که با نگرانی تحولات بغداد را پیگیری می‌کنند با واکنش رو‌به‌رو شد. علی شمخانی دبیر شورای عالی امنیت ملی کشورمان ساعاتی پس از اعلام این خبر در توئیتی در واکنش به سوءقصد به جان مصطفی الکاظمی این اقدام را محکوم کرد و نوشت: «سوءقصد به جان نخست‌وزیر عراق فتنه جدیدی است که رد آن را باید در اتاق‌های فکر خارجی جست‌و‌جو کرد که از سال‌ها قبل با ایجاد و پشتیبانی گروه‌های تروریستی و اشغال این کشور، جز ناامنی، ایجاد اختلاف و بی‌ثباتی، ارمغانی برای مردم مظلوم عراق نداشته‌اند.»
این سوءقصد در شرایطی رخ داد که انتخابات پر مناقشه در این کشور اعتراضات ادامه‌دار و زیادی را در برداشته و حتی منجر به خونریزی و زخمی و کشته شدن تعداد نامشخصی از معترضان به نتایج انتخابات پارلمانی گشته است. در این وضعیت که توجه افکار عمومی به برخورد تند نیروهای امنیتی با معترضان بود و از رئیس جمهوری عراق تا گروه‌های مقاومت و بسیاری از مقامات این کشور نیز آن را محکوم کردند به ناگاه ورق در بغداد برگشت و سوء‌قصد به منزل الکاظمی به تغییر صورت مسأله منجر شد. همزمانی اعتراضات به نتایج انتخابات با خبر ترور ناموفق نخست‌وزیر باعث شد تا نوک پیکان انتقادات از الکاظمی برداشته شود و به سمت منتقدان دولت و به خصوص نیروهای مقاومت برود.
به نظر می‌رسد در تحلیل این اتفاق و حواشی آن که مسأله‌ای پیچیده حتی با ابعاد جهانی است باید به چند نکته توجه کرد:
1. هر اقدامی که برهم‌زننده ثبات و امنیت عراق است از پیش توسط دوستان این کشور از جمله ایران محکوم بوده و تکمیل کننده پازل جریان‌های غربی خواهد بود. مواضع هیجانی می‌تواند وضعیت را وخیم‌تر کرده و رودررویی نیروهای عراقی و خطر یک جنگ داخلی را در پیش داشته باشد. به همین دلیل جمهوری اسلامی ایران کمال همراهی و همدلی را در ارتباط با مقامات این کشور به نمایش گذاشته است. در همین راستا حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه کشورمان در تماس تلفنی با «فؤاد حسین» همتای عراقی خود با ابلاغ سلام رئیس جمهوری اسلامی ایران به مصطفی الکاظمی، از سلامتی نخست‌وزیر عراق کسب اطمینان و ابراز خرسندی کرد.
2. غرب آسیا از اولویت امریکایی‌ها خارج شده است؛ آنها تلاش دارند تا با فتنه‌انگیزی و تفرقه و ناامنی این  منطقه  را ترک کنند. این پروژه و باقی گذاشتن زمین سوخته برای مردم این کشورها و منطقه در افغانستان نیز پیگیری شد و امریکایی‌ها امیدوار بودند که جنگ قومی و مذهبی اسباب ناامنی همسایگان این کشور (بخصوص ایران و چین) را فراهم کند و آنها را وارد تله تنش کند. تکرار این موضوع در عراق نیز می‌تواند یکی از سناریوهای موجود باشد. به خصوص اینکه در ماجرای حمله به خانه الکاظمی ابهاماتی در خصوص نقش امریکا دیده می‌شود. به عنوان نمونه عدم واکنش سامانه پدافندی و دفاع موشکی سیرام (C-Ram) که در سفارت امریکا در منطقه سبز بغداد قرار دارد از جمله این ابهامات است؛ تاجاییکه گفته می‌شود فقط آژیر خطر این منطقه آن هم پس از انفجار به صدا درآمده است.
3. عوامل هرگونه خرابکاری و اقدام تروریستی را باید با ذینفعان آن شناخت. «گروه رسانه‌ای امنیتی عراق» وابسته به ارتش در بیانیه خود اعلام کرد که نخست‌وزیر هنگام حادثه در منزل نبوده است. دشمنان مقاومت سعی دارند این اتفاق را به نیروهای حشدالشعبی منتسب کنند اما حمله پهپادی به منزلی که سوژه ترور در آن حضور ندارد تنها می‌تواند گروه‌های مقاومت را در موقعیت پایین‌تر قرار داده و احتمالاً پاسخ تندتر نیروهای امنیتی در مقابل هرگونه اعتراض به نتایج انتخابات را در پی داشته باشد. ضمن اینکه این اتفاق باعث می‌شود با امنیتی‌تر شدن فضا مسأله اصلی را که رسیدگی به خون‌های ریخته شده در روزهای اخیر بوده به حاشیه براند. بنابراین این اقدام صرفاً می‌تواند به کسانی کمک کند که نگران اعتراضات مسالمت‌جویانه هستند. اتاق‌ فکرهای غربی که دبیر شورایعالی امنیت ملی به آن اشاره کرده سعی دارند تا با استفاده از فضای غبارآلود، آتش درگیری بین مردم عراق را روشن کنند که در این شرایط دعوت نخست‌وزیر عراق به آرامش و خویشتن‌داری پس از رسانه‌ای شدن خبر ترور ناموفقش قابل تقدیر بود.
3. رسانه‌های وابسته به رژیم سعودی و امریکا تلاش کردند تا این اتفاق را مصادره به مطلوب کرده و در جهت تخریب نیروهای وفادار به حاکمیت و تمامیت ارضی عراق استفاده کنند. موج سواری دشمنان عراق با استفاده از ترور ناموفق نخست‌وزیر فضا را برای یک بهره‌برداری سیاسی آماده کرده است. اولین رسانه‌هایی که به صورت جهت‌دار و با پروپاگاندا خبر حمله به خانه نخست‌وزیر عراق را منتشر کردند در گروه دوستان این کشور قرار نداشتند. «محمد الحمد» تهیه کننده و مجری شبکه ماهواره‌ای «آفاق» در رشته توئیتی این مسأله را فاش کرد و نوشت: «اولین رسانه‌ای که این حادثه را با خبرسازی نشر داد، شبکه سعودی «الحدث» بود و تلاش کرد این اتفاق را به اظهارات شیخ قیس الخزعلی در مخالفت با دولت الکاظمی ربط دهد. شبکه «العربیه» پیش از هر رسانه دیگری تلاش کرد، عراق را به آشوب و فتنه بکشاند». این درحالی است که دبیرکل عصائب اهل الحق پس از این اتفاق بر ضرورت تحقیق درباره آن از جانب یک کمیته فنی متخصص و قابل اعتماد تأکید کرد تا از علل و ابعاد آن اطمینان حاصل شود. الخزعلی حتی چند روز قبل هشدار داده بود که طرف‌های مرتبط با دستگاه‌های اطلاعاتی بغداد در پی بمباران منطقه سبز و متهم کردن نیروهای مقاومت هستند.
4. اهمیت حمله به خانه نخست‌وزیر شاید بیش از آنکه از حیث اطلاعاتی نظامی قابل تأمل باشد از جهت عملیات روانی صورت گرفته وآثار سوء و نابهنجار این اتفاق بر افکار عمومی قابل توجه است. این رخداد به انشقاق بیشتر بین مردم و حکومت منجر خواهد شد و بر چندپاره شدن جامعه عراق پیش از اخراج اشغالگران و تروریست‌های امریکایی‌ دامن خواهد زد.
در مجموع به نظر می‌رسد این دست حوادث در کشوری چون عراق که امریکایی‌ها باید بزودی آن را ترک کنند بدون در نظر گرفتن نظم در حال‌گذار جهانی قابل تحلیل نباشد. امریکا تلاش دارد تا تمرکز خود را بر مهار چین قرار دهد اما خروج کم هزینه و بدون خونریزی از غرب آسیا را مطلوب خود نمی‌بیند. فرسایشی شدن نزاع‌ها و تأکید بر گسل‌های سیاسی، ناکامی‌های اقتصادی و هسته‌های خاموش گروه‌های تروریستی همواره مورد توجه امریکا بوده تا یک اخراج هزینه‌دار را بر بستر شکاف‌های مذهبی قومیتی این کشور ثبت کند.

بنفشه غلامی/ «مصطفی الکاظمی»، نخست‌وزیر عراق شنبه شب از سوء‌قصدی که از سوی گروه های مقاومت عراق مشکوک تلقی شده است، جان سالم به در برد. این حمله در حالی انجام شد که اعتراض‌ها به نتایج انتخابات ادامه دارد اما با این سوء‌قصد احتمال بازتر شدن دست دولت برای برخورد با ادامه اعتراض‌ها افزایش می‌یابد.به گزارش خبرگزاری «آسوشیتدپرس»، به نقل از «آی‌ان‌ای»، خبرگزاری رسمی عراق، سخنگوی وزارت کشور عراق خبر داده، این حمله که پس از آن نیز تیراندازی‌هایی صورت گرفت، با استفاده از سه پهپاد انجام شده که یکی از آنها به ساختمان محل اقامت نخست‌وزیر عراق اصابت کرده است. اما برخلاف برخی رسانه‌های غربی از جمله «رویترز» که خبر داده‌اند، بر اثر برخورد این پهپاد با ساختمان یاد شده، دود به هوا برخاسته، «صابرین نیوز» سایت نزدیک به گروه‌های مقاومت عراق به نقل از  حاضران در محل این حادثه، اعلام کرده، برخورد این پهپاد به ساختمان محل اقامت «الکاظمی» خسارت جدی به این ساختمان وارد نکرده است.  بنابر گزارش‌ها دو پهپاد دیگر نیز پیش از اینکه بتوانند کاری انجام دهند، توسط نیروهای امنیتی و محافظان «الکاظمی» ساقط شده‌اند. به گفته ارتش عراق، این پهپادها مواد منفجره حمل می‌کردند. منابع امنیتی عراق نیز به خبرگزاری «رویترز»، گفتند که در این واقعه 6 نفر از محافظان شخصی «کاظمی» مجروح شده‌اند. بلافاصله پس از این رویداد، ارتش عراق خبر داد، کمیته‌ای برای تحقیقات روی پرونده این سوء‌قصد تشکیل شده است. این در حالی است که تا پایان دیروز هیچ گروهی مسئولیت این حمله را بر عهده نگرفت.
آغاز تردیدها درباره سوء قصد
دیروز در حالی که عموم رسانه‌های غربی تلاش می‌کردند، گروه‌های مقاومت عراق را مسئول این سوء‌قصد نشان دهند، این گروه‌ها ضمن رد چنین اتهامی، تأکید کردند تنها «الکاظمی» که پیش از نشستن بر کرسی نخست‌وزیری، رئیس اطلاعات عراق بوده، از این سوء‌قصد سود می‌برد و می‌تواند با توسل به آن اعتراض‌ها به نتیجه انتخابات عراق را به سکوت بکشاند. به گزارش «فایننشال تایمز»، در همین ارتباط «قیس خزعلی»، رهبر عصائب اهل الحق در توئیتی با محکوم کردن این حمله نوشت: «این حمله باید توسط یک کمیته تحقیقاتی مورد بررسی قرار گیرد، زیرا معتقدم این اقدام که فقط یک روز بعد از کشتار معترضان و حمله به آنها انجام شد، برای برهم زدن معادلات صورت گرفته است.» «ابوعلی العسکری»، مسئول امنیتی کتائب حزب‌الله نیز «مصطفی الکاظمی» را متهم به ایفای نقش قربانی کرد. به گزارش خبرگزاری «فارس»، وی در کانال تلگرامی خود، با ابراز تردید در صحت خبر سوءقصد به «الکاظمی»، این حمله را نمایشی خواند و نوشت: «ایفای نقش قربانی از شیوه‌های نخ‌نمایی است که دیگر به تاریخ پیوسته. بنابر اطلاعات موثق ما، در عراق هیچ‌کسی حتی تمایلی ندارد برای هدف قراردادن منزل نخست‌وزیر سابق، یک پهپاد خرج کند.» هیأت هماهنگی گروه‌های مقاومت عراق هم در بیانیه ای اعلام کرد، عاملان این اقدام، به دنبال برهم زدن برگ‌ها و قواعد بازی هستند به ویژه که این هیأت اکیداً خواهان تحقیق عادلانه در خصوص قاتلان شهدای تظاهرات‌ مسالمت آمیز روز جمعه گذشته در بغداد است.  «محمود الربیعی» سخنگوی دفتر سیاسی «جنبش الصادقون» عراق نیز در توئیتی این حمله را ساختگی دانست و تأکید کرد شلیک هوایی با هدف پوشش جنایت‌های جمعه و مشغول کردن افکار عمومی بوده است. کاربران شبکه‌های اجتماعی نیز فعال نشدن سیرام امریکا را به طنز و شوخی گرفتند و نوشتند: «سامانه ضد هوایی سیرام عذرخواهی می‌کند، زیرا فعال نشدن آن به دلیل قطعی برق و پرداخت نکردن پول به صاحب ژنراتور بود.» برخی دیگر نیز با دقت در تصاویر منتشر شده از صحنه سوء قصد نوشتند: «منزلی خالی و بدون اسباب و اثاثیه را به عنوان خانه مصطفی الکاظمی به نمایش گذاشتند.»
چرا حمله مشکوک است
به گزارش «ایرنا»، در حالی که برخی ناظران و تحلیلگران می‌گویند، نشانه‌های زیادی درباره مشکوک بودن اهداف چنین اقدامی وجود دارد، «محمد الحمد»، تهیه‌کننده و مجری شبکه ماهواره‌ای «آفاق» در رشته توئیتی به دلایل مشکوک بودن این حمله پرداخت و نوشت: «۱- هر بار که چنین اتفاقی در منطقه سبز بغداد می‌افتد، سفارت امریکا سامانه دفاع موشکی (سیرام) را در کنار آژیر خطر به کار می‌اندازد، اما این بار فقط آژیر آن‌هم بعد از انفجار شنیده شد. ۲- اولین رسانه‌ای که این حادثه را با خبرسازی نشر داد، شبکه سعودی «الحدث» بود.۳- شبکه «العربیه» پیش از هر رسانه دیگری تلاش کرد، عراق را به آشوب و فتنه بکشاند. ۴- آنچه در منطقه سبز رخ داد، یک نمایش با کارگردان معروف و دلیل واضح بود، اما دوست کارگردان من! پهپاد به منطقه سبز وارد می‌شود؛ اولین رسانه انعکاس‌دهنده آن الحدث سعودی است، آژیر سفارت امریکا (بعد از حمله) به صدا در می‌آید...نه! توصیه می‌کنم با «بالیوود» قرارداد ببندید!»
واکنش‌ها به سوء‌قصد
تردید‌ها درباره این سوء‌قصد در حالی رو به افزایش است که در پی این رخداد «مصطفی الکاظمی» ساعتی بعد از این رویداد در حالی که پیراهنی سفید پوشیده بود و کاملاً خونسرد به نظر می‌رسید، در برنامه‌ای مستقیم که از تلویزیون عراق پخش شد، از مردم خواست آرامش خود را حفظ کنند. به گزارش سایت شبکه خبری «الجزیره»، سیاستمداران و جناح‌های مختلف عراقی نیز به این رویداد واکنش نشان دادند. «برهم صالح» رئیس جمهوری عراق در توئیتی نوشت: «نمی توانیم بپذیریم عراق به هرج و مرج و کودتا علیه نظام قانون اساسی کشیده شود.» «مقتدا صدر» رهبر جریان صدر که حزب متبوعش در انتخابات بیشترین آرا را کسب کرده، هدف این حمله را «بازگرداندن عراق به هرج و مرج» توصیف کرد.  در خارج از مرزهای عراق نیز «ند پرایس»، سخنگوی وزارت خارجه امریکا ضمن محکوم کردن این حمله خواهان تحقیقات درباره آن شد و وزارت خارجه عربستان این حمله را «یک اقدام تروریستی» بزدلانه توصیف کرد.