گروه سیاسی/ مجلسی‌ها دیروز یک شکایت دیگر را از دولت سابق  به دستگاه قضایی ارجاع دادند و دو تحقیق و تفحص جدید را به تصویب رساندند. شکایت دیروز مجلسی‌ها از دولت قبل بابت مدیریت رئیس جمهوری سابق در ستاد  ملی مقابله با کرونا بود. بهارستان‌نشینان با 167 رأی موافق، 28 رأی مخالف و 15 رأی ممتنع از مجموع 235 نماینده حاضر در جلسه با این شکایت موافقت کردند و آن را برای بررسی به دستگاه قضایی ارجاع دادند.  این در حالی است که در فروردین‌ماه امسال هم کمیسیون بهداشت و درمان مجلس به دلیل آنچه که «بی مبالاتی دولت در رابطه با بیماری کرونا» عنوان شده بود، شکایتی به قوه قضائیه ارجاع داد. پیش از این مجلس بابت موضوعات دیگری هم از حسن روحانی شکایت کرده بود. در جلسه دیروز همچنین تحقیق و تفحص از ارز 4200 تومانی و همین طور عملکرد سازمان بورس به تصویب نمایندگان رسید.
 شروع جلسه با موضوع خانواده
دیروز قبل از شروع نشست علنی مجلس امیرحسین بانکی‌پور، رئیس کمیسیون ویژه بررسی طرح حمایت از خانواده و جوانی جمعیت به ارائه توضیحاتی درباره این قانون در جلسه غیر علنی  پرداخت. به گزارش خانه ملت، در همین رابطه بعد از آغاز جلسه علنی، رئیس مجلس شورای اسلامی در نطق پیش از دستور خود گفت: با تصویب این قانون منافع خانواده‌ها در اولویت قرار گرفته است. در این قانون خانواده‌ها در اولویت تسهیلات مسکن، مشوق‌های اقتصادی، تسهیلات آموزشی و شغلی قرار می‌گیرند و در یک جمع‌بندی می‌توان گفت حمایت از خانواده و مادران در سیاستگذاری‌های فرهنگی و اجتماعی کشور در اولویت خواهد بود. قالیباف تصریح کرد: تلاش این مجلس بر این است که در سیاستگذاری و قانونگذاری طوری تدبیر شود که جامعه بیش از دهه‌های اخیر دوستدار فرزندآوری و تشکیل خانواده باشد و خانواده کماکان محوریت خود را به عنوان مهم‌ترین جزء تشکیل دهنده جامعه ایرانی و اسلامی حفظ کند.
تشکر نمایندگان از صدا و سیما
در جلسه دیروز پس از نطق پیش از دستور قالیباف، بیانیه۲۳۰ نماینده مجلس برای تشکر از سازمان صدا و سیما، مدیران و خبرنگاران این سازمان به خاطر واکنش و اطلاع‌رسانی «سریع» رسانه ملی در ماجرای حمله سایبری به سامانه توزیع بنزین قرائت شد. در بیانیه ضمن اشاره به رویه حرفه‌ای و شفاف صدا و سیما در ناکام گذاشتن «برنامه‌ریزی‌های دشمنان برای اخلال در خدمت‌رسانی به مردم و ایجاد بی‌نظمی و نارضایتی اجتماعی» آمده است: «ما نمایندگان مجلس شورای اسلامی عمیقاً بر این باوریم که انتخاب این رویکرد اعتماد مردم به صدا و سیما را بیش از پیش افزایش خواهد داد و ظرفیت‌های بالقوه و بی‌بدیل رسانه ملی در گسترش ارزش‌های انسانی، اجرای اصول اسلام و تحقق اهداف انقلاب اسلامی را بیش از پیش به فعلیت در خواهد آورد.»
تازه‌ترین شکایت از روحانی
در ادامه جلسه علنی دیروز، نمایندگان گزارش کمیسیون بهداشت و درمان درخصوص عملکرد رئیس وقت ستاد ملی مقابله با کرونا (رئیس جمهوری سابق) در راستای اجرای ماده ۲۳۴ آیین‌نامه داخلی مجلس شورای اسلامی را بررسی کرده و در نهایت با ارجاع این گزارش به قوه قضائیه موافقت کردند. در این گزارش تحت سرفصل‌هایی چون «تصمیمات اشتباه رئیس جمهوری در پایان سال ۱۳۹۹ و عادی‌انگاری وضعیت بیماری در نوروز ۱۴۰۰»، «برنامه‌ریزی برای عادی شدن وضعیت در نوروز  ۱۴۰۰و عادی‌انگاری آن از سوی رئیس جمهوری»، «عدم توجه رئیس جمهوری به تذکرات و سخنان وزیر بهداشت»، «برخورد غیرمسئولانه و متناقض با موضوع سفرهای برون مرزی در اوج پیک چهارم»، «تغییر موضع رئیس جمهوری پس از قرمز شدن اکثر استان‌ها»، «برخورد رئیس جمهوری در مقابل هشدارهای نظارتی»، «عدم ارتباط کافی و گفت‌وگوی صادقانه با مردم در جلب اعتماد و مشارکت عمومی»، «عدم اقدام مؤثر برای افزایش ظرفیت حمل و نقل عمومی به منظور کاهش زنجیره انتقال بیماری»، «اظهارات غیر کارشناسی و متناقض رئیس جمهوری در ستاد ملی مقابله با کرونا» و «عدم برنامه‌ریزی دقیق و ظرفیت بسیار پایین شبکه‌های بهداشت برای تزریق واکسن» به عنوان سرفصل‌های قصور دولت و رئیس جمهوری سابق در مدیریت کرونا مطرح شده است. این گزارش همچنین بر «فراخوان دیر هنگام وزارت بهداشت برای استفاده از ظرفیت تولید داخلی واکسن کرونا» و «ضعف دستگاه دیپلماسی کشور در رایزنی برای دریافت به موقع واکسن‌ها» تأکید کرده است. در بخش دیگری از گزارش یاد شده آمده است: «در ستاد ملی کرونا اعضا فقط  اظهار نظر می‌کنند اما رأی‌گیری نمی‌شود و رئیس جمهوری جمع‌بندی می‌کند بنابراین، این طور نیست که افراد متخصص در ستاد کرونا بتوانند نظر خود را با رأی به نتیجه برسانند؛ رئیس جمهوری هر طور که بخواهد جمع‌بندی می‌کند و تصمیم نهایی با ایشان است.» بر همین اساس نمایندگان مجلس از دستگاه قضایی خواهان «برخورد قاطع و قانونی» با رئیس جمهوری سابق شده‌اند. این اما اولین بار نیست که مجلس یازدهم شکایتی از حسن روحانی را به دستگاه قضایی ارجاع می‌دهد. پیش از این هم این مجلس بابت موضوعاتی چون بورس، مداخلات ارزی، ترک فعل در حوزه تأمین مسکن، عدم اجرای مصوبات و تخلف در اجرای سند 2030 شکایت‌هایی را از رئیس جمهوری سابق مطرح کرده است.
تصویب تحقیق و تفحص از تخصیص ارز 4200 تومانی
اتفاق مهم دیگر در جلسه روز گذشته مجلس تصویب تحقیق و تفحص از موضوع ارز 4200 تومانی بود. دیروز جبار کوچکی نژاد نماینده رشت درخواست تحقیق و تفحص از عملکرد دولت در اجرای قانون تأمین کالای اساسی مردم و تخصیص ارز ۴۲۰۰ تومانی و ارز نیمایی و قوانین  حقوق و دستمزد را مطرح کرد که نمایندگان با این درخواست موافقت کردند. کوچکی‌نژاد دلیل این تقاضای خود را روشن نبودن مبنای تخصیص این ارز اعلام کرد و افزود: «مردم همچنان کالاهای ضروری را به سختی تأمین می‌کنند و به خاطر عدم تغذیه مناسب دچار مشکل هستند و برای تأمین برنج، گوشت و مرغ و برخی کالاهای دیگر با مشکل مواجهند؛ حتی ارز ۴۲۰۰ تومانی به دلیل واردات برخی از کالاهای غیر ضروری به تولید داخلی نیز آسیب زد. ۶۰ میلیارد دلار از سال ۹۷ برای ارز ۴۲۰۰ تومانی اختصاص داده شد علاوه بر این در سال ۱۴۰۰  در گزارش آمده که ۸ میلیارد دلار در بودجه برای این ارز اختصاص داده شد و دولت در چهار ماه اول آن را مصرف کرد اما چیزی در سفره مردم دیده نشد.»
عملکرد سازمان بورس زیر ذره‌بین تفحص مجلس
در جلسه دیروز تحقیق و تفحص دیگری از عملکرد سازمان بورس مطرح و تصویب شد. متقاضی این طرح سید ناصر موسوی لارگانی، عضو کمیسیون اقتصادی مجلس بود. وی در توضیح ضرورت طرح خود گفت: هزار و 500 هزار میلیارد تومان سرمایه ملت در این بازار از بین رفت، باید علل وضعیت نابسامان بازار مشخص شود. دست انداختن در سرمایه مردم برای تأمین کسری بودجه، نقش حقوقی‌ها و شرکت‌های کاغذی و کارگزاری‌ها و تمام این موارد باید مشخص شود. باید مشخص شود که آیا دولت به دنبال رفع کسری بودجه در این بازار بوده یا خیر. در متن این طرح وزیر امور اقتصادی و دارایی، اعضای حاضر در جلسه شورای عالی بورس و اوراق بهادار به جز عضو ناظر مجلس شورای اسلامی و اعضای هیأت مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار به عنوان «متخلف» یاد شده‌اند. موضوع مورد تأکید در این طرح تحقیق و تفحص آن است که جلسات شورای عالی بورس و اوراق بهادار بدون دعوت از عضو ناظر مجلس برگزار شده‌اند و این طرح، عمل یاد شده را مصداق مانع‌تراشی برای ممانعت از نظارت مجلس دانسته است. «استنکاف از قانون و اجرای ناقص قانون و نقض قانون در تعیین رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار» هم از دیگر محورهای طرح یاد شده است.

قائم مقام شورای هماهنگی تبلیغات اسلامی شعار محوری بزرگداشت یوم‌الله ۱۳ آبان را «ایستادگی و مقاومت مردم ایران رمز افول سلطه استکباری امریکاست» اعلام کرد و گفت: ۱۳ آبان روز تجلی اقتدار جوانان ایران در برابر توطئه دشمنان و استکبار است و ان‌شاءالله با رعایت توصیه‌های بهداشتی و دستور العمل‌های ستاد ملی در بیش از ۸۰۰ شهر ساعت ۱۰ صبح روز پنجشنبه برگزار می‌شود.  به گزارش ایسنا، حجت‌الاسلام مجتبی اشجری روز گذشته در نشست خبری برگزاری روز ملی ۱۳ آبان گفت که به‌دلیل محدودیت‌های کرونایی در هیچ شهری راهپیمایی نداریم و این مراسم فقط به شکل اجتماع با شکوه در محل‌های غیرمسقف که عمدتاً در میادین و خیابان‌های شهرها خواهد بود، برگزار می‌شود. از جمله مراسم نشست ضد استکباری در قم که روز پنجشنبه ساعت ۴ عصر با سخنرانی آیت‌الله مقتدایی برگزار می‌شود و مراسم بزرگداشت در تهران که با سخنرانی سردار حسین سلامی فرمانده کل سپاه پاسداران برگزار خواهد شد. تأکید بر همیشگی بودن مبارزه با استکبار، ارتقای آگاهی مردم و نسل جوان نسبت به سیاست‌های خصمانه امریکا و تبیین شعار استراتژیک «مرگ بر امریکا»، تبیین اندیشه‌های امام راحل و مقام معظم رهبری درباره ماهیت امریکا و جنایت آن در منطقه و جهان و تجلیل از دانش‌آموزان و دانشجویان به‌عنوان پیشوایان حرکت‌های انقلابی از جمله اهداف مراسم‌ این روز هستند. بر اساس اعلام قائم مقام شورای هماهنگی انقلاب اسلامی، برنامه‌های امسال ستاد بزرگداشت روز ۱۳ آبان حول دو محور تبیینی و محوری انجام می‌شود و بیش از چهار هزار نشست روشنگری و بصیرتی در فصلی مجازی و حضوری انجام می‌شود.  اشجری در ادامه افزود: همچنین نواخته شدن زنگ استکبار ستیزی را خواهیم داشت و این ویژه برنامه ساعت ۸ و ۳۰ دقیقه ۱۲ آبان در ۱۱۰ مدرسه در سراسر کشور با استفاده از شبکه شاد برگزار می‌شود. علاوه بر این در ۱۲ آبان در دبیرستان شهید کدخدایی واقع در میدان پاستور توسط آقای کاظمی سرپرست وزارت آموزش و پرورش نواخته می‌شود.

آیین تکریم و معارفه مدیران کل مطبوعات و خبرگزاری‌های داخلی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با حضور معاون مطبوعاتی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و شماری از مدیران و کارکنان این معاونت در  سالن جلسات معاونت مطبوعاتی برگزار شد.
به‌گزارش ایرنا، فرشاد مهدی‌پور، معاون مطبوعاتی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در این مراسم بر لزوم توجه ویژه به تحولات پرشتاب فضای مجازی تأکید کرد و مدیریت و ممانعت از انتشار اخبار جعلی و فیک‌نیوزها را به‌عنوان یکی از کار ویژه‌های اصلی اداره کل رسانه‌های داخلی دانست.
وی ضمن اشاره به ضرورت اصلاح ساختاری و لزوم توجه ویژه به فضای مجازی در ساختار جدید این اداره کل افزود: از این جهت پیشنهاد تصدی این اداره کل به ایمان شمسایی داده شد. او فردی آگاه و دارای تجربه کافی در سطوح مختلف فعالیت‌های رسانه‌ای است.
در ادامه، ایمان شمسایی، مدیرکل مطبوعات و خبرگزاری‌های داخلی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با قدردانی از معاون مطبوعاتی و آرزوی توفیق برای مدیر کل پیشین، گفت: با وجود همه مسائل اقتصادی ناشی از تحریم‌ها و مشکلاتی که شیوع کرونا بر حوزه رسانه وارد کرد اما فضای رسانه‌ای کشور در دوره مسئولیت احسان‌الله حجتی از آرامش خوبی برخوردار بود.شمسایی از اهتمام برای انجام هرچه مطلوب‌تر وظایف و مسئولیت‌های خود خبر داد و افزود: از تمام ظرفیت‌ها و توانایی‌های همکاران در پیشبرد امور استفاده خواهم کرد. همچنین غلامحسین اسماعیلی در حکمی «محمدمهدی رحیمی» را به سمت مدیر کل روابط عمومی رئیس دفتر رئیس جمهوری منصوب کرد.

سفیر ایران در ارمنستان با اشاره به اهمیت مسیرهای مواصلاتی به عنوان زیرساخت گسترش روابط دو کشور، بر آمادگی طرف ایرانی برای مشارکت در پروژه‌های بخش زیرساخت ارمنستان تأکید کرد. به گزارش ایرنا، «عباس بدخشان ظهوری» دردیدار با «گنل سانوسیان» وزیر مدیریت منطقه‌ای و زیرساخت‌های جمهوری ارمنستان اظهار امیدواری کرد با پیگیری طرفین، روابط دو کشور در قالب کمیسیون مشترک همکاری‌های اقتصادی بیش از پیش گسترش یابد و نشست کمیسیون مشترک بزودی برگزار شود. طرفین همچنین درباره وضعیت همکاری‌های دو کشور در حوزه تبادل انرژی بویژه تمدید قرارداد تبادل گاز و برق، وضعیت اجرای پروژه خط سوم انتقال برق از ارمنستان به ایران و همچنین چشم‌انداز گسترش روابط در چهارچوب اتحادیه اقتصادی اوراسیا گفت‌وگو کردند. طرفین همچنین درخصوص آخرین تحولات منطقه رایزنی کردند و سفیر ایران با اشاره به وضعیت منطقه و بیان اینکه استان «سیونیک» برای ایران مهم است، به برنامه‌های ایران برای گسترش همکاری‌های دو کشور در این استان اشاره کرد. دادستان کل ارمنستان هم با اشاره به سفر اخیر دادستان کل ایران به این کشور گفت: دادستان‌های کل ارمنستان و ایران به توافق‌هایی برای مقابله مشترک با چالش‌های جدید دست یافتند. به گزارش فارس «آرتور داوتیان» دادستان کل ارمنستان در این باره گفت: «در میان این توافق‌ها، من به اراده مشترک برای پاکسازی منطقه از وجود تروریست‌ها، به لزوم اجرای کامل مکانیسم‌های قانونی که همتای ایرانی من بسیار شفاف درباره آن صحبت کرد، اهمیت زیادی می‌دهم. در روزهای اول جنگ، زمانی که اولین اطلاعات واقعی در مورد حضور تروریست‌های مزدور در منطقه بویژه در جنوب آرتساخ را دریافت کردیم، به همکارم اطلاع دادم. این موضوع مورد قدردانی همکارم قرار گرفت و اقدامات پیشگیرانه لازم انجام شد.» داوتیان ادامه داد: «امروز نیز حقایق روشنی در مورد فعالیت تروریست‌ها در منطقه و منطقه‌ای که ذکر کردم و لزوم مبارزه با این عناصر از طریق سازوکارهای حقوقی مشترک وجود دارد.»

وزیر دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح از آمادگی این وزارتخانه برای سرریز دانش دفاعی به بخش‌های مختلف کشور خبر داد و گفت: لازمه قدرت و قوی شدن ایران در همه بخش‌ها، رشد متناسب و توجه به همه مؤلفه‌های جهش اقتصادی است. به گزارش ایرنا ، سرتیپ محمدرضا قرایی آشتیانی، وزیر دفاع  در نشست مشترک با اعضای کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس با اشاره به تداوم همکاری‌ها در دوره جدید این وزارتخانه گفت: بحمدلله میزان تعامل وزارت دفاع و مجلس شورای اسلامی در ابعاد مختلف توسعه یافته است و از آنجایی که نمایندگان محترم بویژه اعضای کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس بر مسأله امنیت و توسعه پایدار اهتمام دارند، تعاملات وزارت دفاع و مجلس در سطحی مطلوب پیش می‌رود. وی با بیان اینکه با اجرای تدابیر فرماندهی معظم کل قوا و تلاش متخصصان صنعت دفاعی بسیاری از تحریم‌ها در حوزه دفاعی با شکست مواجه شده، گفت: با خود اتکایی و تکیه بر توانمندی بومی، موفق به تولید قدرت شده‌ایم ،اما لازمه قدرت و قوی شدن ایران در همه بخش‌ها، رشد متناسب و توجه به همه مؤلفه‌های جهش اقتصادی است و این آمادگی را داریم تا در سرریز دانش دفاعی به بخش‌های مختلف کشور کمک کنیم.

فرمانده نیروی زمینی سپاه گفت: مظاهر اقتدار بازدارنده نیروهای مسلح در هر نقطه از مرزهای ایران ظهور و بروز پیدا کرده است. به گزارش سپاه‌نیوز، سردار «محمد پاکپور» در حاشیه آیین نکوداشت شهدای وحدت در مشهد، با بیان اینکه محرومیت‌زدایی ضروری‎ترین زیرساخت تأمین امنیت پایدار است، اظهار داشت: محرومیت یکی از عوامل فعالیت گروهک‌های معاند و ضدانقلاب است و دشمن همواره از این مشکلات در جهت سوءاستفاده و تحقق اهداف شوم خود استفاده می‌کند لذا سپاه پاسداران انقلاب اسلامی به موازات تأمین امنیت مرزها، در جهت رفع محرومیت از این مناطق نیز گام‌های مؤثری برداشته و امنیت پایدار را به ارمغان آورده است.
وی ادامه داد: تأمین امنیت در سایه رفع محرومیت، آموزه اصیل مکتب شهید شوشتری و شهدای وحدت است و این فرماندهان شهید در عمل نشان دادند که با عمل انقلابی و روحیه جهادی هم می‌توان بر مشکلات اقتصادی چیره شد، هم آسیب‌های فرهنگی و اجتماعی را رفع کرد و هم سایه شوم تهدیدات امنیتی را از کشور و ملت دور کرد. سردار پاکپور با بیان اینکه روحیه جهادی پاسداران انقلاب اسلامی الگو گرفته از سیره فرماندهان شهید دفاع مقدس است، گفت:‌ از خداوند متعال می‌خواهیم که به برکت خون‌های پاک شهدا، اراده‌های الهی مجاهدان در مسیر تعالی انقلاب اسلامی را مصمم‌تر از همیشه بگرداند.

امیرحسین عسکری /   ایجاد یک بلوک واحد از عناصر بسیار متمایز و متنوع یکی از ابداعات سردار سلیمانی و سپاه قدس است که حداقل در سال‌های اخیر و نزدیک ایجاد چنین بلوکی از سوی قدرت‌های جهانی مسبوق به سابقه نیست؛ زیرا ائتلاف‌ها عموماً مبتنی بر کنشگری دولت‌ها بوده و یا محدود به یک عنصر مانند منطقه جغرافیایی هستند. کشورها و دولت‌ها در عرصه نظام بین‌الملل و محیط خارجی خود دارای منافع و علایقی هستند که اصولاً در دو بعد پیدا و پنهان تعریف‌ و پیگیری می‌شوند. در کنار این مباحث، نکته اصلی و اساسی این است که چه کسی سیاست خارجی را تعریف  و چه کسی آن را تدوین می‌کند؟ و چه کسی مسئول تحقق بخشیدن به آرمان‌ها و یا اهداف و یا اجرای استراتژی‌ها و تاکتیک‌هاست؟ در حوزه نظریه‌پردازی سیاست خارجی در محافل دانشگاهی و آکادمیک نیز بین سطوح مختلف سیاست خارجی تمایز گذاشته می‌شود. به‌عنوان نمونه جیمز روزنا، دانشمند و محقق حوزه سیاست خارجی اهل امریکا، برخلاف جورج مدلسکی سه سطح سیاست خارجی را تشخیص داده است. این سه سطح عبارتند از: مجموعه‌ای از طرح‌ها و تعهدات برای اقدام و عمل در حوزه محیط بین‌الملل که جهت‌گیری مبتنی بر ادراکات و ارزش‌ها که حاصل تجارب تاریخی، سنت‌ها و هنجارهای یک کشور یا یک منطقه است و رفتار سیاست خارجی که در واقع، همان چیزی است که دیگران آن را به‌عنوان اقدامات عینی مشاهده می‌کنند. سطح نخست، توسط اسناد کلان و راهبردی مانند قانون اساسی، قوانین عادی و... تعیین می‌شود. سطح دوم، توسط مجریان و دست‌اندرکاران در قالب استراتژی‌ها و تاکتیک‌های سیاست خارجی تدوین و اعلام می‌شود و سطح رفتار به ‌عوامل میدانی و اجرایی استراتژی‌ها و تاکتیک‌ها مربوط است که تلاش می‌کنند بر اساس راهبردهای کلان و جهت‌گیری تدوین‌شده در محیط عملیاتی سیاست خارجی و یا سیاست بین‌الملل دست به اقدام بزنند.
از سوی دیگر، قدرت یکی از مهم‌ترین مؤلفه‌های اثرگذار بر پیشبرد اهداف سیاست خارجی دانسته می‌شود. بدون قدرت و یا داشتن میزانی از آن اصول فرایند تحقق اهداف و منافع ملی با شکست مواجه خواهد شد. با این‌حال، مفهوم قدرت نیز مفهومی نسبی است و نمی‌توان آن را به‌صورت امری عینی و ملموس به‌کار برد؛ امّا از سوی نظریه‌پردازان سعی شده است تا این مفهوم در قالب فرایندهای تصمیم‌گیری و پیگیری منافع ملی در حوزه سیاست خارجی تبیین شود. برهمین مبنا، تعاریف سنتی از قدرت در جهان مدرن دستخوش تغییرات عمده‌ای شده است و از این‌ رو، اندیشمندان صاحب‌نظر در تراز جهانی به این مسأله توجه ویژه‌ای مبذول داشته‌اند. می‌توان یک اتفاق‌نظر را در میان اندیشمندان جهان در خصوص ابزارهای لازم برای پیشبرد اهداف سیاست خارجی مشاهده کرد که بر اساس آن بدون وجود میزانی از قدرت سخت، دیپلماسی، سیاست خارجی و مذاکره با موفقیت همراه نخواهد شد.
هدف از بیان این مقدمه، تبیین نسبت میان حوزه‌های مبنایی و بنیادی سیاست خارجی و دیپلماسی، حوزه جهت‌گیری و تعریف استراتژی و همچنین حوزه اجرا و یا عملیات میدانی است. عملیات میدانی نیز صرفاً به‌معنای عملیات نظامی نیست، بلکه شامل طیف متنوعی از اقدامات شامل دیدارهای دیپلماتیک، مذاکرات چندجانبه، انعقاد تفاهمنامه‌ها و موافقتنامه و همچنین حوزه دفاعی، نظامی و امنیتی است. با توجه به این امر، این نوشتار در نظر دارد به‌صورت خلاصه در دو بستر حقوقی - قانونی و سیاسی به تشریح نقش سپهبد شهید قاسم سلیمانی در امر دیپلماسی و سیاست خارجی بپردازد.
سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران با هر جهت‌گیری و تاکتیکی که دنبال شود، باید بر اساس اصول مبنایی و ریشه‌ای ذکرشده در قانون اساسی باشد. در مبحث تدوین سیاست خارجی یا تعیین جهت‌گیری نیز دو دسته از منابع قابل ذکرند که شامل قوانین مصوب مجلس شورای اسلامی و دستورالعمل‌های دولت و وزارت امور خارجه می‌شوند. از منظر تحلیل حقوقی به‌ صورت قاطع می‌توان میان فعالیت‌های سردار سلیمانی و سپاه قدس در حوزه‌های عملیاتی غرب آسیا پیوستگی قابل‌ ملاحظه‌ای را با دو سطح پیشین مشاهده کرد.
از منظر سیاسی، بحث اصلی پاسخ به این سؤال است که از نظر عملیاتی و میدانی نقش سردار سلیمانی و سپاه قدس در تحولات منطقه‌ای عامل تقویت‌کننده سیاست خارجی و دیپلماسی بوده است، یا عامل تضعیف آن. بر این اساس، شاخص‌های توسعه سیاست خارجی را با تقارن‌های نامیمون ترکیب خواهیم کرد. منظور از تقارن‌های نامیمون، تحولاتی است که در دوره‌ای به یک‌باره ظهور می‌کند و کشور یا ملتی را در برابر یک فورس‌ماژور یا عامل مشدد خارجی قرار می‌دهد.
از منظر شاخص‌های سیاسی، یکی از مهم‌ترین ابزارهای تحقق منافع ملی داشتن متحدان وفادار و خوش‌سابقه در نظام بین‌الملل است. از زمان پیروزی انقلاب اسلامی تاکنون، سوریه نشان‌داده همواره یکی از متحدان وفادار و قابل‌ اعتماد ایران است. وقوع بحران در سوریه که به‌صورت خاص بشار اسد را هدف قرار داده بود به‌معنای از دست رفتن وفادارترین متحد ایران در منطقه استراتژیک غرب آسیا بود. از این‌ رو، فعالیت‌های سپاه قدس و سردار سلیمانی در غرب آسیا منجر به حفظ یکی از متحدان نزدیک ایران شد که به نقل از روزنامه گاردین ایران توانست با وجود مخالفت قدرت جهانی متحد خود را از سقوط نجات بدهد. اهمیت مسأله در این است که حفظ اسد به‌رغم مخالفت و عدم تمایل قدرت‌های جهانی صورت گرفت که به‌صورت مشخص نقش سردار سلیمانی و سپاه قدس در این قضیه غیرقابل انکار است.
دومین دستاورد سردار سلیمانی و سپاه قدس از فعالیت‌های میدانی، ایجاد شبکه بزرگ امنیتی و نظامی در منطقه بود که به نام محور مقاومت خوانده می‌شود. اهمیت این محور در این است که اولاً، یک بلوک فرامرزی است. ثانیاً، فرامذهبی است که دربرگیرنده طیف متنوعی از گروه‌های شیعی تا جنبش‌های سنی مذهب فلسطینی می‌شود؛ ثالثاً، نه صرفاً دولتی و نه غیردولتی است. ایجاد یک بلوک واحد از عناصر بسیار متمایز و متنوع یکی از ابداعات سردار سلیمانی و سپاه قدس است که حداقل در سال‌های اخیر و نزدیک ایجاد چنین بلوکی از سوی قدرت‌های جهانی مسبوق به سابقه نیست؛ زیرا ائتلاف‌ها عموماً مبتنی بر کنشگری دولت‌ها هستند و یا محدود به یک عنصر مانند منطقه جغرافیایی. ایجاد چنین بلوکی امکان ایجاد رقابت شدیدی را با بلوک‌های رقیب از جمله تروریست‌های فعال در منطقه -جریاناتی را که از سوی اسرائیل، عربستان سعودی و... حمایت می‌شوند- فراهم می‌کند. نتیجه این امر در امنیت نگه‌ داشتن مرزهای جمهوری اسلامی ایران بوده است.
ظهور تروریسم داعش برای ایران تقارنی نامیمون با روند پیشبرد اهداف سیاست خارجی محسوب می‌شود. در تقارن‌های نامیمون، با توجه به‌ سریع و فوری بودن آنها کوچک‌ترین تعلل و خطای محاسباتی می‌تواند منجر به شکست‌های بزرگ شود. مبارزه با تروریسم داعش در زمانی که این گروه تروریستی به‌سرعت در حال نزدیک شدن به مرزهای ایران بود، از دیگر اقداماتی است که از سوی سردار سلیمانی و سپاه قدس در منطقه صورت گرفت و منجر به ایجاد سدی محکم در مقابل توسعه و گسترش سریع داعش در نزدیکی مرزهای ایران شد. علاوه براین، حضور فعال و قدرتمند ایران در منطقه بویژه در مبارزه با تروریسم موجب شد که ایران به‌عنوان کنشگر غیرقابل حذف در معادلات قدرت در منطقه پذیرفته شود.
اخیراً جریاناتی تلاش کرده‌اند تا بحث جدایی میدان و دیپلماسی را مطرح کنند و فعالیت‌های سردار سلیمانی و سپاه قدس را عاملی برای شکست سیاست‌های منطقه‌ای ایران قلمداد کنند. از منظر حقوقی و قانونی عنوان شد که فعالیت‌های سپاه قدس و سردار سلیمانی هرگز خلاف دیپلماسی و سیاست خارجی جمهوری اسلامی نبوده است و از منظر سیاسی نیز به گوشه‌ای از دستاوردهای این شهید و سپاه قدس در پیشبرد سیاست‌های جمهوری اسلامی اشاره شد./ ایرنا