خاطرات یک دیپلمات
روایت گمشده
فاروق الشرع / وزیر خارجه سابق سوریه
مترجم: حسین جابری انصاری
سفرهای زنجیرهای بیکر
دیدار بیکر از ریاض و ملاقات با ملک فهد، نقطه آغاز سفر نخست منطقهای و سنگ بنای سفرهای زنجیرهای شش گانه او به منطقه بود. من رئیسجمهوری اسد را در جریان ملاقاتهای خود در ریاض با ملک فهد و بیکر و نشست 9جانبه قرار دادم. ارزیابی سریع ما این بود که ایالات متحده آماده شناسایی نقش منطقهای سوریه است، اما نگاهش به روند صلح در چهارچوب یک کنفرانس منطقهای و نه کنفرانس بینالمللی برای تحقق صلح فراگیر در خاورمیانه میباشد. ارزیابی ما این بود که سقفی که بیکر مطرح کرده بود با آنچه رئیسجمهوری بوش در سخنرانی خود در کنگره مطرح کرد و همچنین با مخالفت نکردن او در نشست سران با اسد در دسامبر۱۹۹۰ با برگزاری کنفرانس بینالمللی صلح خاورمیانه در زمان مناسب و پس از پایان بحران خلیج فارس [ن]، سازگار نیست. طرح بیکر، دارای سقفی پایین و تنها شامل وعدهای دروغین و مبهم برای برگزاری کنفرانس بینالمللی میشد که نمیتوانستیم آن را بپذیریم. بر اساس این ارزیابی باید خود را برای ورود به روندی توان فرسا با قواعد بازی جدید آماده میکردیم که امریکا آهنگ آن داشت پس از جنگ کویت بر عربها تحمیل کند. هدف ما میبایست تغییر این روند و روشهای اجرایی آن باشد. «کنفرانس منطقهای» بازتاب دهنده دیدگاه اسرائیل بود که در آن مرحله از عربها، همکاری اقتصادی میخواست و مایل نبود کنفرانس صلح ویژه خاورمیانه از ویژگیهای بینالمللی برخوردار بوده و منجر به عقب نشینی اسرائیل از تمامی سرزمینهای اشغالی در ژوئن ۱۹۶۷ شود.
بیکر ملاقات خود با رئیسجمهوری اسد را با روش معروف خود که در هم آمیختن شوخی و جدی بود آغاز کرد و گفت: پیش از نشست، مایلم رئیسجمهوری بدانند وزیر فاروق الشرع، امریکا را نیروی اشغالگر در اروپا میپندارد. رئیسجمهوری اسد از مطالب رد و بدل شده میان من و بیکر درباره این موضوع در ریاض اطلاع داشت. گفتوگوهای ما در دمشق میتوانست ادامه یافته و درازدامن شود و عملاً نیز این چنین شد و رئیسجمهوری اسد با پیش کشیدن تاریخ کنفرانس یالتا، به بیکر پاسخ داد الشرع حق داشته، چنین بگوید. بحثها میان اسد و بیکر، شبیه تمرین بوکسزنی سیاسی میان امریکا - قدرتمندترین کشور جهان - و سوریه - کشور دارای بیشترین تأثیر در منطقه عربی - بود و سه ساعت به درازا کشید. در پایان این نشست، من و بیکر کنفرانس مطبوعاتی برگزار کردیم و مواضعی گرفتیم که آشکار کننده ناسازگاری دیدگاه های هر یک از ما درباره مباحث جاری بود. یک اختلاف روشن میان دو طرف، درباره ماهیت کنفرانس بینالمللی و نقش سازمانملل متحد در آن و همچنین تضمینهای بینالمللی در زمینه عقبنشینی اسرائیل از سرزمینهای اشغالی عربی، بود. بیکر در ۲۳ آوریل ۱۹۹۱ از تل آویو به دمشق بازگشت و9 ساعت با رئیسجمهوری اسد ملاقات کرد. من در این ملاقات حضور داشتم و ادوارد جرجیان سفیر امریکا در دمشق نیز همراه بیکر بود. موضوعات مطرح شده در این نشست درازدامن، شاخه شاخه و بسیار و نمادهای آن شمارش ناشدنی بود.
درگذشت عبدالعزیز بوتفلیقه رئیس جمهوری سابق الجزایر
«عبدالعزیز بوتفلیقه» که تا سال 2019، حدود 20 سال ریاست جمهوری الجزایر را برعهده داشت، در سن 84 سالگی بر اثر کهولت سن و بیماری درگذشت. به گزارش «یورونیوز»، وی که در میان مردم «بوتف» خوانده میشد از سال 2013 به دلیل سکته مغزی تا حدودی قدرت تکلم خود را از دست داده بود و در این مدت تنها دو بار در سالهای 2017 و 2019 برای اعلام استعفا، در انظار عمومی ظاهر شد. «بوتفلیقه» که پیش از دوران طولانی ریاست جمهوریاش در سالهای 1999 تا 2019، 16 سال نیز وزیر خارجه الجزایر بود با وجود کهولت سن و بیماری، در سال 2019 همچنان تصمیم به ادامه فعالیت سیاسیاش در جایگاه رئیس جمهوری را داشت اما اعتراضات گسترده مردمی، او را از حضور در انتخابات بازداشت.
فراخوان سفرای فرانسه از استرالیا و امریکا
گروه جهان/ فرانسه در واکنش به تصمیم ناگهانی استرالیا برای لغو قرارداد ساخت زیردریاییهای دیزلی موسوم به «قرارداد قرن» در سایه توافق با امریکا و انگلیس، سفرای خود را در کانبرا و واشنگتن برای مشورت به کشورش فراخواند.
به گزارش «فرانس پرس»، «ژان ایو لودریان»، وزیر خارجه فرانسه اعلام کرد این اقدام که برای نخستین بار رخ داده، به دلیل اهمیت موضوع به دستور «امانوئل مکرون»، رئیس جمهوری فرانسه انجام شده است. دولت فرانسه همچنین در بیانیهای اقدام استرالیا را رفتاری غیرقابل قبول با شرکا و هم پیمانانش اعلام کرد.
در همین حال یک مقام کاخ سفید در واکنش به اقدام فرانسه برای فراخواندن سفرایش از دو کشور ابزار تأسف کرد و متعهد به رفع اختلافات با این کشور از طریق مذاکره شد. وزارت خارجه ایالات متحده نیز همچنان فرانسه را به عنوان متحد مهم خود معرفی کرده و از حل اختلافات در نشستهای آتی مانند مجمع عمومی سازمان ملل خبر داد. در همین حال «جان کربی» سخنگوی پنتاگون نیز با اشاره به تماسهای تلفنی اخیر «لوید آستین» وزیر دفاع امریکا و همتای فرانسویاش، به تداوم فعالیتهای دفاعی دو کشور در آینده ابراز امیدواری کرد.
همزمان مقامات استرالیا نیز ضمن ابراز تأسف از تصمیم فرانسه اعلام کردند این اقدام چیزی از ارزش روابط کانبرا و پاریس در موضوعات دیگر کم نخواهد کرد. سخنگوی وزارت خارجه استرالیا در بیانیهای اعلام کرد: «ما مراتب تأسف خود از فراخواندن سفیر فرانسه به کشورش را اعلام کردیم اما همچنان با نگاه به جلو امیدواریم بتوانیم در راستای منافع و ارزشهای مشترک با فرانسه همکاری داشته باشیم.» این جنجال پس از آن رخ داد که استرالیا پس از دیدار روز چهارشنبه وزرای دفاع و خارجه خود با همتایان امریکایی و مقامات انگلیس و امضای توافق امنیتی «اوکوس» برای ساخت زیردریاییهای هستهای در منطقه هند و اقیانوس آرام، قرارداد چندین میلیاردی سال 2016 با فرانسه را لغو کرد. این اقدام در حالی انجام شد که به رغم انکار مقامات کانبرا، پاریس معتقد است در جریان این تصمیم نبوده و این رفتار را خنجری از پشت میداند.
عذرخواهی وزیر دفاع امریکا از «اشتباه غمانگیز» سنتکام
بنفشه غلامی/ فرماندهی مرکزی ارتش امریکا در خاورمیانه (سنتکام) بهطور رسمی اشتباه خود را در شناسایی اشتباه شهروندان افغان به جای عوامل داعشی و حمله پهپادی که منجر به کشته شدن هفت کودک شد، پذیرفت و وزیر دفاع این کشور نیز در اقدامی نادر بابت این اشتباه عذرخواهی کرد.
به گزارش خبرگزاری «رویترز»، روز 29 اوت (7 شهریور) یک پهپاد امریکایی خودرویی را که در حال حرکت به سمت فرودگاه بینالمللی حامد کرزای در حومه کابل بود، هدف قرار داد و بلافاصله پس از آن فرماندهی مرکزی ارتش امریکا (سنتکام) اعلام کرد، این حمله پهپادی علیه نیروهای داعشی بوده است که قصد داشتند خودروی بمبگذاری شده خود را در فرودگاه کابل منفجر کنند و هر چند این حمله باعث کشته شدن شماری غیرنظامی شده، اما حملهای درست و کارشناسی شده بوده است. اما چهار روز قبل، روزنامه امریکایی نیویورک تایمز در گزارشی خبر داد، خودرویی که پهپاد امریکایی هدف قرار داد، متعلق به داعشیها نبوده و در واقع متعلق به یکی از امدادرسانهای افغان بوده است که قصد داشته برای کسانی که در فرودگاه تجمع کرده بودند، آب ببرد. اما بر اثر این حمله او و 9 نفر اعضای خانواده وی که بین آنها 7 کودک نیز مشاهده میشدند، کشته شدند.
در پی انتشار این گزارش، در آخرین ساعات روز جمعه ژنرال «کنت فرانک مک کنزی»، فرمانده سنتکام، عملیات پهپادی 29 اوت را «یک اشتباه غمانگیز» توصیف کرد و گفت: «در آن زمان مطمئن بودم که این حمله از یک تهدید قریبالوقوع به کسانی که در فرودگاه بودند، جلوگیری میکند. اما تحقیقات ما نشان میدهد این حمله یک اشتباه غمانگیز بوده است و بعید میدانم کشتهشدگان از عوامل داعشی یا تهدیدی علیه نیروهای امریکایی بوده باشند.»
پس از ژنرال مک کنزی، لوید آستین، وزیر دفاع امریکا هم در بیانیهای اعلام کرد: «فردی که در این حمله کشته شد، مردی افغان به نام «احمدی» بوده است که برای یک سازمان غیرانتفاعی بینالمللی کار میکرد و هیچ ارتباطی بین او و داعش وجود نداشته است.» آستین در پایان این بیانیه در اقدامی کمسابقه گفت: «بابت این اقدام عذرخواهی میکنیم و سعی میکنیم از این اشتباه وحشتناک درس بگیریم.» لوید آستین در حالی مراتب عذرخواهی رسمی خود را اعلام کرد که امریکا پیش از این نیز عملیاتهای اشتباهی چندی در افغانستان انجام داده و به اشتباه بودن آنها اعتراف کرده بود، اما هرگز بابت آنها عذرخواهی نکرده بود. ضمن آنکه بندرت پیش میآید مقامات ارشد پنتاگون و از جمله شخص وزیر دفاع بهطور رسمی بابت کشته شدن غیرنظامیان در هر جای جهان، در حملات ارتش امریکا عذرخواهی کنند. در همین حال با این اعتراف به شکست اطلاعاتی ارتش امریکا در آخرین حمله نظامیاش در جنگ افغانستان، آینده عملیاتهای نظامی این کشور در سطح جهان با پرسشهای زیادی مواجه خواهد بود.
در پی اعترافات تلخ دو مقام ارتش امریکا به عملیات پهپادی اشتباه این کشور در افغانستان، عفو بینالملل از چنین اعترافی استقبال کرد اما در عین حال با تأکید فراوان خواهان پیگرد قانونی کسانی شد که در این جنایت مسئولیت داشتهاند. برایان کاستنر، از اعضای ارشد عفو بینالملل گفت: «بازماندگان و خانواده قربانیان باید در جریان پیشرفت این پرونده قرار گرفته و خسارات خود را دریافت کنند.»
راه ناهموار تشکیل دولت دائم در افغانستان
اما در حالی که خبرها از داخل افغانستان از کندی روند تشکیل دولت دائمی که فراگیر باشد، حکایت دارد و کشورهای زیادی به رسمیت شناختن دولت طالبان را منوط به تشکیل دولت فراگیر کردهاند، پاکستان دیگربار از تلاش خود برای کمک به برطرف شدن سنگهای راه تشکیل دولت دائم در افغانستان خبر داد.به گزارش «طلوع نیوز»، در همین ارتباط دیروز عمران خان، نخستوزیر پاکستان در توئیتی نوشت: «پس از نشست با رهبران کشورهای همسایه افغانستان و بویژه بعد از مذاکراتی مفصل با امامعلی رحمان، رئیس جمهوری تاجیکستان، گفتوگو با طالبان را برای دولتی فراگیر که در آن اقوام تاجیک، هزاره و ازبک نیز حضور داشته باشند، آغاز کردم.» این درحالی است که پیشتر ایسنا به نقل از شبکه تلویزیونی ان.اچ.کی ژاپن نوشته بود، سهیل شاهین، سخنگوی دفتر سیاسی طالبان در مصاحبه با این شبکه گفته است: «فرایند تشکیل دولت دائم ممکن است روزها یا حتی ماهها به طول انجامد.»
لو تم (تونس)
فعالان تونس در اعتراض به دستور رئیس جمهوری این کشور برای تعلیق پارلمان و برکناری دولت در 25 جولای، در فراخوانی عمومی در شبکههای اجتماعی مردم را به خیابانها فراخواندند. گروه النهضه که بیشترین آسیب را از این فرمان دیده، واکنشی درباره این فراخوان نداشته اما بسیاری از تظاهرکنندگان با شعار علیه کودتا به خیابان آمدند.
رینیش پست (آلمان)
با پایان یافتن دوران صدراعظمی «آنگلا مرکل»، کابینه او به روزهای آخر کار خود نزدیک شده است، آن هم در تلاقی بحران آب و هوایی و شیوع کرونا. شاید این همزمانی بهترین فرصت برای ارزیابی کابینه مرکل باشد. حال باید دید کدامیک نمره قبولی میگیرند، کدامیک باید مجازات شوند و چه تعداد از آنها در کابینه جدید جای میگیرند.
گالف تودی (امارات)
دولت امارات به عنوان هجدمین کشور جهان در برقراری تساوی میان حقوق زنان و مردان شاغل در رنکینگ جهانی و نخستین کشور منطقه در ردهبندی سازمان ملل، سومین سال بهرهگیری از الگوی جدید «پرداخت برابر زنان و مردان شاغل» را جشن گرفت و روز گذشته، 18 سپتامبر مطابق با روز پرداخت برابر بینالمللی سازمان ملل را گرامی داشت.