گروه فرهنگی/ اگر خبرهای یکی دو ماه گذشته را مرور کرده باشید آنچه بر پیشانی اخبار حوزه سینما قرار داشت جشنواره فیلم فجر و حواشی آن بود، اگر چه سی‌ونهمین جشنواره فیلم فجر همچنان خبرساز است و احتمالاً تا چند روز آینده بحث‌ها حول محور برگزیدگان این دوره از جشنواره ادامه خواهد یافت اما انتشار دو خبر مهم در روزهای پایانی این هفته، فرصتی فراهم کرد تا دیگر اخبار این حوزه در تیررس نگاه مخاطبان قرار بگیرد. اولین خبر مربوط به موضوع اکران بود و دومی حضور سینمای ایران در مجامع بین‌المللی.
«خورشید» در جمع نامزدهای اولیه اسکار
روز چهارشنبه و همزمان با برگزاری آیین اختتامیه جشنواره فیلم فجر، انتشار خبری درباره فیلم «خورشید» مجید مجیدی برای ساعاتی نگاه‌ها را از مهم‌ترین رویداد سینمایی کشورمان به سمت مهم‌ترین رویداد سینمایی جهان یعنی اسکار جلب کرد؛ با اعلام نامزدهای اولیه نود و سومین دوره جوایز سینمایی اسکار، فیلم «خورشید» مجید مجیدی به عنوان یکی از ۱۵ فیلم راه یافته به این فهرست معرفی شد؛ در سال‌های گذشته از میان فیلم‌های معرفی شده به اسکار، 10 نامزد اولیه معرفی می‌شد و پس از آن لیست کوتاه 5 نامزد نهایی اعلام می‌شد تا اعضا از میان آنها به اثر محبوبشان رأی دهند. امسال با شیوع کرونا، روند انتخاب این آثار متفاوت شده است و در فهرست اولیه نام 15 نامزد اولیه اعلام شده است. «خورشید» با قرار گرفتن در این فهرست یک گام به اسکار نزدیکتر و  امیدواری‌ها برای تجربه چهارمین نامزدی سینمای ایران در اسکار جدی تر شد، البته فارغ از نامزدی دریافت اسکار بهترین فیلم خارجی که امسال به عنوان بهترین فیلم بین‌الملل تغییر نام داده است طبق گزارش ایسنا اصغر فرهادی در هشتاد و چهارمین دوره جوایز اسکار برای فیلم «جدایی نادر از سیمین» در شاخه بهترین فیلمنامه اصلی هم نامزد کسب جایزه شده بود. پیش از این مجید مجیدی با «بچه‌های آسمان» (۱۹۹۸) و اصغر فرهادی با فیلم‌های «جدایی نادر از سیمین» (۲۰۱۱) و «فروشنده» (۲۰۱۶) به جمع نامزدهای نهایی اسکار بین‌المللی راه یافته بودند که فرهادی 2 بار سینمای ایران را صاحب مجسمه طلایی اسکار کرد؛ در نگاه نهایی به 14 فیلم دیگر راه یافته به این فهرست به نظر می‌رسد «خورشید» رقابت سختی  پیش‌  رو داشته باشد. حال باید تا 25 اسفندماه منتظر ماند و دید آیا در مرحله بعدی هم فیلم مجیدی در بین 5 نامزد نهایی اسکار ۲۰۲۱ قرار می‌گیرد.
اکران روی موج مثبت جشنواره
استقبال از پیش فروش بلیت‌های جشنواره در اکران مردمی و اختصاص سانس‌های فوق‌العاده آن هم در ساعات پیش از ظهر نشان داد که جشنواره و سینما همچنان مقبولیت لازم را برای سینماروهای حرفه‌ای حفظ کرده است؛ پیش از این بارها از سوی صاحبنظران سینما اعلام شده بود که بازگشت دوباره مردم به سینما به موج تازه و حتی ورود شوک به اکران نیاز دارد.
حالا با برگزاری جشنواره این شوک به سینما وارد شده است و آنطور که از چیدمان تازه اکران برمی‌آید به نظر می‌رسد برای تداوم آشتی مخاطب با سالن‌های سینما برنامه‌ریزی مناسبی صورت گرفته است. اکران عمومی «شنای پروانه» به کارگردانی محمد کارت و تهیه‌کنندگی رسول صدرعاملی و «لاله» به کارگردانی اسدالله نیک‌نژاد و تهیه‌کنندگی تورج منصوری که قرار بود نوروز سال ۹۹ روی پرده سینماها بیایند
بعد از جشنواره اکران چند فیلم اغاز می‌شود. «شنای پروانه» بهترین فیلم جشنواره فجر سال ۹۸ از نگاه مخاطبان پس از اکران کوتاه در تیرماه امسال و تجربه فروش دو میلیارد و 375 میلیون تومان دوباره از روز سه شنبه 21 بهمن‌ماه به سینماها بازگشت. اولین تجربه کارگردانی محمد کارت که با استقبال مخاطبان و منتقدان همراه بود و ۶ سیمرغ جشنواره سال گذشته از جمله بهترین بازیگر نقش مکمل مرد (امیر آقایی) و بهترین بازیگر نقش مکمل زن (طناز طباطبایی) را از آن خود کرد، از حضور جواد عزتی هم بهره برده است؛ در خلاصه داستان این فیلم آمده است: فیلمی از زنی به نام پروانه (طناز طباطبایی) در حین شنا در استخر در فضای مجازی منتشر می‌شود و حالا هاشم شوهر پروانه (امیر آقایی) و برادرش حجت (جواد عزتی) به دنبال انتقام گرفتن از کسی هستند که این فیلم را منتشر کرده است. فیلم پر حاشیه «لاله» ساخته اسدالله نیک‌نژاد نیز از ۲۹ بهمن وارد چرخه اکران عمومی خواهد شد. یکی از جنجال‌های پربحث «لاله» حمایت مالی ۹ میلیاردی (۲میلیارد و چهارصد میلیون تومان در دولت فعلی و ۶ میلیارد و ۶۰۰ میلیونی در دولت احمدی نژاد) از ساخت فیلم است.
این فیلم درباره لاله صدیق، قهرمان اتومبیلرانی ایران است و سارا امیری (در نقش لاله)، ایرج نوذری، نیکی کریمی، همایون ارشادی، میترا حجار و سام قریبیان از جمله بازیگرانی هستند که در آن ایفای نقش کرده‌اند. «آن شب» به کارگردانی کوروش آهاری و تهیه‌کنندگی شهاب حسینی هم که برای اولین‌ بار در جشنواره سال گذشته از آن رونمایی شد از  تاریخ ۶ اسفندماه وارد سینماها خواهد شد. «آن شب» که در امریکا فیلمبرداری شده اولین فیلم بلند کوروش آهاری با بازی شهاب حسینی و نیوشا جعفریان است. داستان فیلم در مورد زوج جوانی است که به همراه دختر یک ساله‌شان خود را محبوس در هتلی قدیمی می‌یابند.

سیدحسام  فروزان
مترجم
حالا که ژان کلود کاری‌یر عزیز از دنیا رفته، عکسی حیرت‌انگیز از مجلس میهمانی خانه جورج کیوکر دارد دست‌به‌دست می‌شود. یک قاب سنگین و تاریخی. غول‌هایی در کنار هم. رابرت وایز، لوئیس بونوئل، هیچکاک، ویلیام وایلر، جورج استیونس و بیلی وایلدر و رابرت مولیگان. کاری‌یر آخرین بازمانده این عکس بود. شرح آن میهمانی و آن عکس در کتاب «با آخرین نفس‌هایم» هست. کتاب خاطرات لوئیس بونوئل که به اصرار کاری‌یر قلمی شد و موهبتی است برای عاشقان سینما. کاری‌یر از آخرین یادگارهای سینمای مدرن دهه 1960 بود. هرگاه از موج نوی سینمای فرانسه یاد می‌کنیم، در کنار فرانسوا تروفو و ژان لوک گدار و کلود و... نام او هم در ذهنمان تداعی می‌شود. در طول بیش از ۶۰ سال فعالیت هنری، تأثیری عمیق بر سینمای هنری اروپا گذاشت که با هیچ نویسنده و اندیشمند دیگری قابل مقایسه نیست. انگار مثل حکیمان جهان باستان همه چیز را می‌دانست. اگر کسی بخواهد زندگینامه او را بنویسد کتاب پر و پیمانی به‌دست خواهد داد. در خانواده‌ای کشاورز در فرانسه به دنیا آمد. در رشته ادبیات به تحصیل پرداخت و برای فوق لیسانس به سراغ تاریخ رفت. در ابتدا به تاریخ‌نویسی پرداخت اما بعد رها کرد و رمان و نمایشنامه و فیلمنامه‌ را شروع کرد. اولین رمانش «مارمولک» در سال ۱۹۵۷ منتشر شد. بعدها رمان‌هایی چون قدرت بودیسم، نامرئی و «انتظار نداشته باش از دست کتاب‌ها خلاص شوی» را هم نوشت. فیلمنامه خاطرات یک مستخدمه نقطه عطفی در زندگی هنریش شد و شروع همکاری با لوئیس بونوئل. انگاری یک نفری به اندازه چند نفر کار و زندگی کرده است. فکرش را بکنید، همکاری با بونوئل و نوشتن شش تا از فیلمنامه‌هایش از جمله جذابیت پنهان بورژوازی، میل مبهم هوس و زیبای روز و... فقط بخشی از فعالیت اوست. در واقع بونوئل خیلی چیزها را مدیون رفاقت با کاری‌یر است. اگر فقط فهرست‌وار کارهای او را مرور کنیم می‌بینیم که با چه هنرمند منحصر به فردی روبه‌رو هستیم. پُر کار بود و بیش از ۷۵ فیلم سینمایی کار کرد. استاد بی‌چون و چرای اقتباس ادبی از آثار بزرگ شد. 36 سال همکاری مستمر با پیتر بروک در نمایشنامه‌نویسی و اجرای تئاتر. با ژان لوک گدار، میلوش فورمن، فیلیپ کافمن، آندری وایدا، شلندروف، ناگیسا اوشیما، برتران تاورنیه، پاترس شرو و البته عباس کیارستمی کار کرد. از اقتباس‌های مشهور او در سینما می‌شود به طبل حلبی، سبکی تحمل‌ناپذیر هستی، دانتون و سیرانو دو برژاک و در جست‌و‌جوی زمان از دست رفته اشاره کرد. هرجا رفت قدر دید و بر صدر نشست. چهار بار نامزدی اسکار، اسکار ویژه یک عمر فعالیت هنری، نخل طلای جشنواره کن، بفتا و جایزه سزار. عضو هیأت داوران جشنواره کن و سردبیر مجله فمی.
ژان کلود کاری‌یر برای ما ایرانیان هم شخصیت خاصی بود. شاید بشود گفت سفیر فرهنگی ایران و فرانسه در واقع او بود. او بواسطه ازدواج با نهال تجدد (دختر مهین تجدد، از پیشگامان نمایشنامه‌نویسی ایران)، نویسنده و پژوهشگر ایرانی به فرهنگ و تاریخ تمدن ایرانی علاقه‌مند شد. او شیفته «خانه دوست کجاست» بود و در معرفی عباس کیارستمی به جهان سنگ‌تمام گذاشت. کاری‌یر بارها به ایران سفر کرد، کارگاه فیلمنامه‌نویسی برگزار کرد و با بزرگان فرهنگ و هنر ایران از جمله داریوش شایگان نشست و برخاست داشت. مثل یک پژوهشگر فارسی‌زبان، روی متون کهن فارسی کار کرد و آثاری خلاقانه از خود به جای گذاشت. مجمع مرغان (با ترجمه داریوش مؤدبیان منتشر شده)، نمایشنامه اقتباسی او از منطق‌الطیر عطار نیشابوری توسط پیتر بروک روی صحنه رفت. روی مثنوی و آثار مولانا هم کارهای پژوهشی و اقتباسی کرد که نظیر ندارد. در اقتباس‌های او از متون کهن، ردپای نوعی نگاه عارفانه و جهان‌بینی جهان وطنی دیده می‌شود. در واقع متن کهن در جهان نمایشی امروز بازتولید یا زنده می‌شود. مثلاً در همین مجمع مرغان، مفهوم اساطیری سیمرغ را دگرگون می‌کند. او سیمرغ را از شخصیت اسطوره‌ای و ناسوتی موجود در شاهنامه و منطق‌الطیر پایین می‌کشد و به زندگی زمینی نزدیک می‌کند؛ ضمن اینکه روح کلی اثر عطار همچنان وجود دارد. چندتا از نمایشنامه‌های کاری‌یر در ایران به روی صحنه رفت از جمله «روال عادی» و «تراس».
در سفری به هند گفت‌و‌گویی با دالایی لاما انجام داد و حاصلش شد کتاب «خشونت و ترحم: گفت‌و‌گوهایی در باب زندگی امروز» که بسیار خواندنی است. ژان کلود از آنها بود که آدم دوست داشت عمری دراز داشته باشد؛ 90 سال برای چنین آدم‌هایی کم است. «زبان پنهان فیلم» اتوبیوگرافی اوست اما برای او باید کتاب‌ها نوشت.

گروه فرهنگی/ سی‌ونهمین جشنواره تئاترفجر به ایستگاه پایانی رسید. شامگاه دوشنبه 20 بهمن ماه تالار وحدت حال وهوای دیگری داشت و طبق اعلام مسئولان برگزارکننده تأکید براین بود مراسم اختتامیه با رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی رأس ساعت 18 آغاز شود تا پیش از ساعت ممنوعیت تردد خودرو، مشکلی برای حاضران در سالن به‌وجود نیاید اما مراسم حدوداً با 30 دقیقه تأخیرآغاز شد و با وجود نبود سخنران آخر، ساعت 21 به پایان رسید وچراغ‌های سالن بسرعت خاموش شد.
در این مراسم که اجرای آن را نیما کرمی بر عهده داشت، با حضور سید عباس صالحی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، سید محمدمجتبی حسینی معاون هنری وزیر ارشاد، قادر آشنا مدیرکل هنرهای نمایشی، حسین مسافرآستانه دبیر جشنواره سی و نهم و تعدادی از مدیران تئاتر، فرزندان شهید فخری‌زاده و جمعی از هنرمندان شرکت‌کننده برگزارشد و درابتدا پس از تلاوت کلام‌الله مجید و سرود جمهوری اسلامی ایران، پیام تصویری معاون هنری وزیر ارشاد پخش شد. سیدمجتبی حسینی در این پیام درباره شرایط یک سال گذشته تئاتر و ممارستی که برای برگزاری سی و نهمین جشنواره تئاتر فجر وجود داشت، سخن گفت و اظهار امیدواری کرد روزگار فتح و ظفر بر ویروس کرونا نزدیک است. پس از آن پیام تصویری مدیرکل هنرهای نمایشی پخش شد و قادر آشنا در پیام خود تأکید کرد پروتکل‌های بهداشتی در برگزاری این جشنواره مدنظر بوده و با عزم عالی هنرمندان و حمایت مسئولان این جشنواره برگزار شده است.
در ادامه پیام تصویری حسین مسافرآستانه دبیر سی و نهمین جشنواره تئاتر فجر در تالار وحدت پخش شد و در سخنان خود اظهار کرد آثار هنرمندان طی یکسال اخیر به موضوعاتی پرداخته که مسائل روز مردم و جامعه است و این امر بیانگر نگاه مشترک هنرمندان با مردم جامعه است.
گرامیداشت شهید فخری‌زاده
 نکات متفاوت این دوره از جشنواره سخنرانی کوتاه وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی بود. سیدعباس صالحی با قرار گرفتن پشت میکروفن با تأکید بر آنکه به احترام جمع و در راستای رعایت شیوه‌نامه‌های بهداشتی و تأکید بر آنکه هنرمندان و مسئولان بهتر است که سخنرانی نکنند در صحبت‌های کوتاه‌ بیان کرد:«گویا رسم امشب سخن نگفتن است من هم از این روند پیروی می‌کنم، برای همه پیشکسوتان عرصه تئاتر و تمامی افرادی که راه این عزیزان را می‌پویند، آرزوی سلامت و سرافرازی می‌کنم.»
بخش دیگراین برنامه به گرامیداشت و پاسداشت نام و یاد شهید محسن فخری‌زاده اختصاص داشت وکلیپی در بزرگداشت یاد شهید فخری‌زاده پخش شد و در این کلیپ پسران شهید درباره علاقه شهید به موسیقی اصیل ایرانی و بها و اهمیت دادن ایشان به هنر و هنرمندان سخن گفتند و تابلو پرتره این شهید را از وزیر ارشاد، معاون هنری وزیر، مدیرکل هنرهای نمایشی و حجت‌الاسلام بهداروند به یادگار گرفتند.
تجلیل از 4 پیشکسوت تئاتر
یکی از بخش‌های ویژه مراسم اختتامیه سی و نهمین جشنواره تئاتر فجر تجلیل از ۴ چهره پیشکسوت عرصه تئاتر بود. در این بخش با حضور وزیر ارشاد، معاون هنری وزیر و دبیر سی و نهمین جشنواره تئاتر فجر از بهرام ابراهیمی بازیگر تئاتر، رادیو، سینما و تلویزیون، همایون علی‌آبادی نویسنده و منتقد تئاتر، اختر تاجیک عکاس تئاتر و جمشید داورپناه نویسنده و کارگردان تئاتر خراسان شمالی تجلیل به عمل آمد.
در بخش دیگری از مراسم تصاویری از درگذشتگان هنر در یکسال گذشته همچون محمدعلی کشاورز، پرویر پورحسینی، عباس جوانمرد، بهمن مفید، چنگیز جلیلوند و کریم اکبری مبارکه و دیگر هنرمندانی که در سال سپری شده چشم از جهان فروبستند، پخش شد.
برگزیدگان سی‌و‌نهم
 اما بخش جذاب این جشنواره اعلام برگزیدگان سی‌و‌نهمین جشنواره تئاترفجر بود که برگزیدگان بخش پوستر، عکس، بخش‌های تله تئاتر، تئاتر خیابانی، رادیوتئاتر، دیگرگونه‌های اجرایی، سرباز انقلاب، گزارش صحنه‌ای، نمایشنامه‌نویسی و مسابقه بخش صحنه‌ای سی‌ونهمین جشنواره تئاتر فجر با اهدای لوح، تندیس و جوایز نقدی معرفی شدند.همچنین جوایز بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس و متروی تهران به آثار برگزیده اهدا شد.
یاد هنرمندان در گذشته
هنرمندان زیادی در این مراسم سخنرانی کردند. عباس غفاری که نمایش سگدو را در بخش مسابقه صحنه‌ای اجرا کرد زمانی که برای گرفتن جایزه نمایشنامه‌نویسی به نیابت محمد چرمشیر به روی صحنه آمد پس از کسب این جایزه بیان کرد: آقای چرمشیر این جایزه را به روح بلد همه هنرمندانی که از دست داده‌ایم، تقدیم می‌کنند. جای آنها پر شدنی نیست.
بهناز جعفری که جایزه بهترین بازیگر در نمایش «آینه یک روز زنده است» در بخش تله تئاتر دریافت کرد. به پرویز پورحسینی ادای احترام کرد او ضمن ابراز دلتنگی برای تئاتر گفت: «امشب احساس غریبی می‌کنم، احساس می‌کنم این جشن یک جشن غریب است. از همه منافذ این سالن، سوز غریبی می‌آید، خواهش می‌کنم دست‌به‌دست هم بدهیم این فاصله‌ها را برداریم.»

سید‌عباس صالحی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، در حساب شخصی خود در توئیتر نوشت: «در روزهای اخیر نامه‌های یکی از مقامات پیشین را به بایدن و پوتین دیدیم. اقداماتی که در ادامه گفتارها و رفتارهای پیشین است. سعه صدر در برابر ایشان را تخطئه نمی‌کنم اما دیگران نیز حق دارند مشابه این سعه صدر را مشاهده کنند. حقوق شهروندی را یکسان ببینیم.»
معاون مرکز مدیریت بیماری‌های واگیردار وزارت بهداشت: در برگزاری مراسم اختتامیه سی و نهمین جشنواره تئاتر فجر نگاه ویژه‌ای به مقوله سلامت شده بود و این در نگاه ما بسیار اهمیت داشت. عباس نوروزی‌نژاد (معاون مرکز مدیریت بیماری‌های واگیردار وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی) که در مراسم پایانی سی و نهمین جشنواره تئاتر فجر در تالار وحدت حضور داشت، گفت: این میزان از مراقبت و نگاه عمیق و عملی به موضوع سلامت کاملاً چشمگیر و قابل تحسین بود. ارزیابی من این بود که در مراسم اختتامیه از ظرفیت 25 درصدی تالار وحدت که سالن بزرگی است استفاده شده بود و مراقبت همکاران برگزارکننده مراسم در نحوه ورود، راهنمایی میهمانان و همچنین تذکرات لازم هنگام اهدای جوایز و بر هم نخوردن فاصله اجتماعی میهمانان هنگام نشستن روی صندلی‌ها یا روی صحنه نشان از یک جدیت و یک تصمیم درست در ارتباط با مراسم پایانی سی و نهمین جشنواره تئاتر داشت.
سید مجتبی حسینی معاون هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و محمد اله یاری مدیرکل دفتر موسیقی عصر روز سه شنبه ۲۱ بهمن، از ضبط اجراهای سی و ششمین جشنواره موسیقی فجر بازدید کردند. معاون هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با حضور در تالار رودکی ضمن بازدید از ضبط اجراهای سی و ششمین جشنواره موسیقی فجر گفت: باید تمهیدی اندیشیده شود که شکل اجرای زنده آثار هنری و مواجهه هنرمند و مخاطب پس از رفع کرونا به فراموشی سپرده نشود  تا هر دو ‌ ظرفیت‌ یعنی اجرای زنده آثار و اجراهای هنری و به صورت مجازی در کنار هم استمرار یابد. بنابراین پس از کرونا هم اجراهای برخط می‌تواند در کنار اجراهایی با حضور مخاطبان ادامه یابد./ ایرنا
گوهر خیراندیش، بازیگر تئاتر، سینما و تلویزیون که به‌دلیل ابتلا به کرونا چند روزی در بیمارستان بستری و تحت درمان بود، عصر روز دوشنبه از بیمارستان مرخص شد./ ایسنا
قسمت تازه «همرفیق» به‌صورت رایگان پخش می‌شود؛ این کار ادای دینی به علی انصاریان است که همیشه با خنده‌ها و شوخی‌هایش بهترین لحظات را برای مردم ایران ساخته بود. این برنامه، گفت‌و‌گویی دیده نشده از علی انصاریان است که به همراه رفیقش رضا صادقی از رفاقت‌ها، خانواده و خاطرات مشترک‌شان با شهاب حسینی حرف زده‌اند. این قسمتِ «همرفیق» با توافق و اجازه خانواده علی انصاریان پنجشنبه ساعت ۲۱ در نماوا منتشر می‌شود./ ایلنا
جوایز «سزار» به‌عنوان معتبرترین جایزه سینمایی در فرانسه، فهرست نامزدهای سال ۲۰۲۱ خود را اعلام کرد. فیلم «چیزهایی که می‌بینیم، چیزهایی که انجام می‌دهیم» ساخته «امانوئل موره» با نامزدی در ۱۳ بخش از جوایز سزار، موسوم به اسکار سینمای فرانسه پیشتاز این جوایز نام گرفت./ ایسنا
«مهسون کرمزی گول»خواننده باسابقه ترکیه‌ای، قصد دارد جشن انتشار آلبوم جدیدش را در ایران برگزار کند./ فارس
با اتمام فصل دوم سریال «بیگانه‌ای با من است» در روز سه‌شنبه ۲۱ بهمن، سریال «خانواده جدید» از شنبه ۲۵ بهمن به روی آنتن شبکه دو می‌رود. سریال «خانواده جدید» با بازی بازیگرانی چون کیم نام جو، یو جون سانگ و یون یو جونگ و به نویسندگی پارک جی ایون و کارگردانی «کیم هیونگ سوک» محصول ۲۰۱۲ کره جنوبی است. پخش این سریال از شنبه ۲۵ بهمن آغاز خواهد شد./ ایلنا